Katalog

23 KASIM 2021 SALI KÜLTÜR 13 Dünyanın tanıdığı İstanbul Tiyatro Festivali oyunlarında sahneleme çeşitliliği ‘Bizim İdil Biretimiz’ . İstanbul Tiyatro Festiva- li noktalanırken sahneleme- 25de farklı yaklaşımlar içeren dil Biret, Cumhuriyet Türkiye’nin dahi çocuğu, 76 yıldır piyano çalan sanatçının oyunların birkaçına daha değinmek is- Türkiyesi’nin ilk çağ- 80. yaş günü Kadıköy Belediyesi’nin ev sahipliğinde, Süreyya tiyorum. ‘DENİZ FENERİ İdaş sanatçılarından, Rus klasiklerinin de yer aldığı çevri- Operası’nda gün boyu süren etkinliklerle kutlandı. Gecede ilk örneklerinden biri. miçi çalışmalar içinde Puşkin’in “Bo- GİBİDİR’ yakın dostlarının yaşamöyküsünü anlattığı sanatçının Yurtdışında öğrenim gö- ORHUN ris Godunov” adlı oyununun, Mos- ATMIŞ kova Müzesi’ni “çevre tasarımı” ola- rebilmesi için adına özel öğrencisi Wunder, bir resital verirken Rusya Federasyonu rak değerlendiren uyarlaması da var- kanun çıkarılan, kendin- Zeynep İstanbul Başkonsolosu Andrey Buravov da Moskova Gnessin dı. Mussorgski’nin aynı adlı ünlü ope- Oral den sonra gelenlere örnek olan, ama Müzik Okulu tarafından gönderilen nişanı İdil Biret’e sundu. rasına da kaynak olan yapıt, Puşkin’in, bu olanakları da sonuna kadar hak Shakespeare’in tarihsel oyunların- ederek kullanıp bütün dünyanın ta- dan etkilenerek yazdığı bir trajedi- Rusya Federasyonu nıdığı, önünde saygıyla eğildiği bir dir. Rusya’nın politik ayaklanma içe- İstanbul Başkonsolosu isim haline gelen sanatçı. Üstün ye- ren 1598-1613 döneminde hüküm sü- Andrey Buravov, İdil teneklere sahip bir çocuk olduğu ren Çar Boris Godunov (1598-1605) Biret’e şeref nişanı sundu. özelinde, kişinin iktidarla olan ilişkisi- ilk ortaya çıktığında önce inanıla- ne odaklanan sahne metni, yönetmen mamış, sonra şaşkınlık yaratmış. Dmitry Krymov’un uyarlaması ve reji- İsmet İnönü’nün dikkatini çekin- siyle “açık biçim” tiyatro anlayışı doğ- ce imkânlar yaratılmaya çalışılmış. rultusunda sahnelenmiş. “Müze orta- Çok küçük yaşta eğitim için gön- mının otantik öğelerini tiyatro ile buluş- derildiği Paris’te en önemli isim- turan bir tarihsel sorgulama” olarak ta- ler kendisini geri çevirememiş. Bu nımlanan çalışma, yapıbozucu denebi- esital öncesi ise gazetemiz yaza- yüzden, konserleri “11 yaşında- lecek bir yaklaşımın ürünüydü. Oyun, Rrı Zeynep Oral’ın yaptığı konuşma şiir, şarkı, piyano müziği, koro ve gün- ki büyük Türk piyanist” diye du- uzun uzun alkışlandı. Oral, Biret’in ne delik giysileri içindeki oyuncuların yo- yurulmuş. 1960 yılında Soyvetler kadar büyük sanatçı ve insan oldu- rumlarıyla, yapımın bir parçası olan se- Birliği’nde konser vermiş. Ve İdil ğunu bir gazeteci-yazar olarak değil, yircilerin önünde sunuluyordu. Biret 80 yaşına bastığı bu günler- onun bir dostu olarak anlattı. “Üze- rine titrenen, altın kafeslerde, fildişi de hâlâ kendi ülkesinde, müzikle iç Puşkin’den Çehov’a kulelerde tutulan bir değer değil İdil içe yaşıyor. Ve en güzeli, halka mal Çehov’un kısa oyunlarından “Ayı” kadar çok sevildiğini anlattı hem de çocukluğundan bu yana tanıyan Filiz Biret” diyordu Zeynep Oral. Evet, bü- olmuş, müzikseverlerin “Bizim İdil yine bir Rus yapımı olarak Vladimir yük salonlarda, hatta saraylarda kon- eski Rus Kültür Bakanı, şu anki Çay- Ali, “Bulunduğu her yeri yuvaya çevi- Biretimiz” dediği bir sanatçı... Pankov’un rejisiyle yorumlanmıştı. Plat- serler vermişti. Ancak Şırnak’ta sah- kovski Konservatuvarı Başkanı’nın rirdi” diye konuştu, müthiş bir reper- form üstünde bir masa, çevresinde, ay- nesi olmayan bir salonda da resital mesajlarını iletti ve İdil Biret’e tuvara sahip olduğundan bahsetti ve Belgesel ve söyleşi... nı zamanda enstrümanları da çalan hiz- sunmuştu; Bursa’da akordu olmayan Rusya’dan bir şeref madalyası sunul- “Cumhuriyetin bu yetenekleri bulup metçi/uşak sanatçılar, dahası, dansçı- İdil Biret’in 80. yaş günü Kadıköy bir piyanoyla da harikalar yaratmıştı. lar, şarkıcılar ve oyuncular bulunuyor- du. Resitali, Kadıköy Belediye Başka- çıkartması mucizedir” dedi. Şefik Bü- Belediyesi ev sahipliğinde Süreyya Oral’ın anlatısından da ortaya, baş- du. Seyircilerin bulunduğu seyir yeri de nı Şerdil Dara Odabaşı da izledi. yükyüksel, dört gecede Beethoven’ın Operası’nda güçlü bir programla kut- lığa çıkardığımız o sözler ortaya çıktı. yer yer oyuncuların ve şarkıcıların oyun 4 büyük senfonisini nasıl kaydettiği- landı. Neredeyse tüm güne yayılan Yıllar önce trafikte Chopin dinlerken alanı olarak kullanılıyordu.. ‘Her yeri yuva yapardı’ ni anlattı, disiplinine vurgu yaptı. etkinliklerde ilk olarak 2015 yapımı yanında duran araçtan seslenen bir Oyunda, yedi ay önce ölen kocası- İdil Biret’in yaşamını anlatan bel- “İdil Biret: Bir Harika Çocuğun Port- kadının “Chopin mi, İdil Biret’ten nın yasını tutmayı sürdüren genç dulun, ‘Tanıştığımda geselde de sonraki söyleşilerde de mi” diye sorduğunu söyleyen Oral, resi” belgeseli iz- ölmüş eşinin kendisine borçlu olduğu İdil Biret’in sa- şaşırdığını ve bir tanıdığı ya da ak- 15 yaşındaydım’ lendi. Ardından bir miktar parayı istemeye gelen bir be- rabası olup olmadığını sorduğunu natçılığının yanı yefendiyle yaptığı görüşme canlandı- Söyleşi sonrası Ingolf Wunder, müzisyen Aydın dile getirdi. Kadının yanıtı ise çarpı- sıra özel yaşan- rılır. Nazikçe başlayan, ama söz konu- Büke’nin modera- İdil Biret onuruna Liszt ve Chopin’in cıydı: “Hayır, sadece sahnede gör- su borcun ödenemeyeceği anlaşılın- tısındaki sade- eserlerini icra etti. Resital sonrası Bi- törlüğünde müzi- düm. İdil Biret’i tanımayan mı var, o ca gitgide sertleşen söyleşimler boyun- lik, sakinlik, sa- kolog Filiz Ali, Er- ret için bir de konuşma yapan Wun- bizim İdil Biretimiz...” ca, kadının ölmüş eşinin, karısını pek bır, kedi sevgisi der, şunları söyledi: “İdil Biret için han Karaesmen Oral, sözlerini şöyle tamamladı: çok kez aldattığı, dahası, ona hiç de (ki evinin her ye- ve Biret’in eşi Şe- ilk kez piyano çaldığımda yaklaşık “İdil Biret, Türkiye için ne mi ifade hoş