Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 1 KASIM 2021 PAZARTESİ 8 EKONOMİ Gelir gider dengesi giderek bozulan SGK’ye bütçeden 280.7 milyar TL aktarılacak Açık katlanarak büyüyor İklim krizi, adalet Sosyal Güvenlik Kurumu’nun gelecek yıl 39 milyar TL ve emperyalizm açık vermesi bekleniyor. İşsizlik Sigortası Fonu da 131.5 iz bu yazıyı okurken 26. COP İk- milyar TL’den 86.8 milyar TL’ye düştü. Bu yıl işsiz kalan lim Krizi Zirvesi başlamış ola- işçiye ödenen ödenek ise sadece 5 milyar TL olacak. Scak. Sonunda da büyük ola- sılıkla katılanlar bir şeylerde anlaş- mış, bir ortak bildiri açıklayarak ola- ktidarın her fırsatta CHP Genel SGK’ye her yıl bütçeden milyarlar- cak; 1995’ten bu yana toplanan 25 Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu ca TL aktarım yapılıyor. SGK’ye COP zirvesinde olduğu gibi… Ben bu İgörevde olduğu dönemde batır- 2019’da 197.1 milyar TL, 2020’de son zirveden fark yaratacak bir sonuç makla suçladığı Sosyal Güvenlik 245.9 milyar TL, bu yıl da 245.7 bekleyen yorumcuya rastlamadım. Kurumu’nda (SGK) açıklar katlana- milyar TL bütçe transferi yapıl- Ancak bu toplantıların bir önemi var. rak büyüyor. Gelecek yıl dı. Gelecek yıl ise SGK’ye faturalı Kapitalist uygarlığın hakikatini ser- kurumun açığı 39 milyar ödemeler, ek karşılıklar, emeklile- giliyorlar: Kapitalizm, yok olmanın TL’ye çıkacak. Açık içe- re yapılan ek ödeme, devlet katkı- eşiğine getirdiği uygarlığı, iklim kri- zinden kurtaramaz! risinde gösterilmese de sı, prim teşviklerinden kaynakla- kuruma bütçeden 280.7 nan transferler ile prim ödeme gü- MUSTAFA Kapitalizm ve iklim krizi ÇAKIR milyar TL aktarılacak. cü olmayanların Genel Sağlık Si- Kapitalizmin küresel çapta egemen Bir zamanlar 132 milyar gortası primi de dahil olmak üze- üretim tarzına dönüşmesi, sanayileş- TL kaynak bulunan İşsizlik Sigor- re toplam 280.7 milyar TL tutarın- meyle ile başladı, emperyalizmle de- tası Fonu ise gelecek yıl ancak 86.8 da ve GSYH’nin yüzde 3.6’sı ora- vam etti ve bugün iklim krizinin ar- milyar TL kaynağa sahip olacak. nında bütçe transferi yapılması ön- kasındaki CO2 emisyonunun kayna- görülüyor. Ancak tüm bu transfer- ğındaki fosil yakıt bağımlılığı üzerin- Bütçeden ‘devasa’ transfer ler SGK’nin açığı içerisinde gösteril- de yükseldi. Cumhurbaşkanlığı’nın 2022 Yıllık Bu süreç, İngiltere ve Kıta miyor. Prim teşvikleri kapsamında Avrupası’nda başladı, Amerika, Ka- Programı’na göre, bu yıl prim gelir- bütçeden SGK’ye 2020’de 24.4 mil- nada ve Japonya gibi merkezlerin lerindeki düşüş nedeniyle SGK’nin yar TL transfer yapıldı. eliyle ilerledi, dünyanın geri kalanı- toplam gelirlerinin GSYH’ye oranı- la kaynak ayrılmasını istedikleri varlığı 2020’de 103.2 milyar TL’ye nı doğrudan sömürgeci ve kapitalist Fonun eski günleri ‘hayal’! nın 0.2 puan azalması bekleniyor. ancak iktidarın işverenlere önem- geriledi. Bu yıl sonunda ise fonun emperyalist zorlama ile içine çeke- Gelirleri bu yıl 584.4 milyar TL olan Bu yıl prim teşviklerinin 29 mil- li ölçüde destek sağladığı İşsizlik Si- varlığı 85.6 milyar TL olacak. Prog- rek hızlandı. CO2 emisyonu açısından SGK, 619.6 milyar TL gider ile yıl yar TL olması bekleniyor. 