Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 11 8 HAZİRAN 2020 PAZARTESİ Bu yılı geçen yıla göre yüzde 1520 daralmayla kapatsak sektörümüz için başarı olacak AĞIR FATURA: 2 milyar dolarlık ürün depolarda İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe: Koronavirüs nedeniyle üretimi tamamlanmış ürünler teslim alınmadığı için depolarımızda kaldı. Aralık 2019’da yüzde 85.6’ya ulaşan kapasite kullanımımız Nisan 2020’de yüzde 30’un altına geriledi. İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, hazırgiyim, perakende ve konfeksiyonda 2 milyonu aşkın kişinin istihdam edildiğini belirterek bu dönemde firmaların ayakta kalması için kısa çalışma ödeneğinin üç ay daha uzatılmasını ve kamu alacaklarının en az yıl sonuna kadar ertelenmesini istediklerini söyledi. Koronavirüs nedeniyle bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 2 milyar dolar daha az ihracat gerçekleştirdiklerini anlatarak bu 2 milyar doların ağırlıklı bölümünü depolarda kalan ürünlerin oluşturduğunu ifade etti. İhracatçı için döviz kurunun seviyesinden daha çok, istikrarlı ve öngörülebilir olmasının önemli olduğuna dikkat çeken İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe ile Türkiye ihracatının ve istihdamının ana sektörlerinden hazırgiyimin koronavirüsten nasıl etkilendiğini ve çarkların yeniden dönmesi için atılması gereken adımları konuştuk. Dramatik kan kaybı n Hazırgiyim sektörü koronavirüsten nasıl etkilendi? Hazırgiyim ve konfeksiyon sektörü 2019’u 17.7 milyar dolar ihracatla kapattı. Ülkemize net 16.1 milyar dolar döviz kazandırdık. Sadece üretimde 579 bin 500 istihdama ulaşarak kendi rekorumuzu yeniledik. Yaklaşık 1 milyon kişinin işini kaybettiği bir yılda sektör olarak 55 bin insanımız için yeni istihdam yarattık. 2020’ye ihracatta en az yüzde 5 büyüme hedefiyle başladık. Ocak şubat dönemini yüzde 7 ihracat artışı ile kapattık. Salgının Avrupa’ya kaymasıyla bütün hesaplarımız altüst oldu. Mart ayının başında Avrupa kapandı. Küresel ticaret ortaklarımız siparişlerinin bir kısmını iptal ettiler, bir kısmını teslim almayı ötelediler. Üretimi tamamlanmış ürünler teslim alınmadığı için depolarımızda kaldı. Aralık 2019’da yüzde 85.6’ya ulaşan kapasite kullanımımız Nisan 2020’de yüzde 30’un altına geriledi. Birçok firmamız geçici olarak üretimine ara verdi. İhracattaki dramatik kan kaybını engelleyemedik. Bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.1 eksideyiz. İhracatımız bu yılın ilk 5 ayında 5 milyar 634 milyon dolara geriledi. n Depolarda ne kadar ürün kaldı, bunun parasal değeri nedir? Depolarda kalan malların değeri için geçen yılın ve bu yılın 5 aylık dönemdeki ihracat verileri ışığında bir değerlendirme yapabiliriz. Bu yıl ocakmayıs döneminde geçen yıla göre 2 milyar dolar daha az ihracat gerçekleştirdik. İşte bu 2 milyar doların ağırlıklı bölümünü depolarda kalan ürünler oluşturuyor. Mustafa Gültepe NAKIT AKIŞI ŞART n Şu anda sektörü bekleyen en büyük tehlikeler nelerdir? Biz istihdama katkıda öncü sektörüz. Hızla toparlanmamız, çarkları yeniden çalıştırmamız, üretmemiz ve ihracat yapmamız hayati önem