Katalog

13 TEMMUZ 2022 ÇARŞAMBA 6 DİZİ 2004’te ‘Kıbrıs’ı ‘tek devlet olarak birleştirmesi’ öngörülen Annan Planı’na Türkler ‘evet’, Rumlar ‘hayır’ dedi Türkiye’den koparma planı Millet Meclisi’nde yaptığı konuş- rogasyonları (hukukta, bir yasa- 004’te, eski Birleşmiş Mil- KIBRIS’IN DÜNÜ, letler Genel Sekreteri Ko- mada, “Bizim yerimizde olsaydı- nın bir bölümünün geçerliliğini nız, geleceğinizle böyle kumar ortadan kaldırmak) içermemekte- 2fi Annan’dan adını alan An- BUGÜNÜ VE YARINI... nan Planı devreye girdi. Plan, oynar mıydınız? Anlaşma Rum- dir” sözleriyle tarihe not düşmüş- lara Kıbrıs’ın tümüne sahip ol- tü. Sonuçta yapılan referandum- Türk ve Rum kesimleri olarak bö- lünen Kıbrıs adasının “bağımsız ma olanağı vermektedir. Bizi ana da Türk tarafından yüzde 64.91 bir devlet olarak birleştirilmesi- vatandan koparmaktadır. İki ke- oranında “evet”, Rum kesiminde ni” öngörüyordu. KKTC’nin kuru- simliliği bozmakta, garantileri or- ise yüzde 75.38 “hayır” oyu çık- cu lideri Rauf Denktaş ise 16 Ni- tadan kaldırmakta, halkın yarısı- mış ve bu sonuç karşısında An- SELDA GÜNEYSU 2 san 2004 yılında, Türkiye Büyük nı göçmen yapmakta ve kalıcı de- nan Planı yaşama geçmemişti. 20 nisan 2004 ‘arTIK GEri Ersin Ta Tar: h EdEfimiz i Ki dEvl ET DÖnÜŞÜ Cumhurbaşkanı Ersin zisyonda olsa da Ukrayna dola- yoK’ KKTCTatar, o süreci ve son - sıyla sıkıntılar yaşasa da Güney ıbrıs’ta artık tek devlet diye rasını da şöyle özetliyor: Annan Pla- Kıbrıs’ta 50 bin vatandaşı var ve Kbir şey yok. Madem ki fede- nı... Rum tarafından eğer “evet” çık- bunlar Ortodoks. Türkiye ise bizim ral temelde bir anlaşma 50 se- saydı, bugün adada bizim aleyhimi- ana vatanımız. Sabah Girne’den ne sonra netice vermedi, bütün ze çok farklı durumlar olacaktı. An- kalktığımızda dağlarını görüyoruz. o yapılan görüşmelerin hepsi tü- cak Rumların bizimle hiçbir şekilde Sadece 40 mil uzaklıkta. ketildi, artık iki devlet diyoruz. ortaklığı kabul etmeyecekleri ortaya ‘Ambargoya rağmen...’ Adanın bölgesel dengelerinin çıkınca, Türkiye’nin garantörlüğünün korunması bakımından bu politi- kabulü kendilerince kabul edilemez Burası doğası, yeşili, mavisiy- kaya Türkiye de onay vermiştir. olunca, Annan Planı kabul görme- le Doğu Akdeniz’in en güzel adala- r auf denktaş, 16 nisan di. Planda her ne kadar AB’ye girme Artık bunun geri dönüşü de yok- rından biri. Özellikle Karpaz, cen- 2004’te TBmm’de a nnan tur. “Kıbrıs, Kıbrıslılarındır” diye durumu olsa da ona da “hayır” dedi- netten kopma bir bölge. Turizm Planı’nın olumsuzlukları- ler. En son Crans-Montana’da ben- bir şey de yok. Çünkü o söylem nı anlatmıştı. O oturuma çok önemli. Bugün KKTC turizimde den önceki Cumhurbaşkanı Musta- aslında Rumlara hizmet eder. r ecep Tayyip Erdoğan önemli mesafeler kat etti. Pek çok fa