2020’de gortası Fonu ise eski günlerini arı- rama göre gelecek yıl fon varlığı an- baktığımızda, sanayileşmeden bu ya- sonunda 35.1 milyar TL açık vere- SGK ilaç ve tedavi harcamaları, sı- yor. İşçilere işsiz kaldıklarında ya- cak 86.8 milyar TL’ye çıkabilecek. na gerçekleşen emisyonun yarısından cek. Gelecek yıl ise kurumun gelir- rasıyla 48.6 milyar TL ve 84.5 mil- pılan işsizlik maaşı ödemelerinin Bu yıl işsizlik ödeneği giderlerinin fazlası, bu kapitalist emperyalist ülke- lerin ürünü. leri 675.7 milyar TL, giderleri 714.7 yar TL’ye ulaştı. Bu yıl bu harca- de gerçekleştirildiği İşsizlik Sigor- de 5 milyar TL olması bekleniyor. Toplam CO2 emisyonunun yarısını milyar TL olacak. Kurumun gelecek maların sırasıyla 58.1 milyar TL tası Fonu’nun varlığı 2019’da 131.5 Yani fondan işsiz kalan emekçilere herkesten önce gerçekleştirenler, ay- yılki açığı 39 milyar TL’ye çıkacak. ve 98.7 milyar TL olması bekleni- milyar TL’ydi. Pandemi kapsamında sadece 5 milyar TL’lik işsizlik maa- nı zamanda bu emisyonu yapan sa- Açık içerisinde gösterilmese de yor. Sendikaların işçilere daha faz- yapılan ödemelerle birlikte fonun şı ödemesi yapılacak. l ANKARA nayiler üzerinden ekonomik, siyasi ve askeri ayrıcalıklar, dünyanın geri kala- nından çok daha yüksek refah ve tü- ketim/lüks tüketim olanakları yarat- İŞ DÜNYASI TEDİRGİN CarrefourSA da tılar. Öyle ki örneğin, bugün yalnız- ca Hindistan/Çin, bir Avrupa ülkesinin ‘Kararlar siyasi’ algısı tüketim düzeyini yakalamak için ge- mahkeme yolunda lişme süreçlerini hızlandırsa, hedefine güvensizlik yaratıyor ulaşmadan önce, dünyanın kaynak- ekabet Kurumu’nun 2.7 milyar ce- ları tükenmiş, küresel ısınma dünyayı ürk Girişim ve İş Dünyası Rza verdiği zincir marketlerden Mig- yaşanmaz hale getirmiş olacak. TKonfederasyonu’nun (TÜRKON- ros, BİM ve Şok’un ardından 142 mil- Geç sanayileşen ülkelerin gelişme- FED), Genişletilmiş Yönetim Kuru- yon 469 bin TL ceza alan Carrefour- lerini engelleyen sömürgecilik ve em- lu Toplantısı, Batı Anadolu Sanayi- SA da mahkemeye gideceğini açıkla- peryalist talanın failleri, şimdi geze- ci ve İş İnsanları Dernekleri Fede- dı. Sabancı iştiraklerinden Carrefour- genin ekosistemine yaptıkları zara- rasyonu (BASİFED) ev sahipliğinde SA Kamuyu Aydınlatma Platformu’na rın faturasını ödemeyi kabul etmeden, yapıldı. BASİFED Başkanı Mehmet şu açıklamayı yaptı: “Dünyada tedarik dünyanın geri kalanından gelişme sü- Ali Kasalı, piyasalarda, Merkez zincirlerindeki sorunların maliyet bas- reçlerini yavaşlatmalarını, refah talep- Bankası’nın faiz indiriminin siyasi kısını artırdığı ve yükselen enerji fi- lerinden vazgeçmelerini istiyor. Batılı gerekçelerle yapıldığı algısı oldu- yatlarının küresel enflasyonu daha da analistlerin, “Olan oldu, şimdi durum ğunu ve bunun piyasalarda güven- yukarı çektiği bir dönemde ülkemiz- bu” diye başlayıp toplam CO2 emis- sizlik yarattığını söyledi. de de enflasyon olumsuz seyrini sür- yonunun son 30 yılda, (çevre ülkeler- Kasalı, “Artan risk primi, enflas- dürürken fiyat artış taleplerini tüketi- de sanayileşmenin, çoğu kez Batı- yon-faiz-döviz kuru sarmalı, işsiz- lı çokuluslu şirketler için üreterek hız- ciye yansıtmamak için tüm gücümüz- lik, ekonomik-sosyal ve toplum- le azami mücadeleyi vermekteyiz. landığı dönemde) gerçekleştiğini vur- sal olarak yarattığı belirsizlikler iş Hal böyleyken ileri sürülen hususların gulamaları samimi değil. Çünkü, son dünyasının önünde aşılması gere- hiçbirini kabul etmediğimizi ve kararın 30 yılda da en büyük kirletenlere ba- ken en büyük engel” diye konuş- kınca, karşımıza, geç sanayileşen ül- iptali için yargı yoluna başvuracağımı- tu. l İZMİR