Katalog

PS İ KİY A T R İ İştahsızlık' mı 'çabuk doyma hastalığı mı? İştahı ve beslenme davranışını düzenleyen ve denetleyen beyin bölgesindeki etkin iki madde... Yankı Yazgan ana, "En çok hangl Isl yapmak Istardln?" diye sorsalar, "y«m«k eleştlrmenl" dıyebılırdım Çunku hem zorunluluk hem de keylf olan böyle blr faalıyetı ış olarak yapmak, gözüme muthış bır şans olarak gözukm jştur hep Zayıflamanın ve formda olmanın böylesıne makbul olduğu bır çağda bu ışın ne ölçude rıskler taşıdığını göz önune alırsanız, yemek eleştırmenlığınin anlam ve önemı daha belırgınleşır! Üstelık yemek eleştırmenı olmak ıçın bazı özellıklere sahıp olmak gerekır Sözgelımı, çok ıştahsız veya çok ıştahlı olmamak, 'iştahsızlık' veya ıştahlılık' hastalıklarından bırisınden veya her ıkısınden muzdanp olmamak! 'iştahsızlık hastalığı' diye bılınegelen tuberkuloz, depresyon gibı doğrudan ıştahla ilgili olmayan hastalıkları bir yana koyarsanız, gerıye gunumuz psıkıyatrısının gurtöem maddelerınden bırısı olan anorekslya nervoza(1) kalıyor Anorvksiya'nın, bugune kadar duşunulduğunun tersıne bır iştahsızlık sorunuolmadığı,temelınde"çabuk doyma" nın yattığı sanılıyor iştahı ve beslenme davranışını düzenleyen ve denetleyen beyın bolgesı olan hıpotalamus'ta, özellıkle ıkı maddenın, beslenme davranışı ustune, gereğınde, frenleyıcı etkısı olduğu göruşu yaygın Bu ıkı maddeden bırıncısı, (sıkı durun, eskı bır tanıdık!) serotonın, ıkıncısı ıse kortıkotropın salgılatıcı hormon Kortıkotropın salgılatıcı hormonun kımlığını vermek gerekirse, hormon hlyerarşısı ıçınde ust duzey bır yönetıcı olarak tanımlanabıhr Her ıkı maddenın beslenme davranışı uzerındekı 'fren' etkılerı, beyınde ve vucudun dığer bölgelerınde üstlendıklerı sayısız ışlevden bırısı Serotonın ve kortıkotropın salgılatıcı hormon, olağan dönemlerde, beslenme davranışını körukleyen' dlğer kımyasal maddelerle etkıleşım ıçerısınde yemeyememe döngusunün surmesını saglıyorlar 5 B mıne kaynak oluyor Endorfının, vucudun kendlsinln ürettiği bır 'narkotık' olduğunu belırtmelıyım Beyınde oynadıkları pek çok rolün arasında, özellikle turun surdurulmesıne yönelık davranışları pekıştırıcı bır "ıç odul" rolu ılgıye değer Endorfın salgısının arttığı durumların, kışının 'keyıf duygusunu yaşadığı anlarta çakıştığı belırtılıyor Anoreksıya'sı olanlarda endorfın duzeylerının yükseklığını de böyle bır 'keyıf ılışkısıne yerleştırenler var Aç kalmanın (ama tok hıssedlyorlarl) endorfın salgısını arttırıcı etkılerı var Uzun surelerle besın almayan anoreksıya'sı olan kışılerın endorfın duzeylerı arttığı ölçude, "açlık"larından duydukları keyıf deartıyor Üstüne üstlük, endorfin'e paralel olarak beslenmeyi ketleyen serotonın de arttığından ötüru "tok hıssotmeyememeaç kalmaacıkmama" döngusü surup gıdıyor değıl Bır tepsı baklavayı yıyıp pek çok kışı gibı rehavet ıçınde olacağı yerde, "son derece lyı" hısseden "aşırı ıştahlı" kışinln bu iyılığınde narkotlk bir koku almak yersız mı? Beyınlenne endorfın enjekte edılen mınik sıçanlar, karınları az önce doyurulmuşken