Katalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 29 MART 2022 SALI 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Müdafaa-i Hukuk Cemi- yeti kuruldu. ‘Dondurulmuş’ sorun HHH Atatürk’ün “Kırk asırlık Türk yurdu düşman elin- de kalamaz” söylemi Ha- tay konusundaki düşün- cesini belirtiyordu. yeniden alevlenebilir HHH Hatay’ın önemi Atatürk, 1 Kasım 1936’da TBMM açış konuşmasında “... ren savaşta bin 100 kişi öldü. Da- yaklaşık 40 bin asker katılabilir, Moldova, Rusya’ya karşı BD’nin Irak’a ve Suriye’ye müda- milletimizi gece gündüz meşgul eden ha önce, 1924’te Transdinyester Ukrayna dört farklı yönden saldı- halesinden sonra Türkiye’nin gü- dengeli ve akılcı bir siya- başlıca büyük mesele, gerçek sahibi öz bölgesinde konuşlanan Rus yanlı- rıya uğrayabilir. Aney sınırlarında Akdeniz’e ulaş- set izlemiştir. Enerji açı- Türk olan İskenderun, Antakya çevresi- sı güçler, Bolşevik Devrimi’ni ön- Bunu gören Ukrayna; hemen mak için kurulmak istenen kara korido- nin geleceğidir. Bunun üzerinde ciddi- sından tamamen Rusya’ya ru ve Rusya-ABD rekabeti dolayısıyla, ce Romanya’ya, ardından Balkan- harekete geçerek, bölgede her- yet ve kesinlikle duruyoruz” demişti. Hatay’ın, Doğu Akdeniz bölgesindeki lara ihraç etmeyi amaçlıyorlar- hangi bir askeri saldırıyı engel- bağlı olan Moldova’da ya- HHH stratejik önemi çok daha hayati bir ni- dı. Savaşın başlamasından sadece lemek için, Transdinyester ve şanacak silahlı bir çatış- Atatürk Fransız büyükelçisine, “Hatay telik kazandı. bir ay önce oluşturulan Moldova Ukrayna’yı birbirine bağlayan bir benim şahsi davamdır. Şakaya gelme- ma, Moldova için drama- Zaten ABD’nin Ortadoğu’ya müda- Ordusu, o zamanlar Rusya’nın en köprüyü bombalamıştır. Bazı uz- yeceğini bilmelisiniz” dedi. Fransızlar, halesinden de önce, bazı Suriye hari- tik sonuçlar doğurabilir. güçlü kara ordularından olan 14. manlar, Ukrayna’nın; şu anda Hatay için silah gücünün kullanılacağını talarında Hatay’ın Suriye sınırları içinde Ordusu’yla savaştı. Sonuçta Mol- Moldova için, bir “savunma kal- anlamaya başladılar. gösterildiği herkesin belleklerindeki taze dova; jeopolitik koşullar nedeniy- kanı” olduğunu söylemekte, Uk- DR. VIOLETA STRATAN ILBASMIŞ HHH yerini korumaktadır. le, Rus birliklerinin Moldova top- rayna düşerse, Rusya’nın sadece GAZETECI, ARAŞTIRMACI 19 Mayıs 1938’de Ankara’daki tören- Esad’ın, Suriye’ye müdahale etme- raklarında konuşlanmasına izin eski SSCB sınırlarına ulaşmakla den hemen sonra trenle Adana’ya ha- mesi için Türkiye’yi uyarırken, bu müda- krayna, 28 Şubat 2022’de veren bir ateşkes anlaşması imza- kalmayıp, daha da ileri gideceği- reket etti. Hastalığını umursamıyordu. halenin Türkiye’nin sınır güvenliği ve te- AB’ye tam üyelik başvuru- lamak zorunda kaldı. ni, Moldova’yı işgal edeceğini öne Çukurova bölgesinde beş gün süren rörle