Katalog

1 EYLÜL 2021 ÇARŞAMBA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.3280 9.8200 11.5140 18.60 1472.07 3267.19 484.87 4 kuruş 1.5 kuruş 3 kuruş 0.38 puan 13.84 puan 3.39 lira 76 kuruş Son dört yılda yüzde 200 artan fiyatlar yüzünden otomobil almak hayal oldu KIRALAMA DA LÜKS Temel politika, Döviz kurları, faizler ve dünyadaki çip kriziyle otomobil maliye politikası fiyatları durmak bilmiyor. Artış kiralamalara da yansıdı, osyal refah devletinin, kuramda fiyatlarda bir yılda yüzde 100’e varan artışlar yaşandı. Keyneziyen yaklaşımın temel eko- Snomik politika aracı, neo-liberal yaklaşımın para politikası olmasına karşı, andemi ve turizm sezonu nede- da artmamıştı. Şu anda halen araç ki- maliye politikasıdır. niyle talep artışı yaşayan araç ra bedelleri sıfır km. araç fiyatlarına Politikaların etkileri; gelir ve servet dağılı- Pkiralama sektöründe fiyat- göre düşük seviyelerde. Fiyatlarda ka- mı, ekonomik istikrar, kalkınmaya katkı açı- lar bir yılda yüzde 100’e yakın art- sım ayı gibi ufak bir gerileme de bek- larından irdelenir, değerlendirilir. tı. Geçen yıl en uygun liyoruz. Vatandaş en çok ekonomik sı- Maliye politikasının başlıca amaçların- araç 130 TL’ye kiralana- nıf olarak tabir edilen araçlara yöneli- dan biri de gelir ve servet dağılımını dü- zetmektir. Piyasalarda tam rekabet koşul- biliyorken fiyatlar yaz yor. Dizel öne çıkıyor.” larının oluşmaması, mülkiyet dağılımında- başında 160 TL’ye, bay- ki dengesizlik, sermaye, varsıl kesim yararı- Tedarikte sıkıntı var ramda 190 TL’ye çıktı, ALİ CAN na izlenen politikalar, toplumda gelir ve ser- turizm sezonuyla birlik- Pandemi döneminde araç maliyetle- POLAT vet dağılımını daha da bozmaktadır. Kuram- te ise 250 TL’yi buldu. rinin artması ve yüksek faiz oranları- sal olarak serbest ve tam rekabet piyasala- Sektör temsilcileri fiyat artışlarını nın araç kiralama fiyatlarının ortala- rında, üretim faktörleri, üretime katkıları dü- otomobil tedarikinde yaşanan sıkın- mada yüzde 30 artmasına neden oldu- zeyinde pay aldıklarından, fiyatlar firmaların tılara bağladı. ğunu söyleyen Tüm Oto Kiralama Ku- marjinal maliyetleri düzeyinde oluştuğundan firmalar ancak piyasada kalmalarına yete- Türkiye’de artan döviz kurları, ver- ruluşları Derneği Başkanı İnan Ekici cek düzeyde kâr sağlayabildiklerinden ge- gi ve faiz oranları otomobil fiyatları- ise şöyle konuştu: lir dağılımı adildir. Ancak ekonomik yaşam- 2017’de na son dört yılda yüzde 200’leri ge- “2016 yılındaki ÖTV düzenlemesi, da, tam ve serbest rekabet piyasaları değil, 366 bin olan kiralık çen oranda yansıdı. Buna dünya ge- sonrasında özellikle 2018 yılından bu eksik rekabet piyasaları, tekelci rekabet, oli- araç sayısı, 2021’de 244 bin nelinde otomotiv üretiminde yaşanan yana döviz kurlarında yaşanan artış- gopol piyasası geçerlidir. Eksik rekabet pi- 400 adede düştü. çip krizi de eklenince tedarik soru- lar ve son olarak pandemi. Tüm bu ge- yasalarında firmalar, piyasa gücüne sahip Şu anda kiralanmış araç nu yaşanmaya başladı ve yurttaş için lişmeler sıfır araç fiyatlarının ve ma- olduklarından, marjinal maliyetlerinin üstün- sayısı 223 bin. araba almak hayal oldu. Pandemi ne- liyetlerimizin bir