Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 HAZİRAN 2021 ÇARŞAMBA11 CUMHURİYET 24 AYAR DOLAR AVRO STERLİN FAİZ BORSA ALTIN ALTIN 8.5900 10.4500 12.1550 18.90 1.447 3529.11 522.82 3 kuruş 3 kuruş 8 kuruş Sabit Sabit 5.95 lira 53 kuruş Pandemide yaygınlaşan uzaktan çalışmaya beyaz yakalıların tepkisi artıyor Evden çalışma isyanı Kuşkulu Uzaktan çalışmayı düzenleyen yönetmeliğin ağır çalışma ekonomik koşullarını kapsamadığını söyleyen 9 dayanışma ağı, mesai kavramının ve hakların yeniden düzenlenmesini istiyor. büyüme andemi döneminin çalışma ha- nans Emekçileri Dayanışması işte konomik büyüme tahmini irdelenir, sor- yatına getirdiği en büyük deği- bu sorunlara dikkat çekmek ve ta- gulanır, kalitesi tartışılırken, bu bağlam- Pşikliklerden biri “uzaktan ça- leplerini kamuoyuna duyurmak için Eda bazı kavramlara, tanımlara açıklık getirilmesi yararlı olabilir. lışmanın” yaygınlaşması oldu. Dün- ortak bir açıklama yaparak yönet- Ekonomik büyüme, bir önceki döneme yada Microsoft, Twitter, Facebook, meliğe karşı çıktı. göre gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH - GDP) Google gibi dünya devleri evden ça- artışıdır. GSYİH, yurtiçinde yerleşiklerce Fazla çalışma önlensin lışmayı kalıcı hale ge- üretilen nihai mal ve hizmetlerin piyasa fi- tirirken, Türkiye’de de Evden çalışma süreleri ve koşulla- yatlarıyla değeridir. Mallar; işlevlerine göre Koç ve Sabancı gibi bü- rının psiko-sosyal risklere fırsat ver- tüketim, ara, sermaye malları olarak sınıf- yük holdingler de bu meyecek şekilde düzenlenmesi ge- landırılmaktadır. GSYİH tahmini yapılırken yönde karar aldı ve uy- rektiğine işaret eden çalışanlar ta- çift sayımdan kaçınmak, tüketim ve serma- ALİ CAN ye mallarının üretiminde girdi olarak kulla- gulamaya geçti. Dün- leplerini şöyle sıraladı: POLAT nılan, örneğin demir, çimento, gübre, un ya Ekonomik Forumu, 4 İşçilere mesai saatleri dışın- ve benzeri ara mallarının hesaba katılma- uzaktan çalışanların artan verim- da bağlantıyı kesme hakkı tanınma- ması gerekir. Ara mallarında stok artışı ol- lilik sayesinde fiziki ofislerde çalı- lı, mesai saatleri ve ara dinlenmeleri muşsa, artış GSYİH’ye eklenir. Nihai mal şanlara göre ayda 1.5 gün, yılda ise kesin sürelere bağlanmalı, fazla ça- ve hizmetler, tüketim malları, makine taç- ortalama 17 gün daha fazla çalış- lıştırmanın önüne geçilmelidir. hizat üretimi ve yeni inşaatı kapsar. Üre- İŞÇİNİN ÖZEL HAYATI YOK OLDU tıklarını açıkladı. Türkiye’de de il- 4 İşveren, evden çalışma ile orta- timde girdi olarak kullanılan fiziki sermaye malları, aşınma, yıpranma, değer kaybına gi gören bu sistemi düzenlemek için ya çıkan maddi yükümlülüklerde ça- zaktan çalışma şartları ile ilgi- tanımıyoruz. Yönetmelik, evden uğramakta, faydalı ömürleri sonunda yeni- 2021 Mart ayında “Uzaktan Çalışma lışana herhangi bir ilave yük yarat- Uli araştırmalarda Avrupa ve Tür- çalışma ile ilgili birçok sorunu gör- lenmeleri gerekmektedir. Bu amaçla ayrı- Yönetmeliği” yayımlandı. mayacak miktarda kendine düşen kiye’deki çalışanların sorunlarının mezden geliyor. İşçiler