Katalog

PSİKİYATRİ Freud'un evrim fantezisi Ünlü bilim adamı yayımlamadığı, belki de varlığını yadsıdığı bir makalede, yaşananların genetik yapıyı belirlediğini ve bu etkinin kuşaklar boyu sürdüğünü söylüyordu. Yankı Yazgan B ır makalesınde Freud yaşananların genetik yapıyı etkıledığını ve bu etkının kuşaklar boyu surduğunu soyluyor Ama bu makaleyı hıç yayımlamamış hatta varlığını yadsımış Darvvın ve evrım teorısryle tanışmamı lıse bırıncı sınıf bıyolojı derslerıne borçluyum Kıtabın ya ılk ya da ıkıncı ana başlığı turlerın kokenıne ve hayatın gelışımıne daır Darwıncı bıyolojı teorısını anlatıyordu Canlılığa bakış açılarından bırısı ve en geçerlısı olarak sunulan Dar wıncı evrım teorısı ustune kurulu olan bı yolojı derslerı o yılların en zevklı anıları arasında yer alıyor Alternatıf evrım teorılerıne de değınılen o derslerdekr zurafalı bır orneğı hatırlıyorum Zurafaların boyunlarının neden uzun olduğuna bır açıklama getırmeyı deneyen bır bılım adamı yuksek ağaçların olduğu yerlerde buyuyen zurafaların boyun ve bacaklarının gıderek uzadığını soyluyordu Bu uzama kuşaktan kuşağa aktarılıyor ve zurafaların genetik yapılarına yerleşık bır ozellık oluyordu Çevre değışıklıklerının ve dış koşulların canlının genetik yapısında değışıklık oluşturarak kuşaklar otesını etkıledığını one suren kışının adı Lamarck tı Lamarck çı dönüşüm" teorısının bır başka ozellığı de genetik yapıda degışıklıklere yol açan çevresel koşulların ortadan kalkmasının değışıklık uzerındekı etkısızlığıydı Dunya değışse ağaçların boyu kısalsa bıle zurafalar hep uzun boyunlu ve uzun bacaklı kalacaklardı Lıse bır yazında Freud un yazdıklarını okumaya başladım Bol Darvvın lı bır okul donemının ustune Totem ve Tabu yu okumak tam olarak nasıl bır etkı yarattı hatırlamıyorum Ama "Freud'la Darvvın tanışmışlar mıdır acaba?" dıye Lamarck Fantezisi duşunup taşınmıştım epeyce (1) Her ıkısını de çok yakın bulmamdan oturu mu onu da bılemıyorum Lamarck ıle Freud un tanışıp tanışmadığını ya da bırının dığerının yazdıklarını okuyup okumadıgını ıse hıç aklıma bıle getırmedım Tek bır nedenle Lamarck ın teorısı aktarılırken oylesıne gulunç ve temelsız bır teorı olduğu vurgulanmıştı kı, ıdol lerıme yakıştıramazdım onu Sonradan Lamarck ın ondokuzuncu yuzyıl başları bıyolojısı ıçınde son derece ozgun ve "ılerıcı (2) bır konumda olduğunu turlerın gelışımı ve evrılmesı ustune farklı goruşler ortaya attığı ıçın «yoksulluk ıçınde olmuş olduğunu» oğrendım Çevresel koşulların oluşturduğu değışıklıklerın genetik yapımıza da yansıyarak kuşaktan kuşağa akıp gıtmesı ıse hoş bır fantazı olarak zıhnımın bır köşesınde kıvrılıp kaldı 2474 1914 ve 1915 yıllarında Freud yazma bakımından muthış uretken bır donem geçırmıştı Bu uretkenlığı savaş yıllarının hasta sayısını azaltmasına bağlayanlar var Kımılerıne gore o sıralar yakın olduğu Dr VVılhelm Flıess ın bıyolojık rıtmler hesabıyla, 1918 ın şubatında oleceğını oğrenmesı nedenıyle elını çabuk tutuyordu Flıess hakkında