Katalog

4 K O N U K 10 EKİM 2008 CUMA Dört ilçeye kurulacak arıtma tesislerinin yapımına temel atma töreni yapılmadan başlandı Basın Tarihimiz ve İzmir EFDAL SEVİNÇLİ “Devleti Aliyyei Osmaniyye’nin payitahtında elyevm neşrolunmakta olan gazetelerin cetveli (güzelce dikkat olunmaya layıktır) : Osmanlı lisânında : 3 / Ermeni hurufuyla Osmanlı lisânında : 2 / Ermenice : 5 / Rumca :1 / Rumca hurufuyla Osmanlı lisânında :1 / Bulgarca : 1 / Fransızca : 2 / İngilizce : 1.” Bu bilgileri, basın tarihimizin ilk özel gazetesi, Tercümânı Ahvâl’in 10 Cemâziyelevvel 1277 / 24 Kasım 1860 günlü, 10. sayısından aktarıyorum.“Gazetelerin cetveli”ne ilişkin ayraç içindeki (güzelce dikkat olunmaya layıktır) tümcesini, siz isterseniz alaysı dil sayın, isteseniz sert bir eleştirinin sözcükleri olarak değerlendirin. Sonuç ortada : 1860 yılının sonunda, Osmanlı dilinde 3 gazetemiz var : Takvimi Vekâyi (1831), Cerîdei Havâdis (1840), Ruznâmei Cerîdei Havâdis(1860). Peki, diğer bilgilerin karşılıkları?.Osmanlı coğrafyasında varlıklarını bildiğimiz Ermenice, Rumca, Bulgarca, Fransızca, İngilizce, Arapça gazeteler? Varlıklarını ve adlarını bildiğimiz gazetelerin dışında, adlarını duyup tek bir yaprağını bile göremediğimiz, adlarını hiç duymadığımız gazeteler?.. Mısır’dan Fransa’ya, İsviçre’den, İngiltere’ye, Osmanlı basın tarihi... Nitelikli çalışmalara karşın basın tarihimiz hâlâ soru işaretleriyle dolu! Çoğu kez, karşımızda “bilmiyoruz, bilinmiyor” sözcükleriyle tanımladığımız bir acı sonuç!.. Nedenlerini de hemen hepimiz “biliyoruz”... Ben burada, Beyrut’tan Bağdat’a, Batum’dan Sofya’ya, Girit’ten, Sakız’a, Selanik’ten Üsküb’e, Manastır’dan Trabzon’a, Sivas’a vb. kentlere uzanan, basın tarihimizin gizli yollarını sormuyorum, çünkü basın tarihi yazmak zor iş. Bugün, bu zorluğu aşmaya çalışan, şu günlerde sayfaları arasında gezindiğim bir incelemeyi, İzmir’in “Türkçe” basın tarihini uzun süredir araştıran, değerli tarihçi, Prof. Dr. Zeki Arıkan’ın, İzmir Basın Tarihi (18681938) [ İzmir, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, No:137, 2006, 300 s.] çalışmasını sizlerle paylaşmak , kısaca tanıtmak istiyorum. Kültür tarihimizde hep ayrı bir yeri olduğunu vurguladığımız İzmir’in basın tarihi üstüne neler biliyoruz? İstanbul’da, 1797’de çıkan, düzensiz yayımıyla ancak iki yıl süren Gazete Française de Constantinople’den sonra, Osmanlı’da,“gazeteciliğin beşiği” sayılan İzmir’de, 1820’li, 30’lu yıllarda yayımlanan Fransızca gazeteler... Basın tarihimizde gizemlerini hâlâ koruyan M.Blaque ve oğlu ile SaintSimon’un “hayâlî iştirâkiyyun mezhebi” öğretilerinin yılmaz savunucusu, Fransa’dan İzmir’e kaçarak kellesini kurtaran, M.Bousquet Deschamps’ın İzmir’de çıkardıkları gazeteleri, kaçımız gördük? Bir de İzmirli Yahudilerin, Rumların, Ermenilerin, Bulgarların, Arnavutların(?) kendi dillerinde çıkardıkları gazeteleri, dergileri sorumuza eklersek yanıtımız neredeyse kocaman bir “hiç” oluyor... En değerli “hazinemiz” olan İzmir Milli Kütüphanesi’ndeki koleksiyonlardan yararlanan Arıkan, çalışmasının girişinde,“Türkiye’de İlk Gazeteler ve İzmir” bağlantısını irdeledikten sonra yaşanan tarihsel süreçlerin sonuçlarıyla, 1868’den 1938’e değin çıkan Türkçe gazeteleri tanıtıyor: İzmirli ilk gazeteci Mehmet Salim’in yönetimlerindeki Aydın ve Devir gazeteleri, Karidi Efendi’nin yönetimindeki İzmir ile ilk mizah gazetesi Kara Sinan, Halit Ziya ve Tevfik Nevzat’la bütünleşen Hizmet ve Ahenk, İzmir’in işgalinde, ilk kurşunu atıp canını veren Hasan Tahsin’in Hukukı Beşer’i, Köylü, Sadayı Hak, Anadolu, Duygu, Müsâvât, Islâhât, İttihâd, Türk Sesi, Türk İli, Yeni Asır ve nicesi... Bugüne değin İzmir basını, gazeteleri ve dergileriyle ilgilenip yazmış bir araştırıcı olarak Ziya Somar’ın öncü yayınları ile makale nitelikli çalışmalar dışında neler biliyoruz diye sormadan edemiyorum. 