Katalog

tları mı? polamak. REM uyku dönemi sırasında teta tartımı olmazsa karıncayiyenler uyurken bilgiyı ışlemden geçiremez. Daha yüksek düzeylerde işlevlerin görülebılmesı ıçın prefrontal korteksin daha da büyük olması veya başka mekanizmaların aynı işlevı görmesı gereklr. Keselı ve doloşlı hayvanlarda prefrontal korteksin belirgin biçimde azalmış olması ve bu hayvanlarda REM uykusunun söz konusu olması böyle bir mekanizmanın varlığını kanıtlamaktadır. REM uykusunun doğası evrime dayalı bu ıddiayı destekler niteliktedir. Gün boyunca hayvanlar yer değıştırmeyı ve göz hareketlerinı içeren bir dizi devinimle bilgi toplar. REM uykusu sırasında bu bilgının işlemden geçmesı, bilgının edinimi sırasındaki devınimlerden bağımsız olamaz. Bu sırada uykunun bozulmaması ıçın, söz konusu hareketlerin motor nöronlarla engellenmesı gereklr. REM donemindeki göz hareketleri, bilgi alma sırasında olduğu gibi, bilginin işlemden geçmesi sırasında yinelenmesıne bağlı olabilir. Ancak henüz bunun işlevini çözmüş değiliz. ffl&L , i Satıhlarda oluşan tabakalar Sıvı yüzeylerin satıhlarında oluşan tabaka, batacağı sanılan maddelerin su üzerinde kalmasını sağlar. Sıvı yüzeylerin satıhlarında oluşan tabakalar ve işlevleri hakkında ne biliyorsunuz? Bu tabakalar, onlardan beklenmeyen biçimde, batacağı düşünülen maddelerin su yüzeyinde kalmasını sağlar. Şimdi bunu bir deneyle görelim. Gerekll malzemeier: İçj su dolu bir kap, (şekilde görüldüğü gibi) plastik bir sepet. 1. Plastik sepeti için su dolu kaba k o yun. Plastik sepetin yüzdüğünü ve delikleri olmasına rağmen batmadığını göreceksiniz. 2. Deneyin ikinci bölümünde bir kâğıt mendilı plastik sepetin içine bırakın. Kâğıt mendıl ıslandığı anda plastik sepetin battığını gözlemleyeceksiniz. • ' 1 : Rüya: Yeni tammlama Bütün bu bulgulardan harekotle, rüyaların bir blreyln hayatta kalmaya yönellk •tratejislnl yansıttığını öne sürüyorum. Rüyalann konuları çok çeşltli ve karmaşık Olup korkuları, güvenslzllklerl, clnsel yönelimlarl, arzulan, kıskançlığı ve sevgiyi Içlne alır. Bir gecelik uykuda seçilen konu başlığının ne olacağı her ne kadar öngörülemezse de, yaşamın bazı güçlükleri psikolojik varlığını sürdürmeyle o denll ilintılidır kı REM dönemi işlemlerınde özellikle bunlar seçilir. Benim hipotezim bebeklerde ve çocuklarda çok fazla REM uykusunun gözlemlenmesini de açıklamakta. Bu yaşlarda uyku çevrimi düzensızdir. Uyku 5060 dakikalık devreler halindedir ve yavaşdalgalı uykuyla değil REM'le başlar. İki yaşına gelındığınde REM uykusu gunde uç saate ınmiştır ve erişkin düzenini almıştır. Bu yaştanrtibarenREM uykusunda geçen zaman gıderek iki saatin altına kadar ıner REM uykusu bebeklerde özel bir işlev görebılır. Bu konudakı önde gelen kuramlardan birınde, REM'in bebeklerde sinirlerın büyümesinı uyardığı söylenır Bebeklerde ışlevi ne olursa olsun, çocuk iki yaşındayken, hâlâ gelişmekte olan hipokampus ışlevselleşmeye başladığında, REM uykusunun yorumlayıcı bellek işlevine başladığını düşünüyorum. Daha sonra edınılecek deneyimlerin karşılaştırılabileceği bir gerçek dünyanın algılanması bu yaşta söz konusudur Freud, o zaman bilmesine olanak olmayan nedenlerle, yapıtında önemlı bır gerçegı öne sürdu