taşıyor. Sektör için bu dönemde en büyük tehlikeyi nakit akışından kaynaklanan sıkıntılar oluşturuyor. Piyasada normalleşme süreci yavaş yavaş gerçekleşecek. Süreci daha az hasarla atlatabilmemiz için nakit akışına destek olacak adımların atılacağını ümit ediyoruz. n Koronavirüsten sonra sektörde hızlı bir toparlanma öngörüyor musunuz? Hazırgiyim her türlü gelişmeye en hızlı reaksiyonu veren, uyum kabiliyeti yüksek bir sektör. Yeni dönemde alıcılar öncelikle ellerindeki stokları eritmenin yollarını arayacaklar. Ancak tüketicilerin salgın öncesindeki düzeyde alış veriş iştahı kazanması zaman alacak. Dolayısı ile alıcıların stoklarını eritmesini bekleyeceğimiz bir geçiş dönemi olacak. İkinci dalga gibi kötü senaryolarla karşılaşmazsak eylülden itibaren aylık ihracatta 2019 rakamlarına ulaşabileceğimizi öngörüyoruz. Bu dönemde firmalarımızın ayakta kalması için kısa çalışma ödeneğinin üç ay daha uzatılmasını ve kamu alacaklarının en az yıl sonuna kadar ertelenmesini ümit ediyoruz. n Bu dönemde tekstil ve hazır giyimde ihracat birim değerleri nasıl şekillenecek? Firmaların üzerindeki maliyet yükünde yaşanan artış kaçınılmaz olarak ihracat birim fiyatına da yansıyacak. Ancak tüketicilerin harcama bütçesinin azalabileceği bir dönemden geçeceğimizi öngörüyoruz. Bu durumda ihracat birim fiyatlarında bir sıkışma dönemi olabileceğini düşünüyoruz. KISA ÇALIŞMA UZATILSIN İ n Döviz kuru pandemi boyunca çok hareketliydi. S Sizin için ideal kur, dolar T ve Avro’da nedir? Kur mevcut haliyle bize I küresel alanda rekabet avantajı sağlayacak seviyelerde. K Bizim için kurun seviyesinden daha çok, istikrarlı ve ön EK VERGILER KALDIRILSIN R görülebilir olması önemli. Kısa dönemli ani iniş ve çıkışlar A ihracatçı için çok ciddi riskleri beraberinde getiriyor. Kur R daki hareketin enflasyon seviyesinde ya da bir miktar üs L tünde olması gerektiğini düşünüyoruz. I n Sektör olarak pandemi sonrası döneme nasıl n 2020’ye 19 milyar dolar ihracat hedefiyle başlamıştınız, bu hedefte nasıl bir revize olacak? En kötü dönemi geride bıraktığımızı söyleyebilirim. Avrupa’dan olumlu sinyaller gelmeye başladı. Önümüzdeki birkaç ay bizim için toparlanma dönemi olacak. Nisanda yüzde 61.6 olan ihracattaki da sek bunun sektörümüz adına başarı olacağına inanıyoruz. Krediler 1 yıl ötelenmeli n Tekstil ve hazırgiyim sektöründe çarkların tekrar dönmesi için hangi adımlar atılmalı? Salgının ülke ekonomisine verdiği hasarın onarılmasında en hız den biri, depolarımızdaki kalan stok ürünlerin maliyetinin karşılanması için sektöre acil “can suyu” sağlanmasıydı. Eximbank kredisi ile bu beklentimiz kısmen karşılandı. Ancak yine de teminatsız bir stok finansmanı desteğine ihtiyacımız var. “Kısa Çalışma Ödeneği” nisan ayından hazırlanıyorsunuz, yeni iş ralmanın haziranda yüzde 3035’e, lı katkıyı verecek sektörlerin ba başlatılarak 6 aya çıkarılmalı. SGK K yapış tarzınız ne olacak? Salgın bize birçok işin sa temmuzda yüzde 2530’a, ağustosta şında geliyoruz. Bu nedenle sektö primi ve vergi ödemeleri gibi kamu ise yüzde 2025’e gerileyeceğini ön rün ayakta kalması, çarkların hızla alacakları ile kredi