Katalog

21 ARALIK 2021 SALI 12 KÜLTÜR Mariza bizi fado Çevirinin beyefendisi: kulübüne götürdü Ünal Aytür eşhur Guardi- KONUK çekleştirdiği ilk İstan- zorlandığını da itiraf etti. Ka- zun süredir çeviri yapıtları okumak- an gazetesinin YAZAR bul konserinde duygula- riyerinin ilk stüdyo kaydı olan tan kaçınıyorum. Çoğu metinlerin M“Dünya Müzi- rını, güzel sesini, şiirleri- “Chuva” adlı parçasını sadece CENK Udaha ikinci paragrafına gelmeden, ğinin Divası” olarak da ni ve anılarını, birbirin- gitar eşliğinde akustik olarak ERDEM ya çeviri yanlışı olduğunu anladığım bir gösterdiği yaşayan en den hisli fado şarkılarıy- yorumlarken de çok duygulan- kötü anlatım ya da Türkçeyi katleden bo- büyük fado divası Ma- la paylaştı. Anne tarafın- dı. Terra albümünde kaydetti- zuk bir tümce çıkıyor karşıma. Okuma is- riza, ilk “Dünya Müzik Ödü- dan Mozambik asıllı olan Ma- ği ve hüzünlü fado şarkılarının teğim yok oluveriyor. Günümüzün en bü- lünü” de yine fado söyleye- riza, Afrika köklerini de hiç aksine Portekiz gitarını da ne- yük yayınevlerinin bile kaçınamadığı bir hastalık var çeviri dünyamızda. rek almıştı. Pasion Turca eki- unutmuyor. Özellikle “Mun- şelendiren şarkısı “Rosa Bran- Kitap-lık dergisinin (Eylül-Ekim 2021 biyle birlikte 10 yıl çalıştığım do” adını verdiği 2015 yılı al- ca” ile Amalia Rodrigues’in tarihli) 217. sayısında İshak Reyna’nın Mariza’nın ilk albümü “Fa- bümünden beri dinleyiciye “Maria Lisboa” şarkılarınday- akademisyen-çevirmen Prof. Dr. Ünal do Em Mim” ile çıkış yaptığı de gerek şarkılarında gerek sa izleyiciyi dans ederek keyif- Aytür’le yaptığı uzun söyleşi, çevi- 2001 yılının üzerinden 20 yıl sahnede perküsyonla ve şar- lendirdi. 5 yaşında fado söyle- ri dünyamızdaki hastalığın belirlemesi- geçtiğine inanamıyorum. Zor- kıların düzenlemeleri ile bu- meye başlayan ve yıllarca fa- ni yaptığı gibi, bu hastalığın tedavisinin lu PSM sahnesinde bir pazar nu hissettiriyor. do kulüplerinde şarkılar söy- yollarını da gösteriyor. akşamını âdeta bir fado kulü- Arkasında akustik gitar, Por- leyen Mariza sahnedeki at- Yılların çevirmeni Ünal Hoca, öncelik- le, çevirmenlik uğraşında olabildiğine “al- bünde büyülü bir geceye çe- tekiz gitarı, bas gitar, akorde- mosferle, bize fado meyhane- çakgönüllü” olmanın gerekliliğini vurgu- viren Mariza da geçen yıllara on ve perküsyonla, gece bo- lerini yaşatırken sandalyede luyor. Yarım yüzyıla yaklaşan İngiliz dili inanamıyor. yunca işlemeli lame elbisesiy- oturup gitarlar eşliğinde güç- ve edebiyatı öğretmenliği ve çeviri dene- Son albümünde efsa- le bir Afrika tanrıçası gibiy- lü sesini de yüksek notala- yimine karşın, bir metni bir dilden başka nevi fado şarkıcısı Ama- di Mariza. Mariza gecede, ken- ra basarak ortaya koyuyordu. bir dile aktarmada durmadan yeni şeyler lia Rodrigues’in şarkılarını di yazdığı şiirlerin şarkılarını Bis sonrasında akordeon eşli- öğrenmekten vazgeçmediğini belirtiyor. Brezilya’da kaydeden Mari- söylerken, acıyı ve hissettik- ğinde şarkı söylerken de hepi- za, uzun bir aradan sonra ger- lerini yeniden yaşayarak çok miz sesiyle büyüleniyorduk. ‘Kaynak dil’i iyi incelemek zorunlu Ünal Aytür Hocamız ile yaklaşık yir- mi