Katalog

9 HAZİRAN 2021 ÇARŞAMBA 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER gorus@cumhuriyet.com.tr Türkiye’nin sanayileşmesi ve kalkınması tabii ki Mavi Vatan ve hepimizin ortak hedefi ancak endüstriyel medeniyete erişim uğruna, torunlarımızın çevre duyarlılığı soluyacağı hava ile kullanacağı toprak ve denizin niteliklerini lıyor. Halbuki çevre konusu en Haliç’in sanayi atıkları ile İstanbul kürt dioksit asitli yağmurlara az jeopolitik alan kadar önem- ve Kocaeli’nin kanalizasyonları yıl- neden olarak bitki örtüsünü öl- bozmak ne kadar adil? li. Zaman çok önemli. Çevre kay- larca arıtılmadan Marmara’ya ve- dürüyor. Mersin Akkuyu’da in- bedildiğinde yaşamaya dair pek rildi. Bugün de Haliç’i temizlemek şa edilecek nükleer santralın AMIRAL CEM GÜRDENIZ çok şeyi kaybediyoruz. için bölgenin tüm kirli suları Ahır- soğutma suyunun deniz suyu- 013 yılının ağustos ayı so- kapı açıklarında derin su deşarjı ile nu ne kadar ısıtacağı ve bunun nunda gazetelerde yer alan Bedeli ağır oldu Karadeniz’e yönelik dip akıntısına denizdeki canlı hayatı ne den- 2bir habere göre, üçüncü bo- Türkiye denizdeki çevre konula- karıştırılmak üzere Marmara’ya ve- li etkileyeceğini kamuoyu he- ğaz köprüsüne ÇED (Çevre Et- rı ile 80’li yıllarda gerçek anlamda riliyor. 2013 yılı baharında “yok nüz bilmiyor. Türkiye’nin sa- ki Değerlendirmesi) raporu zo- tanışmaya başladı. İtalyan ticaret artık” denilecek boyutta bir çevre nayileşmesi ve kalkınması ta- runluluğu getirilmişti. Oysa hü- skandalı daha ortaya çıkmıştı. Çı- bii ki hepimizin ortak hedefi gemilerinin Karadeniz’e attığı ze- kümet o dönemde büyük proje- hirli atık varillerinin sahillerimize narcık açıklarındaki fay çukuruna ancak endüstriyel medeniyete lerde ÇED zorunluluğunu kaldır- vurması ve medyanın da konuya Marmaray inşaatına ait 1 milyon erişim uğruna, torunlarımızın mıştı. Peki nereden çıkmıştı bu geniş şekilde yer vermesiyle, de- ton hafriyat toprağının döküldüğü soluyacağı hava ile kullanacağı ÇED raporu? Habere göre ihale- niz ve çevre konusu kitlelerin il- basında yer almıştı. Deniz dibin- toprak ve denizin niteliklerini yi kazanan konsorsiyuma kredi gi alanına girebildi. Aynı yıllarda deki doğal dengeyi altüst edecek bozmak ne kadar adil? verecek yabancı banka bu rapo- bu uygulamanın emrini verenler Haliç, İzmir Körfezi’nin doğu kı- ru istemişti. Bu son derece acık- En büyük miras sımları, Kadıköy Kurbağalıdere ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lı bir durumdu. Türkiye’de çev- Ataköy gibi yerlere yakın oturan- onay almış mıydı? Bunları bilmi- Karadeniz’deki sahil otoyolu- reye verilebilecek zararı yaban- lar, özellikle lodoslu havalarda pis yoruz. Unutuldu gitti. Benzer şe- nun ürettiği kurşun atıklarının cı bankalar görebiliyor ve as- kokudan evlerinde oturamaz hal- kilde bugün de Ergene Nehri su- denizdeki canlı hayata etkisini lında bir ülkenin tamamen ege- deydiler. Zira 80’li yıllara kadar yunun Marmara’ya verilmesi pro- biliyor muyuz? İç ulaşımda yüz- menlik yetkisine giren çevre ko- jesi söz konusu. Denizbilimci Prof. belediyelerin arıtma tesisleri yok- de 90 ağırlıkla kullanılan kara- nusunda “Raporun var mı” diye tu. Her türlü atık doğrudan denize Dr. Cemal Saydam