fazla fıkrı olmayanlara bıraz acayıp olduğunu ve kafasını ruhsal durum ıle burun arasındakı ılışkıye takmışlığını fısıldayayım Kulakburunboğaz uzmanı olan Flıess te Freud un ne bulduğu etkıleşımlerının olumlu ya da olumsuz sonuçlarının ne olduğu çok açık değıl Ama Freud un bılımsel ve klınık yaşan tılarının bır bolumunde rol oy nadığı kesın Her neyse, 191415, Jung ve Adler ın Freud un çızgısınden ve grubundan koptukları doneme uyuyor Bu durumu Freud un teorısını bır an evvel derlıtoplu bır bıçımde sunma çabasının nedenı olarak g o renler de var Şu ya da bu nedenle o yıllarda yazılan tam onıkı makaleden beş tanesı psıkanalızın teorısı olan metapsıkolojı nın koşe taşları olarak yorumlandılar Aralarında Yas ve Melankolı nın bulunduğu bu beş makale dışındakıler ıse sırra kadem basmışlardı Freud un kendısı de bu yazılan hayatından çıkarmak ıstedığınden olsa gerek 1919 da yazdığı • bır mektupta kalan yazılar ın varlığını yadsıyordu Ancak Anna Freud un 1983 tekı olumunden sonra açılan evrakı metrukesınden çıkan bır kopya kalan yedı makaleden bırını ortaya koydu Yazı çalışma arkadaşlarından Sandor Ferenczı ye eleştırılmek uzere gonderılmıştı Başlığı ıse nefesınızı tutun "Filogenetlk Bir Fantezl"! sanlığın gelışıml içersınde edindığı bazı uyum amaçlı ozellıklerın, bugun bır semptom olarak ortaya çıktığını one suruyor Freud Buzul çağına değın huzurlu ve mutlu bır yaşam surduren ınsanlar buzlarla bırlıkte ansıyete ıle tanışmışlar Bu yenı durumun yol açtığı kaygı, gergınlık ve bunaltıyı, yabancılardan ya da yenı sayılan herhangı bır şeyden korkan çocuklarda veya ortada bır tehlıke yokken tehlıke varmışçasına bundan buyuklerde gormek mumkun Buzul çağı koşulları gıderek ağırlaştığında yıyecek sıkıntısı başlamış Nufus problemını yaşayan ınsanlar çoğalmayı onlemek ıçın "üreme amaçlı olmayan clnselllk" bıçımlerı gelıştırmışler Freud, ması, Buzul Çağı ndakı grup lıderı "baba"nın oğullarını surgun etmesı ve oğulların surgunden donup lıder 'baba yı ol durerek baba"nın kadınları ele geçırmesı şeklınde cereyan eder Baba"nın oğulları hadım etme olasılığı ve oğulların bu olasılığa karşı tenkıtlerı bugun paranoyaolmuştur' O donemlerde olup bıten herşey hayatta kalmak ıçın gelıştırılen butun onlemler ınsanın genetik yapısına ışler ız bırakır Bınlerce yıl sonraya dek genlerla aktarıla aktarıla gelen bu onlemler', başka bır çağda hastalık belırtısı olabılırler özetle Freud un fılogenetık fantazısı" boyle Freud'un aradığı köprü Evrimin artıkları Filogenez denınce aralarında genetik ortaklıklar bulunan bir grup canlının evrımı anlaşılmalı Tanımlayıcılar filogenez ın karşısına koydukları ontogenez ıse tek bır canlının gelışımı surecını ıfade edıyor Freud'un fılogeneze daır fantazısıne aslında bır başlık koymamış olduğunu sadece yazdığı mektuplarda makaleyı bu ısımle andığını belirteyım Fantezı nın temel duşuncesı, psıkopatolojinın evrim surecinin artıkları ya da urunlerı olabıleceğı şeklınde Yanl, in bu ' yerıne koyma"y> hısterı