Bır bilinçdışı vardır ve rüyalar bu bilinçdışının anlaşılmasına gıden bır "altın yol"dur. Ancak bilinçdışının özellikleri ve onunla ilintili beyin işlevleri Freud'un zannettiğinden oldukça larklıdır. Ben bilinçdışının, yaşam deneyimlerini kaydeden ve kendi yorumuna göre tepki gösteren, süreklı etkın bır zıhınsel yapı olduğunu öne sürüyorum. Rüyalar, bastırma nedeniyle kılık değıştirmış değildır. Bu olağandışı nıtelıklerı, bellekten çıkmış karmaşık bileşimlerin bir sonucudur. REM uykusu üzerinde yapılan araştırmalar rüya görmek ıçin bıyolojık olarak anlamlı nedenler vardır. Rüyalann anlamını çözmek için daha ılerı düzeylerde araştırmaların yapılması gereklidir. Özellikle, yalnızca REM uykusu sırasında teta tartımının ortadan kaldırılmasının bir bellek kaybına neden olup olmadığını gösterecek bır deney yapılmalıdır. (Scıentilıc Amerıcan, Kasım 90) Nasıl oluyor? Deneyin ilk bölümünde plastik sepet su yüzeyinde kalır, çünkü satıhtaki tabaka suyun sepetin deliklerinden yukarı süzülmesine olanak tanımaz. Ancak daha sonra sepetin içine bıraktığınız kâğıt mendil ıslandığı anda bu tabakayı kırar ve sepeti taşıyamaz duruma geçer. rsel Cortex Hıppocampus Beyin sapı murilik Satıhtaki tabakayı dağrtalım Sıvı yüzeylerdeki tabakalar zayıfladığında, ne olur? Satıhlarda oluşan bu tabakalar ne kadar dayanıklıdır? 1. Büyük, temiz biCtabak alın, iyice kurulayın. 2. Tabağı suyla doldurun ve yüzey duruluncaya kadar bekleyin. Daha sonra suyun yüzeyine talk pudrası dökün. 3. Bir parmağınızı ıslatın ve bir sabuna sürtün. Daha sonra parmağınızı tabağın bir kenarından suya değdirin. Talk pudrasının tabağın diğer bölümüne doğru çekildiğini fark edeceksiniz. <mlar, hipokampusun yatay kesitinde göınılann şifrelenme araçlarını ortaya koydu. yer şifreleyen nöronların hayvan lyku öncesınde bır edımde bulunduğu zanan normal hızda herekete geçtiğini gördük. )ysa uykudayken, nöronların oldukça yük.ek oranda harekete geçtiklerini belirledik. Jyku sırasında, konum haritalamamış olan löronların harekete geçme oranında böyle ıır yükselme yoktu. Bu deney, hayvan uyaııkken şıfrelenen bılgımn, yeniden ışlemden leçmesi ya da güçlendiriimesınin uyku sıasında ve tek tek nöronlar duzeyınde oldulunu gösterdı. REM uyku dönemi sırasında eta tartımının, anıları şıfrelediğıne ılışkın buljular yalnızca nörobilimsel araştırmalardan leğıl evrimden de elde edılebılır. REM uy;usu sırasında bellekte ışlemlerıni yürüten ıöral mekanizmanın ortaya çıkışı, uvku çevıminde bu dönemi bulunarı ve bulunmayan ıayvanların beyin anatomıleri arasında bir ark bulunduğu tezını öne sürer. Gerçekten Je, karıncayiyengiller, keseliler ve döleşliler ırasında bu tür farklılıklar vardır. Kanncayıyenlerde beynın bükülmüş prefontal korteksı, beynin dığer bölümlerine göe, diğer memelilerdekınden, hatta ınsanlaınkinden daha büyüktür Bu korteksin ikili şlev görmek üzere büyüdüğü kanısındayım: jıren bilgıye, geçmış deneyıme bağlı olarak jygun tepkiyi göstermek ve yeni bılgiyi geecekte kullanmak üzere değerlendırıp de Nasıl oluyor? Sabun parmağınızın çevresindeki suyun yüzeyindeki tabakayı zayıflatır. Tabağın dığer bolümündeki çekim daha güçlü olduğundan talk pudrası bu tarafa doğru çekilir. 2109