haykırıyor “Bu yolunun neredeyse 7 kişiye bir sorabiliyorlardı. Bu rapora rağ- veriliyordu. Marmara’yı düşünen projeyi durdurun” diye. Dinleyen otomobil düşürdüğü ortamda ik- men kuzey ormanlarında 13 mil- kimse yoktu. Artan İstanbul nüfu- olacak mı? lim değişikliğine ve küresel ısın- yon ağaç kesildi. Bugün de Ka- su ile plastik, naylon ve türevleri maya neden olan karbondioksit Kestirilemeyen zarar nal İstanbul’un çevreye vereceği ile alüminyum kola kutuları gibi salınımlarının ülkemizde son 20 zarar Türkiye’nin en seçkin ve bugünün endüstriyel çöpleri Mar- Türkiye’de yılda kabaca 30 mil- yılda neredeyse 1.5 kata yakın Kurtuluş için çare arayan Atatürk yetkin bilim insanları ve STÖ’ler mara Denizini endüstriyel çöplük yon metreküp sanayi atığı denizle bir artış göstermesi halkımızı ve arkadaşları... tarafından birçok kez açıklan- alanına dönüştürdü. buluşuyor. Belediyelerimizin yüz- hiç mi ilgilendirmez? 6 Ay'ın inanılmaz olaylarla mış olsa da projenin akışına hiç- Mavi Vatanımız çevreyi bo- de 85’inin arıtma tesisi, 700 bele- ABD’deki Yale dolu nefes kesen öyküsü. bir şekilde etki etmiyor. Kamu zarak sanayileşmenin bedeli- diyenin de kanalizasyonu yok. Kı- Üniversitesi’nin yaptığı bir ve doğa vicdanı tatmin olmasa ni ağır ödedi. Bugün de rant uğ- yılardaki belediyelerden arıtma te- çevre çalışmasına göre Türki- Alev CoşkA un'un titiz ve usta bile doğaya büyük zararları ola- runa harcanmaya devam ediyor. sisi olanlar ise nüfus artışına para- ye 2013 yılında 132 ülke ara- kkaaleminden dönemin siyasal cak proje devam ediyor. Marma- 1915 yılında 230 çeşit balık olan lel kapasite artırımına kaynak bu- sında çevresel sağlık ve ekosis- gelişmeleri etrafında Mustafa Kgelişm emal ra Denizi, daha kanalla buluşma- Marmara’da bugün 52 çeşit ba- lamıyor. Bodrum, Göcek gibi yer- tem canlılığında 109’uncuydu. AAtatürk’ün gün be gün temasları...tatü dan deniz salyası (müsilaj) üze- lık var. Balıkların göç ve üreme lerde yaz aylarında kontrol edile- Bu ne demekti? Dünyanın en rinden “Ben ölüyorum” mesajını merkezi olan Marmara’yı kay- meyen atıklar denize verilirken büyük 16’ncı ekonomisi olmak verse de TBMM’de çoğunluğun bettik. Bizans sikkelerinde pala- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 10 için zücaciye dükkânına gir- oyuyla müsilaj konusunun bi- mut simgesi denizdeki bolluğu metrelik amatör denizci tekne- miş bir fil gibi yıllarca ortalığı le görüşülmesi reddediliyor. De- temsil ederdi. 20. yüzyıl başın- sine teknedeki 20 litre atık su- yakıp yıkmışız. Başta Mavi Va- nizde petrol kirliliğinde yapılma- da İstanbul balık halinde on mil- yu denize verdiği için binlerce tanımızı korumak için eylem- sı gerekenlere benzer işlemler, yona yakın balık işlem görürdü. lira ceza kesebiliyor. ci çevre bilincini geliştirmemiz Ulaştırma ve Altyapı Bakanlı- Bugün balıkçılar Marmara’da Kıyılara yakın maden ocakla- ve idarenin hesap verebilir- “Tüm formalar hem ter hem çamur ğı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, plastik atık çekiyor. Balıkçıları- rı ve Muğla’da Yeniköy Kemer- lik ve sorumluluk çerçevesin- içindeydi oysa. Bu sorunun çok saçma Deniz Kuvvetleri ve belediyeler mızın da bu sonuçta rolü oldu. köy ve Yatağan’daki mevcut ter- de