taahhütlerinin U nal ortamlarda yapılabileceğini gösterdi. Yurtdışındaki görüyoruz. Salgının küresel ticarette bütün döndürülebilmesi için hazırladığı 1 yıl ötelenmesi konusunda adım mız acil önlem paketimizi iki ay ön atılmalı. R müşterilerimizle de bütün iletişimlerimizi ve çalışmaları oyun planlarını değiştirdiği bu yılı geçen yıla göre yüzde 1520 da ce kamu otoritesi ve sektörle paylaştık. Acil önlem paketinde 4 baş Tam da sektörde çarklar yeniden dönmeye başlarken yurtdışın Ö N E M L I KIMSE IŞINI KAYBETMEMELI mızı online olarak sürdürdük. ralma ile kapatabilir Salgının zorunlu olarak hız landırdığı online çalışma yön temleri, yeni dönemin nor lüdmoezlıaşaetırlernlaeimdnkradianokesdninlaelmirynnıüümebşrküıitzreayiarneoiğalleaılrlrcaliımakrkliı.zYu rHtgazraırofgilğiyuiirmö,tinöfvlgraedönsetrlaKeükroyikoisorşotlrlaiesnlbsutaiemnlvirkiuertmzülöe?sirr,tüienn2nad0ssuı1l9orb’unuimrrraeiuşsksenoizekrlik cek. Koleksiyonlarımızı kendilerine online olarak sunacağız. istihdamla kapattı. Aralık 2019’da iki sektörün toplam istihdamı ilk kez 1 milyonun üzerine çıktı. Sadece hazırgiyimde 579 bin 500 bin istihdama ulaştık. Tekstil ve hazırgiyim perakendesini de he lık altında topladığımız ta dan tedarik ettiğimiz fermuar, düğ leple me ve çıtçıt gibi aksesuvar ürünle rimiz rinin ithalatına eylüle kadar geçer li olmak üzere ilave gümrük vergisi saba kattığımızda salgın önce getirildi. Kumaş ve iplikte de güm sinde 2 milyonun üstünde bir is rük vergisi yükseltildi. Rekabet tihdamımız vardı. Her biri sektörümüz gücümüzü olumsuz etkileye için bir değer olan, emeğini ve yüreğini ortaya koyan çalışanlarımızdan hiçbirinin işini kaybetmesini istemiyoruz. Talep ve önerilerimizin uygulamaya geçirilmesi halinde bu zorlu süreci en az hasarla ve en az istihdam kaybıyla latacağımıza inanıyoruz. at cek ilave vergilerin kaldırılmasını, daha önce uygulanan oranların da sektörün elini güçlendirecek şekilde gözden geçirilmesini bekliyoruz. Otelleri gizli misafir denetleyecek Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin, “Güvenli Turizm Sertifikasyonu” ile tatilini Türkiye’de yapacak yerli ve yabancı turistlerin ulaşımdan konaklamaya kadar geniş bir alanda önlemler alındığını söyledi. Eresin, Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinasyonu ile sektörün tüm paydaşlarının içinde yer aldığı bir çalışmaya imza atıldığını kaydederek, sağlık ve hijyen sertifikası vermekle yetkili global şirket Royalcert ile işbirliğine giderek sertifikalandırmaya hız verdiklerini açıkladı. Royalcert Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Alphan Namlı, “150’ye yakın denetim kriterini esas alan programın dünyada da örnek olmaya başladığını söyledi. Denetimin her ay yapılacağını kaydetti” dedi. l Ekonomi Servisi Vodafone, cep telefonu ve diğer bilişim ekipmanlarının yüzde 85’ini geri dönüştürüyor, yüzde 14’ünü ise tekrar kullanıyor. Hasan Süel Eatıktan 62.5 milyarlık tasarruf Vodafone, elektronik atık sorununa çözüm sağlamak amacıyla “Açık İnovasyon Platformu” kuracağını duyurdu. Vodafone Türkiye İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Hasan