Katalog

2 ARALIK 2021 PERŞEMBE EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 Döviz kurundaki büyük oynaklık nedeniyle iş dünyası ürün fiyatını belirleyemiyor Ticaret ‘dolar’a döndü Faşizm geriletilebilir. Reel ekonomi durma noktasına geldi. TL’nin piyasada geçerliliği neredeyse yok. Ticari ilişkilerde TL çekler Sokak şart! kabul edilmiyor, faturalar dolar ile kesiliyor. indu faşizminin Modi rejimi, köylü- lerin yaygın, kitlesel gösterileri kar- ürk Lirasındaki ağır değer yapılmaya çalışıldığını ancak büyük Hşısında, tarıma yönelik “yapısal re- kaybı ve döviz kurlarındaki oranda bir durgunluk olduğunu be- formları” geri çekmek zorunda kaldı. De- Tbüyük oynaklık ile birlikte fi- lirtti. Eskinazi, “Mal bulamama riski mek ki “süreç olarak faşizm” geriletilebi- yatlandırma yapmakta zorlanan daha yüksek şu anda o yüzden mec- liyor ancak sokak ve birlik şart! birçok sektörde sipa- buri fiyatlamalar yapılıyor ama risk rişler durdu. Kâğıt bul- alınarak yapılıyor. Zararını da mal- Hindistan’da “süreç makta zorlanan yayı- lar gittikten, paralar ödendikten olarak faşizm” nevleri kitap basımları- sonra göreceğiz. Piyasada TL ile iş “Yeni Faşizm” başlıklı çalışmamda, bir nı durdururken emlak- yapılmamaya başlandığını duyu- perşembe (20/08/2020) yazımda irdele- ALİ CAN çılarda ev sahipleri fiyat yoruz biz de. Tarımda bile döviz- diğim gibi hem III. Enternasyonal’in tanı- POLAT yükseltti, anlaşmalar le mal satılıyor artık bu piyasalar mına hem de Umberto Eco’nun “Ur Fa- şizm” yazısındaki listeye uyacak özellikleri bozuldu. Demir fiyatları için büyük bir risk” dedi. Modi rejiminde bulabiliyoruz. tavan yaptı. TL kullanımı ise piya- Mobilya sektöründe stokçuluk eği- Özetle, dinci Hindutva hareketinin salarda neredeyse durdu. Birçok iş- liminin başladığını söyleyen Mo- BJP partisinin lideri Modi’nin rejimi, din- yerinde dolar ve Avro faturalar ke- bilya Sanayicileri Derneği Başkanı ci, milliyetçi ve ırkçı (Hindu üstünlüğünü silmeye başlandığı belirtiliyor. Mustafa Balcı ise şuna dikkat çek- savunuyor); muhalefeti susturmak için mahkemeleri, sokak serserilerini, yandaş Döviz kurlarındaki oynaklık ile ti: ‘Para vereyim hammadde alayım’ basını kullanıyor; modern Hindistan’ın birlikte vadeli satışların birkaç ay- diyorum fiyat vermiyor. Mal satmak kurucuları Gandi ve Nehru’nun aksi- dır bittiğini hatırlatan İstanbul Tüc- istemiyor piyasa, stok yapmaya ça- ne bilimi, akılcı düşünceyi yerip, inan- lendirmeyi yaptı: “Başta demir ol- carlar Kulübü Başkanı İlker Önel, lışıyor. Mesela, son 10 gün içinde cı yüceltiyor, o geleneği reddediyor. Mo- mak üzere metal ürünlerde benzer dün itibarıyla piyasalarda çeklerin sünger yüzde 35 zamlandı ama para di döneminde kadınlara yönelik şiddet o bir sıkıntı var fiyat verilemiyor. Böy- ‘İMALAT PMI’ de kabul edilmediğini söyledi. Re- versek de alamıyoruz.” kadar arttı ki kimi gözlemciler, “Hindis- le olunca da konut arzı duruyor ve tan dünyanın tecavüz başkenti oldu” el piyasalarda dolarizasyona doğru ev fiyatları yükseliyor.” diyebiliyor. Hindutva hareketinin içinde Ev fiyatı tepetaklak geçiş olduğunu ve ticaretin durma diken üstünde yetişen Modi’nin etrafında, yoksul Hin- Faiz indirimlerinin piyasaya yan- noktasına