dıye bılınen hastalığın temel mekanızması olarak açıklıyor Bastırılan cınsel durtuler bır organın ışlevsizleşmesi şeklınde ortaya çıkarlar Freud a gore Buzlar çozulmemekte ınat ettıkçe, ınsanların yaşayış bıçımlerı de koşullara uygun orgutlenmeler dçğurmuş Insan gruplarının başında bır "baba fıguru" var ve bu baba fıguru guçlu kuralcı yerını sağlam tutmak ıçın guvenlığıne çok onem veren bırısı Kadınların da sahıbı Dıl ve dığer ınsana ozgu 'yuksek ışlevlerın gelıştığı bu donemden, kurallara ve aynntılara takılma (obsesıf nevroz) gunumuze evrım yoluyla ' ıntıkal etmış Freud'un duşuncesinın odaklarından bırısı olan Oıdıpus çatışması nın koklerı Fılogenetık Bır Fantezı' de bulunabılır Aslında, fantezı den ıki yıl önce Totmm v» Tabu'da formule edılen Oıdıpus çatış Bızım lıse bır bıyolojı kıtabına donersek, Freud un duşunuş tarzının Lamarck çı' olduğunu gorebılırız Çevresel nedenlerle genetik değışıklıkler ortaya çıkması ve bu değışıklıklerın kalıtım yoluyla kuşaktan kuşağa geçmesı gunumuz bıyolojık kavramlarına gore pek kabul edılebılır (3) 1915 te Darwın cı goruşun egemen olduğu gozonune alınırsa Freud un nasıl olup da Lamarck çılaştığını anlamak guç Kaldı kı tartışılan goruşler yayımlanmaktan vazgeçılmış, hatta varlığı bıle yadsınan bır yazıda yer alıyor Freud un kımı ızleyıcılerı, Fantazı de yer alan bakış açısının eskı kıtapların sonrakı baskılarına yansımış olduğunu soyluyorlar Kımılerı ıse psıkanalızın klınık uygulaması ıle teorı (metapsıkolojı) nın bır tutulmaması gerektığınden söz edıyorlar Freud un fantezlaindekl bır şey bana çekıcı gelıyor Yaşantı ıle bıyolojık yapı arasındakı ılışkıyı belırgınleştırme sevdası Psıkanalızın, yaşantıların genetik yapıya kodlanışına bır açıklama getırmesı gıbısınden "olmayacak bır sevda belki, ama Freud un bıyolojı ıle psıkolojı arasında zaten varolan ama bır turlu bu lunamayan bır koprunun peşınde olduğunu gostermeye yetıyor Belkı de halâ lıse bır ın yazında Freud ıle Darvvın ı buluşturmaya çalışan çocuk gıbı duşunuyorum Notlar: (1) Orada bır uçuncu kıtap daha var Aılenın, Devletın ve uzel Mulkıyetın Kokenı Engels ın çağdaşı sosyolog ve bıyologların etkısı altında yazdığı bolumler ozellıkle etkıleyıcıydı Tanışmak ıçın ıse yaşları ve konumları pek uymuyor herhalde (2) llerıcı dekı tırnak ışaretlerı kuçultucu bır anlam taşımıyor Ustelık Lamarck gerçek ten donemının bıyolojı anlayışının ılerısınde Fakat o sıralar materyalıst sayıldığından mıdır nedır Slalınıst donemın proleter bılımcısı Lısenko nun uyduruk teonlerı Yenı Lamarck çı dıye bılınır Lamarck la ve duşuncesıyle fazla ılışkılerı olmadığı halde (3) Lamarck ın dedığı boyutta olmasa bıle eski çağların ınsanına aıt sayılan bazı davra nış ozellıklerının genetik kurallarına pek uy maksızın ve beyın yapısının aslF bır parçası olarak aktarıldıgı (ımprıntıng) one surulmektedır Psıkanalıst olmayan kımı psıkıyatnstler sozgelımı fobılerı ya da obsesıfkompulsıf bozukluğu boyle bır yaklaşımla açıklamayı denemekledlrler