1980’li yıllardan beri İzmir basın tarihi üstüne Ege Üniversitesi’nde lisans, yüksek lisans düzeyinde yapılan araştırmaların yanında İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı’nda basılan İzmir Basınından Seçmeler (19231938) derlemeleriyle de tanıdığımız Arıkan’ın bu çalışmasının bence en ilginç yeri, “Mütareke ve İşgal Sırasında İzmir Basını” bölümü. Bu bölüm, günümüze, inanılmaz ilginç örnekler aktarıyor... Hukukı Beşer, Köylü, Anadolu ve Duygu gazetelerinin, işgale karşı gösterdikleri ortak dirençten sonra Köylü gazetesinin Yunanlılarla nasıl işbirliği yaptığını görmek insana büyük acılar veriyor... Gerçekte, II. Meşrutiyet’le birlikte yayımlanan Köylü’nün (ilk sayısı, 21 Ağustos 1908) İzmir basın tarihinde çok özel bir yeri var... Gazetenin dilimizin yalınlaşmasındaki katkısı yadsınamaz bir gerçek. Halk dilinden Türkçe sözcük derlemede izlediği yol, bence hâlâ dilcilerimizce de bilinmiyor. Ancak, Ulusal Kurtuluş Savaşımız boyunca Köylü’de yazılanlar, gazetenin sahibi Mehmet Refet’in yazıları, insanı iğrendiriyor! Gerçekte köylümüzün kalkınması için yola çıkan ve kardeş gazetelerle sesini çoğaltan Köylü, işbirliği batağında boğulmuş olsa da ilginç içeriğiyle, hele sahibi Mehmet Refet’in, bir gazetecinin değişimine örnek yaşam öyküsüyle, bugün bence özel olarak araştırılıp incelenmesi gereken bir gazetedir. Çalışmasını, “Bu kitap, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde okuttuğum Türk Basın Tarihi derslerinde öğrencilere yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Daha ayrıntılı çalışmaların yapılması gerektiğine şüphe yoktur” tümcesiyle sunan Zeki Arıkan’a, emekleri için teşekkür ederken sözlerimi, İzmir’in işgaline karşı Duygu gazetesinde yazdığı direniş yazılarıyla tanıdığımız Ahmet Talat Onay’ın Milli Mücadele Yazıları kitabını da bulup okumanızı önererek noktalıyorum. Arıtmaya törensiz adım İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Kemalpaşa, Seferihisar, Torbalı ve Menemen’e yapılacak arıtma tesislerinde çalışmalar ‘sessiz’ başladı. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) İlçe ve beldelerin evsel atık su sorununun çözümü için çalışmalar yürüten İzmir Büyükşehir Belediyesi, 7 ayrı ilçede 7 arıtma tesisinin yapımını sürdürüyor. inşaatlarını sürdürüyor. Yalnızca Bayındır, AyrancılarYazıbaşı ve Urla arıtma tesisleri için tören düzenlenirken, Kemalpaşa, Seferihisar, Torbalı ve Menemen şantiyelerinde çalışmalar sessiz sedasız başladı. Bu ay içinde Aliağa biyolojik atıksu arıtma tesisi için de ihaleye çıkmaya hazırlanan yerel yönetim; Gümüldür, Buruncuk, Doğanbey Ürkmez’de kurulacak arıtma tesisleri için de çalışmalarını sürdürüyor. Urla Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi’nin de Kasım ayında tamamlanması bekleniyor. 2009 yazından itibaren arıtmasız ilçe ve belde kalmaması hedefiyle çalıştıklarını belirten İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, “Arıtma tesislerimizin açılışını peş peşe yapacağız. İlçe ve beldelerimiz, götürdüğümüz altyapı yatırımlarıyla daha yaşanılabilir yerler haline geldi. Bunu görmek bizi mutlu ediyor” diye konuştu. C M Y B C MY B