yıl boyunca Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngiliz Dili ve Mardin Dara’da keşfedilen yeni höyük Edebiyatı Anabilim Dalı’nda birlikte çalış- tık. Dahası, birlikte çeviri dersleri verdik. binlerce yıl öncesine tarihlendi Bu dalda ne kadar titiz bir dil işçisi oldu- ğunun birinci elden tanığıyım. Birinci sınıf izans İmparatorluğu’nun Güneydo- lidir, çünkü buranın en büyük garnizon çeviri derslerinde öğrencilerin, temel İn- ğu’daki son kalesi Mardin Dara’da kenti, aynı zamanda sivil yerleşim alanı gilizce yapılarını iyice özümsemeleri için Bkeşfedilen yeni höyük, antik kenti ve siyasi yönetim merkezidir. Ancak bi- yüzlerce Türkçe tümce oluşturup sınıfta binlerce yıl öncesine tarihledi. Yeni keş- zim en çok dikkat ettiğimiz konu, bu ken- tek tek irdelediğimizi anımsarım. İkinci ve fin çok önemli olduğunu belirten Kafkas tin ne kadar erken olabileceği. Kazılarla üçüncü sınıf çeviri derslerinde ise birbi- Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim milattan sonra 4. yüzyıla kadar buluntu- rinden farklı İngilizce kullanımları gerekti- Üyesi ve Kazı Başkanı Doç. Dr. Hüseyin lara sahip olduk ama bu yıl farklı bir ça- ren, özel olarak oluşturulmuş paragrafla- Metin, kazı çalışmalarında elde edilecek lışmamız oldu” diyor. rı kullanırdık. Özgün teknik ya da yazın- yeni bulguların, Dara’nın geçmişine ışık Dara’nın yeni keşif ile birlikte 5 bin yıl- sal metinlerin Türkçeye çevrilme uygula- tutmaya devam edeceğini söyledi. lık tarihe sahip olduğunu belirten Doç. masına ancak dördüncü sınıf derslerinde Özellikle 6. yüzyılın bölge için önem- Dr. Metin, “Sonuç olarak Dara, yakla- geçilirdi. Mezuniyet aşamasında ise pek li olduğunu aktaran Doç. Dr. Metin, şık 5 bin yıllık bir tarihi geçmişe sahip çok öğrenciye yazınsal çevirileri incele- “Dara’nın en çok bilinen tarihi milat- bir kent. Elimizdeki malzemeler de erken me tezleri verilirdi. tan sonra 6. yüzyıl ve sonrası dönemler. tunç çağına ait. Bunlar, höyük türü yerle- Eğitimdeki uygulamalarında da görül- Özellikle 6. yüzyıl bölge için çok önem- şimlerde oluyor ama bunun genel özelli- düğü gibi, Ünal Aytür için temel kural çe- Sotheby’s’te rekor Botticelli’nin ği de şudur: Bura- viride değerlendirilecek iki dilin eksiksiz da erken tunç ça- olarak bilinmesidir. ğından itibaren He- üzayede evi Sotheby’s, 2021 sa- lo, 92.2 milyon dolara alıcı buldu. Mtış rakamlarını açıkladı. Buna gö- 2021’de satış oranları 2020 yılı- lenistik döneme ka- Çevrilecek yazınsal yapıtın dar kesintisiz bir re 2021’de toplam 7.3 milyar dolar- na göre de yüzde 71 daha yüksek- ve yazarının incelenmesi lık satış gerçekleştiren müzayede evi, ti. El değiştiren en yüksek meblağla- yerleşimin olduğu- gerekli nu tespit etmiş ol- tarihinin en yüksek yıllık satış raka- ra sahne olan alan ise 4.3 milyar do- Aytür, Kitap-lık’taki söyleşisinde dille- mına ulaştı. Satışların büyük kısmı lar ile (özel satışlar ve açık artırma- duk. Bu bakımdan re olan egemenliğini bıkıp usanmadan bu yılki verilerimiz çevrimiçi katılımcılarla organize edi- lar toplamı) modern ve çağdaş sa- geliştirmeye çalıştığını söylüyor. Söyleşi lirken 277 yıllık tarihinin en yüksek nat oldu. Müzayede evinin