geldiğini söyleyen Önel, du kitleler arasında adeta bir kişilik kültü Kitap basımı durdu stanbul Sanayi Odası (İSO) Tür- şöyle konuştu: “Üyelerimizle teyak- sımasını beklerken dövizdeki oy- oluşmuş durumda. Buna karşılık, Modi İkiye İmalat PMI (Satın Alma Yö- Yayınevlerinin sözleşmeleri bekle- naklıkla birlikte fiyat artışlarının kuz halindeyiz özellikle demir, plas- yönetimi Hindistan kapitalizminin finans neticileri Endeksi) anketinin pe- meye aldığını ve kesin satar gözüy- tik, sac gibi sektörlerde dolar ve Av- yansıdığını söyleyen Türkiye Emlak- kapital fraksiyonunun çıkarlarını savu- riyodik sonuçlarına göre, Ekim le bakmadığı kitap basımlarını erte- çılar Federasyonu Başkanı Hacı Ali nuyor, kendisi de bu kesimin en zengin ro faturalar kesilmeye başlandı. Gı- 2021’de 51.2’ye gerileyen manşet lediğini söyleyen Türkiye Yayıncı- temsilcileri ile iç içe yaşıyor, onların ta- da sektöründe günlük fiyatlar belir- Taylan da mal sahiplerinin tapu dai- PMI Kasım 2021’de 52 puana çık- leplerini yerine getirmeye çalışıyor. lar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk tı. Bu değer geçen eylülde 52.5, relerinde satışlardan çekildiğini be- leniyor. Kredi kartlarında komisyon- ağustosta 54.1’di. ise piyasada halen kuşe kâğıt bulu- ları artırıyor piyasa, çekleri ise sa- lirtti. Ev sahiplerinin ya fiyat yük- “Yapısal reform” ve tarım Sonuçları yorumlayan IHS Markit namadığını söyledi. Piyasadaki üre- seltttiğini ya da evleri satıştan çekti- dece döviz ile kabul ediyorlar TL ile Ekonomi Direktörü Andrew Har- Bu bağlamda geçen yıl, eylül ayına Mo- ticilerin fiyat belirtmediğini aktaran çek almıyor kimse. İthal ürünlerde ğini söyleyen Taylan, “Gayrimenkul ker, “İmalat sektörü genelde büyü- di yönetimi, tarım kesiminin temsilcilerine Kocatürk, “Üreticiler, ‘1 Ocak’a ka- piyasası da ikinci el otomotiv piya- kimse fiyatlama yapamıyor. Ticaret me bölgesinde kaldı. Buna rağmen, sormadan, meclisteki çoğunluğunu kulla- dar hiç sipariş almıyorum. Aldığım kur artışının zaten yüksek seyre- çok ciddi zayıflamış durumda. Bu sasına döndü” diye konuştu. Kasım nıp, karizmasına güvenip çiftçileri ve ta- den hammadde fiyatlarını daha da rım sektörünü finans-kapitalin kullanımına ayında faiz indirim kararının açık- siparişi de 30 Mart’tan önce teslim durum piyasayı çok yoracak.” artırması nedeniyle firmalar maliyet açacak, Mukesh Ambani, Guatam Ada- landığı gün 9 bin 600 TL olan demir edemem bunun fiyatını da şu an sa- baskısını giderek daha fazla hisse- ni gibi süper zenginlerin ele geçirmesine Büyük risk alınıyor fiyatı, bugün 11 bin 470 TL’ye gel- na söyleyemem’ diyor. Biz nasıl önü- diyor” dedi. Harker’ın verdiği bilgi- olanak verecek yasaları meclisten geçirdi. Piyasalardaki kangrenin devam miş durumda. İnşaat Mühendisleri müzü görüp iş yapacağız. Devletin ye göre, bu nedenle fabrika çıkış fi- Hindistan’da emekçilerin yüzde 60’ı ta- ettiğini söyleyen Ege İhracatçı Bir- Odası Başkanı Taner Yüzgeç, bu ar- ithal kâğıda uyguladığı yüzde 10’luk yatlarında artış zirve yaptı ve sipa- rımda çalışıyor. Tarım işletmelerinin yüz- rişler yavaşladı. l Ekonomi Servisi de 80’inden fazlası küçük aile işletmele- likleri Başkanı Jak Eskinazi de, pi- tışların