mücadelesi konularında sorunlar bir yorucu gezide hasta olmasına rağ- Usunda bulundu. Üç gün son- Transdinyester’in nüfusu yakla- sürmektedir. yaratacağı biçiminde tehditkâr bir ifa- men askeri birlikleri denetledi. Adana ve ra, 3 Mart’ta aynı belgeyi Moldo- şık 500 bindir. Bunların çoğu çifte Moldova’nın nüfusu 2.7 mil- de kullanması, daha o zaman, Hatay’ın Mersin’de düzenlenen geçit törenlerini va Cumhuriyeti ve Gürcistan imza- pasaportludur. Transdinyester’de yondur. Bunların 650 bini, ay- içinde bulunduğu kritik jeostratejiyi işa- ayakta izledi. ladılar. Başvurunun Moldova tara- Rusya yaklaşık 20 bin ton mühim- nı zamanda Romanya vatandaşı- ret ediyordu. Epeyce yorulduğunu hissedince as- Hatay, ülkemizdeki dört din men- fından imzalanmasının ertesinde, mat depolamıştır. Kasım 1999’da, dır. Rus Ordusu Moldova’ya gi- keri geçidin sonuna doğru “Marş marş suplarının refah ve mutluluk içinde Moldova’nın doğusunda ayrılıkçı İstanbul’da AGİT Zirvesi’nde, Rusya, rerse, NATO üyesi olan Romanya, ile geçsinler” diye emir verdi. birlikte yaşadıkları “Barış simgesi” bir bölge olan Transdinyester yet- 2002 yılı sonuna kadar Moldova’dan Moldova’daki vatandaşlarına na- O günlerde burnunda sürekli kanama bir kentimizdir. kilileri, Kişinev hükümetinin ka- asker ve mühimmat çekmesi yönün- sıl yardım edebilir? Bu konu tar- görülüyordu. Ayrıca Mustafa Kemal Atatürk’ün rarına itiraz ettiler. Kararın jeopo- deki talebi reddetmiştir. tışılmalıdır. Şu anda Moldova’nın Amacı, bütün dünyaya ayakta oldu- ölümcül hastalığına rağmen litik olduğunu söylediler. “Bu böl- geleceği, Ukrayna’nın direnişine ğunu ve Hatay davasından ödün ver- Türkiye’ye katılmasını sağladığı bir Odessa’da ne olur? gesel alanda uluslararası sınırla- bağlı görünmektedir. Ancak bu, meyeceğini göstermekti. ilimizdir. rın ve etki alanlarının değişmesine Transdinyester sorunu; litera- Batılı aktörlerin önümüzdeki dö- HHH Ve şu anda ekonomik ve siyasal yol açmaktadır” dediler. Rusya’nın türde “dondurulmuş sorun” ola- nemde bu çatışmaya ilişkin ala- Bu arada da Fransa’yla yapılan bir açıdan önemli tehlikelerle, moda de- saldırısından önce, Ukrayna’nın rak geçer. Bununla birlikte, Uk- cakları tavra göre şekillenecektir. anlaşma gereğince, Kurmay Albay yimle bir “Beka sorunuyla” karşı kar- ayrılıkçı Donbas bölgesi gibi, rayna’daki savaş bağlamında, Rusya-Ukrayna savaşı kapsa- Şükrü Kanatlı kumandasındaki birlik- şıyadır. Transdinyester’in bağımsızlığının Odessa’ya yaklaşık 100 kilomet- mında, Moldova’daki “dondu- lerimiz Hatay’a girdi. 