Süel, “Çevreye ve insan sağlığına zarar veren eatıklar geri dönüştürülürse dünya çapında yılda 62.5 milyar doların üzerinde bir ekonomik fırsat yaratabilir” dedi. Süel, “Açık İnovasyon Platformu ile farklı bakış açı larını harmanlayıp sistemsel bir dönüşümün öncüsü olmayı hedefliyoruz” diye konuştu. Platformda üniversite öğrencilerine ve yeni mezunlara açık çağrı yapılarak katılımcılardan “eatık meselesine nasıl kapsayıcı çözümler üretiriz” sorusuna yönelik çözüm önerileri geliştirmeleri istenecek. İTÜ Vodafone Future Lab aracılığıyla katılımcılara eğitim, koçluk, mentorluk desteği de sağlanacak. Şoförler zam istedi: Zarar ediyoruz Milas Şoförler ve Otomobilciler Esnaf Odası Başkanı Nurol Paskal, Milas’ta faaliyet gösteren özel toplu taşıma araçları motorlu taşıyıcılar kooperatiflerinin başkanları ve yöneticileriyle pandemi dönemini değerlendirdi. “Çalıştığı halde zarar eden tek meslek koluyuz” diyen Paskal, “Taşıma ücretlerimize zam talebimiz büyükşehir belediyemize bildirilmiştir” diye konuştu. Öte yandan motosiklet malzemelerinin ithalatında gümrük bedeli artırıldı. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren tebliğe göre, motosikletlerde veya diğer motorlu araçlarda kullanılan maddelerin ithalatında uygulanacak gümrük kıymeti bedeli, adet başına 0.15 dolarla 0.80 dolara çıkarıldı. Daha önce bu oran adet başına 0.08 ile 0.50 dolar olarak uygulanıyordu. l Ekonomi Servisi Dünya kaç kutuplu? Akla hemen ABD ve Çin geliyor. Ancak Covid19 kriziyle birlikte bu sorunun cevabını değiştirebilecek yeni süreçler başlamış olabilir. İki ‘kutup’tan iki ‘kutba’ Soğuk Savaş döneminde “iki kutup” vardı. SSCB yıkıldıktan sonra, 1990’lı yıllarda ABD, “tek kutuplu dünya” iddiasını ortaya attı. Halbuki, artık Batı Bloku da dağılıyor, Avrupa Birliği birlik sürecini ilerletiyor, Almanya ve Fransa gibi güçlerde, ABD’den bağımsız davranma eğilimi gelişiyordu. Rusya ve Çin, AB ile birlikte, ABD’nin “tek kutuplu dünya” dayatmasına karşı çıkıyordu. Finansal kriz ve onu izleyen “uzun durgunluk” döneminde, ABD’de Trump’ın adeta “dostlarını yabancılaştıran, rakiplerine sürekli siyasi kredi açan” istikrarsız politikalarının da katkısıyla, Çin’in yükselişi hızlandı, Rusya’nın yakın çevresinde inisiyatif alma eğilimi güçlendi. Artık sık sık “çok kutuplu” ya da “kutupsuz” dünya kavramını duyuyorduk. O dönemde Çin, ekonomik, mali ve teknolojik (süper bilgisayarlar, uzay çalışmaları, yapay zekâ, Quantum haberleşme/şifreleme ve 5G gibi...) alanlarda, uluslararası ilişkilerde, özellikle Çin denizi çevresinde bir “süper güç” özellikleri sergilemeye başladı. Çin, gelişmekte olan ülkelere yönelik yardımlar ve kredilerle, yeni nüfuz alanları (piyasalar ve doğal kaynaklara ulaşma olanakları) elde ediyordu. “Tek Yol Tek Kuşak” projesi, arkasındaki devletkapitalizmi ve finanskapital, Avrasya ana kıtasında, Mckinder’in deyimiyle jeopolitiğin en önemli coğrafyasında, Çin kapitalizminin gereksinimlerine uygun bir küreselleşme inşa ediyordu. Çin artık küresel çapta hegemonya adayı konumuna yükseliyor ve iki kutuplu bir dünya şekilleniyor; yeni bir “Soğuk Savaş”tan söz