Katalog

22 ARALIK 2021 ÇARŞAMBA 10 ekonomi@cumhuriyet.com.tr EKONOMİ ENFLASYON YÜKSELDIKÇE YOKSUL SAYISI ARTIYOR, BU KESIM AÇLIĞIN SINIRINDA Yokuş aşağı gidiyoruz Alp Avni Yelkenbiçer BEYİN GÖÇÜ ARTIYOR BETAM Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel: 17 küsur liradan EGİAD: Gençlerin bile dolar alanların olması benim için sürpriz oldu. Bu davra- nış TL’nin geleceğine, genel olarak da Türkiye ekonomisinin ümidi azaldı geleceğine olan güvensizliğin had safhaya çıktığını gösteriyor. ge Genç İş İnsanları Derneği (EGİAD) EYönetim Kurulu Başkanı Alp Avni oranında artmış, önceki üç aya göre Yelkenbiçer, ekonomik durumun kötü- de yüzde 2.7 büyümüş, ne dersiniz” leştiğini ve krizin derinleştiğini belirte- diye bir soru yöneltseniz sizce yanıt rek gençlerin ümidini kaybettiği bir dö- nemin yaşandığını söyledi. Covid-19’un ne olur?” Bence vatandaş “Maşallah, gerilemediğini ve hâlâ çeşitli tehlike- Allah nazardan saklasın” gibisinden ler barındırdığını belirten Yelkenbi- hayranlık ve biraz da haset karışı- çer, “Hedefimiz derneğimizi bu zor dö- mı bir yanıt verir ve merak edip “Bu nemden güçlenerek çıkarmak; ama bu- hangi ülke acaba” diye de sorar. Siz nunla da yetinmeyip rekabet gücümü- de “Bu bizim ülkemiz, Türkiye” de- zü artırmaktır” dedi. Özellikle genç be- diğinizde vatandaşın anlık tepkisi- yin göçünün çok arttığına dikkat çe- nin ne olabileceğini okurların tahay- ken Yelkenbiçer, “Gençlerinin ümidi- ahçeşehir Üniversitesi Ekono- yül gücüne bırakalım. nin azaldığı noktada, aramızda olanlar mik ve Toplumsal Araştırmalar Bir yanda ekonominin yakın geç- ve yeni katılanlar için nefes alabilecek- BMerkezi (BETAM) Direktörü mişine dair son derece parlak büyü- leri, birbirlerinden öğrenebilecekleri bir Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, ekonomik alan olmaya, genç iş insanları temsil- me rakamları var, diğer yanda son büyümenin beklendiği gibi düşmesi cileri olarak olumlu kalmaya, yapıcı ol- birkaç aydır bizzat yaşamakta oldu- halinde, durgunlaşan istihdamın iş- maya, karamsarlığa yer bırakmamaya ğumuz kâbus var. Türkiye ekonomi- gücü artışlarını telafi edemeyeceği- devam ediyoruz” diye konuştu. si adeta freni patlamış kamyon misa- ni, dar tanımlı işsizlik oranının yeni- li yokuş aşağı gidiyor. Yüksek yıllık den artışa geçeceğini vurguladı. DÖNÜŞÜMÜN HIZI İÇİN büyüme rakamı önemli ölçüde pan- Gürsel, “Şubat ayı başında asga- demi şokunun yaşandığı 2020’deki ri ücretlilerin cebine bir yıl öncesi- Prof. Dr. Seyfettin Gürsel Kira desteğinde durgunluğun sonucu. Çeyreklik bü- ne kıyasla yüzde 50 daha fazla para yümeye odaklanalım. Yüzde 2.7 çok girecek. Yıllık gıda enflasyonu da bu artış beklentisi yüksek bir rakam. gidişle ocak sonu itibarıyla sanırım Türk Lirası’na güven sağlanamıyor Bu büyümeye en büyük katkı- yüzde 40’ı bulur. Sonuçta pazar file- entsel dönüşümün hızlanması için ki- nın özel tüketimden geldiği görülü- si bir yıl öncesine kıyasla yüzde 