13 Ağustos’ta Türkiye’nin yanlış kararlarla taraf oldu- derhal tanınmasını istediler. re uzaklıkta olduğundan, hem Ki- seçimler yapıldı ve Hatay Cumhuriye- rulmuş” Transdinyester sorunu ğu Suriye savaşında ödediği en önem- ti kuruldu. şinev makamları hem de tüm gü- her an alevlenebilir. Şu ana dek li bedellerden biri olan ve sayıları 6 mil- Transdinyester sorunu 2 Eylül 1938’de Hatay neydoğu bölgesi için önemli bir is- yon kadar olduğu tahmin edilen “Suriye- Moldova, Rusya’ya karşı denge- Cumhurbaşkanlığı’na Tayfur Sökmen 2 Mart 2022; Moldova ve Rus- li sığınmacılar”, bu kentimizde yarattıkla- tikrarsızlık, tehdit ve endişe kay- li ve akılcı bir siyaset izlemiştir. seçildi. Atatürk ölmeden önce bu ge- ya arasındaki Transdinyester rı toplumsal, ekonomik, kültürel ve siya- nağıdır. Halen Ukrayna’da sava- Rusya’ya uygulanan yaptırımla- lişmeleri görmek ve duyumsamak sal meselelerle Hatay’ı ülke için bir “Milli Savaşı’nın 30. yıldönümüydü. Rus- şan Rus birliklerinin Karadeniz’de ra katılmamıştır. Enerji açısın- mutluluğuna erişti. Güvenlik Sorunu” haline getirmiştir. ya bu çatışma yoluyla, bölgede de- Odessa’dan Transdinyester’e geçe- dan tamamen Rusya’ya bağlı olan HHH Bir tıp doktoru olan Hatay Belediye netim sağlamaya, Moldova’nın cek bir koridor inşa edeceğine da- Moldova’da yaşanacak silahlı bir Hatay Cumhuriyeti 9 ay sonra, 30 Ha- Başkanı Doç. Dr. Lütfü Savaş’ın dik- Romanya’yla olası bir birliğini ön- ir güçlü işaretler vardır. Bu kori- çatışma, Moldova için dramatik ziran 1939 tarihinde Türkiye’ye katıl- kat çektiği sorunlar, Hatay’ın içinde lemeye çalıştı. Yaklaşık dört ay sü- dor açılırsa, Ukrayna’daki savaşa sonuçlar doğurabilir. ma kararı aldı. Hatay Devleti sınırla- bulunduğu tehlikeleri önlemek için rı Türkiye-Suriye sınırı olarak kabul edil- iktidarın müdahale etmesi gerektiğini di. 23 Temmuz 1939’da Hatay, Türki- vurgulamaktadır. ye Devleti’ne dahil oldu ve Hatay Vila- (Bu konuda ayrıntılı bilgiler için benim yeti kuruldu. kişisel internet sitem kongar.org’da ya- Anayurdun bölünmez, vazgeçilmez yımladığım dünkü “Güncel” yazıma ba- Karabağ’da son durum bir parçası olan Hatay, anayurtla bütün- kılabilir.) leşti. Hataylılar yaşamının son günlerine HHH kadar Hatay için çalışan Atatürk’ü hiç- 2022’ye ertelenen Hatay Expo 21 VUSAL HASANZADEH na savaşı öncesinde, Azerbaycan kili davranırsa, bölgede stratejik Fuarı’nın 31 Mart’ta açılışı dolayısıyla, bir zaman unutmazlar. ve Rusya, 22 Şubat 2022’de “Müt- adımlar attığı Azerbaycan’ı kay- ARAŞTIRMACI Alev Coşkun’un 22 Temmuz 2019’da HHH tefiklik Hakkında Beyanname” im- betme tehlikesiyle karşılaşabilir. Erdoğan/AKP iktidarı bir an ön- yayımlanan Atatürk ve Hatay adlı ya- ünyanın dikkati Rusya-Uk- Ukrayna’yla savaşan, bu neden- zalamış, bu anlaşmayla Rusya, ce, CHP’li belediyelere karşı yürüttü- zısında vurguladığı bazı tarihsel ger- Drayna savaşına yönelmiş- Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü- le Batı kaynaklı büyük yaptırım- ğü düşmanca politikayı bir yana bı- çekleri anımsatmak istedim. ken, Güney Kafkasya’dan yeni ha- nü resmen tanımıştır. Ancak Rus- lara uğrayan Rusya’nın başka böl- HHH rakmalı