müşteri- özellikle kentin er- boyunca yazınsal çevirilerde yapılan yan- ken tarihini tespit satış rakamına ulaşan müzayede evi, leri arasında 40 yaş altı kesimin ora- lışlara verdiği örnekler gerçekten ürkü- zaferindeki en büyük etken olarak nı da geçtiğimiz yıla göre yüzde 187 etmemiz açısından tücü. Aytür, yazınsal metinleri başka dile son derece verimli teknolojiyi yakından takip eden genç artış gösterdi. aktarırken doğru çeviriye ulaşmanın ko- koleksiyonerlere işaret etti. Bu yıl ilk NFT satışını da organi- geçti” diyor. şullarından birinin de çevrilecek yapıtın Pandemi sırasında popülerliği ta- ze eden Sotheby’s müzayede evi, üç dip-köşe incelenmesi olduğunu belirti- van yapan NFT eserleri yakından takip günlük açık artırmasında, “world wi- yor. Bu yapılmazsa, metnin inceliklerinin eden bu kitle, müzayede evine en çok de web”in kaynak kodunun da arala- doğru biçimde çevrilmesinde pek çok kazandıranlar oldu. Yine aynı kitle mü- rında yer aldığı seçkisinden 16.8 mil- Avi Avital ve Omer Klein CRR’de engel oluşacağını örneklerle dillendiriyor. zayede evinin çanta, şarap ve mücev- yon dolarlık toplam satış yaptı. Öte Anlaşılması zor yazınsal metinlerde ise her satışlarına da yoğun ilgi gösterdi. yandan teknolojiyle ilgili genç kolek- lk mandolin sanatçısı olma unvanı sahip Avi yazar ve yapıtları üstüne ayrıntılı araştır- Yıl sonuna kadar yapılacak yeni mü- siyoner kesimin fiziksel eser alımla- İAvital ve 2018 ECHO ödüllü caz piyanisti ma yapılması gerekebildiğini de ekliyor. zayedeleri olan Sotheby’s, satış raka- rı da devam etti. Geçtiğimiz ay, krip- Dahası, çevirilerdeki yanlışların fark edil- Omer Klein, yarın saat 20.00’de İstanbul Bü- mının daha da artacağını açıkladı. The topara platformu Tron’un kurucusu meden ya da önemsenmeden yayımlan- yükşehir Belediyesi (İBB) Cemal Reşit Rey Guardian’ın haberine göre müzayede Justin Sun, Alberto Giacometti’nin masında, çevirmenden başka, editörün (CRR) Konser Salonu’nda konser verecek. evi 2021 yılında fiyatı 15 milyon dola- “Le Nez” adlı işini 78.4 milyon dola- de sorumluluğuna dikkat çekiyor. Aytür, Konserde dinleyicileri, caz parçaları ve İs- rı aşan 57 parça sattı. Satılan en pa- ra satın almıştı. editörlerin gözünden kaçmış yanlışlardan rail şarkılarından oluşan bir repertuvar bek- halı eser, Rönesans dönemi ustaların- 1744’te Londra’da kurulan çeşitli örnekler veriyor. liyor. Avi Avital’in Bach’ın Partita No 2, dan Sandro Botticelli’nin “Young Man Sotheby’s dünya çapında 80 büroda Eşi Prof. Dr. Necla Aytür’le birlik- BWV 1004 isimli eseride konserde seslen- Omer Klein Holding a Roundel” tablosu oldu. Tab- hizmet veriyor. te dilimize kazandırdığı İngiliz ve Ame- dirilecek eserler arasında. rikan roman ve öyküleri yanında, E. M. Forster’ın “Roman Sanatı” yapıtının da çevirmeni olan Ünal Aytür, Yapı Kre- di Yayınları’ndan çıkan George Eliot’un dev yapıtı “Middlemarch”tan sonra HULUSI KENTMEN ‘İKİ KİŞİLİK HIRGÜR’ SAHNEDE Henry James’in öykülerinden derledi- ği, yine Yapı Kredi Yayınları’ndan çıkan “Londra Kuşatması”nı dilimize kazandır- ANILIYOR şıl Kasapoğlu’nun çevirip yönettiği “İki Kişi- dı. Şimdi de sırada, D. H. Lawrence’ın Ilik Hırgür”, 