Katalog

15 EYLÜL 2022 PERŞEMBE KÜLTÜR 11 Paris’teki katedral Notre Dame’ın çan sesleri canlı olarak dinlenebiliyor Sesten heykel Arter’de Ekmek ve Kukla atısı yandıktan sonra büyük el ve diğer dokuz çanın” Paris’in or- Tiyatrosu Notre Dame Katedrali'nin bir restorasyona giren Paris’te- tam seslerine karşılık veren titre- kuzey çanı Ç nları ilk kez 1968 yılında Nancy Ti- ki Notre Dame Katedrali’nin çan şimlerini çanların her birine yer- yatro Festivali’nde izlemiştim. “Hay- seslerinin susmasından etkilenen leştirdiği ivmeölçerler aracılığıyla Odi Barikatlara!” oyununda. Ardından sanatçı Bill Fontana’nın kaydederek insan kulağının işitebi- Paris, gençliğin 68 olaylarıyla çalkalanıyor- Sessiz Yankılar Notre- leceği hale getirdi. du. Onları ikinci kez 1980 Temmuzu’nda Dame isimli yerleştirme- Ve bu sesler Paris’teki kül- Avignon Festivali’nde izledim, “Ekmeğin si Arter’de deneyimlene- tür sanat merkezi Centre Öyküsü” oyununda. Henüz 12 Eylül fa- biliyor. Sesten heykel di- Pompidou’nun terasına yerleşti- şizmi geriye yıkım ve gericilik bırakarak YAZGÜLÜ üzerimizden geçmemişti ama ekmek yi- ye de adlandırılabilecek rilen bir hoparlör sistemiyle can- ALDOĞAN ne aslanın ağzındaydı... performansın sergilen- lı olarak yayımlanırken İstanbul Onlar dediğim “Bread and Pup- mesi dolayısıyla düzen- Arter’de de izleyiciyle buluşuyor! pet Tiyatrosu”... Kuruluşundan (1963) lenen basın toplantısına Bill Fonta- Arter, Fransa dışında projeye ev bu yana 60 yıl geçti ve nihayet yolla- na eşiyle, İstanbul’daki Fransa Baş- sahipliği yapan ilk müze oluyor. rı İstanbul’a düştü! Yarından başlaya- konsolosu da Fransız Enstitüsü kül- rak dört gün boyunca çeşitli semtlerde Bize anımsattığı... tür ataşesiyle katıldı. Sessiz Yankı- İstanbul Bienali’nin açılışını yapacaklar. Merak etmeyin eski isyankâr halleri ol- Bu işin videolarını izledikten son- lar ve yapım videosu, 4 Aralık’a ka- dukça törpülenmiş durumda! Baksanı- dar Arter’de izlenebilecek. ra sesi deneyimledik. Hiç kuşku- za sunacakları oyunun orijinal adı “The suz “Şu anda Paris’teki Notre Dame Demons of Our Society” yani “Toplu- Fransa dışında ilk Katedrali’nin çanlarına vuran ses- mumuzun Şeytanları” iken (neden, kim- Bilmem hatırlıyor musunuz, leri İstanbul’da dinliyorum” diye den çekinildiyse) onu da ehlileştirip Paris’in ikonik yapılarından bi- düşünmek masalsı bir duygu ama “Toplumumuzun Kötülükleri” yapmışlar. ri olan, pek çok esere mekân ol- bana ne hissettirdiğini sorarsanız En iyisi başa dönelim: İo’nun Yeni Sesi muş Notre Dame Katedrali’nin ça- 10 Kasım’larda 9’u 5 geçe bütün Ekmek kadar tısı 2019’da çıkan bir yangın sonu- yurdu kaplayan sessizliğin içinde- rter’in Sesli Dizi serisi kapsamında Me- cunda yıkılmıştı. O gün bugündür ki siren seslerini dinlediğimiz anı gerekli tiyatro Alih Fereli küratörlüğündeki beşinci ser- restorasyonda olan katedralin su- anımsattı. Sessizliğin sesini ve çın- 20. yüzyılda “Ekmek ve Kukla Tiyatro- gide Bill Fontana’ya sipariş edilen İo’nun su” ve “Living Theatre”, ABD’den yola san çan sesleri 40 yıllık sanat ya- lamayı dinlerken bir ara duygu- Yeni Sesi isimli ses/video yerleştirme- çıkıp dünya tiyatrosunu etkileyen pro- şamı boyunca müziğin gizli ince- landım ve ağlasam mı diye düşün- si ise İstanbul