Akıncı, görüşmelerde ekipleriy- katılmamıştı. Nüfus, yıllar itibarıyla aleyhimize birinci sınıf otellerimiz var ve za- le birlikte, orada çoğu şeyi kabul et- döndü ve dışarıdan bakıldığın- man içinde bu otellerde 30 bine ya- tikten sonra masa devriliyor. Çünkü da kaç Türk, kaç Rum var? “Ço- kın yatak kapasitesi oluştu. Üniver- en son kart “sıfır asker, sıfır garan- ğunluğun söylediği olur. Kıbrıs sitelerimizde ise bugün 144 fark- ti.” Türkiye adadaki garantörlüğü bı- Rumları ne derse o olur.” Olmaz lı ülkeden öğrenci bulunuyor. Am- rakacak, AB devralacak. Türk askeri öyle şey. Buranın sahipleri bel- bargo, izolasyon veya engelleme... de çekilecek. Mümkün değil. Kabul lidir, tarihi bellidir, hakkı ve hu- Ne derseniz deyin. Direkt uçuşların görmeyince de o iş de bitti. 25 nisan 2004 12 nisan 2004 kuku bellidir. Oyunlar oynandı, olmadığı bir adaya 144 farklı ülke- sinsi sinsi ada elimizden alındı. den öğrenci gelebiliyorsa, demek ki ‘Ukrayna örneği’ Siz, “Biz karar verdik ve AB diye burada bir şeyler başarılmıştır. Su Sonra ben se- bir oluşum oldu” diyemezsiniz. projesi başlı başına asrın projesi- ürkiye’den buraya su geldi. yonluk Türkiye var. “a B hükmet- çildim. Ulusal Par- 1571’de AB neredeydi? 1960’ta, dir. Su projesi başmadan bizim bazı TGeçen haftalarda sunduğum ti, biz Kıbrıs’ı aldık” deniyor. ne- ‘Ark A A 85 tisi Genel Başka- 1974’te neredeydi? muhaliflerimiz “Mümkün değil, böy- önerilerle de bir kablo ile buranın ye göre böyle bir hüküm verebi- nı olarak başba- le bir proje asla başarılı olamaz. Fi- bütün enerji meselesi halledilebi- liyorlar? a dalet nerede, yargı ne- kanlıkta yaptığı- ‘Kimden aldın?’ zik kanunları buna engel” demiş- lir. a B Enter Konnektör sistemi’ne rede, vicdan muhasebesi nerede? milyon var’ mız değerlendir- ti. Ancak sonuçta üstün mühendis- AB benim 500 senelik tarihi- bağlanabiliriz. suyu da yeraltı kay- 1960’taki kuruluş anlaşmalarına meler sonucu ar- likle, asma borularla her yıl buraya me nasıl meydan okuyor ve di- 35 milyon civarında, 1974’te ise 50 naklarını da paylaşabiliriz. deniz- göre “Yunanistan ve Türkiye’nin tık Kıbrıs’ta ye- 75 milyon metreküp kesintisiz su milyon nüfusa sahip. 1983’te KKTC yor ki “Ben Kıbrıs’ı aldım.” Kim- lerdeki hidrokarbon meselesinde birlikte üye olmadıkları herhan- ni bir dönem baş- ilan edildiğinde Türkiye’nin nü- akıyor. Pandemiden sonra da artık den aldın sen Kıbrıs’ı? Kim ver- de işbirliklerimiz olabilir. Bu bağ- gi bir devletler topluluğuna asla ladı. Yeni vizyon, fusu 60 milyon. r auf denktaş, o hepimizin bildiği gibi tarım ve gıda di sana bu yetkiyi? Hangi hak, lamda Türkiye’yi kimse hafife ala- Kıbrıs giremez.” Onlar ne bize ne yeni anlayış ve ye- günlerde, “Benim arkamda 60 mil- üretimi çok değerlendi. O konular- hangi hukuk, hangi kanun, han- maz. ingilizler 1914’te adayı ilhak Türkiye’ye sordu. hakkımızı, huku- ni siyaset... O da yon Türkiye var” derdi. Benim de da da çalışmalarımız var. İstanbul ettiklerinde Türkiye’nin nüfusu 15 kumuzu çiğneyerek, Kıbrıs’ı a B’ye gi mahkeme? Onlarda bilek gü- iki devlet. Çünkü şu anda, 2022’de, arkamda 85 mil- milyondu. 