davranmadığı ortaya çıkar. Adamın rindeki kedi res- olarak 15 yaşındaydım. Ona özel ola- fik Büyükyüksel, yaşamından ise kendi terk ettiği ya da eder? Gençlerin geleceklerini kurmak mi ve biblola- onu terk eden birçok kadın geçmiştir. sanatçıyı anlattı. rak çalmak bir yana, onun gibi bir için bir an önce kaçmaya çalıştıkla- rı görülmeye de- Aralarındaki tartışma, kadının “yastaki kişiyi bire bir tanıma olanağına sa- rı bu ülkede, bir deniz feneri işlevi gö- Sonrasında, gaze- ğer), yüzme sev- dul” konumundan sıyrılmasını, kadınlar- rür. Kendini müziğe adamış olanlara, temiz yazarı Zey- hip olmak benim için akla durgun- dan uzak durmaya çalıştığını söyleyen gisi (Erhan Kara- adayacak olanlara yol gösterir, yolla- luk veren bir şeydi... Kuşkusuz ki he- nep Oral’ın “İdil erkeğin de karşısındaki dişiye âşık ol- rına ışık tutar. Geçmişin dehası olma- esmen “İdil’i iki Biret, Türkiye için yecanlıydım, fakat belli bir süre son- masıyla sonuçlanır. Yapımda 59 dakika nın ötesinde geleceğin de umududur. yerde durdura- ra onun hayal edilebilecek en kibar ne ifade eder” baş- süren çatışma, 60 saniye süren ateşli En karamsar gününüzde İdil Biret’in mazsınız; biri pi- lıklı konuşma- insan olduğunu fark edince heye- bir öpüşme sahnesiyle noktalanır. internet sitesine girin, hakkında yazı- yanonun başında, İdil Biret, şeref nişanını alırken canım yatıştı... Söyledikleri, açıkça sı yer aldı. Ardın- “Opera komik” biçemiyle sahnelenen lanları okuyun ya da 140 kaydından, diğeri de suda, yü- hayatını anlatan ve Rusçaya da oyunda, iki başkişiyi canlandıran oyun- dan Biret’in öğren- herhangi bir üniversitede edinebile- plaklarından birini dinleyin, gününüz çevrilen kitabı tanıtıldı. zerken”; Zeynep cular yanında birer de “şan” sanatçı- ceğimden çok daha fazlasıyla müzi- cilerinden Avustur- aydınlanır, içiniz ısınır... Daha güzel, Oral da “Yüzerken sı vardı. Böylece “operatik” anlatımı da yalı piyanist Ingolf Wunder’in piyano kal gelişimimi sağlamıştır... Sevgili daha iyi, daha doğru bir insan olursu- kucaklayan yapımda söz ve şarkı yan aklından piyano çalar” diyordu), öğ- İdil ve eşi sevgili Şefik; dostluğunuz, nuz. Bırakın bu ülkenin insanı olmak- resitali gerçekleşti. Gecenin sonunda yana ilerlemekteydi. rencilerinin üzerindeki etkisi ve ya- tan, ‘dünyalı’ olmaktan tat alırsınız!” Rusya İstanbul Başkonsolosu Andrey müziğiniz ve nezaketiniz için size şamayı seviyor oluşu anlatıldı. Biret’i çok teşekkür ederim!” Buravov, hem Biret’in Rusya’da ne ‘Alice’ sözsüz oyun, ‘Açık Aile’ kulak tiyatrosu Bir başka biçem denemesini de Jack Timmermans’ın koreografisiyle sunu- lan Hollanda yapımı “Alice”te izledik. 