hareket etmesini sağlama- olduğunu düşündü takıma yeni ile acil müdahale planları parale- Kaçak ve yasak avlanma, trol mik santralların soğutma suları- mız gerekir. Unutmayalım! Ge- girenlerden bazıları. Ellerinden geldiğince linde yapılması gerekirken işler çekme, stoklar bilinmeden hor- nın Gökova Körfezi’ne etkisi bi- lecek kuşaklara bırakabilece- koşmuş, yorulmuşlardı işte... “Bu doğal bir olay’’ denerek ne- monlu büyüyen av filosu ile ne- le bilinmiyor. Bu tip termik sant- ğimiz en büyük miras temiz ve Güçleri de becerileri de yetmemiştiGüçle redeyse aylarca akışına bırakılı- redeyse toplu katliama varan av- ralların soğutma suları deniz- sürdürülebilir doğadır. Jeopoli- Yazıköyspor karşısında durmaya...”Yazıkö yor ve bakanlık ancak 6 Haziran lanma Marmara’yı yok etti. deki doğal dengeyi bozuyor, ya- tik kayıplar gibi doğa kayıpla- 2021 tarihinde eylem planı açık- İzmit Körfezi, Gemlik Körfezi ve kılan kömürün oluşturduğu kü- rının da telafisi olmaz. Alper Akçam’dan “bitirim futbol öyküleri”...“ Yeni anayasa aritmetiği lığımızı milletin takdirine sunmakta PROF. DR. HIKMET SAMI TÜRK Halkoylamasının önkoşulu, Meclis’te kabul kararlıyız.” (2) edilmiş bir anayasanın varlığıdır. TBMM’nin ESKI ADALET BAKANI Bu açıklama şaşırtıcıdır. kabul etmediği bir anayasa teklifini Meclis’te kabul edilmemiş bir ana- Osman İnci bu kitabında, ürkiye, 1876’dan bugüne ka- yasa teklifi nasıl “milletin takdiri- halkoylamasına sunmayla “sivil bir anayasa” çağdaşlaşmanın, Tdar 145 yıl içinde 5 anayasa ve ne” sunulabilir? Anayasanın 175. aydınlanmanın, korumacılığın, bunların her birinde çeşitli değişik- değil, tam bir “anayasa darbesi” yapılmış olur. maddesine göre “Meclisçe üye tutumluluğun, bilene ve bilgiye likler yapmış bir ülkedir. Bu ana- Bu durumda yeni anayasa tekli- ğiştirilemeyecek hükümler” de var. tamsayısının beşte üçü ile veya üç- sasaygının, cehaletle mücadeleninyg yasalardan son ikisi, biri 27 Mayıs finin Meclis’te bütün maddeleriyle Bu kenar başlığı altında ilk 3 mad- te ikisinden az oyla kabul edilen yayaşamsal öneme sahip olduğunuşa 1960 askeri darbesini yapmış olan de hükümlerinin sigortası niteliğin- iki kez görüşülüp kabul edilmesin- anayasa değişikliği hakkındaki ka- vvurgularken, “Eski Türkiye” Milli Birlik Komitesi ve sınırlı ölçü- den sonra tümünün de en az 360 deki 4. maddeyi de onlara eklemek nun, Cumhurbaşkanı tarafından de temsili nitelik taşıyan Temsil- üniversiteleri ile “Yeni Türkiye”üni gerekir. Dolayısıyla yapılacak ye- oyla kabul edilmesi gerekir. Halen Meclis’e iade edilmediği takdir- ününiversitelerini karşılaştırıyor. i ciler Meclisi, diğeri 12 Eylül 1980 Meclis’te hiçbir partinin, hiçbir it- ni anayasada da aynı sırayla ve ay- de halkoyuna sunulmak üzere Res- askeri darbesini yapmış olan Mil- nı madde numaralarıyla ilk 4 mad- tifakın böyle bir çoğunluğu yoktur. mi Gazete’de yayımlanır.” (f. IV) Bu li Güvenlik Konseyi ve yine sınır- de hükümlerine yer verilmesi zo- Cumhur İttifakı da Millet İttifakı da hükümden anlaşılacağı üzere, 360- lı ölçüde temsili nitelik taşıyan Da- runludur. Yeni anayasa yapmak ge- anayasa değişikliği yapabilecek bir 399 oy aralığında kabul edilen bir nışma Meclisi olmak üzere iki ka- EMRE KONGAR