yıyecek peşıne duşuyorlar Peşıne duştuklerı yıyecekler ıse proteın ve tatlı Uzun sura tok tutabılecek yıyecekler Ancak normalde böyle ışleyen sıstem ınsanda bır "vesıle" ile bozulduğunda, endorfınler tok tutan, besleyıcı yıyeceklenn duzenlı tuketılmesını sağlayan desteğı ve keyfı sağlayamayabılırler Yeterlı duzeyde olabildıği halde, etkısını yeterlı hıssetmek ıçın daha sık ve yuksek kalonlı besın tuketmek aşırı ıştahlılığın bıyolojık yollarından bırısını(3) oluşturuyor Duzeyı giderek artan endorfın'ın yeme davranışını daha çok köruklemesı ve dığer kımyasal maddeler tarafından yeterınce dengelenmıyor olması surecın devamlılığını sağlıyor "Yemek eleştırmenlığı"ne, benım hayalımdekı lokanta gezılerınden daha farklı anlamlar yukleyen kışıler, bu ışı bır laboratuvarda değışık kımyasallarla beklenmedik ve farklı şeyler yaratmanın esrarını araştırmaya benzetıyorlar Bır bakıma haklılar, zeytinyağlı fasulye pişırlllrken önce tuz, sonra da şeker koyulduğunu ve bu ıkısı arasındakı dengenın kaçırılması durumunda rasıl bır 'garabet' ortaya çıkacağını duşunduğumde farklılık, hatta karşıtlıkların böylesıne ışbırlıği çarpıcı Ama "beyln eleştirmenllğl" ya da "llaç eleştirmenllğl" yapıldığında da benzerı esrarengız beraberlıklerle karşılaşılabılıyor Yazıyı anlamaya çalışırken sözge lımı anoreksıya'da, bırbırıne karşıt Işlevıerı olan serotonın ve endorfınlerın, her ıkısının de artmış olması şaşırtıcı gözukebılır Ustellk, her ıkısı de arttığı halde etkıleşımın uru nü bırısının ızını daha çok taşıyor Zeytınyağlı fasulye de ıçinde hem tuz hem de şeker olmasına rağmen tatlı nıyetıne yenmıyor zaten Bu fıkırlerımle "yemek eleştirmenllğl" şansımı yok etıiğımın (arkındayım ü Notlar1) Anorakalya nervoza'nın tipik özelllklerı hızla kılo kaybettığı halde kendını şışman algı lama ye kılo vermeyı surdurme, kılo kaybına bağlı âdet kesılmesı, yemeyı reddetme, olarak özetlenebılır 2) Zorlanmanın yeme bozukluklarının hepslnde farklı ölçulerde rolu var Bulımıa'da, 'zorlu' bır dıyet, başlatıcı etkenler arasında en sık görulenlerden 3) Başka bıyolojık açıklamalar olduğunu belirtmek ısterım Ustelık bütun bu açıklamalar, bir sebepsonuç ılışkısınden çok oluş bıçımını, mekanızmasını aydınlatıcı olarak değerlendırilmeli Çünku, bulımıa ya da anoreksıya gelışımlne yataklık edebılecek psıkolojık mekanızma lar da meseleyı bır başka duzlemde çok güzel açıklıyor Tabıı yıne sebepsonuç ılışkısıne lıneer bir açıklama olarak kabul edılmedıklerı sürece Sonuç Aşırı yeme! "Aşın yeme" diye de adlandırabılecegımiz davranışa pek çok klinik tablo ıçerısınde rastlanabilıyor Bazı depresyonlarda, âdet öncesı gerginlık problemlennde, 'psıkolojık şışmanlık" denebılen özellıkle karbonhıdratlı besın lere duşkunlukte oldukça sık görulen "bulımıa" adı verılen durumda ıse kışı, önce bır aşın yeme nöbetı yaşıyor özellıkle karbonhıdrattan zengın besınlerın 'hedef alındığı' bu aşırı yemenın ardından, yedıklennl kusarak ya da mushıl ile çıkartıyor Bulımıa'nın, zayıflama salgını ve ınce olma modasıyla yakın ilişkisi