hayli artmasına se- de fiyat uygulamasıyla, aşırı yüksek kârlar elde etmektedirler. Yüksek tekelci kârlar dı- deniyle araba ihtiyacını kiralama ile bep oldu. Pandemiyle birlikte buna şında, mülkiyet dağılımı dengesizliği, finan- karşılamak isteyen yurttaşın karşısı- küresel çip krizine bağlı olarak teda- sal sektörün reel sektörden daha hızlı geliş- na bu kez de bu sektörde yaşanan fi- rik zincirinde yaşanan sıkıntılar da mesi, finansal piyasalarda oluşan sanal ser- yat artışları çıktı. eklendi. Yani istediğimiz zaman iste- KURUMSALIN ÖNÜ AÇILMALI vetler, ekonomilerdeki gelir ve servet dağı- Miniyol.com kurucu ortağı Yaşar diğimiz araca ulaşmakta zorlanma- lımını daha da bozmaktadır. Para politika- Çelik’e göre fiyat artışları var ama ya başladık. Her yıl ortalama yüzde irketlerin araç kiralarını gider ola- devam ediyor. Beklentimiz bu tuta- sının gelir dağılımında düzeltici etkisinin ol- sektör maliyetlerine göre olması ge- 10 büyüyen sektörümüz 2016 yılın- Ş mamasına karşı, maliye politikasının vergi- rak gösterme limitinin de yüksel- rın en azından D segment giriş sevi- reken fiyatlar bile hâlâ kullanıcılara da değişen ÖTV matrahlarındaki de- leme ve kamu harcamaları yoluyla, gelir da- tilmesi gerektiğini hatırlatan Ekici, yesindeki bir otomobilin kira tutarını ğılımını düzeltici etkisi vardır. yansıtılamadı. Çelik, fiyatların bu yıl ğişiklik ve 2018’den itibaren başla- “Bakanlık nezdinde girişimler yap- kapsayacak seviyede olmasıdır ki bu Artan oranlı yaygın gelir vergisi uygula- bu kadar artmasının nedenini pande- yan döviz kurlarındaki hareketlilik tık ve bu limit 2021 yılı için 6 bin TL da yaklaşık 9 bin TL. Maliyet artışla- ması, lüks olarak nitelendirilen mal ve hiz- mi nedeniyle gecikmiş fiyat artışları ile birlikte daralmaya başladı. Araç olarak belirlendi. Bu da beklediği- rından ötürü 6 bin TL’lik araç kirası metlerin, satış, KDV gibi vergilerle daha olduğunu belirterek şunları söylüyor: fiyatları yüzde 400 arttı. Bir şekilde miz seviyede değildi. Bu limiti artır- gider tavanı, C segment araçlar için yüksek oranda vergilendirilmesi, ekonomi- “Son yıllarda araç fiyatları hızla ar- araç alınıyor ama istenilen araç iste- mak üzere bakanlıkla temaslarımız dahi yetersizdir” diye konuştu. de oluşan her tür rantın vergiye tabi tutul- tarken araç kira bedelleri aynı oran- nilen zaman bulunamıyor.” ması, sermaye lehine olan vergi indirimi ve istisnalarının kaldırılması, finansal işlemlerin bir tür, işlem, muamele vergisine tabi tutul- Müteahhitlerin pazarlık masasına çağırdığı çimentocu kamuyu bekliyor ması, vergi adaletsizliğinin giderilmesi ge- lir dağılımını düzeltici olumlu etki yapar. Bu bağlamda, kurama ters düşse de kurumlar vergisinin farklı oranlarda uygulanması da olumlu katkı yapar. Yüksek kârlar, toplum- sal refah kaybına neden olduğundan ver- Bakanla görüşecekler gilendirilmesi refah kaybını kısmen gidere- ceğinden adalet anlayışına uygundur. Top- ALİ CAN POLAT lumsal refah ve kamu geliri sağlama açışın- dan, gaz salımının çevre, doğa kirletilmesi- İKİ TARAFIN RAKAMLARI DA GERÇEKDIŞI nin vergilendirilmesi gerekli olmasına karşın; nşaat sektörünü karıştıran çimento bu konuda yeterli uygulama