rekçesi, onları anayasadan çıkarma çoğunluğa sahip değildir. Dolayı- anayasa değişikliği, zorunlu olarak nattan oluşan birer kurucu mec- yetkisi vermez. Konu, bu bütünlük sıyla geniş bir uzlaşma olmadıkça AYKUT KÜÇÜKKAYA halkoyuna sunulur. Aynı maddeye lis tarafından kabul edildikten son- .. . . içinde ele alınmalıdır. ve Cumhur İttifakı, 16.4.2017 ta- göre üye tamsayısının üçte iki ço- ra 9 Temmuz 1961 ve 7 Kasım rih ve 6771 sayılı kanunla bir tek ğunluğu olan 400 oyla kabul edilen 1982 günleri yapılan halkoylamala- GEZI DIReNISI Parlamento aritmetiği adam yönetimi olarak getirilen . “Anayasa değişikliğine ilişkin ka- rıyla kabul edilmiştir. Ayrıca 1982 Gezi Direnişi, Cumhurbaşkanlığı hükümet siste- Yeni bir anayasanın yapılabilirliği- nun veya gerekli görülen maddeleri Anayasası’nda TBMM tarafından 20 ni yürürlükteki “Anayasanın değişti- mini -Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın "Artık hiçbir şeyin eskisi gibi Cumhurbaşkanı tarafından halko- ayrı kanunla yapılan değişiklikler- ifadesiyle- “tahkim etme” (güçlen- rilmesi, seçimlere ve halkoylamasına olmayacağı" bir Türkiye'yi yaratan yuna sunulabilir. Halkoylamasına den beşi halkoyuna sunulmuş, bun- katılma” kenar başlıklı 175. maddesi dirme) düşüncesinden vazgeçme- sunulmayan anayasa değişikliğine olayın, tweet'ler ve fotoğraflarla lardan yerel seçimlerin bir yıl öne çerçevesinde, üye tamsayısı 600, bu- dikçe 27. yasama döneminde yeni ilişkin kanun veya ilgili maddeler alınması için anayasanın 127. mad- zenginleştirilmiş başucu belgeseli... günkü üye sayısı 583 olan TBMM’nin bir anayasa yapma olanağı bulun- Resmi Gazete’de yayımlanır.” (f. V) desinde yapılan değişiklik, 25 Eylül iktidar ve muhalefet partileri ile ba- mamaktadır. Ortak zemin, muha- Cumhuriyet gazetesi arşivinden çok 1988 günü halkoylamasıyla redde- ğımsız milletvekillerinin toplam sa- lefet partilerinden de destek alabi- özel fotoğraflar... Gün gün yaşanan- Sonuç dilmiş, diğerleri kabul edilmiştir. yılarıyla oluşan parlamento aritme- lecek, son zamanlarda Türkiye’de lar... Kim ne dedi? Gazeteci, sanatçı Şimdi Türkiye’de “tamamıyla si- Buna karşılık Meclis’te kabul tiğine göre değerlendirmek gerekir. önüne “güçlendirilmiş” sıfatı da vil” yeni bir anayasa yapmak için edilmemiş bir anayasa değişikliği- ve ünlülerin tweet'leri... Anayasanın 175. maddesine gö- konulan parlamenter sistemde bu- Meclis’te temsil edilen siyasi parti- nin halkoyuna sunulması gibi bir re “Anayasanın değiştirilmesi Tür- lunabilir. (1) Bu konuda -zayıf bir lerce çalışmalar yürütülüyor, ana- usul yoktur. Halkoylamasının ön- kiye Büyük Millet Meclisi üye tam olasılıkla- bir uzlaşmaya varılma- . yasa tasarıları hazırlanıyor. Anaya- koşulu, Meclis’te kabul edilmiş bir sayısının üçte biri tarafından yazıy- sı durumunda sadece AKP 288 + Mine g. salar temel hak ve özgürlükler, dev- anayasanın varlığıdır. Böyle bir ana- la teklif edilebilir.” (f. I, c. 1) TBMM CHP 136 = 424 olarak dahi yeni let yönetimi, yasama, yürütme ve yasa ortaya çıkmadıkça Cumhur kırıkkanat üye tamsayısı 600 olduğuna göre bir anayasa yapabilecek bir parla- yargı organlarının kuruluş ve işle- İttifakı’nın hazırlayacağı bir me- yeni anayasa teklifi, en az 200 mil- mento çoğunluğuna