150 YILLIK PEDAGOJI HIKÂYESI “Alice Harikalar Diyarında” metninin bu sahne uyarlamasında yazar Lewis Car- mişi ve şimdiyi sorgulamamı- İstanbul Özel Saint- roll ve üç Alice karakteri yer alıyor; ya- zı sağlıyor. pıt “sözsüz” olarak, dans, gölge tiyatro- Joseph Fransız Lisesi, su, pandomim aracılığıyla ve müzik eş- 150 yıllık tarihini bir Farklı disiplinler, liğinde sunuluyordu. Alice’in karşılaştı- sergiyle taçlandırıyor. farklı sanatçılar… ğı “görsel harikalar” hayranlık uyandıra- cak nitelikteydi.. Okula dair değerli parçaların Kurum arşivi ile Türkiye Dario Fo-Franca Rame’nin “Açık Ai- yanında sergide yerli ve yaban- ve dünyanın çeşitli le” adlı “kara güldürü”sü festivalin çev- cı sanatçıların yapıtlarını gör- ülkelerinden sanatçıları rimiçi yerli yapımlarındandı. Görüntüsüz mek ve izlemek de mümkün. olarak sunulan ve “kulak tiyatrosu” ola- bir araya getiren etkinlik, Örneğin Daniel Otero Torres’in rak tanımlanan oyun “radyo tiyatrosu” çalışmaları Kolombiya’dan yola farklı sanat çalışmalarına geleneğini canlandırıyor. Evlilik ilişkileri- çıkıp Köy Enstitüleri bağlamın- nin hesaplaşmasını yapan karıkocanın, ev sahipliği yapıyor. da şekillenen ürünlerden olu- kadın ve erkek hakları üstüne sürdür- şuyor. Kolomb öncesine dair fi- aint Joseph: Fevka- dükleri, güldürse de trajik biçimde nok- ‘Bekçi ile Postacı’ KONUK gürlerle elde ettiği görüntüle- Slade Bir Makinenin talanan oyun, Füsun Demirel’in Türk- YAZAR ri birleştirerek yaptığı bir tarih Kalbi adını taşıyan ser- çesiyle, Alican Yücesoy ve Esra Der- çocuklarla buluştu karşılaştırmasını örnekleyen DENİZ BURAK mancıoğlu tarafından seslendirildi. gi; sanatseverlere biçim- kolaj çalışma görülmeye değer. BAYRAK Festival boyunca, pandemi dönemiy- ler, sahneler ve öyküler- stanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şe- Öte yandan etkileyici bir kısa le gündeme gelen “çevrimiçi” çalışma- İhir Tiyatroları, Lodovica Cima ve Gabrie- le 150 yıllık bir pedagoji film gösterimi de yaşama fark- ların biçem çeşitliliğini yeterince belge- le Clima’nın yazdığı Ceylan Özçapkın’ın çe- hikâyesi sunuyor. lı bir noktadan bakmamızı sağ- ledik sanırım. İzlediğimiz farklı sahnele- virdiği, Derya Yıldırım’ın oyunlaştırıp yönetti- Küratörlüğünü Aslı Seven’in üst- lıyor. Şehir yaşamının yoğun- me tekniklerinin, “pandemiden sonra- ği “Bekçi ile Postacı” adlı çocuk oyununu se- lendiği sergi, ilk etapta sanatçıların luğunda göremediğimiz ancak ki” tiyatroda iz bırakıp bırakmayacağını yirciyle buluşturdu. Türkiye’ye gelip öğrencilerle birlik- yaşadıklarını bildiğimiz varlık- bekleyip göreceğiz. Oyunda Besim Demirkıran, Cafer Alpso- te çalışması şeklinde planlanmış an- larla ilgili çalışmaların olduğu- lay, Fatma İnan, Melisa Demirhan, Reyhan cak pandemi koşullarında bu gerçek- nu görüyoruz. Sözgelimi, uyu- Karasu ve Zeynep Ceren Gedikali rol alıyor. leşememiş. tablolarla bir galeriyi andırıyor. yan sokak köpeklerinin aynı fay üze- Aynı evi paylaşan iki ev arkadaşıdır Mar- Aslı Seven sergiye neden bu adı Sergi binasının ilk salonunda bir rinde bizlerle aynı tehlikeyi bekledik- Akbank’ta ‘Gece cello ve Piero. Piero gündüzleri posta dağı- verdiklerini ise okuldaki bilimsel ve dia çalışması ve Neşvünema adlı hari- lerini, onların rüya sekansları ve bilin- tan, geceleri evde dinlenen postacı, Marcel- pedagojik