ediliyordu. Covid19 şoku Petrol piyasasındaki fiyat savaşları, Covid19 şoku, Rusya’nın etkisini geriletirken, ABD Çin kutuplaşmasını sertleştirmeye başladı. ABD, virüs salgınının hızla küreselleşmesinden Çin’i sorumlu tutarken, Çin tıbbi yardım kampanyaları üzerinden gelişmekte olan ülkelerde ve kimi Avrupa Birliği ülkelerinde etkisini artırıyordu. Tam, “bu süreç, sağ popülizmin etkileriyle birleşerek AB’yi yıkar mı” sorusunu gündeme getirirken, AB içi hegemonya ilişkileri devreye girmeye başladı. “AlmanyaFransa ekseni”, Çin’in artmaya başlayan etkisinin, AB’nin varlık koşulu olan “merkezçevre ilişkisini” zayıflatmasına izin veremezdi. Mayısın son haftasında başlayan bir süreç içinde, Angela Merkel’in inisiyatifi ile AlmanyaFransa ekseni yaklaşık 2.4 trilyon dolarlık bir “koronavirüs sonrası toparlanma planı” açıkladı. Bu “toparlanma planı”, üye ülkelerin finansal kaynaklarını bir havuzda toplamayı, borçları bir merkezde ortaklaştırmayı, AB’nin ekonomileri zayıf (çevre) ülkelerini, yalnızca kredi vererek değil, hibe yoluyla güçlendirmeyi amaçlıyor. Bu plan, AB üyeleri tarafından, kimi değişikliklerle de olsa onaylanırsa, birliğin ekonomik ve siyasi yapısını güçlendiren tarihi bir adım olabilir. Geçen hafta, Almanya’da, Merkel, 353 milyar Avro’luk acil yardım paketine, 850 milyar Avro’luk borç garantilerine ek olarak, 130 milyar Avro’luk bir vergi indirimi, tüketimi teşvik paketi açıkladı. Financial Times, “Berlin’in iyi tasarlanmış destekleme planı diğer üye ülkeleri de teşvik edecektir” diyordu. Paket esas olarak katma değer vergisinin azaltılmasını, yeni altyapı yatırımlarını ve her haneye, çocuk başına 300 Avro desteği gündeme getiriyor. “Toparlanma planı” başarılı olursa, hem Almanya’nın AB içindeki liderlik konumu daha da güçlenir, hem de AB’yi, çıkarları ABD’den ve Çin’den farklı bir ekonomiksiyasi merkez olarak “kutuplar dengesine” ekleyebilir. AB ekonomisi, ABD ve Çin ekonomilerine eşit büyüklüktedir. Buna karşılık, AB’nin siyasi, askeri karar alma kapasiteleri, bu iki ülkeye kıyasla çok zayıftır. Ancak bu durumun, AB’nin ABD ve Çin arasına sıkışmasına yol açması gerekmez. Aksine bu durum, AB’ye, bir “uzaktan dengeleme”, gücünün çok üstünde etki yapma olanağı sunabilir. AB, bu iki kutup karşısında, her ikisiyle de ekonomik siyasi ilişkileri sürdürürken, kimi konularda birinin, kimi konularda da öbürünün yanında yer alarak sonucu belirleyen bir 3. kutup konumuna yerleşebilir. Covid19 ile uluslararası alanda, çok karmaşık ve zor bir dönem başlamış olabilir. Gökçeada’da kıyıya ‘tecavüz’ Çanakkale’nin Gökçeada ilçesindeki Kaleköy Balıkçı Barınağı’nda yapılan inşaatın belediye tarafından kaçak olarak yapıldığı iddia edildi. Arkeolojik sit alanı olan bölgeye yapılan inşaata yurttaşlar tepki gösterdi. CİMER’e şikâyette bulunuldu. Çanakkale Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün başlattığı inceleme sonrası, yapılardan birinin arkeolojik sit alanı içinde Kültür Varlıkları Koruma Kanunu’na muhalefet edilerek yapıldığı, diğerinde ise kıyı kenar çizgisine tecavüz ve dolgu planına aykırılık olduğu belirlendi. l Ekonomi Servisi