yapılmaması İtartışması hız kesmeden sürüyor. SON 4 AYIN ZIRVESI ekabet Kurulu Kurucu Başkanı 120 oranında artmıştır. Ayrıca sek- da büyük bir eksiklik olup, bu eksikliğin gi- Müteahhitlerin yüzde 200 zam yap- RAydın Ayaydın ise T24’teki kö- tör 15 Ekim’den geçerli olmak üzere derilmesi gerekir. Asgari ücretin vergi dışı tıkları gerekçesiyle eylem yapmak- şe yazısında iki tarafın bahsettiği 50 lira daha zam uygulanacağını be- bırakılması, adil olmakla beraber, ülkemizin Dış ticaret açığı la tehdit ettiği çimentocular iddia- rakamların gerçeği yansıtma- lirtmiş. Bunu da hesaba dahil etti- vergi sistemi ve yapısı ve vergi etiği dikkate lara yine karşı çıktı. Fiyat pazarlığı dığını belirtti. Ayaydın, “Çi- ğimizde, yüzde 80’lik maliyet ar- alındığında, büyük gelir kaybına neden ola- yüzde 51.3 arttı için masaya olurmayı kabul etmeyen mentonun maliyetlerinde tışına karşın yüzde 150 zam yap- cağından, asgari ücret vergi istisnası uzun yıllık yüzde 80 oranında ar- mış olacaklar. Doğru hesap bu- çimentocular Ankara ile görüşerek vadeli bir hedef olarak alınmalıdır. ürkiye İstatistik Kurumu’nun tış olmuştur. Buna muka- dur. Yoksa inşaatçıların da Vergide adaletin sağlandığı, vergi gelirle- adım atacak. Rekabet Kurumu ise çi- T(TÜİK) açıkladığı dış ticaret bil, satış fiyatı 170 li- çimentocuların da gün- rinin kamu yararına, gönenci artırıcı yönde mentoculara yönelik soruşturmanın istatistiklerine göre dış ticaret radan 370 liraya çık- deme getirdikleri ra- kullanılacağı kanısının toplumda yaygınlaş- sürdüğünü açıkladı. açığı temmuzda bir önceki yılın mış, yani çimen- kamlar gerçeği yansıt- ması da vergiye karşı direnci de kırarak gelir İnşaat Müteahhitleri Konfederas- aynı ayına göre yüzde 51.3 ar- to fiyatları yüzde mıyor” dedi. artışına yol açar. yonu Başkanı Tarık Tellioğlu, sektö- tarak 2 milyar 827 milyon do- Aydın Ayaydın Maliye politikasının gelir dağılımını dü- rün iş durdurma kararı aldığını, ka- lardan 4 milyar 278 milyon do- zeltici, gelirin yeniden dağılımını sağlama- mu ve çimentocuların adımına göre deninin çimento olarak gösterilme- riyetler doğuracak; kazandırmayacak, lara çıktı ve son 4 ayın en yük- da etkili aracı, kamu harcamalarıdır. Top- sek seviyesini gördü. Ocak- bu kararı 7 Eylül’de uygulayacakları- ye çalışması da yanlıştır. Zira inşaat- kaybettirecektir. Çimento sektörü ola- lumsal kalkınma açısından, eğitim ve sağ- lık hizmetlerinin tüm vatandaşlara sunul- temmuz döneminde ise yüzde nı açıklamıştı. larda kullanılan diğer girdilerden hiç rak şeffaflıktan yanayız; tüm kayıtla- ması, çevrenin korunması, altyapı yatırım- 4.7 azalma göstererek 26 mil- Türkiye’nin en büyük çimen- bahsedilmemektedir. Bu durum, sek- rımız da incelemeye açıktır” dedi. larının yapılması, gelirin yeniden dağılımına yar 720 milyon dolardan 25 to üreticilerinin yer aldığı 65 üye- törümüzü kişisel bir sorun nedeniyle Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle olanak verir. Fırsat eşitliği, tüm vatandaş- milyar 477 milyon dolara geri- li Türkçimento’nun Üst Düzey Yö- hedef göstermek olarak algılanmak- ise fiyat artışlarıyla gündeme gelen ların eşit şekilde eğitim olanağına ulaşabil- ledi. İhracatın ithalatı karşılama