sektörü durma noktasına ge- fonu kaldırması gerekiyor. Kâğıt rinden oluşuyor. Bu ortamda yeni yasalar, yasalarda büyük risklerle fiyatlama tirdiğini doğruladı. Yüzgeç şu değer- stratejik bir mamüldür” dedi. zaten yapısal kriz ve Covid-19 etkisiyle iyice bunalan köylülerin gelirlerini, toprak- larını ve canlarını (Modi rejimi döneminde YENİ ‘128 MİLYAR DOLAR’ KAYGISI YAŞANIYOR KREDİSİNİ ÖDEYEMEYENLERİN SAYISI KATLANDI 100 bin köylü intihar ederek öldü) kaybet- me riskini artırıyor. Yeni yasaların, tarıma yatırımı, serma- ye girişini, verimliliği artıracağı iddia edi- ‘ERDOĞAN ETKİSİ’ TAM GAZ YURTTAŞ BORÇ BATAĞINDA liyordu. Gerçekteyse bu “yapısal reform- lar”, çiftçileri destekleme alımlarıyla, ta- umhurbaşkanı Tayyip kez Bankası, devreye girerek “Dö- olan tüketici kredisini ödeyemeyen kişi MUSTAFA ÇAKIR ban fiyatlarıyla tarım fiyatlarındaki dalga- CErdoğan’ın, hem önceki gün te- viz kurlarında görülen sağlıksız fiyat sayısı bu yılın eylülünde yüzde 101.5’lik lanmalardan korumayı amaçlayan devlet levizyonda hem dün yapılan AKP oluşumları nedeniyle piyasaya satım umhurbaşkanlığı Strateji ve Büt- artış ile 114 bin 805’e yükseldi. denetimindeki yerel toptancı piyasaları- Meclis Grubu toplantısında faiz in- yönünde doğrudan müdahale edil- Cçe Başkanlığı’nın “Türkiye Ekonomi- nı dağıtıyor, serbest piyasaya açıyor, ta- dirimlerinin devam edeceğinin altını mektedir” ve “Borsa İstanbul A.Ş. sinde Haftalık Gelişmeler ve Genel Gö- 3.6 milyon kişi takipte rım ürünlerin ithalatını kolaylaştırıyordu. çizmesi ve sıradışı ekonomi politika- Vadeli İşlemler ve Opsiyon Piyasa- rünüm Raporu’nda” borcunu ödeme- Eylülde geçen yıla göre bireysel kre- Özetle köylüler, ithalatçı karşısında yıkı- larından geri dönüş olmadığını söy- sı nezdinde işlem yapılmaya baş- miş kişi sayısına da yer veriliyor. Tablo- ma mahkûm ediliyor, topraklarını, yerel di kartı borcunu ödeyememiş kişi sayı- lemesi mali piyasaları sarsmaya ve lanmıştır” şeklinde iki duyuru yaptı. ya göre, geçen yılın ocak-temmuz dö- tüketim için değil, ihracata yönelik ticari sı ise az da olsa azaldı. Eylül 2020’de Türk Lirası’nda değer kaybı yarat- Bunun üzerine dolar/ TL’de 12.49’a neminde tüketici kredisini ödeyeme- tarım yapmak isteyen büyük sermayeye 48 bin 153 olan bireysel kredi kartı maya devam ediyor. kadar sert bir geri çekilme görül- kaptırma tehlikesi karşısında korunaksız yen kişi sayısı 347 bin 276’ydı. Bu yı- borcunu ödeyemeyen kişi sayısı Eylül dü. Ancak burada fazla kalıcı olama- bırakılıyordu. lın aynı döneminde tüketici kredilerini 2021’de 46 bin 977’ye geriledi. Buna Merkez’den müdahale dı. Erdoğan’ın grup toplantısında- ödeyemeyenlerin sayısı 788 bin 861 ki- karşın eylülde tüketici kredisi ve/veya ki konuşmaların piyasaya yayılma- Genel grevle başladı ve Önceki gün, Fed’in de etkisiyle şiye çıktı. Artış yüzde 127.2 oldu. Ay- bireysel kredi kartı borcunu ödememiş sı ve alım fırsatı dolar/TL’yi yeniden yeni tarihi dip seviyeleri gören TL, nı dönemde bireysel kredi kartı borcu- kişi sayısı ise geçen yılın aynı ayına gö- devam etti 13’ün üzerine taşıdı. Gün sonu fiyat dün de güne çok inişli çıkışlı bir se- nu ödeyemeyen kişi sayısı da 320 bin re yüzde 57.7’lik artışla 94 bin 844 