1940-50’li yıllarda 30- nasıl alabiliyorlar? Teknik Üniversitesi’nde bir çalıştay cü varsa bizde de var. Burada Ersin Tatar Rumlarla bir or- oldu. Orada uzmanlar, KKTC’de ta- Kıbrıs adına bir Türkiye var. Bu- taklık, Türkiye’nin menler eşitliğine dayalı eşit ulusal rılı olması için de biz, Türkiye Cum- anda pek resmi görüşme olmadı rımda bu suyun nasıl daha verim- gün 85, yarın 100 milyon. Dip- buradan çekilmesi, bizim güvenliği- statü demektir. Ancak bunun kabu- huriyeti ile çok yakın ilişkilerle yeni ama diyalogdan yanayız. li kullanılabileceğini anlattı. Tüm lomatlarımız, uzmanlarımız, ta- mizi de buradaki varlığımızı da teh- lü ile müzakerelere geçilebilir. Bu si- önerileri karşı tarafla, İngiltere’si ile bunları değerlendirdiğimizde sana- rihçilerimiz bizim haklı olduğu- likeye sokabilir. Bizim de bunu ka- yaset anlayışında bugün Ukrayna’ya de bütün devletlerle, paylaştık. Ta- ‘50 bin Rus var’ yi bölgelerimizle de burada bir ya- muzu söylüyor. Yeter ki dik du- bul etmemiz mümkün değildir. Bi- baktığımızda da ne kadar haklı ol- bii ki zorluklarımız da var. 1960’lar- pı oluştu. Pandemi döneminde çok rabilelim. Dik duracağımızdan Bugün Doğu Akdeniz’de farklı ül- zim buradaki varlığımızın yegâne te- duğumuzu gördük. Bakınız ne hal- da ortaya koyduğumuz parametre- zarar gördük. O dönem ne öğrenci kelerin çabaları var. İsimlerini say- da kimsenin şüphesi olmasın. minatı Türkiye Cumhuriyeti’nin ga- lere düştüler. Çünkü onların bir ga- ler çerçevesinde de resmi müzake- ne de turist geldi. Bazı müessese- maya zaten gerek yok. AB zaten bu- rantörlüğüdür. Yeni siyaset de bunu rantörü, onları koruyacak bir pozis- relerin başlaması gerekir. O da iki ler batma noktasındaydı ama yavaş rada. İngiliz üsleriyle, ABD de bura- yarIn: a Ta TÜr K: kapsamaktadır. Yeni siyaset, ege- yonları yok. Yeni siyasetimizin başa- toplumlu, iki bölgeli federasyon. Şu yavaş aşmış durumdayız. da. Rusya her ne kadar karşı bir po- dÜŞman Elin E GEÇmEmEli 48 yıldır Türkler de Rumlar da yaşadıkları, anılarını biriktirdikleri topraklara dönme çabasında Hüzün ve umut: Kapalı Maraş Ağustos 1974 sonrası askeri bölge ilan edilen Maraş’ın küçük bir kısmı 8 Ekim 2020’de sivil ziyarete açıl- Kardeşimi aç dı. Hüzün dolu yaşadıklarını anlatan Canan Kurtoğlu, susuz bulduk “Onlara karşı düşmanlığımız yok ama Maraş Türk as- kerinin garantisi altında açılmalı” diyor. anan Kurtoğlu kardeşini Canlatırken o gün yaşadık- için dahi olan, Kıbrıs