sürekli ile- lan amortismanlar, maliyet öğesi olarak pi- Dayanışma ağlarında bir araya ge- payı ödemelidir. benzer olduğunu söyleyen Poli- tişim baskısı altında kaldılar, özel yasa fiyatlarına dahil olduğundan; hesapla- lerek sorunlarını tartışan çalışanla- 4 Evden çalışma düzeninde işçile- teknik Derneği üyesi Pınar Hoca- hayatları silindi” dedi. Hacıoğulları, nan tutar, gayri safi olarak tanımlanmakta- ra göre sistemi düzenlediği öne sü- rin kamera ile izlenmesi, ses kaydı oğulları, “İşçi sınıfının derdi, dün- 12 Haziran’da düzenlenecek ortak dır. Ayrılan amortismanlar, sermaye değer rülen “Uzaktan Çalışma Yönetmeli- alınması, denetlenmesi uygulama- yanın her yerinde aynı oluyor. Biz, foruma bütün beyaz yakalı çalışan- kayıpları, GSYİH tutarından indirilerek net ği” ağır çalışma şartlarını görmez- larına son verilerek kişisel hakların Uzaktan Çalışma Yönetmeliği’ni ları beklediklerini söyledi. milli hasıla (NNP) tutarına ulaşılır. GSYİH, uyrukluk, vatandaşlık bağına gö- den geliyor. Bu ağlardan dokuzu korunması sağlanmalıdır. Gece ça- re değil, yurtiçi yerleşik olma temeline göre Kaç Bize Gel, Politeknik, Plaza Ey- lışması yasaklanmalıdır. hesaplandığından, yabancılara ait ve/veya lem Platformu, Ücretli ve İşsiz Mi- Plaza Eylem Platformu üyesi Eylem dığınız bir durum var ve yönetme- haklarını alma hakkınız varken şu an yabancıların ortak oldukları üretim üniteleri- marlar, Bilişim Emekçileri Dayanış- Akçay, “Evden çalışınca bütün ev hal- lik bunları görmüyor. Ruhsal hayatı- çoğu işyeri bu yan hakları ödemiyor. nin üretimi de GSYİH’ye dahildir. Yurtiçinde ma Ağı, Ofissizler, Toplumcu Mü- kının bu çalışmaya uygun şekillen- mız zora giriyor. Yemek ücretini öde- Bunun sebebi de denetim eksikliği üretilen katma değerin bir bölümü, kâr, fa- hendisler ve Mimarlar Meclisi, Öğ- mesi gerekiyor. Zamanı ve mekânı meyen işyerleri var. Mevcut yasada ve işçilerin güçsüzlüğü, iş bulamama iz, ücret olarak yurtdışına transfer edilmek- retmen Dayanışması ve Banka ve Fi- iş üzerinden belirlemek zorunda kal- hırsızlık yapıp işten atılsanız bile bu korkusudur” diye konuştu. te; buna karşılık aynı türde faktör gelirleri de yurda getirilmektedir. Dış âlem, faktör gelir- leri GSYİH eklenerek, faktör giderleri ise in- dirilerek, gayri safi milli hasıla (GSMH-GNP) hesaplanmaktadır. Ekonomik büyüme he- Cumhurbaşkanlığı Strateji Başkanlığı’na göre işsizlik kırılganlık yaratıyor sabına, GSYİH esas alınmaktadır. GSYİH tahmini, üretim, kullanım -harca- ma- bölüşüm temelinde; üretim temelinde de üç ana üretim dalı, tarım, sanayi, hizmet olarak alt sektörleri ayrımıyla yapılmaktadır. GSYİH; harcama ve katma değerin üretim Huzursuzluklar artacak faktörleri arasında bölüşümü esasına göre de hesaplanmaktadır. ni virüs mutasyonları kaynaklı vaka MUSTAFA ÇAKIR GSYİH’nin harcama, kullanım alanları, tü- ketim, yatırım, yurtdışı yerleşiklerin kullanı- sayıları hızlanmaktadır. Bu dönemde VARLIK BALONU ATAKÖY’DE YAT FUARI mı (ihracat) ve stok artışıdır. Makro ekonomi umhurbaşkanlığı Strateji ve Büt- aşı tedarikinde sorunlar