Katalog

B İ L İ M TURU bıreylerın beklenen yaşam surelerının daha kısa olduğu (kılosu normal olanların % 50 sı 70 yaşına ulaşırken fazla kılolu olanların ancak% 30'u bu yaşa erışebılmektedır) kalpdamar şeker hastalıklarına dahaçoktutuldukları bılınır Şışmanlarda akcığerlerın kapasıtesı duşer çabuk yorulma en ufak bır guç harcamayla kalpte çarpıntı solunum zorlanması gorulur Ancak anoreksık bıreylerde zayıflama ve zayıf kalabılme durtusu sağlık nedenlerınden çok toplumun bu konudakl değer yargılarından kaynaklanır Anoreksıklerde, zaman zaman yeme kontrolu bozulur ve kısa bır sure oburca tıkıştırmaya başlarlar Buna bulumia denır (bous okuz ve lımos, açlık sozcuklerınden yapılmış) Anoreksıa ve bulumia, aynı hastalığın ıkı ayrı gorunumu olabılır Nobet halınde gelen bu oburluğu suçluluk ve depresyon duyguları ıle bırlıkte kendı kendını kusturarak yedıklerını çıkarma ve boylece bu duygulardan kurtulmaya çalışma ızler Bazı olgularda anoreksı olmadan blumı olabılır Buna bulumia nervosa denır Geçenlerde 'Aktuel' dergısınde (Aralık 1992) ' blumıya konusu yer almıştı Bu dergıde blumık' lerde yapılan konuşmalardan konumuzu aydınlatacak va destekleyecek bazı cumleler aktaralım " formumuzu korumamız gerekıyor Çunku bugun artık şışman kadına yer yok ", " perhız sonrasında tum ozledığım yıyeceklere adeta saldırıyor sonra da ben bunları nasıl yedım dıyerek buyuk bır suçluluk duygusuyla tuvalete gıdıp halledıyorum kusarak , fazla yedığımız zamanlar yedıklerımı çıkarmak yoluna gıdıyorum Zaten bu yol formunu korumak ısteyen kadınlar arasında bayağı yâygın ' Blumıa da nobetler halınde yeme krızlen olur Hasta yarım saatten daha kısa bır zaman ıçınde kılolarca yemek yer Bu kısa sure ıçınde bunca karışık gıdayı bıtırebılmek ıçın lokmaları çığnemeden, hızlı hızlı yutar Yeme krızı bıttıkten sonra tekrar kılo alacağı bunca emeğının boşa gıttığını duşunerek derın bır suçluluk duygusuyla berabet psıkolojık bır çokuntu ıçıne gırer ve bu durumdan ancak yedıklerını çıkararak kurtulur Çoğu kez kusmak ıçın boğazına parmağını sokar ya da kusturucu ılaçlar alır Bır kısmı ıse mushıl veya bedensel su boşaltıcı ılaçlar kullanır Kusma aşırı duzeyde olduğunda ancak hastahane sağaltımıyla duzenlenerek metabolık bozukluklar oluşabılır Mıde genışlemelerı ve yırtılmaları olup olume yol açabılır Ayrıca anoreksıkler de bılgısayarlı beyın tomografılerınde karıncıklarda buyume beyın dokusunda azalma saptanmıştır Gerek anoreksının gerekse de bulımıa nın psıkolojık nedenlerın yanı sıra yemeyı kontrol eden beyın mekanızmalarındakı kımyasal bozukluklara bağlı olarak oluştuğu ılerı surulur Gerek aşırı şışmanlık gerekse de bılımsel olmayan aşırı dıyet sakıncalıdır Aşırı dıyetın altında anoreksıya veya blumıa gıbı psıkopa'alo|ik nedenler olabıleceğı gıbı aşırı dıyet bu bozukluklara da yol açabılır (*) Pro» Or, Akdmlz OnlvanHMl Tıp FakOtotl N6rotojl AnaMHm Dalı Karaciğer nakli: Pahalı ama basarılı • Vücudumuzun kimya laboratuvarı, bağışıklık fabrikası ve enerji santralı, karaciğer naklinde başarı: % 80 •Nakil adayları: Kronik iltihaplılar, sirozlular, doğuştan yetersizler. •Nakil fiyatı: ABD'de 150 bin