Adası’nın ONUR EVRENSEL ları tekrar gözünde canlanı- en güzel sahiline sahipti Maraş. yor: “Barikatlar kapalıydı kar- apalı Maraş, 48 yıldır sivil yer- Maraş’ta her ne kadar ço- deşimin yanına Maraş’a git- Kleşime kapalı olan dünyanın ğunluk ve mülk sahibi olan me imkânımız yoktu. O arada en güzide plajlarına ve otellerine Kıbrıslı Rumlar olsa da, bir bir araba bulduk parayla git- sahip, Kıbrıs’ta bir vaha. Kıbrıs- tatil ve aynı zamanda büyük tik ve kardeşimi tek başına lı Türk ve Rumların birlikte ba- bir iş olanağı sağlaması ba- evde aç susuz bulduk. Rum- rış içinde çalıştığı bir bölge ay- Maraş’tan ayrılışını gözyaşları içinde anlatan Canan Kurtoğlu: lar ona bir kötülük yapmamış- kımından Kıbrıslı Türkler’in nı zamanda. 2020’deki sineviz- tı. Hatta çalıştığı benzincinin de Maraş’a ilişkin birçok ha- sahibi Andrea isimli Rum ona yonlu topu açılış töreninin ardın- tıraları mevcut. bakmış. ‘Bu bana emanettir dan Maraş’ın Türk Yönetimi’nde Türk yönetimi altında açılmalı demiş Andrea... Bu ev onla- Kapatılma tarihi açılması ciddi ciddi tartışılırken, rındır’ demiş. Aldım kardeşi- Ağustos 1974 sonrası Ma- Rumlar da Türkler de yaşadıkları, anan Kurtoğlu, Maraş’ta 1974 çalışan olarak bulunuyordu. Sadece sesi ve çarpışma sesi vardı. Ama mi Lefkoşa’ya geldim.” raş, askeri yasak bölge ilan edil- anılarını biriktirdikleri toprakla- CKıbrıs Barış Harekâtı öncesi ya- 7 Kıbrıslı Türk aile Maraş’ta mülk EOKA ve ‘Makarios’çular birbirleri- Kapalı Maraş’ın en azından di. 1976-77 yıllarında Maraş böl- ra dönme çabasında. şayan yalnızca yedi Kıbrıslı Türk ai- sahibi olarak ikamet ediyordu. Bun- ni vuruyorlardı. Bize bir şey olmaz bir kısmının turizme açılması- gesinin kuzeyinde kalan ba- lenin belki de hayatta olup, günü- lardan belki de hayatta kalan son dedik çünkü biz Türküz. Kapalı Maraş ya da bilinen adıy- nı sevinçle karşıladıklarını be- müze hatıralarını aktarabilen son isim Canan Kurtoğlu. Zaten 6-7 Kıbrıslı Türk aile var- zı sınırlı bölgeler iskâna açı- la Hayalet Şehir Maraş, 8 Ekim lirten Canan Kurtoğlu, Rumlar- kişisi. Canan Kurtoğlu, hüzün dolu dık. Lefkoşa’ya geldik ve bayramlık larak önce güneyden göçmen 2020’de sivil ziyarete küçük bir la aralarında bir sorun olmadı- Sevindik ama... hikâyesini Cumhuriyet Gazetesi ile aldık. Tekrar geri gideceğiz hayali olan Kıbrıslı Türkler, sonrasın- ğını söylüyor ve ekliyor: “Açıl- kısım olarak da olsa kapılarını Canan Kurtoğlu, 1952 doğum- paylaştı ve ekledi: “Maraş Türk Yö- kurmaya başladık.” dığına çok sevindik. Tamamı da da Türkiye’den gelen göç- açarak dünya gündemindeki kay- lu. Çocukluğunun ve gençliğinin en netimi altında açılmalı.” açılsın ve gidelim ama maale- menler yerleştirildi. Maraş böl- bolmuş yerini tekrar aldı. ‘5 güne döneriz’ güzel anılarını Maraş’ta biriktirmiş. Kıbrıs’ta