Boğazı ve Şerefiye Sarnı- test tiyatrosunu, ajit-prop tiyatrosu- cı ile Yerebatan Sarnıcı’nda gerçekleşen liklerini açığa çıkarma ustası Bill düm, kasımpatı kokusu olsaydı ya- nu zirveye taşıyan iki topluluktu. İkincisi ses ve video kayıtlarından oluşuyor ve yi- Fontana’ya esin kaynağı oldu. Sesi nında, kesin ağlardım! çoktan yok oldu. Ekmek ve Kukla Tiyat- ne Arter’de Karbon salonunda izleyiciyle “heykelsi” bir mecra olarak kulla- Elbette herkesin duyguları farklı rosu ise hâlâ kâr amacı gütmeyen bir buluşuyor. Bu da Fontana’nın Türkiye’de- nan Fontana “Sessiz Yankılar: Not- olacak. Çağdaş sanat böyle bir şey, sivil toplum kuruluşu olarak etkinlikleri- ki ilk kişisel sergisi olma özelliğini taşıyor. re Dame adlı ses yerleştirmesinde sanatçı ne düşünür, yaratır; dene- ni sürdürüyor. Arter’e Taksim ve Tepebaşı’ndan ücretsiz Bill Fontana Kurucuları Peter Schumann’la katedralin en eski çanı “Emmanu- yimleyen ne yaşar, duyar? servisle ulaşmak mümkün. Avignon’da tanışıp konuşma fırsatı bul- duğumda “Tiyatro ekmek kadar gerekli olmalı” düşüncesinden yola çıktığını an- latmıştı. Ama aynı zamanda ondan Al- Ayvalık Film Festivali, yarın Cannes’dan ödüllü filmle açılış yapıyor manya’daki ailesinin ekmek yapımın- daki ustalığını, kendi ressamlığını, hey- keltıraşlığını, çocuk yaştan kukla yapı- mına meraklı olduğunu da dinlemiştim. Kuklalarının dev boyutlara ulaşması ise New York’ta olmuştu. Çünkü “NY’de ‘Sinemanın buluşma noktası’ her şey çok büyüktü.” (O zamanlar tüm oyuncuları bir ko- yor. Ruben Östlund’un Altın Palmiye alan gün sanatçının çektiği belki de en ka- mün hayatı yaşıyor ve güne ekmek ya- ORHUN ATMIŞ parak başlıyorlardı. Ben tanıdığımda filmi “Triangle of Sadness”ı göstermek is- rakteristik filmi olan “Dorian Gray’in Peter Schumann gençti. Şimdi 88 ya- yvalık Uluslararası Film terdim ama vizyon tarihi bize çok yakın ol- Magazin Basınındaki Portresi”ni gös- şında.) Özetle dünyadaki politik, eko- AFestivali, bu yıl yeni çeh- duğu için maalesef mümkün olmadı. Ama tereceğiz programda. Anılarına bölü- nomik, toplumsal olaylar ile “Bread and resiyle Seyir Derneği tarafın- oldukça güçlü bir uluslararası seçkimiz münde de bu yıl kaybettiğimiz Erden Puppet Tiyatrosu”nun gösteri arayışı dan 16-21 Eylül tarihleri ara- var. Park Chan-Wook’un Cannes’da en iyi Kıral’dan “Vicdan”, Cüneyt Arkın’dan birbirini tamamladı. sında düzenlenecek. Ayva- yönetmen ödülünü kazanan son filmi “Ay- “İki Başlı Dev”, Peter Brook’dan “Yedi Amaçları, geniş kitlelere seslenmek- lık Belediyesi Vural Sineması rılma Kararı” ile açıyoruz festivali. Jerzy Gün... Yedi Gece...”, Cem Madra anısı- ti. Amaçları daha güzel, daha adil, daha Nejat Uygur Sahnesi ve Ay- Skolimowski, George Miller, Claire Denis, na da Cassavetes’ten “Faces” filmlerini Park Chan-Wook’un yaşanılası, daha sevilesi bir dünya kur- valık Belediyesi Büyük Park Kore-Eda Hirokazu, Dardenne Kardeşler’in göstereceğiz. filmi “Ayrılma Kararı” maktı. Bu dünyayı değiştirmekti. Amfitiyatro’da yapılacak en son filmlerini göstereceğiz. Franço- festivali açacak. Söyleyecek sözleri vardı ve söyleyecek- film gösterimleri için tam is Ozon’dan “Peter von Kant”la birlikte fil- ‘Yeni Bir...’ ödül lerinin herkesçe kolayca anlaşılması için bilet 50 TL, indirimli bilet me ilham olan Fassbinder’in “Petra von n Bu yılki yeniliklerle birlikte, nasıl bir “oyun”larını gösterilere, şölenlere ya da cel meselelere ilişkin panellere çocuklara 30 TL olurken Eski Köylü Pazarı Meyda- Kant’ın Acı Gözyaşları” da programda. festival geçmesini bekliyorsunuz? ayinlere dönüştürdüler. İnsan boyundaki yönelik etkinliklere de ev sahipliği yapa- nı’ndaki gösterimler ücretsiz yapılacak. “Güneş Sonrası”, “Medusa Delux”, “Beş Festivalde bu yıl Mey-Diageo spon- büyük heykelleri, kuklaları, maskları, mü- cak. Festival seçkisi ve yan etkinliklerle il- Özellikle Cannes Film Festivali’nden Şeytan” gibi gelecek vaat eden yönetmen- sorluğunda “Yeni Bir...” ödülünü vere- ziği, rengi kullanarak ateşi tutuşturdular. gili Azize Tan’ın görüşlerini aldık. ödüllü ve önemli yönetmenlerin filmle- lerin ilk filmlerine de yer veriyoruz. ceğiz. Kariyerinin başındaki bir sine- Bugün yerleştikleri Vermont’taki mer- n Bu seneki yabancı film seçkisinde ri festivalde yerini alırken, çeşitli bölüm- macıyı teşvik etmek amacıyla verece- kezleri aynı zamanda bir okul niteliğin- lerde toplam 48 film gösterilecek. gönlünüzden geçen filmlerin ne kadarı- Ustalar anılacak de. Bu okuldan yetişenler dünyaya da- ğimiz ödül 40 bin TL değerinde. Jürinin Direktörlüğünü Azize Tan’ın, program nı görebileceğiz? Seçkiyle ilgili yorumu- ğılmakta. Oyunlarını kâh Nikaragua’da n Uzun metraj dışında tavsiye ettiği- ödüllendirdiği isim 16 Eylül akşamı açı- danışmanlığını Fatih Özgüven’in üstlendi- kâh Saraybosna’da sundular. Afganis- nuzu alabilir miyiz? niz bölüm/filmler var mı? lış töreninde açıklanacak. Festivalin iyi tan ve Irak işgaline karşı çıktılar! ği Ayvalık Uluslararası Film Festivali, film Her festivalde mutlaka insanın göster- Ressam, fotoğrafçı, seyyah Ulrike Ot- filmler etrafında bir buluşma ortamı ya- gösterimlerinin yanı sıra söyleşilere, gün- mek istediği ve yer veremediği filmler olu- tinger bu yıl 80 yaşında. Biz de bu öz- ratmasını hedefliyoruz. Onları izlerken Büyük gördüklerim: Anlama Kayak Genişlik Bir nota KAKURO BULMACA Hemen su şişesi yeteneği Soğurma, Adamakıllı, hemen, Bir sayı Ben onları izlerken neler görmedim ki: Resimdeki emme Litre Hile, iyice sanki aktör Küçük otel (kısa) entrika Medüz Bir keman sesiyle bir tohumun filizlen- Bir nota Kaz diğini, filizin büyüdüğünü gördüm. Kuk- Dağı’nın Madenci- laların yüzlerine baktığımda ise açgöz- mitolo- lerin giydiği NASIL jideki adı başlık lüler, sahtekârlar, diktatörler, dalkavuk- OYNANIR? Bir renk Tarz Tekil birinci lar, yobazlar, üçkâğıtçılar, kendini Tan- 1-9 aras› kişi Kumtaşı rı sayanlar, para babaları, güç babala- Hayır Kısa rakamlar› İlenç, gelmez kepenek beddua kullanarak, rı, şehvet düşkünleri, yiyiciler, dönekler, Kaside bo?luklar› kurtlar, çakallar ve daha niceleri kar- Uzun Camide ima- Zabıt gagalı bir doldurun. şımda belirdi! mın bulun- deniz kuşu Bunu yaparken duğu yer İzlediğim iki oyunda da şunu gördüm: karelerin Bir üst Dili, dini, ülkesi, birikimi ne olursa olsun toplam›n›n, giyeceği herkesin paylaşabileceği, sonsuz ya- ba€l› hücredeki Durum lın, plastik sanatlarla tiyatro arasında bir say›ya e?it Bir göster- Başa köprü kuran, herkesin sonsuz tat alabi- olmas›n› me sözü giyilen Geniş Tayin etme sa€ lay›n ve leceği ama aynı zamanda dünyanın gi- metal Yol üzerin- koruyucu deki çukur bir rakam› dişatı üzerine bizleri düşündüren bir sadece bir Engel olaya tanık olmuştuk. kere kullan›n. Kanun Peter Schumann’la konuşmalarım- Hızlı, süratli dan en çok içime işleyen şuydu: Kukla- KELİME MERDİVENİ Titanın Sodyumun lardan söz ederken onlara karşı sevgisi, Anadolu’da simgesi simgesi kurulmuş saygısı, şefkati... Her biri birer sanat işi, Takımlar Merdivenin ilk basama€›ndaki kelimeyi son basamaktaki bir uygarlık Küçük köy grubu emek işi, yaratıcılık ürünü olan kuklaları kelimeye ula?tırmak için birer harf de€i?tirin! Kalın Sağlıklı Eskiz ve maskeleri, kendi çocukları gibi sevi- Yeryüzü bükülmüş Güreşte şekilleri SİCİM YUTAK sicim yordu. Hiç unutmadım! Bir kan bir oyun çizimi grubu Köpek Şart edatı Belki başlangıçta tekniğin egemen- liğine karşı çıkmak için, yoksul tiyatro- Akdeniz Dolaylı balığı anlatım ya elverişli olduğu için, plastik sanatlar dünyasından geldiği için seçmişti kukla “Kırmızı ve maskeli anlatım biçimlerini, giderek Çabuk ....” (Can gücenen, Dündar SEVAP BATAR bir tutkuya dönüştü. kırılan kitabı) Peter Schumann’ın kuklalarla yarattı- ğı dünya, günümüzün hızlı yaşanan, de- Eleştiri ve önerileriniz için: [email protected] SUDOKU BULMACA ğer ölçülerinin erozyona uğradığı, güç- lünün güçsüzü, varsılın yoksulu ezdiği, Reşat Nuri Gemi M. Gorki Kırılmış Sahil Şaşma, şiddet ve baskıyla her an tehdit altında Güntekin’in barınağı Soğurma, Jamaika romanı taş DÜNKÜ BULMACALARIN korku Sofa Trakya bir eseri Koruma, emme plakası döşenerek Küçük Ç L M Hünlemi A M Y Öke esirgeme Mağara yapılan yol bağlama Avustralya Atılgan, yaşayan “ileri uygarlıkta” yitirdiğimiz her yerlisi gözü pek ÇÖZÜMLERİ D A H İ A B O R J İ N A C A R Saf Yetke, sulta G. Kıbrıs’ta şeyi bize anımsatıyordu. En çok da yi- bir kent Bir eğitim kurumu A Ltı temiz- İ M A S O L A N A O K U L U leme Ziraat tirdiğimiz masumiyeti... Güç, Düzgün sa- T I M A R Tderman rılmış halat A R I M yumağı Delil Sermaye Mizaç, K A N I T R O D A E tabiat Radyumun Kırmızı Jüpiter’in simgesi Patent bir uydusu H U Y A R A A L Açık sarı Yolcu evi Maymun türü “ Ş... Yücel” E B E K L İ M O N İ Hrant Dink Ödülü bugün (ressam) Göz rengi Uzaklık anlatır Tembih Anma S U E L A T TMitolojik A sözü Eziyet, cefa bir çalgı Havai, ciddi luslararası Hrant Dink Ödül Töreni, bu- “... Askerler Giyside olmayan Ergüçlü” takım Romatizma ( Eresimdeki R A T K Yağrısı YTitanın E L E M E aktris) Yemek Bir nota simgesi Elmasın Ugün saat 20.00’de yapılacak, tören Mahkeme tıraş kararı edilmiş H A Z A R F A Ç E T A İbelgesi L A M her yüzü YouTube’tan yayımlanacak. Ödül her yıl olduğu Süs ve Önder, şef Sıfat eki gösteriş Ş A T A F A T L İ D E R L İ gibi, bu yıl da Hrant Dink’in doğum günü olan TOPAK - TOPAÇ - 15 Eylül’de, 14. kez verilecek. Uluslararası TOKAÇ - TOKAT - Hrant Dink Ödülü’nün on üçüncüsü, yine çev- TAKAT - SAKAT rimiçi yayınlanan bir törenle Türkiye’den kadın MARAŞ - MARAL - hakları savunucusu ve hukukçu Canan Arın ve MERAL - METAL - 2021 Nobel Barış Ödülü sahibi Filipinler’den METAN - METİN gazeteci Maria Ressa’a sunulmuştu. NASIL Her sat›r, her sü tun ve 3x3’lük kut u böl üm le rin de 1’den 9’a kad ar say›lar bir kez kul lan›la cakt›r. OYNANIR?