yaşayacak anlamında yatırım, üretim kapasitesinin ar- Cçe Başkanlığı (SBB) aşılamanın olan, sınırlı politika desteği ile başta PATLAYABİLİR tışıdır. Mevcut makine ve teçhizatın, inşaa- dünya genelinde yaygınlaşmasının turizm olmak üzere hizmet sektörle- Deniz araçları tın el değiştirmesi yeni bir üretim kapasite- daha fazla gecikmesi halinde “yatı- rine daha fazla bağımlı olan ekono- nümüzdeki döneme yöne- si yaratmadığından, makro ekonomi açısın- rım, üretim ve talep tarafında muh- milerin olumsuz ayrışacağı tahmin Ölik temel belirsizlik alanla- yoğun ilgi gördü dan yatırım değildir. Tüketim ve yatırım har- temel ritm bozuklukları” yaşanabile- edilmektedir.” rı “aşı ve virüs varyantları, emtia camalarının özel ve kamu olarak ayrımı, ya- NR Avrasya Boat Show De- ceğine dikkat çekti. SBB, gıda fiyat- SBB, salgınla birlikte artan dijital- fiyatlarındaki artış, küresel enf- tırımların makine-teçhizat, inşaat olarak ay- Cnizde - Uluslararası Deniz lasyon, ABD faiz oranlarındaki rıntılı hesaplanması, analiz açısından an- larındaki yükseliş ile yaygın işsizli- leşme ve otomasyonun dönüştürü- lamlı ve yararlıdır. Tüketilen mal ve hizmet- Araçları Ekipmanları ve Aksesu- yükselme ve varlık fiyatlarındaki ğin, yoksulluk sınırı altına inen in- cü etkisinin, işgücü piyasasındaki ler ile makine ve teçhizatın bir bölümü, yurt- varları Fuarı, Covid-19 önlemle- balon” olarak sıralandı. san sayısını önemli ölçüde artırdığı- istihdam kaybının telafisi konusun- dışı yerleşiklerin üretimi olduğundan ithalat Aşıların etkili olmayacağı vi- ri ile ziyaretçilerini ağırladı. Po- nı belirterek bu durumun “toplum- da şüpheler yarattığı, bu dönüşümü- ile ilgili dönemde stok azalışı da GSYİH he- rüs varyantlarıyla daha uzun sü- zitif Fuarcılık AŞ tarafından Yat sal huzursuzluklar için zemin oluş- nün ücretler üzerinde de ciddi olum- sabında toplam harcama tutarından indirilir. reli bir salgın riskinin küresel ve Tekne Endüstri Derneği (YA- turduğunu” vurguladı. suz etkileri olacağına işaret ederek İthalat ve stok azalışı eksi değer olarak tab- ekonomide keskin bir yavaşla- TED) işbirliği ile organize edilen Bu yılın ilk çeyreğine ilişkin “Dün- şu değerlendirmeyi yaptı: loda yer alır. Ekonomi, bir hesap dönemin- maya yol açabileceğine işaret fuar, Ataköy Marina Mega Yat de, cari işlemler açığı vererek ve/veya stok ya Ekonomisindeki Son Gelişmeler “Gıda fiyatlarındaki yükseliş ile eden SBB, süregelen iklim de- Limanı’nda düzenlendi. 100’ün azalışıyla ürettiğinden daha fazlasını kulla- Bülteni”ni yayımlayan Cumhurbaş- yaygın işsizlik, yoksulluk sınırı altı- ğişikliği ve buna bağlı olabile- üzerinde deniz aracının sergilen- nabilir, harcayabilir. Büyüme, üretimle ger- kanlığı Stratejik ve Bütçe Başkanlı- na inen insan sayısını önemli ölçü- cek doğal afetlerin, uzun süren diği fuarda, fiyatlar 7 bin lira ile çekleştiğinden “tüketerek büyüdük”, “yatı- ğı ilginç saptamalarda bulundu. Bül- de artırmış ve söz konusu insanla- salgın ortamında toplumsal hu- 18 milyon lira arasında değişti. rım yaparak büyüdük” gibi değerlendirme- tende