Makarios’a karşı yapı- sef şu bizim oturduğumuz ev gesi, 1974-1990 yılları ara- 1974 Kıbrıs Barış Hareka- Canan Kurtoğlu’na Maraş’ı sordu- Canan Kurtoğlu ile konuşmamız lan darbe sonrası zorunlu olarak hâlâ kapalı olan bölgede. sında doğrudan Türk Silahlı tı’nda çatışmalar sırasında ğumda, ağlayarak konuşmasını böl- tekrar hıçkırarak ağlamayla bölü- harekete geçen Türkiye Cumhuri- Eski mal sahipleri ya da Kuvvetleri’nin parçası olan Kıb- mek durumunda kalıyor. Bir süre nüyor ve bu kez ben teselli veri- Türk ve Rum aileler yedikleri yeti 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’nda onların çocukları olan Rum- gözyaşı dökmesinin ardından söze yorum. Canan Kurtoğlu 48 yıl ön- yemekleri dahi yarıda bıraka- rıs Türk Barış Kuvvetleri Komu- Ada’nın %36’lık kısmını aldı. lar tabii ki bizim gibi istek- başlıyor, “Maraş’ın açılmasına se- ce o gün yaşananları anlatmaya Dönemin Las Vegas’ı Maraş ise rak bölgeyi terk ettiler.. tanlığı tarafından idare edildi ve te bulunacaktır dönmek için. vindik ama hepsi açılmadı. Evimize, devam ediyor; “Daha sonra baş- siyaset bilimcilere göre bir koz Şimdi ise Türkler ve Kıbrıslı 1981’de resmen birinci derece Ama Türk yönetimi altında çocukluk hatıralarımıza tekrar git- ladılar o yana geçemezsiniz di- olarak alındı ve sivil yerleşimden dönebilirler. Kendi evleri so- Rumlar ortak bir paydada bulu- askerî yasak bölge ilan edildi. 29 mek isterdik” diyor. ye. Sınırlarımızda Rumlar araba- arındırıldı. Bu süreç savaş şartla- nuçta satmak istemezler. şuyor: “Tekrar geri dönebilmek...” Temmuz 1990’da bölgenin kont- Canan Kurtoğlu’na Maraş’ı terk ları şişlemeye başladı. Her şeyi- rından dolayı çok hızlı oldu ve in- Ben de açılırsa gideceğim rolü KKTC Güvenlik Kuvvetleri ettikleri günü sorduğumda ise, “O mizi orada bıraktık. Kıyafetlerime sanlar yemeklerini dahi masala- kendi evime. Ama Türk yö- Dönemin Las Vegas’ı Komutanlığı’na teslim edildi. Bu- gün Lefkoşa’ya gitmeye karar ver- oyuncaklarıma kadar... 5-10 gün rında bırakarak Maraş’ı terk et- netimi altında... Onlara karşı 1974 öncesi Akdeniz’in en gün Maraş belirlenen güzergah- miştik çünkü yakın bir zamanda geri gideriz diye planladık ama ol- mek durumunda kaldı. düşmanlığımız yok ama Ma- ünlü tatil merkezlerinden biri ta yürüyerek veya bisiklet kira- milli bir bayram vardı ve bayramlık madı. Kardeşim benzincide çalı- Çoğunluğu Kıbrıslı Rumların oluş- raş Türk askerinin garantisi olan ve iddialara göre otel re- layarak saat 08.00 ile 17.00 saat- alışverişimizi yapacaktık. Gece yat- şırdı. Annem siz geldiniz o kaldı turduğu mülk sahiplerinin dışında altında açılmalı.” tık sabah kalktık, çok az bir ateş diye ağlamaya başladı.” zervasyonları onlarca yıl ötesi leri arasında gezilebiliyor. Kıbrıslı Türkler Maraş’ta genelde md