22 Aralık’ta saat 20.30’da Zorlu h Nerede, Hababam öykülerini çevirerek yapacağı seçki var. PSM’de sahnelenecek. ATaburu, Sev Karde- Aytür, 2021 yılında 85. yaşını sürü- Absürd tiyatronun önde gelen temsilcile- şim, Güllü ve Sosyete yor ve çeviri uğraşını, en zorlu metinlerle rinden Eugène Ionesco’nun İkinci Dünya Sa- Şakir adlı yapımların da yüzleşerek titizlikle geleceğe taşıyor. vaşı sonrasında yaşanan toplumsal erozyo- aralarında bulunduğu Çok yaşasın, güzel yaşasın... nu, şiddetin ve umutsuzluğun bireyler üzerin- 500’e yakın filmde rol deki yıkıcı etkilerini aktardığı “İki Kişilik Hır- alan usta oyuncu Hulusi gür” adlı oyunda Ayşenil Şamlıoğlu ve Reha Kentmen, vefatının 28. Özcan rol alıyor. yılında anılıyor. “İki Kişilik Hırgür”, savaşın ardından insan- Usta oyuncu, ilk kez lığın içine düştüğü anlamsızlığı, kendi küçük 1942’de bir filmde ka- dünyalarına kapanan bir adamla bir kadın mera karşısına geçer- üzerinden aktarıyor. Adam ve kadının ilişki- ken, seslendirme sa- si de tıpkı savaş gibi çatışmadan, şiddetten natçısı olarak da bili- Hulusi Kentmen besleniyor. nen Ferdi Tayfur’un yö- netmen koltuğunda ol- Sezai Aydın duğu, İhsan İpekçi’nin senaryosunu yazdığı Senede Bir Gün filmiyle yük- MANGA’DAN SES GETIREN KONSER selişi yakaladı. Çakmaktaş ve Bu yapımları, 1948’de İstiklal Madalyası, ürkçe alternatif rock müziği hip olan hayranlar, konser 1949’da Şehitler Kalesi, 1950’de Estergon Kalesi Rambo’nun sesi Tgrubu maNga, Antroposen öncesi maNga’nın sound- ve Züfikârın Gölgesinde, 1951’de Barbaros Hayret- 001 isimli beşinci stüdyo al- check’ini izleyip grup üyele- tin Paşa filmleri takip etti. öksüz kaldı bümlerinin tanıtım konserinde, riyle tanışma fırsatı buldu. Komiser, esnaf, hâkim ve fabrikatör rollerinin ara- iyatro, sinema, dizi oyuncusu ve ses- Bostancı Gösteri Merkezi’nde Topluluk, sözleri grubun nan yüzü olan sanatçı, 1942-1988 arasına 500’e ya- Tlendirme sanatçısı Sezai Aydın (69) hayranlarıyla buluştu. solisti Ferman Akgül’ün bü- kın film sığdırdı. hayatını kaybetti. Koronavirüs nedeniyle Biletlerin tükendiği kon- yük dedesi Aziz Üstün’e ait Hulusi Kentmen, kariyeri boyunca Adile Naşit, Mü- yaşamını yitiren Sezai Aydın, John Ram- serde MTV ödüllü grup, et- olan “El Aman” şarkısını da nir Özkul, Kemal Sunal ve Tarık Akan gibi dönemin bo, Rocky Balboa, Bill Cosby, Fred Çak- kinliğin ilk yarısında yeni al- dinleyicilerle buluşturdu. ünlü isimleriyle birçok filmde kamera karşısına geçti. maktaş karakterlerini seslendirmişti. bümlerinden parçaları ilk Konser repertuvarının de- Filmlerinde Kentmen’in karakterine karakter katan Aydın’ın seslendirdiği isimler arasında Al kez seslendirdi. vamında topluluk, “Işıkla- babacan seslerin sahipleri ise seslendirme sanatçıları Pacino, Robert de Niro da vardı. Aydın’ın Grup, bu konserle ilk de- rı Söndürseler Bile”, “Hint eşi, Fatma Çiğdem Aydın, kasım ayında kan- Kemal Ergüvenç ile Rıza Tüzün oldu. fa NFT konser bileti satışı da yaptı. Bugüne özel olarak Kumaşı”, “Bitti Rüya”, “Cevapsız Sorular” ve “Dursun Za- ser nedeniyle hayatını kaybetmişti. sınırlı sayıda satılan 24 adet Golden Circle biletlere sa- man” gibi hit olan şarkılarına da yer verdi.