şu açıklamalar yapıldı: rı olası risklere karşı daha kırılgan zursuzlukları besleyebilecek bir l Ekonomi Servisi ler hatalıdır. Tüketim ve yatırım harcamaları, “Hiç şüphesiz gelecek, önemli zor- hale getirerek muhtemel toplumsal potansiyele sahip olduğuna da yaratılan değerin, gelirin kullanımıdır. lukları beraberinde getirmektedir. huzursuzlukları için zemin oluştur- dikkat çekti. Yaratılan katma değer, üretim faktörle- Salgın halen devam etmekte ve ye- maktadır.” l ANKARA ri emek, sermaye, girişim, arazi ve doğal İKLİM TALEPLE DEĞİŞTİ kaynak sahipleri arasında; ücret, faiz, kâr ve kira olarak bölüşülür. Üretim faktörleri İmalatta ihracat gelirlerini temel alan GSYİH tahmini büyü- meden kimlerin ne ölçüde pay aldığını gös- 8.2 trilyon TL’lik borcun milli gelire oranı rekor kırdı endeksi 58.4 oldu termesi açısından da yararlıdır. Büyüme, büyümenin kalitesi sorgulanır- SO Türkiye İmalat Sektörü İh- ken, en azından aşağıdaki faktörlerin dik- İracat İklimi Endeksi’nin Mayıs kate alınması yararlı olur: Türkiye borç sarmalında n Ekonominin tüm üretimini fiziki olarak 2021 dönemi sonuçları açıklan- saymak, ölçmek mümkün olmadığından, dı. Nisanda 56 olan endeks, ma- GSYİH tutarı tahminidir; muhasebe kesin- ski Hazine Müsteşar Yardımcı- yon liraya çıktı. Sonrasında da artış yısta 58.4’e yükselerek Türk ima- liği yoktur. Tahmin yapılırken varsayımlara, lat sanayii ihracatçılarının talep Esı Hakan Özyıldız, Türkiye’nin devam etti. 2018’de 5.1 trilyon lira, kabullere, katsayılara dayanılır. Varsayım- koşullarında belirgin bir iyileşme- borçlarının toplamının 8 trilyon 2019’da 5.8 trilyon lira, 2020’de ise larda, katsayılarda değişim, tahmin edilen ye işaret etti. Talepteki güçlü ar- 242 milyar liraya ulaştığını bildirdi. 7.5 trilyon liraya ulaştı. GSYİH tutarını etkiler. tışa bağlı olarak bazı ana ihracat Borçların 2017 sonundan bu yana Bu yılın ilk çeyreğinde Hazine, n GSYİH; üretim, harcama, bölüşüm te- pazarlarının ekonomik faaliyetle- Şeker piyasasında yaklaşık 4 trilyon lira arttığını be- KİT’ler ve belediyelerden oluşan ka- mellerine göre hesaplandığından, yapı- rinde benzeri görülmemiş yükse- lan hesaplamanın birbirlerini doğrulaması, lirten Özyıldız, “Borçların milli ge- munun toplam borcu 2.1 trilyon li- lişler kaydedildi. Endeks, Haziran Cargill tartışması desteklemesi, tutarlı olması gerekir. lire oranı ise yüzde 153.7 ile rekor ra, hanehalkı, reel sektör ve ban- 2006’daki rekor seviyesine yak- n GSYİH; cari fiyatlarla hesaplandığın- kırdı” diye konuştu. kaların dış borcundan oluşan öze- umhurbaşkanı Recep Tayyip laştı. l Ekonomi Servisi dan, önceki dönemlerle karşılaştırılabilmesi Özyıldız, kişisel web si- lin toplam borcu da 6.1 trilyon li- CErdoğan imzasıyla nişasta baz- için sabit fiyatlara indirgenmesi, bu amaç- tesinde toplam borçlarda- ra oldu. İlk çeyrekte kamu, özel lı şekerin kotasının yüzde 100 artı- la kullanılacak deflatörün, fiyat değişimini ki son durumu değerlen- toplam borç ise 8.2 trilyon lira- rılarak yüzde 2.5’tan yüzde 5’e çı- gerçekçi yansıtması gerekir. Deflatörün