10 Kra yardımlarının yeniden gözden ge- n Döviz kurundaki artış, yüksek artışlarının faiz indirimine önceden ve- yor. Özel tüketimin büyümeye katkı- çirilmesi isteniyor. Elfi Gayrimenkul Yö- kadar daha fazla doldurulabilecek. enflasyon ve her gün gelen zamlar rilmiş tepki olduğunu düşünüyordum. sı 4.3 puan. Kamu tüketim harcama- netim Kurulu Başkanı Özkan Aydemir, Ancak her geçen ay file yeniden bo- karşısında halkta ciddi bir fakirleş- 17 küsur liradan bile dolar alanların larının katkısı 1.2 yüzde puan. Dik- kentsel dönüşüm uygulamalarının en şalmaya başlayacak” dedi. me var. Ne diyeceksiniz? olması benim için sürpriz oldu. De- katinizi çekerim. Üç aylık harcama- önemli noktalarının birisinin kira yardım Türkiye ekonomisinin adeta freni Döviz kurunda artış bekliyordum mek ki çok sayıda işletme ve vatan- tutarlarının olduğunu ve bu kapsam- dan söz ediyoruz. Net ihracatın bü- patlamış kamyon misali yokuş aşağı ama bu kadar hızlısını değil. Özellik- daş kurun yükselmeye devam ede- da yeni bir fiyat düzenlemesi yapılması- yüme katkısı ise sıfır. gittiğine dikkat çeken Prof. Dr. Sey- le geçen cuma tam bir kâbus yaşandı. ceğini düşündüler ve alıma geçtiler. nın büyük önem taşıdığını belirtti. Çev- Bu noktada bir ara hesap yapa- Merkez Bankası’nın faiz indireceği bel- Bu davranış TL’nin geleceğine, genel fettin Gürsel ile geçen pazar günü re, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakan- lım: Özel tüketimden 4.3 puan, ka- liydi ve bu kararın kur üzerindeki etki- olarak da Türkiye ekonomisinin ge- yaptığımız söyleşide ekonomideki lığı tarafından kentsel dönüşüm kapsa- mu tüketiminden de 1.2 puan kat- sinin piyasada önceden satın alındığını leceğine olan güvensizliğin had saf- son gelişmeleri konuştuk. mında vatandaşlara sağlanan kira yar- kı, eder yüzde 5.5 büyüme. Oysa yani önceki günlerde gerçekleşen kur haya çıktığını gösteriyor. n Türkiye ekonomisinde üçüncü dımında yeni düzenlemeler beklendiği- çeyreklik büyüme yüzde 2.7! Han- çeyrekte yüzde 7.4’lük bir büyü- ni belirten Aydemir, “Kentsel Dönüşüm gi harcama kalemi eksik? Yatı- Kanunu’na göre bu yardımın süresi 18 me söz konusu. Türkiye ekonomi- göre stoklarda ciddi azalma görülü- timin eseri. Yatırımlarda daralma ile rımlar. Yatırımlar yüzde 1.8 azal- ile 48 ay arasında değişiklik gösteriyor. sindeki büyüme görünümünü siz- mış. Dolayısıyla büyümeyi 0.5 pu- yor. Stoklardaki azalma da büyüme- stoklardan satış gelecek için zaten 715 TL ile 1150 TL arasında değişik- ce nasıl? lik gösteren kira yardımlarının yıllık baz- an aşağıya çekmiş. Ama ara hesap yi 2.3 puan aşağıya çekmiş. Hesap hayra alamet değildi. Son dönemde Sıradan ama biraz ekonomi bilgi- da değişimleri ise her yılın ocak ayında şimdi tamam: 5 eksi 2.3 eder 2.7. yaşadığımız baş döndürücü çalkantı- hâlâ yüzde 5 büyüme gösteriyor. si olan bir vatandaşa, “Bu yılın tem- açıklanıyor. 