ve Hatay’ın değerli ve başa- berler gelmektedir. Karabağ’da- gelerde saldırgan tavır alması da- ya Savunma Bakanlığı’nın 26 Mart Lozan’da Hatay milli sınırlarımızın dışın- rılı Belediye Başkanı Doç. Dr. Lütfü ki son olaylar, önemli bir sorun- 2022’deki açıklamasında Azerbay- ha büyük sorunlar yaratabilir. Rus- da kalmıştı. Suriye ile Türkiye arasında ya- Savaş ile işbirliği ve eşgüdüm içinde, la karşılaştığımızın kanıtıdır. 26 ya ve Ermenistan, son Zengezur can aleyhine tavır alınması ve “Dağ- pılan sınır tespiti çalışmaları uzatılıyordu. bu kentimizin başta güvenlik olmak Mart 2022’de Ermeni ayrılıkçıla- Koridoru’na paralel olan Azerbay- lık Karabağ” ifadesi, Azerbaycan üzere, ekonomik, toplumsal, demog- Burada önemli bir noktaya işaret et- rın Azerbaycan ordusuna sabotaj can- İran anlaşmasından da rahat- Savunma Bakanlığı’nın sert tepki- meliyiz ki, Lozan Konferansı sürer- rafik ve siyasal sorunlarını çözmek eylemlerine, Azerbaycan sert yanıt sız olabilir, bölgede ayrılıkçı faali- ken Atatürk’ün direktifleriyle 30 Mayıs için ülkenin bütün kaynaklarını se- siyle karşılanmıştır. Azerbaycan Sa- vermiş, Rus Barış Gücü’nün kont- 1923’te Antakya-İskenderun Havalisi ferber etmelidir. vunma Bakanlığı, Rusya’nın “Dağ- yetleri destekleyebilir. rolündeki Ferruh köyüne girerek lık Karabağ” ifadesi vurgusunun Ayrılıkçı yapıya Ermeni ayrılıkçıları oradan çıkar- yanlış olduğunu, böyle bir bölgenin maya başlamıştır. Buna karşılık Azerbaycan’da olmadığını belirt- son verilmeli Karabağ’daki sözde “Ermeni Yöne- miştir. Bu açıklamanın, Azerbaycan Azerbaycan bu mücadelede hak- timi”, Rusya’dan daha fazla asker ve Rusya arasında imzalanan “Mü- lı bir pozisyondadır. Anlaşmaların talep etmiş, Batı dünyasına da des- teffiklik Hakkında Beyanname”yle uygulanmayan maddelerini uygu- tek için mesajlar göndermiştir. çeliştiği de vurgulanmıştır. Azer- lamak durumunda kalmıştır. Uzun baycan Ordusu’nun, Ferruh köyü- zaman geçse de Azerbaycan bu ko- Yanlış vurgu nü kontrol altına almasına rağmen, nuda ödün vermemiştir. Bu politi- Karabağ’da 10 Kasım 2020’de Rusya Savunma Bakanlığı’nın bunu kasını da hem diplomasi yoluyla Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya yalanlaması sonrası, Azerbaycan hem de olası bir askeri operasyon- arasında imzalanan ateşkes anlaş- sert tepki göstermiş, köyü kontrol- la bölgedeki ayrılıkçılara karşı sür- masıyla, Rus Barış Gücü’nün yer- de tuttuğunu belirtmiştir. dürmekte kararlıdır. Azerbaycan leştiği bölgelerden, Ermenistan or- hem Rusya hem de Batı’yla diplo- Farklı bir durum dusu ve bölgedeki Ermeni ayrılık- matik yolları başarıyla kullandı- çı askerlerin çıkarılması kayda alın- Bu gelişmelere ilişkin, Rusya’nın ğından, haklı pozisyonunu ulusla- mıştır. Ancak günümüze dek bu- çelişkili adımları çok düşündürü- rarası hukuka uygun olarak koru- nun gereği tam