neticisi (CEO) Volkan Bozay, iddia- tadır. Bu konuda Ankara ile görüşe- çimento sektörüyle ilgili kamuoyun- mesi, uzun vadede gelir dağılımı düzeltici oranı 2020 Ocak-Temmuz dö- ların doğru olmadığını bir kez daha rek hareket edeceğiz.” da bazı eksik ve yanlış bilgiler yer en önemli etkendir. neminde yüzde 77.1 iken 2021 yineledi. Çimento üretiminin yüzde aldığını belirterek “Bu yılın dördün- Ekonomide toplam arz-talep dengesinin yılının aynı döneminde yüzde İş durdurma kaybettirir 80’ini ithal girdiler olan enerji mali- cü ayında başlamış kapsamlı bir so- sağlanmasında maliye politikası ana et- 82.6’ya yükseldi. kendir. Vergi sisteminin gelir esnekliğiyle, yetlerinin oluşturduğunu söyleyen Çimento Endüstrisi İşverenleri Sen- ruşturma sürüyor. Gerek tarafların Genel ticaret sistemine göre ih- kamu harcamaları dengeyi sağlayan araç- Bozay şöyle konuştu: dikası Genel Sekreteri Serdar Şardan savunma haklarının etkin kullanıl- racat 2021 yılı ocak-temmuz dö- lardır. Vergi sisteminin gelir esnekliğinin “İddia edildiği gibi yüzde 200’le- ise bu dönemde inşaatların durdurul- ması gerekse de sağlıklı analizlerin neminde bir önceki yılın aynı dö- “1”den büyük olması; genişleme dönemin- re varan zamlar söz konusu değil. İn- masının ekonomide olumsuzluklara yapılması adına soruşturma süreçle- nemine göre yüzde 34.9 artarak de GSMH’den daha hızlı artması; daralma şaat maliyetlerindeki artışın tek ne- yol açacağını belirterek “Yeni mağdu- ri gizli sürüyor” diye konuştu. 121 milyar 325 milyon dolar olur- dönemlerinde de daha hızlı yavaşlaması, ekonomik dengenin sağlanmasında oto- ken ithalat yüzde 25.8 artarak matik düzeltici etki yapar. Dengenin sağ- 146 milyar 802 milyon dolar ol- Alman BDDK’si Ziraat AG’ye ‘siyasi etkiden bağımsız müdür’ atıyor lanmasında ana öğe kamu harcamalarıdır. TÜM KUŞAKLARIN du. İhracatta imalat sanayinin pa- 1930 krizinden, ABD’nin krizden çıkışın- yı yüzde 94.7, tarım, ormancılık da kamu harcamalarının artışı etkili olmuş- TERCİHİ KEBAP ve balıkçılık sektörünün payı yüz- tur. 2007-8 yılında başlayan, pandemi et- Ziraat AG’ye kayyum iddiası de 2.6, madencilik ve taşocakçılı- kisiyle de ağırlaşan krizden ülkelerin çıka- ğı sektörünün payı ise yüzde 2.1 mamasında, para politikasına öncelik vere- lmanya, bankaları denetleyen “Fede- odexo Avantaj ve Ödül- oldu. l Ekonomi Servisi rek maliye politikasını savsaklamaları etkili Aral Finansal Denetleme Kurulu’nun” Slendirme Hizmetleri, pan- olmuştur. Ülkeler bu eksikliği görerek ma- (BaFin) yaptığı denetimde usulsüzlükler demi sonrası kuşaklar arasın- liye politikasına yönelmeye başlamışlardır. saptandığı iddiasıyla Ziraat Bankası In- daki yeme alışkanlıklarını ve Biden’ın altyapı yenileme projeleri, bu bağ- GAYRIMENKUL ZIRVEDE ternational AG’ye yaptırımları artırıyor. harcama krendlerini analiz et- lamda değerlendirilmelidir. Alman BDDK’si BaFin’in bankaya “si- ti. Araştırmaya göre Baby Bo- Devlet, altyapı yatırımları yaparak eğitim, yasi etkiden bağımsız” bir genel mü- omers, X, Y ve Z kuşakları ara- Hizmet üretiminde sağlık, çevreyi koruma harcamalarını artıra- dür atayacağı iddia edildi. Dokunulmaz- sında en yüksek bakiyeli ye- rak ekonomik kalkınmaya, maliye