2021 yılı ocak ayında her- Eksik olan son kalem stok değişimi. n Bu büyüme sürdürülebilir mi? lardan sonra ise sürdürülmesi bence muz-ağustos-eylül döneminde bir ül- hangi bir değişim yapılmadı” dedi. Bu yüksek büyüme tamamen tüke- tamamen olanaksız. BETAM olarak yaptığımız hesaba kede GSYH son bir yılda yüzde 7.4 DEVLET BORÇ KRIZINE GIREBILIR Pazar filesi boşalacak n Yoksullaşmanın sonu nereye n Asgari ücret net 4 bin 250 TL ğa odun atılmazsa kur artışı hız kese- nin asgari ücretten çalıştıracak ele- varır? olarak açıklandı. Bu pazar filesini bilir. Ama enflasyonun daha gidece- man bulamadığını halen BETAM’da Kurdaki artışlar döviz borcu olan iş- Murat Erkan doldurmaz mı? ği uzun bir yol var çünkü tüm mali- sürdürmekte olduğumuz bir araş- letmeleri ve tabii devleti bir borç öde- Bu asgari ücret fileyi doldurur. Şu- yet artışları tüketici fiyatlarına yansı- tırma nedeniyle birinci elden bili- me krizine kadar götürebilir ama yok- 10 YILDA 7.6 MİLYAR TL bat ayı başında asgari ücretlilerin ce- madı. Asgari ücret artışı da körük iş- yorum. Anadolu’nun düşük ortala- sulluğu doğrudan etkilemez. Ama enf- bine bir yıl öncesine kıyasla yüzde levi görecek. İktidar bu yüksek asga- ma gelire sahip bölgelerinde herhan- lasyonu sürekli yukarı iterek dolaylı Turkcell’den 2022’de 50 daha fazla para girecek. Yıllık gı- ri ücret zammını seçimler için yaptı. gi bir işletme kapısına “Asgari ücret- yoldan etkiliyor. Enflasyon yükseldik- da enflasyonu da bu gidişle ocak so- Ama seçimlere bir yıldan fazla var. çe yoksul sayısı artıyor ve daha vahi- ten SGK kayıtlı elaman alınacaktır” fibere ek yatırım nu itibarıyla sanırım yüzde 40’ı bu- Bana öyle geliyor ki asgari ücrete en mi yoksulluk derinleşiyor. Çok düşük diye bir ilan koyduğunda kısa sürede urkcell, kasım ayında Afyon, Uşak, gelirli kesim açlığın sınırında. Basit bir lur. Sonuçta pazar filesi bir yıl öncesi- fazla altı ay sonra yeniden zam yap- yüzlerce vatandaşın kuyruk oluştura- TOrdu ve Sivas için fiber internet alt- hesap yapalım: Milyonlarca ücretli ve ne kıyasla yüzde 10 kadar daha fazla ma ihtiyacı hasıl olacak. Bir girdaba cağını da kuvvetle tahmin ediyorum. yapı çalışmalarına başladı. Yapılan ye- yevmiyelinin çoğunluğu asgari ücret doldurulabilecek. Ancak her geçen ay kapıldık, nereye savrulacağımızı da İstanbul’da çalıştıracak eleman bula- ni yatırımla birlikte operatörün Türkiye ve biraz üzerinde kazanıyor. file yeniden boşalmaya başlayacak. doğrusu kestiremiyorum. mayan işletmeler asgari ücret zam- genelindeki toplam fiber altyapı uzun- Kayıtsız çalışanların önemli bir bö- Ne kadar hızla boşalır kestirmek zor. n Asgari ücrette bölgeler arası far- mından ziyadesiyle memnun kalmış luğunun 53 bin kilometreyi aşacağı be- lümü daha da az kazanıyor. 