dolar, ülkemizde 20 bin dolar İstnaıl Murat . ort yaşındakı Laura Davıes, 10 Hazı)ran 1992 den berı yenı bır karaciğer ve ınce bağırsak ıle yaşamını surduruyordu Bugunlerde Laura nın dalağı da alınarak yerıne yenı bır dalak naklı yapılacak Manchester lı kuçuk kızın doktoru Andreas Tzakıs, buyumuş olan dalağı yenıleme kararı ıçın bır yıl bekledıklerını soyluyor Ooktorlar, ABD de amelıyat olduktan sonra ingıltere'ye gerı donen Laura nın sağlık durumunu yakından ızlıyorlardı Şu anda dalak buyumesı nedenıyle kanındakı alyuvar sayısı azalmış durumda ve bağışıklık sıstemı yetersız çalışıyor ,> • Laura, geçenyıllardaka " racığer naklı yapılan 20 çocuktan bırı Bu çocukların 16 sı halen sağlıklı bır yaşam suruyor Laura besın maddelerının emılımı ıçın yeterlı olmayan çok kısa bır bağırsakla dunyaya gelmış romu" adı verılen bu durumdakı hastalar ancak damar yoluyla verılen yuksek besın değerıne sthıp çozeltılerle hayatta kalabılıyor Bu çozeltılerın çok kuvvetlı olması nedenıyle Laura nın karacığerı zayıf duşmuş ve kuçuk kızda karaciğer yetmezlığı başlamış Geçen yıl Pıttsburgh da gerçekleştırılen karaciğer ve ınce bağırsak naklı Laura'ya tekrar yaşa ma umudu kazandırmış Onun uzucu oykusu dunyanın dort bır yanından yardımseverlerı harekete geçırmış Amelıyat ıçın gereklı 646 bin doların 275 bin doları Suudı Arabıstan kralı Fahd tarafından bagışlanmış Laura ve onun gıbı karaciğer yetmezlığı nedenıyle karaciğer naklı yapılan hastalar on yıl oncesıne gore bugun çok şanslılar Çunku 1980 de karaciğer naklinde % 30 olan başarı oranı 1990 a gelındığınde % 80'e yükseldi. Karaciğer yetmezlığının son aşamasında başvurulan karaciğer naklı bugun kalp ve bobrek naklı kadar basarılı sonuçlanıyor Hastalar kısa surede normal sosyal ve gunluk yaşamlarına donebılıyorTıpta "kalın bağırsak send Bulumia nervosa'lar çok guçluk aşılmış durumda Sıklosporın adlı bağışıklık baskılayıcı ılacın kullanımı, karaciğer nakillerınde eskıden sık gorulen bağışıklık ve ret reaksıyonlarını onluyor Sıklosporın, nakil sonrasında ıhtıyaç duyulan kortıkosteroıd dozunu da azalttığından amelıyattan sonra lyıleşme suresı kısalıyor ve enfeksıyonlara karşı hastalar daha dırençlı oluyor Karacığerın alıcının vucudu tarafından reddı durumunda ıkıncı defa yapılan nakıllerde ıse başarı şansı sıklosporın sayesınde % 50'nın uzerıne çıkmış Şans yüzdesi arttı lar Vücudumuzun "klmya laboratuvarı, bağışıklık fabrikası vs enerji santrall" sayılan karaciğer yaşamsal oneme sahıp bır organımız Karaciğer naklinde karşılaşılan safra akımı bozulması, enfeksıyonlar gıbı komplıkasyonların onlenmesıyle son on yılda bır Karaciğer naklındekı başarıda verıcıden alınan organın saklanmasında sağlanan gelışmelerın de payı var Altmışlı yıllarda soğutma ve ozel çözeltılerle yıkama ışlemının nakil ıçın bekleyen bobreklerın omrunu uzattığı anlaşılmıştı Aynı durum karaciğer ıçın de geçerlı Ancak karacığerın ozellıkle aktıf metabolızması nedenıyle bu organın saklanmasında değışık yıkama çozeltılerı kullanılıyor Önce dort dereceye kadar soğutulan karaciğer en ınce damarlarına kadar ozel bır çozeltıyle yıkanarak kandan tumuyle arındırılıyor