olduğunu gözleyen kımı araştırmacılar, bu ıhşkının bıyolojık mekanızmasını bulmaya çalışıyor Uç hafta sureyle 1200 kalorilık dıyet yaparak kilolarının % 5'ıni verebılen bır grup kadın ıle yapılan araştırma, gruptakı kadınların beyınlerındekı serotonın aktıvitesınin azalmış olduğunu ortaya koymuş Aktıvıtedekı azalmanın, serotonının etkıledığı dığer beyın bırımlerınm ışleylşini de altust ettığı gözlenmış Serotonın azalması sonucunda, "doyum guçluğu" Doyma guçluğü ya da ıştah artışı nedenıyle çok yeme Sonra, kılo alma veya almamak ıçın kusma veya mushıl kullanma gıbı stratejıler gelıştırme ve tekrar kılo verme Bıyolojık dengeyı lyıce altust eden bulımıa'nın dönuşmesınde, bıyolojlk dengelerın (kımılerınde) daha kolay bozulabılırlığının rolu olduğu söylenıyor Ama gerek buhmıa'da olsun gerekse dığer 'ıştahlılık' problemlennde, aşırı yemenin zorlanma(2) ıle bağlantısı çok açık seçık göruluyor Pek çok ınsanın sıkıntısı ya da acısını "yemekten çıkardığı" bır toplumda, o acının yemekten nasıl çıkarıldığını merak etmemek zor Aşırı yıyenlerın, sıklıkla tercıh ettıklerı karbonhıdrattan zengın yıyeceklenn, azalmış serotonın duzeylerını arttırdıklartndan oncekı bırkaç yazımda söz etmıştım Ancak buhmıa'da, serotonının görelı azlığı ya da yetersız lığı yanı sıra (anorektıklerde artmış gözuken) endorfınlerın nasıl bır rol oynadığı çok açık ARAOIOINIZ HER KARAR HER YANIT BİRTU9UN ALT1NDA TÜM AYRINTILARIYLA AÇIKLAMALI YARGITAY KARARLARI BİLGTSAYAR PROGRAMI Az yiyerek doymak Ancak zorlayıcı bır yaşantı, "stresin yoğun olduğu bır dönem"de, serotonın'ın ve onun etkısıyle kortıkotropın salgılatıcı hormonun miktarında ve faaliyetınde bır artış gözlenebılıyor Yemebeslenme davranışını frenleyen bu kımyasal değışıklığın dış görunuşu, az önceki 'iştahsızlık' olabılır Işın ılgıncı, bır yandan yemeyı kısıtlayan (ya da iştahı kesen) kımyasal maddeler artmaktayken diğer yandan yemebeslenme davranışını körukleyen klmyasal maddelerde (örn endorfınler) de artış göruluyor Bu paradoksal durum, her stret'lı kışıde ortaya çıkmayabılır, çıksa bıle kalıcı olmaya bilir Her ıkı tıp maddenın de artış göste~mesiyle belıren 'iştahsızlık' durumu (yanı anoreksıya) geçmış yaşantıları ve genet'k şıfresı elverışlı kışılerı tercıh edebılıyor Paradoksun dığer yonunde, endorfın gıbı besle^meyı körukleyıcı, pekıştırıcı maddelerın artınış olması blr başka açıklama gırışı • Bugüne kadar yayınlanmış tüm Yargıtay Kararlan tasnıf edılmış şekılde kullanımınıza sunutuyor , • Uç paket halınde satışa çıkanlan ve her bırinde bınlerce karar bulunan program lar, bılgısayarınıza yüklenebılır • Çok seçeneklı kullanım olanağı: Kanun maddesınc, konuya, kavrama, esas numa rasına, karar numarasına ve karar tarıhıne göre arama seçeneklerıyle ıstedığınız "karara" ulaşabılırsinız Çok sayıda kaynağa hızla ulaşma, çok yönlü araştırma, inceleme, sağlıklı değerlendirme ve hukuksal sorunlara çağdaş çözüm ... HUKUK PROGRAMLAR1 LTD. ŞTİ. BUyUkderc Cad UamlaApt No 21/8 80220 Şışlı tsıanbul Telefon 141 22 26 148 93 40 2104