2021 Halen kur-enflasyon sarmalının için- ka dikkat çekiyorsunuz. Asgari üc- olmalılar. Ama İstanbul’daki kişi ba- lirtildi. Yatırım tutarı 270 milyon TL ola- Şubatı’nda net asgari ücret 2.825 li- deyiz. Eğer para basılmazsa, yani oca- ret her bölge için farklı mı olmalı? şı ortalama gelirin dörtte birine sahip rak açıklanan proje ile 110 bin hane- raydı. Bu parayla pazar filesi zaten ye- İstanbul’da bölgelerde ayakta kalmaya çalışan ye daha fiber internet verilmesi planla- terince doldurulamıyordu. TÜİK ra- pek çok iş- pek çok küçük ve orta boy işletme nıyor. Son 10 yılda fiber altyapıya 7.6 kamlarıyla gıda fiyat artışı aralık ayın- IŞSIZLIK ARTIŞA GEÇECEK letme- için yeni asgari ücret ciddi sarsın- milyar TL yatırım yaptıklarını hatırlatan da en iyimser tahminle yüzde 30’u tı yaratacaktır. Ama bizim işveren- Turkcell Genel Müdürü Murat Erkan, geçecek. Demek ki düşük di. 2020’de pandemi şoku işgücü piyasasını altüst yel ler bu tür sarsıntıları atlatma- 2022 yılında ise yaklaşık 1.5 milyar TL gelirlilerin pazar file- n İşgü- etti. Nisan-mayıs-haziran döneminde istihdamda bü- işsiz kitlesi ek yatırım gerçekleştireceklerini belirt- nın gayri nizami yollarını si bugün iyice cü piyasasında son yük bir kayıp yaşandı. Ama bu kayıplarına rağmen hesaba katılarak he- ti. Erkan, “Gerçek fiberin ülkemizdeki bilirler. Öteden be- hafiflemiş durum nasıl? işsizlik oranı artmadı hatta azaldı. Pandemi döne- saplanan “potansiyel işgü- 25 milyon haneye ulaşabilmesi için ya- ri asgari ücretin durum- Yılın başında işsizlik oranı yüz- minde işgücünden büyük miktarda çıkışlar yaşandı. cü ve işsizlerin bütünleşik ora- tırımlarımız hız kesmeden sürecek. Biz da. bölge düze- de 13’tü. İkinci çeyrekte yüzde 12.1’e, Nitekim çalışmayı arzulayan ama iş bulma ümidi ol- nı” da yeniden artışa geçerek yüzde ülkemizin dijitalleşmesinin gerçek fiber 3. Çeyrekte yüzde 11.7’ye kadar geriledi. yinde belir- madığından ya da ailesel nedenlerle iş aramayan sa- 18.5’ten 18.7’ye yükseldi. Bu eğilim de- internet ile sağlanan yüksek hız ve ka- Toplam istihdam 9 ayda 1 milyon 140 bin ar- lenmesi- yısı bu dönemde yaklaşık 2.5 milyondan 4.5 milyo- vam eder, ekonomik büyüme de beklendi- pasite ile gerçekleşeceğine inanıyoruz” tarak 29 milyona çıktı. Yine de yüzde 11.7 ol- na yükseldi. Bu potansiyel işgücü Eylül 2021 itiba- ni savu- ği gibi düşürse, durgunlaşan istihdam işgü- diye konuştu. l Ekonomi Servisi dukça yüksek bir seviye. Hatırlatmak isterim ki rıyla 2 milyon 880 bine kadar gerilemişti. cü artışlarını telafi edemeyecektir. Bu durum- nuyo- Türkiye ekonomisi durgunlaşmaya başlamadan, ya- Ancak ekim ayında 3 milyon 100 bine yükseldi. da dar tanımlı işsizlik oranının da yeniden artışa rum. ni üç yıl önce işsizlik oranı yüzde 9.9 seviyesindey- YÜZDE 366 ARTTI Çalışmayı arzulayan ama iş aramayan bu potansi- geçmesi kaçınılmazdır. Beyaz eşya ithalatı kasımda rekor kırdı Gübredeki artış Tarımda girdi fiyatları durulmadı ürkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Der- Tneği (TÜRKBESD) verilerine göre be- rekolteyi düşürecek ürkiye İstatistik Kurumu (TÜ- yanlar) olarak kayıtlara geçti. Ay- yaz eşya ithalatı kasımda yıllık yüzde 366 yükseldi. Türkiye’de altı