ulaşılabilir. yişi konusunda yapılan toplumsal tin, hiçbir şekilde halkoyuna sunu- Adı Öküzden letvekilinin imzasıyla verilebilir. Bu sözleşmelerdir. Bu özellik, yapıla- lamaz. Anayasanın 79. maddesine durumda tek başına anayasa de- AKP Genel Başkanı SOnra Gelen cak anayasa üzerinde olabildiğince göre YSK ancak Meclis’çe anaya- ğişikliği teklif edebilecek tek parti, Erdoğan’ın geniş bir toplumsal mutabakat sağ- sa değişikliği olarak kabul edilmiş halen 288 milletvekili olan AKP’dir. Adı Öküzden Sonra Gelen; kadınının, lanmasını gerektirir. Diğer kanun- açıklaması bir kanunu halkoyuna sunabilir. (f. Ama büyük bir olasılıkla Cumhur İt- tarih boyunca toplumsal yaşamdan lardan farklı olarak anayasa deği- Cumhurbaşkanı Erdoğan, AKP Ge- VII) Anayasanın 6. maddesine gö- tifakı olarak AKP 288 + MHP 48 + uzak tutulmasına adeta bir kanıt ve şikliklerinin teklif edilmesi, görüşül- nel Başkanı sıfatıyla 27 Mayıs 2021 BBP 1 = 337 imzalı ortak bir tek- re “Hiçbir kimse veya organ kayna- başkaldırı niteliğinde... mesi, kabul edilmesi ve halkoyuna günü partisinin 146. Genişletilmiş İl lif verilecektir. Millet İttifakı, ancak ğını anayasadan almayan bir dev- sunulması ile ilgili hükümlerin te- Başkanları Toplantısı’nda yeni ana- HDP’nin desteğiyle CHP 136 + İYİ let yetkisi kullanamaz.” (f. III c. 2) Kırıkkanat; kadının, kaba gücüyle melindeki düşünce budur. yasa konusunda şöyle konuşmuştur: Parti 36 + DP 2 + SP 1 + HDP 55 = TBMM’nin kabul etmediği bir ana- olmasa da, “zekâsıyla” her geçen gün Yeni bir anayasa yapmak, var 230 imzalı ortak bir teklif verebilir. “Amacımız, Meclis’teki tüm par- yasa teklifini bir dayatma olarak bu egemenliği erkeğin tekelinden olan anayasanın yerini alacak bir tilerin yeni ve sivil anayasa çalış- Bu iki gruba diğer partilerin az sayı- halkoyuna sunma girişimiyle “sivil alışını ustaca anlatıyor... anayasa değiştirme işlemidir. O ne- daki milletvekilleri ile bağımsız mil- malarına yapıcı, etkin, samimi des- bir anayasa” değil, tam bir “anaya- denle yeni bir anayasanın yapılışın- tek vermeleridir. Şayet böyle ge- letvekillerinden katılmalar olabilir. sa darbesi” yapılmış olur. da yürürlükteki anayasanın bu ko- niş bir uzlaşmayla yeni anayasa- 175. maddeye göre “Anayasa- nudaki hükümleri uygulanacaktır. nın değiştirilmesi hakkındaki tek- yı Meclis’te kabul ettirip milletimi- (1) Bu konuda bkz. Hikmet Sami Türk, Parlâmenter Sisteme Dönüş İçin Anayasa Deği- Anayasanın değiştirilmesine ilişkin zin takdirine sunabilirsek çok gü- lifler, Genel Kurul’da iki defa görü- şikliği, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021, s.17-21. hükümler, 175. maddesinde yer al- şülür. Değiştirme teklifinin kabu- zel olacak. Arzu ettiğimiz şekilde (2) Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı maktadır. Fakat anayasada Türki- lü Meclis’in üye tam sayısının beşte bir uzlaşma zemini oluşmazsa Cum- Erdoğan’ın bu konuşması için bkz. “Erdoğan’dan ye Cumhuriyeti’nin hukuki temelleri üç çoğunluğunun gizli oyuyla müm- hur İttifakı olarak bizi destekleyen yeni anayasa mesajı: Arzu ettiğimiz, uzlaşı ile olarak ilk 3 maddede sıralanan “de- kündür.” (f. I, c. 2-3) diğer partilerle birlikte kendi hazır- çıkması”, Cumhuriyet, 28 Mayıs 2021, s.5.