dü- KISA... KISA... dirdi. Özyıldız’ın paylaş- ya ulaştı. şük veya yüksek hesaplanması da büyüme karılması tartışmalara neden oldu. hızını etkiler. tığı tabloya göre borçlar Özyıldız, “Borçlar 2017 sonun- Muhalefet, Erdoğan’ın ABD Başka- n Geçmiş dönemle karşılaştırma yapı- l Türkiye, salgın döneminde, AKP’nin iktidara geldi- dan bu yana yaklaşık 4 trilyon li- nı Joe Biden’la yapacağı görüşme lırken, geçmiş yılın performansı da büyü- Bitcoin’den 300 milyon do- öncesi Bursa’da faaliyet gösteren ği 2002 yılında 387 mil- ra arttı. 2012 yılında başlayan re- me hızını etkiler. Oranın paydası büyüdük- lar kâr elde ederek dünyada ABD’li Cargill şirketine kıyak ge- yar liraydı. 2009’da 1.1 el borç artışı, 2019 sonrasında zir- çe, oranın değeri düşer, payda küçüldük- Bitcoin’den en fazla kâr elde çildiğini öne sürerken bakanlık ise trilyon liraya, 2013’te veyi sevmiş” yorumunu yap- çe de oranın değeri yükselir. Başarısız bir eden 14’üncü ülke oldu. kotanın zaten yüzde 5 olduğunu, 2.2 trilyon liraya, tı. l MUSTAFA ÇAKIR yılla karşılaştırma yapılıyorsa büyüme hızı, l Videokonferans platformu daha önce düşürüldüğünü ve bu 2017’de 4.3 tril- / ANKARA yüksek hesaplanırken; başarılı bir yılla kar- Zoom’un gelirleri, ilk çeyrek- yıl eski haline getirildiğini söyledi. Hakan Özyıldız şılaştırılırken düşük görünür. Ekonomi ya- te yıllık bazda yüzde 191 bü- CHP Grup Başkanvekili Özgür zınında, temel alınan yıla göre büyüme hı- yüyerek 956.2 milyon dolara Özel, “2019’da kamuoyu tepkisi zının hesaplanmasındaki farklılık baz etkisi yükseldi. ve Meclis’teki mücadelemiz ile dü- olarak nitelendirilmektedir. BANKA BORÇLANMASINDA YEŞİL TAHVİL ARTIYOR l ATO Başkanı Gürsel Baran, Milli gelir tahminin açıklanması takvi- şürülen kotanın yeniden yüzde 5’e tek oranlı KDV uygulaması- me bağlanarak takvime uyulmalıdır. Ekono- yükseltilmesinin izahı yoktur” de- ürk bankacılık sektörü, salgın koşul- 2020 başından bu yana bankacılık sek- mik göstergelerin olumsuz geliştiği bir dö- nın inşaat sektörüne fayda di. Cargill’in Türkiye’deki davala- Tlarında yurtdışı borçlanmadan ge- törü, toplamda 1.8 milyar dolarlık, orta- nemde, vakitsiz, takvime uymayan bir yük- sağlayacağını söyledi. rı ise devam ediyor. Bursa Barosu nel olarak olumsuz etkilenmezken, kay- lama 5 yıl vadeli sürdürülebilir ve çevre- sek büyüme hızı açıklanması kuşku doğu- l Yıldız Holding, “En Gözde Şir- nak sağlamada yeşil alternatiflerini yay- ci tahvil ihracı yaptı. İhraç edilen çevreci ve sivil toplum örgütlerinin açtıkla- rur, inandırıcılığını yitirir; borsada, döviz ku- ketler” araştırmasının holding- gınlaştırdı. Türkiye Cumhuriyet Mer- ve sürdürülebilir tahvil miktarı 2016’dan rı onlarca davadan yürütmeyi dur- runda, beklentilerde dahi olumlu bir etki do- ler sıralamasında bu yıl ikinci kez Bankası (TCMB) Finansal İstikrar bu yana da toplam 2.7 milyar dolara durma kararları çıkmasına rağmen ğurmaz. Büyüme gerçekçi, kendini besleyi- sırada yer aldı. Raporu’ndan derlenen bilgilere göre ulaştı. l Ekonomi Servisi uygulanmıyor. l Ekonomi Servisi ci ve sürekli olmalıdır.