Karaclğerın soğutularak saklanması, organdakı hucre olumunu yavaşlatıyor Bugun karaciğer' konserve halde" 24 saatten fazla saklanabılıyor Ancak takılan karacığerın reddedılme olasılığı konserve saklama suresıne paralel olarak artmakta Hucrelerın ıçıne aşırı kalsıyum akımını onleyen kalsıyum kanal blokerlerı, organa zarar veren radıkal lyonlan yakalayan Korumada başarı Son evredekı kronik karaciğer ıltıhabı olanlar sirozlular ve doğuştan karacığerınde metabolızma bozukluğu ve safra yolu tıkanması olanlar karaciğer naklıne aday hastalar Kotu huylu karaciğer tumörlerınde ıse karaciğer naklı çoğunlukla ıstenen sonucu vermıyor Çunku nakil ıçın bağışıklığı baskılanan hastada tumor yenı karacığerde tekrar ortaya çıkıyor Bu nedenle karaciğer tumorlerınde karaciğer naklıyle hastanın 1 yıl yaşama şansı % 20 cıvarında Nakılde beyın olumu olan ve sağlıklı olması gereken verıcının karaciğer boyutları ve AB0 kan grubunun alıcı ıle uyuşmasına bakılıyor Çocuklara yapılan nakıllerde ıse çocuğun yaşına uygun bır verıcı bulunamadığında verıcı karacığerın bır parçası kullanılıyor ya da anne babadan alınan sol karaciğer parçası çocuğa nakledılıyor Pıttsburgh Unıversıtesı transplantasyon merkezı karaciğer naklinde dunyanın önde gelen kurumlarından Burada yılda 600 karaciğer naklı gerçekleştırılıyor Pıttsburgh merkezınde sıgortası olmayan hastalardan 280 bin dolar depozıt alınıyor Organ nakli, tıp teknolojısının en basarılı olduğu alanlardan bırı ama aynı zamanda bu teknolojının çok pahalı oluşu bırçok hastanın umudunu sonduruyor Organ nakıllerıne ılışkın bır fıyat araştırmasına göre karaciğer naklının ABD de ortalama fiyatı 150 bin dolar bobrek naklı 40 bin dolar kalp naklının ıse 90 bin dolar Karaciğer naklı ulkemızde 200 mılyon TL bobrek nakli Ise 40 mılyon TL gıbı yurtdışına gore oldukça duşuk malıyetlerle yapılıyor Ulkemızde organ naklinde teknık yonden sorun yok ancak organ bulmak hastalar ıçın buyuk bır sorun Bu yuzden yaşamını dıyalız makınesıne bağlı olarak surduren yaklaşık 100 bin bobrek hastası kendılerını yaşama dondurecek yenı bobreklerını beklıyorlar Organ naklı orgutlenmesının en gelıştığı ulke olan ABD de Unıted Netvvork of Organ Sharıng (UNOS) adlı organ bağışı kurumunedan Mary Ann Wırtz 41 bin kışı nakil ıçin bekledığını ancak her yıl organ bağışlayanların sayısının 4 bin olduğunu soyluyor ABD de bır yılda gerçekleşen organ naklı sayısı 15 bin cıvarında ABDde sağlık sıgortalarının çoğunluğu (% 70 kadarı) organ naklı gıderlerını karşılıyor ancak sıgortalar bu konuda pek ısteklı değıller, bazı organ nakıllerını orneğın bobrek ve pankreasın bırlıkte naklını sıgortalar "deneysel nıtelikte' bularak ıtıraz edıyorlar Nakle aday hastalar glutatıon, allopurınol, desferoksamın gıbı ılaçlar da konserve çozeltısıne eklenıyor Berlın'de Rudolf Vırchovv klınığınden Jörg Gerlach, 1988 den berı karaciğer konservesı konusunda çalışıyor Gerlach nakil ıçın hazırlanan karacığerın damarlarındakı endotel hucrelerını vıdeo kameraya kaydederek gözlemlemış Gerlach, bu hucrelerde gozlemledığı onarım faalıyetlerınden yararlanarak karaciğer saklama yontemlerını gelıştırıyor 31811