kelerin yanı sıra yine olağan şüphe- zı belirtmek isteriz.” liler çıkıyor. Örneğin ABD ve Avrupa ülkelerinin toplam (sanayileşmeden bu yana birikimli) CO2 hacmi içinde- Maliyet artışına rağmen gelecek yıl da elektrik, doğalgazla üretilecek ki payı 2019’da hâlâ yüzde 58 düze- yindeydi. Kaynak var ama... Dünya ekonomisi, ABD, Avrupa ül- kelerinin yanı sıra Hindistan ve Çin gi- Yurttaşın cebi yanacak bi arkadan gelen ama CO2 emisyo- nunda liste başına geçmeye başla- ZAM İSTİYORLAR yan ülkeler, ekonomik krizle, pande- MUSTAFA ÇAKIR metreküp oldu. 2020’de tüketilen do- mi ile boğuşuyor. Hükümetler, bu or- ğalgazın yüzde 28’i elektrik üreti- Tüketim olmasa da tamda, iklim krizini önlemek için ge- 800 kamyoncu oğalgaz fiyatları her geçen gün minde, yüzde 26’sı sanayide ve yüz- reken kaynağı nereden bulacaklarını Dyükselmesine karşın gelecek yıl de 46’sı bina ve diğer alan- ÖDEME OLACAK kontak kapattı bilemediklerini iddia ediyorlar. Öyley- da elektrik üretimi doğalgaz- larda ısınma amaçlı olarak se, çöküşün eşiğinden ağlaya sızla- nerji Piyasası Düzenleme stanbul’da Avrupa yakasında la çalışan santrallardan kar- kullanıldı. Dünyada toplam ya geçeceğiz. Ya da başımızı kaldırıp EKurumu’nun (EPDK) Elekt- İhafriyat ve nakliye taşımacılı- şılanacak. Doğalgaza yapılan elektrik üretiminde doğal- kapitalizmin ufkunun ötesine bakma- rik Piyasasında Lisanssız Elekt- ğında çalışan yaklaşık 800 kam- zamlar nedeniyle artan mali- ya çalışacağız. gazın payı 2001’de yüzde rik Üretim Yönetmeliğinde Deği- yon şoförü, artan maliyetlere Credit Suisse’in Küresel Servet yetler birçok üründe fiyatları 18 iken, 2019’da yüzde 24’e şiklik Yapılmasına Dair Yönetme- rağmen yıllardır taşımacılık fiyat- (varlık) Raporu’na göre dünyada top- yükseltirken vatandaşın fa- liği Resmi Gazete’de yayımlandı. çıktı. Türkiye’de ise bu oran larına zam yapılmadığını ve zara- lam hanehalkının en zengin (1 milyon Yönetmeliğin tüketim tesisle- turası da kabaracak. 2001-2019 döneminde yüz- rına çalıştıklarını belirterek kon- doların üzerinde) dilimi 2019’da top- ri bölümünde yapılan değişikliğe 2022 programına göre, de 30 ile yüzde 50 arasında tak kapattı. Kemerburgaz’da bu- lam hanehalkının yüzde 1’ini oluştu- göre, lisanssız elektrik üretim 2019’da 45.3 milyar metre- lunan döküm sahası girişinde seyretti. Bu yıl sonunda yüz- ruyormuş. Bu oran 2020’de 1.1’e çık- tesislerine bağlı tüketim tesis- küp olan doğalgaz tüketimi, kontak kapatan kamyon şoförle- de 30.6 olması bekleniyor. mış, Aynı dönemde, bunların ser- lerinde mücbir sebep hallerinde ri 3 gündür çalışmıyor ve yetkili- 2020’de yüzde 6.6 artarak 48.3 mil- Bütün umutlar Batı Kara- vetinin toplam içindeki payı yüzde tüketim olmasa da tedarik şir- lerden yardım bekliyor. İşveren yar metreküpe çıktı. Türkiye’nin 43.4’ten yüzde 45’e yükselmiş. Top- deniz’deki Sakarya Doğalgaz keti elektrik üreticisine ödeme müteahhitlerin ücretlere zam lam servetleri de 173.3 triyon dolar- 2020 doğalgaz üretimi bir önceki yı- yapacak. Sisteme verilen ener- Sahası’nda keşfedilen 540 milyar yapması gerektiğini söyleyen dan 191.6 triyon dolara. Bu en alt ji ise Yenilenebilir Enerji Kaynak- la göre yüzde 9 azalarak 0.441 mil- metreküp rezerve bağlandı. Prog- kamyonculardan Yüksel Döner, ları Destekleme Mekanizması’na yüzde 55’lik dilimi oluşturan (10 bin yar metreküp olarak gerçekleşti. Do- rama göre sahada 2023’te üretime “Bizi dikkate almazlarsa