olarak yapılmamış- cüdür. Rusya’nın artık dünyada- maktadır. Rusya’nın yapması gere- tır. Güney Kafkasya’da gücünü kay- ki bazı gerçekleri kabul ederek ha- ken, en kısa zamanda anlaşmalar betmek istemeyen Rusya, konu- reket etmesi daha sağlıklı olur. Ka- gereği Karabağ’daki ayrılıkçı yapı- yu uzatmakta, bölgede kendisinin rabağ meselesinde Azerbaycan’ın ya tamamen son vermesi ve Zen- varlığına “haklılık” kazandırma- haklı olduğu, Rusya tarafından gezur Koridoru için Ermenistan’a yı hedeflemektedir. Rusya-Ukray- da belirtilmektedir. Rusya çeliş- baskı uygulamasıdır. ‘Yurtta Barış-Dünyada Barış’ Nasıl Sağlanır? PROF. DR. K. ERÇIN KASAPOĞLU den ya da kendi dinlerini yay- madan, saldırılan ülkenin ekono- mak, kendi dinlerinin üstünlüğü- mik gücünü zayıflatarak olası mü- HACETTEPE ÜNIVERSITESI nü kanıtlamak ve kabul ettirmek dahaleleri kolaylaştırmak ya da avaşlar, ülkeler, hükümetler, amacıyla başlattıkları savaşlardır. bir başka ülkenin kendisinde ol- Sbloklar ya da bir ülke içerisin- Geçmişte çıkarılmış savaşların mayan yeraltı ve yerüstü ekono- deki toplumlar, isyancılar veya pek çoğu din yüzünden çıkmış din mik zenginliklerine el koymak milisler gibi büyük gruplar arasın- amaçlı savaşlardır. amacı ile yapılan savaşlardır. da gerçekleşen silahlı ya da silah- Dünyadaki fakir-zengin tüm ül- sız mücadelelerdir. Ateşli silahlar- Dört çeşit savaş keler bu gerçeği görebilseler, her la yapılan mücadele “sıcak savaş”, Milli savaşlar, milletlerin ülke- ülke bugün sahip olduğu top- ateşli silahların kullanılmadığı lerinin sınırlarını, topraklarını ve raklarla ve zenginliklerle yetin- uluslararası siyasi ve askeri ger- bütünlüğünü korumak için yap- se, topraklarını değil de zengin- ginlik durumu ise “Soğuk savaş” tıkları, bizim Kurtuluş Savaşımız liklerini paylaşsalar, silahlanma hali olarak tanımlanır. gibi savaşlardır. için harcadıkları çok büyük mik- Barış ise savaş olmaması hali; Siyasi savaşlar, ülkelerin kendi tardaki paraları ülke insanları- insanların, toplumların, ülkelerin politikalarını ve demokrasilerini nın refahı, huzuru ve mutluluğu birbirleri ile savaşmadan güven başka ülkelere kabul ettirmek ve için harcasalar, yukarıda belirti- içerisinde huzurlu ve mutlu olma- egemen kılmak için yaptıkları sa- len savaşların özellikle de ekono- ları durumudur. vaşlardır. Öte yandan ateşli silah- mik savaşların, nedenleri tümüy- Savaşlar genellikle dini, milli, larla yapılan sıcak savaşların mut- le ortadan kalkar ve böylece hem siyasi ve ekonomik amaçlara ulaş- lak kazananı hiç kuşkusuz her za- dünyada hem her ülkede barış mak için gerçekleştirilir. man silah baronları olmuştur. sağlanmış olur. Çünkü hiçbir ül- Din savaşları, farklı dini gö- Ekonomik savaşlar ise, herhan- ke dünyadaki tüm zenginliklere rüşlerin çıkar çatışmaları yüzün- gi bir askeri müdahalede bulun- sahip değildir.