koleksiyonların yanı sıra ta bizleri karşılıyor. Diadaki siyah be- çaltı görüntüleri eşliğinde irdeliyor sa- Yarısı Işığı’ lo ise Geceleri sokakları kollayan gündüzleri “okul”, “müze” ve “laboratuvar” gibi yaz görüntüler Botanik Enstitüsü eğit- natçı Emin Fırat Övür. de evinde keyif yapan gece bekçisidir. kurumların ortak soy kütüğünün ken- menleri ile Frerler’in Orta Anadolu’ya Son salonsa serginin temasına en kbank Sanat Evde her eşyadan bir tane olmasına rağ- dilerini Saint-Joseph Lisesi’ni fevkala- yaptıkları geziler ve bu gezi sonunda çok yaklaşan bölüm. Sergilenen ürün- Akültür sanat men ikisi de uyumlu bir şekilde kusursuz bir de bir makine olarak düşünmeye da- ortaya çıkan haritayı tanıtıyor. lerin aynı mimari yapı içindeki ölçülü etkinliklerine “Ak- düzen içinde yaşamaktadır. İkisi de aynı an- vet ettiği şeklinde dile getiriyor. Oku- Veli-öğrenci görüşme odası olarak kompozisyonu yanına geometri ve çiz- bank Sanat Evi- da soğuk algınlığına yakalanıp evde kalınca lun yaşayan bir organizma olduğu dü- kullanılan salon ise bilim ve eğitim ta- giyi de alarak bir devinim oluşturuyor. nizde” çatısı altın- bu düzen bozulmaya başlar. şüncesini yansıtmak amaçlanıyor. rihine ışık tutuyor. 19. yüzyılda Frer- Etkinlik, sergi gözetmeni Evin Figen’in da sosyal medya Birlikte yaşamanın, birbirinin alanına ve lerin derslerde kullanmak için ken- rehberliğinde çok keyifli bir gezintiye kanallarında de- görüşlerine saygı duymanın ne kadar da Geçmişi ve şimdiyi di çabalarıyla oluşturdukları pano- dönüşüyor. vam ediyor. önemli olduğunu başlarına gelen bu durum sorgulatıyor lar, afişler, görseller ve deney aletle- Komet, Maude Maris, Virginie Yas- Akbank Sanat sayesinde farkına varıp ortak çözüm ürete- ri ile okul arşivinin değerli parçaları 150 yıllık bir geçmişe sahip Saint sef, Eda Aslan, Dilşad Aladağ, Ekin YouTube kana- rek arkadaşlıklarının kıymetini keşfederler. cam panel ve vitrinler içinde mükem- Joseph Fransız Lisesi, büyük bir arşi- Kano, İz Öztat Julien Previeux ve Ser- lında Şubat ayın- Arkadaşlık ve paylaşımın önemini, bir- ve ve etkileyici bir materyal zengin- mel bir görünüm kazanıyor. Vitrinler- gen Şehitoğlu’nun farklı disiplinler- da başlayan “Duos&Duets/ Duolar & Düetler” likte yaşamanın ve birbirine alan tanıma- de belli bir ışık ve netlik kompozisyo- liğine de sahip. Okulun koridorları, deki çalışmalarını da içeren sergi, 21 serisi, Dilan Onay’ın koreografisini hazırladığı, nın değerini anlatan oyun, 28 Kasım’da sa- nuyla sunulan bilimsel alet ve matbu 1930’lu yıllardan 1990’lara kadar her Ocak 2022’ye kadar Özel Saint-Jo- dansçı Dilan Onay ve Defne Uluer’i müzisyen at 20.30’da Üsküdar Musahipzade Celal dönemin birincilerinin gösterildiği ve malzeme insan-makine öğreniminin seph Fransız Lisesi’nde ücretsiz ola- Başar Ünder ile buluşturan “Gece Yarısı Işığı” Sahnesi’nde sahnelenecek. kendine özgü tasarımlarla sunulduğu farklı yöntemlerine odaklanıyor. Geç- rak izlenebilir. performansı ile devam ediyor.