bu ey- (YEKDEM) bedelsiz katkı olarak doların altında) hanehalkının payı ise ğalgaz ithalatı ise bir önceki yıla kı- başlanabilmesi için altyapı yatı- lem daha da büyüyecektir” diye dikkate alınacak. yüzde 1.4’ten yüzde 1.3’e gerilemiş. yasla yüzde 6.5 artarak 48.1 milyar rımlarına başlandı. l ANKARA Küresel çapta, hanehalkının yüz- konuştu. l Ekonomi Servisi de1.1’inin payı, varlığı artmaya de- vam ediyor. Bu kesimde, dünya hası- CENNETLER ENGELLENECEK ZEYTIN IHRACATI lasının iki katına yakın bir varlık biriki- mi söz konusu. Toplam varlığın yüzde Küresel vergi ‘Kırmızı Küre’ kadınlardan 150 MILYON DOLAR 55’i ABD ve Avrupa’da yoğunlaşmış. Dünyadaki dolar milyarderlerinin yüz- anlaşmasına onay eçen günlerde açılışı yapılan Ata- ge İhracatçı Birlikleri, sofra- de 67’si ABD ve Avrupa’da. İklim kri- okuluslu şirketlerin faaliyet- Gtürk Kültür Merkezi’nin merkezinde Elık zeytin ihracatında 2020- zini durdurmak için yılda 4 trilyon do- Ç te bulundukları ülkelerde 21 sezonunda, Türkiye tarihinde lar gerekiyor, en zengin kesimin varlı- yer alan “Kırmızı Küre”, Kaleseramik’in 2023’ten itibaren en az yüzde ilk kez 150 milyon dolar barajının ğının yüzde 2’si gibi bir şey. kadın istihdamına destek amacıyla kur- 15 oranında vergilendirilmesine geçildiğini bildirdi. Birlikten ya- Bloomberg’in derlemesine göre en duğu Atölye Kale’de üretildi. El eme- pılan açıklamaya gö- yönelik 136 ülkenin kabul ettiği zengin listesindeki ilk 10 kişinin top- ğiyle tek tek üretilen 15 bin adet sera- re, 2019-2020 se- anlaşma, G20’nin Roma’da ger- lam varlığı 1.4 trilyon dolar, ikinci 10 mik karo, İtalyan seramik sanatçısı Ale- zonunda 84 bin 417 kişininki 728 milyar dolar. Bu sayı- çekleştirilen Liderler Zirvesi’nde xandra Khuen-Belasi’nin özel formülü ton sofralık zeytin lar iklim krizini durdurmak için ge- onaylandı. Böylece çokuluslu şir- ile sırlandıktan sonra kırmızı rengini al- ihracatı karşılığı reken yıllık 4 trilyon dolarlık yatırıma ketlerin kendi ülkeleri dışındaki dı. 3.5 ay süren çalışmada 18 kişilik bir 145.7 milyon do- çok yaklaşıyor. Bloomberg’in listesin- ülkelerde vergiden kaçınmasının ekip yer aldı. lar döviz geliri el- de en “yoksulu” 5.8 milyar dolarlık ol- önüne geçilmesi hedefleniyor. AKM’nin ülkemizin, kültür sanat ha- de edildi. 2020- mak üzere 500 milyarder var. Bunla- ABD’li üst düzey bir yetkili gaze- yatının önemli merkezlerinden biri oldu- nunun bir örneği olan ‘Kırmızı Küre’ hem 2021 sezonunda ise 430 bin ton rın varlıklarının yüzde 1’i bile kamu- tecilere verdiği demeçte, “Bu bir ğunu belirten Kaleseramik Genel Müdü- rengi hem de tasarımıyla AKM’ye özel sofralık zeytin rekoltesi ger- laştırılabilse kaynak sorunu filan kal- vergi anlaşmasından daha fazla- rü Altuğ Akbaş, “Kaleseramik olarak, ye- bir ruh kattı. Tarihselliğin modern mima- çekleşirken bunun 88 bin 430 maz. Bugün, bunu yapacak irade ol- sı, küresel ekonominin kuralla- niden inşa edilen bu önemli yapının kal- ri ile bütünleştiği bu yeni yapının; ülke- tonu ihraç edilerek 150 milyon madığından, buyurun uygarlığın ce- rının yeniden şekillendirilmesi” binde, böylesine eşsiz bir eserle yer al- mizin kültür-sanat hayatının gelişimine 142 bin dolarlık döviz geliri elde naze namazına… dedi. l Ekonomi Servisi maktan büyük bir gurur ve mutluluk du- önemli katkılar yapacağına inanıyorum” edildi. l Ekonomi Servisi yuyoruz. Kaleseramik’in yenilikçi vizyo- dedi. l Ekonomi Servisi