ki- Köylülerin direnişi 26 Kasım 2020’de 13.50 oldu. Merkez’in müdahalesini yirle başladı. Güne 13.62’de baş- 889’dan 351 bin 161 kişiye çıktı. Ar- şiden 149 bin 571 kişiye çıktı. genel grevle başladı ve sonra başken- yorumlayan isimlerden ekonomist layan dolar/TL, açılış sonrası hızla tış yüzde 9.4 oldu. Tüketici kredisi ve/ te yürüme eylemiyle, rejimin polisinin şid- Yasal takibe girmiş ve halen taki- Uğur Gürses ise “Paradan kaçışı ya- 13.18’e kadar geriledi. Ancak hem veya bireysel kredi kartı borcunu öde- detle saldırılarına karşın devam etti. Fa- bi devam edenlerin sayısı eylül itiba- ratan koşulları yaratmışsanız doğru- geri çekilmeyi fırsat bilen yatırımcı- yememiş kişi sayısı ise aynı dönemde şist rejimin bakanlarından birinin oğlu ara- rıyla tüketici kredilerinde 2.6 milyon, dan müdahale ile ancak döviz ların hem artan iç ve dış poli- basını göstericilerin içine sürdü sekiz kişi- yüzde 73.2’lik artış ile 558 bin bireysel kredi kartlarında ise rezervi kaybedersiniz” de- yi öldürdü. Direniş boyunca 700 köylü öl- tik gerilimin etkisiyle bu- 319’dan 967 bin 136’ya 2.4 milyon kişi oldu. Ya- di. Ayrıca “yeni bir 128 dü. Ancak tüm bu saldırılar tarım emek- rada kalıcı olamadı ve çıktı. Eylülde ise tüketici sal takip kapsamındaki milyar dolar vakası” çilerinin direncini kıramadı, aksine direniş yine hızla ve bu kez kredisini ödeyemeyen tüketici kredisi ve/ve- kararlılığını güçlendirdi. Tarım işçileri sen- tartışmaları da kulis- 13.87 seviyesine ka- kişi sayısında büyük ar- ya bireysel kredi kartı dikalarının bir temsilcisine göre “direniş lere yansıdı. dar çıktı. tış oldu. Geçen yılın borçlusu sayısı ise 3.6 boyunca eylemin sürekliliğini sağlaya- l Ekonomi Servisi Bunun üzerine Mer- eylülünde 56 bin 987 milyon kişi. bilecek bir örgütlenme de şekillendi”. Direniş başladıktan bir yıl sonra 19 Ka- sım günü Modi rejimi hata yaptığını kabul etti ve yasaları geri çekeceğini açıkladı, direnişçilerden evlerine dönmelerini istedi. Geçen hafta, direniş bir zafer havasında ‘İSTANBUL TÜFE’Sİ KASIMDA UÇTU devam ediyordu. Direnişin temsilcileri, ya- salar resmen geriye çekilmeden ve akar- yakıt desteği, borç ertelenmesi, son çalış- stanbul Ticaret Odası (İTO), geçen kasım ki yıllık artış hızı 2003’ten bu yana en ma yasalarının, 2020 yılının elektrik fatura- İayına ilişkin hesapladığı perakende ve yüksek seviyeyi gördü. İTO fiyat artışla- larının geri çekilmesi gibi talepleri de kar- toptan fiyat endekslerini dün yayımladı. rı, TÜİK enflasyon verisi için özellikle alt şılanmadan evlerine dönmek istemedikle- Perakende fiyatlar (İstanbul TÜFE) ka- kalemler bazında önemli bir öncü gös- rini söylüyorlardı. sım ayında Kasım 2020’ye göre yüzde terge olarak takip ediliyor. Öte yandan Modi’ninin, polis şiddeti, medya kam- 24.05 artış kaydetti. Aylık bazda artış perakende fiyatlarda bir önceki aya gö- panyası, dinci-ırkçı söylemi, içinde önem- Güler Sabancı Cenk Alper yüzde 4.71 oldu. Toptan fiyatlar ise ay- re, konut harcamalarında yüzde 9.52, li bir Sih nüfus bulunduran direnişi böle- lık bazda yüze 6.77, yıllık bazda yüzde ev eşyasında yüzde 3.88, ulaştırma ve medi. Hindistan’da “süreç olarak faşizmi- SABANCI İSPANYA’DA 34.08 oranında yükseldi. Ayrıca İTO’nun