ana ürün- TİK), 2021 yılı Ekim Ayı Tarım- lık artışın düşük olduğu alt grup- iresun Ziraat Odası Başkanı Nurettin de (buzdolabı, çamaşır ve bulaşık ma- sal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım- lar sırasıyla, yüzde 1.36 ile malze- GKaran, fındık üreticisinin gübre fiyatla- kinesi, fırın, derin dondurucu, kurutu- GFE) açıkladı. Endeks ekim ayın- meler ve yüzde 1.54 ile veteriner rındaki artışla nedeniyle zor durumda oldu- cu) beyaz eşya ihracatı kasım ayında da yıllık yüzde 29.58, aylık yüz- harcamaları oldu. Buna karşılık, ğunu söyledi. Karan, gübre ile desteklen- yıllık yüzde 3 azalırak 2.27 milyon olur- de 4.17 arttı. Böylece tarımsal aylık artışın yüksek olduğu alt mezse hasatın üçte birinin kaybolacağını ken ithalat ise yüzde 366 yükselerek ve büyük rekolte kaybı yaşanacağını belirt- girdi enflasyonu hem aylık hem gruplar ise sırasıyla, yüzde 14.97 144 bin 135 adet oldu. Ocak-kasım dö- ti. Bu sezonda ise fındık fiyatlarında spe- de yıllık bazda endeks zirvesi- ile gübre ve toprak geliştiriciler neminde ihracat yüzde 21 yükselişle külatif hareketler olduğunu dile getiren Ka- ne çıkmış oldu. Endeksteki artış, ve yüzde 5.5 ile tohum ve dikim 23.8 milyon adet, ithalat yüzde 56 ar- ran, fındığın 37 liraya kadar yükseldiğini yüzde 23.17, tarımda kullanılan bir önceki yılın aralık ayına gö- materyali olarak gerçekleşti. tışla 626 bin 704 adet olarak açıklandı. hatırlatarak şunları söyledi: mal ve hizmet endeksinde yüz- re yüzde 22.19, on iki aylık or- Ocak-kasım üretimi ise yüzde 20 arttı “Fındık hızlı bir düşüşle 30 liraya geri- de 30.64 artış görüldü. Çiftçi artık TÜİK’e bakmıyor talamalara göre ise yüzde 23.60 ve 31.5 milyon adet oldu. ledi. Bir gün içerisinde fındık fiyatının 7 Yıllık artışın düşük olduğu alt Çiftçi temsilcilerinin artık TÜİK oldu. Ana gruplarda bir önceki lira birden değer kaybetmesi normal bir gruplar ise sırayla: yüzde 12.11 açıklamalarını dikkate almadığını aya göre tarımsal yatırıma katkı durum değil. Ne yazık ki birileri fındık fi- ile tohum ve dikim materyali, söyleyen Türkiye Ziraatçiler Der- sağlayan mal ve hizmet endek- yatını kendine lehine çevirmekte” diye yüzde 14.81 ile malzemeler oldu. neği Başkanı Hüseyin Demirtaş, sinde yüzde 2.37, tarımda kul- konuştu. Karan, fındık hasat sezonunda Buna karşılık, yıllık artışın yük- “Geçen yıl 1800 TL olan bir ton verim ve kalite kaybına uğramamak adı- lanılan mal ve hizmet endeksin- sek olduğu alt gruplar ise sıray- na diğer desteklere ilaveten dönüm başı- gübrenin 17-18 bin TL olduğu bir de ise yüzde 4.46 artış gerçek- na 300 lira ek destek ödemesi yapılması- la yüzde 90.15 ile gübre ve toprak zamanda girdiler nasıl yüzde 29 leşti. Geçen yılın aynı ayına gö- nı talep etti. l Ekonomi Servisi geliştiriciler, yüzde 43.94 ile çift- oluyor? Akıl alır gibi değil” diye re tarımsal yatırıma katkı sağla- lik binaları (ikamet amaçlı olma- konuştu. l Ekonomi Servisi yan mal ve hizmet endeksinde