politikası lığı olan özel yetkili genel müdürün, Al- mek harcamalarını Baby Bo- maliyet rekoru aracılığıyla katkıda bulunur. man, Türk ya da bir finans denetle- omers kuşağı yapıyor. Z ku- Para politikası, ekonominin likiditesini ürkiye İstatistik Kurumu’nun me şirketi olabileceği belirtildi. Merkezi şağında ise yemek başı ba- ayarlayarak, açık piyasa işlemleri yaparak, Taçıkladığı verilere göre hizmet Frankfurt’ta olan Ziraat Bank Internatio- kiye kullanımı düşüyor, ayın devletin daha elverişli koşullarla borçlanma- üretici fiyat endeksi temmuzda nal AG’ye kayyum gibi çalışacak bir mü- son haftasına gelindiğinde ise lanımını kararlaştırmış, idari işlemler için sını sağlayarak, borçlanmanın bütçe üzerin- geçen yılın aynı dönemine göre dür atanmasının Avrupa’daki Türk banka- özel maddi garantiler isteyerek yüksek kullanıcıların yarısının bakiye- deki yükünü hafifleterek maliye politikasına yüzde 38 artış kaydetti. Böylelik- destek olur. cılığı için de bir ilk niteliği taşıdığı belirtili- si bitmiş oluyor. Z kuşağının miktarda para cezası vermişti. le 2017’den bu yana tutulan en- Maliye politikası, vergileme, kamu harcama- yor. Türkiye’ye karapara gönderildiği iddi- yüzde 47’si alışverişlerinde dekste en yüksek yıllık artış kay- larıyla varsıl kesime dokunarak düşük gelirli Ziraat: Rutin denetim asıyla bankanın işlemlerini 2018’den bu mobil ödemeyi tercih ediyor, dedildi. Temmuzda endekste bir gurupları kollamasına karşı; neo-liberal yak- yana mercek altına alan BaFin, ceza ve Ziraat Bankası ise yaptığı açıklama- bu rakam kullanıcı olarak yüz- önceki aya göre artış ise yüz- laşım, para politikasıyla daha çok varsıl kesi- kısıtlama kararları almış, gerekçe olarak da iddiaların gerçeği yansıtmadığını be- de 60’ı oluşturan Y kuşağında min, sermayenin çıkarlarını gözetir. de 7.82 oldu. Yıllık en yüksek ar- da “Ziraat Bank’ın bankacılık ilkelerine ve lirterek “Bankacılık sektöründe rutin ola- yüzde 39. Sodexo kullanıcıla- Önemli olan bilinenleri yinelemek değil, tış yüzde 164.78 ile gayrimen- şeffaflığa aykırı tutumunu” göstermişti. rak yapılan denetime ilişkin süreç, Ziraat rı yemek tercihlerinin büyük politikayı uygulamaktır. Bilgili, özverili, kişi- kul hizmetlerinde gerçekleşti. Bu BaFin kısıtlamalar çerçevesinde Zira- Bank International AG iştirakinde de de- çoğunluğunu kebaptan ya- likli, kamu yararı gözeten yöneticilerin, bü- sektörü, yüzde 102 ile suyolu ta- at Bank AG’ye “büyük ölçekli kredi” ver- vam ediyor. Kesinleşen yaptırım kararı na kullanıyor ve Z kuşağı açık rokratların eliyle maliye politikası uygulan- şımacılığı hizmetleri ve yüzde 70 me, büyük ölçekli mevduat alma ve piya- yok. Denetim süreci sırasında alınan ge- ara kuşaklar arasında en çok dığında başarılı olur. Ülkemizdeki görünen ile depolama ve destek hizmetle- sayı aşan faizler vermesini yasaklamış- ribildirimler çerçevesinde altyapıya yö- fast food tüketeni. kadro, bu bağlamda gerçek başarıya ulaş- ri izledi. l Ekonomi Servisi tı. Ayrıca BaFin tüm bankacılık işlemlerin- nelik geliştirme ve iyileştirme çalışmaları l Ekonomi Servisi manın ümidini dahi vermemektedir. de bankanın daha fazla öz sermaye kul- ise sürdürülmektedir” denildi.