haberleşme harcamalarında yüzde 3.40 Perakende gıda harcamalarında ay- nin” projesi açısından son derecede bü- verilerine göre perakende fiyatlarda- görüldü. l Ekonomi Servisi lık artış yüzde 3.15 oldu. yük öneme sahip üç eyalette 2022’de se- ‘Şirketi başarılı çimler var. Direnişin momentumu bu se- çimlerde, faşizmi daha da geriletebilir. kılan çalışandır’ ‘Dijitalleşen Türkiye’nin yanındayız’ İstanbul’da abancı Holding Yönetim Kurulu SBaşkanı Güler Sabancı, geçen Poşette zam kavgası oogle, Türkiye’de 15. yılını kutlu- şen Türkiye’nin yanında olduklarını ifa- temmuzda Cimsa Sabanci Cement Gyor. Bu nedenle dün bir toplantı de eden Keteloğlu, dünyada indirilen ekmek 3.5 TL BV tarafından devralınan İspan- evre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlı- düzenleyen Google Türkiye Ülke Direk- oyun ekosistemi içinde Türk yazılımcı- stanbul’da simit Ç ya’daki Bunol Çimento Fabrikası’nı ğı, 2022 yılında uygulanacak poşet fiyatları törü Mehmet Keteloğlu, bugüne kadar ların geliştirdiği oyunların payının yüz- İfiyatlarının 3.5 li- ziyaret etti. Burada çalışanlar- görüşmek üzere konunun taraflarıyla toplan- gelişimine katkıda bulundukları eko- de 6 olduğunu hatırlattı. raya yükselmesi- la buluşan Sabancı, “Bugüne ka- tı düzenledi. Poşet üreticileri, meslek örgütle- sistemin toplam 1.4 milyon istihdam Rekabet Kurulu’ndan aldıkları ce- nin ardından ek- dar elde ettiğimiz bilgi birikimimi- ri, sivil toplum örgütleri, tüketici dernekleri ve yarattığını, destekledikleri dijital za ve sosyal medya düzenlemeleriy- meğe de zam ya- zi, Bunol’un tecrübesi ile birleşti- Türkiye’deki en büyük zincir marketlerin katı- ekonominin milli gelir içerisin- le ilgili de konuşan Keteloğlu, “Tek- pıldı. İstanbul’da rerek sizlerle dünya çapında ba- lımıyla gerçekleştirilen toplantıda zam konusu deki payının yüzde 4’ü aşarak nolojinin kazandığı bu hızda düzen- fırınlar, ekmeği şarılara imza atacağız. Bir fabrika- hararetli tartışmalara sahne oldu. 150 milyar TL’ye ulaştığını açık- lemeler doğal. Biz bunlara yapı- 3.5 liradan satmaya başladı. Öte yan- yı, bir şirketi başarılı kılan, çalışan- Zincir marketlerin, halen tüketiciye 25 kuruş- ladı. Keteloğlu, ‘Android’in cı yaklaşıyoruz. Pazara uzun vade- dan ekmeklik buğday fiyatlarında da larıdır” dedi. Törende daha son- luk fiyatla satılan poşetlerin yüzde 100 artışla 50 ekonomiye katkısının li bakıyoruz. Yerel düzenleme- dün zam rekoru kırıldı. Tonu 5 bin 500 ra Güler Sabancı ve Sabancı Hol- kuruş olmasını istediği belirtildi. PAGEV Başkanı 2023’te 193 milyar lerin tüm paydaşları dinleye- lira olan buğday fiyatları, dün itiba- ding Üst Yöneticisi Cenk Alper’in Yavuz Eroğlu ise zincir marketlerin zam talebine TL’ye ulaşması ön- rek bir istişare ile alınması rıyla 6 bin liraya ulaştı. Polatlı Ticaret çimento ile el kalıpları alındı. tepki gösterdi ve “Geçim dergi çeken dar gelirli gördüklerini de be- gerekiyor. OECD ya da AB Borsası’nda ise buğday fiyatı, 6 bin 16 l Ekonomi Servisi vatandaşın sırtındaki yük ağırlaşmış olur. Dar ge- lirtti. nezdinde ortak düzenleme TL’ye kadar yükseldi. l Haber Merkezi Mehmet Keteloğlu lirli vatandaş marketçiyi zengin edemez” dedi. Ayrıca dijitalle- olmalı” dedi. l İSTANBUL