Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 11 24 HAZİRAN 2020 ÇARŞAMBA Kısa çalışma ödeneği alan pilota, avukata kredi var, öğretmene, gazeteciye, madenciye yok Kredide meslek ayrımcılığı Kamu bankalarının, düşük faizli konut kredisini kullandırırken, kısa çalışma ödeneği alanlar arasında meslek ayrımcılığı yaptığı ortaya çıktı. Kamu bankalarının, normalleşme süreci rına kredi vermemesini bankaların işgüzarlığı ne geçiş ve sosyal haya ve bazı banka çalışanla tın canlanması için ha rının kişiye özel tutum ziran ayı başında hayata geçirdiği düşük faizli konut kredisi kampan ŞEHRİBAN KIRAÇ ları olarak değerlendirdi. Kamu bankalarının haziran ayı başında ha yasında kısa çalışma ödene yata geçirdiği düşük faizli ko ği alanlar arasında meslek ay nut kredisi kampanyası kredi rımcılığı yaptığı ortaya çıktı. sinde 12 ay ödemesiz dönem Bazı kamu bankaları, kredi olduğuna işaret eden Ağaoğlu, ye başvuran ve kısa çalışma “Kısa çalışma ödeneği alanla ödeneği alan aralarında avu rın zaten bir işleri var, maaş kat, mühendis, noter ve pi ları var. Sadece belli bir süre lotların da olduğu meslekle maaşın bir kısmını devlet ödü re kredi kullandırırken, kısa yor. Bankalar meslek ayırımı çalışma ödeneği alan maden yapmadan ödeme kabiliyeti ci, gazeteci, öğretmen, tekstil olan herkese kredi kullandır işçisi, muhasebeci, peraken mak durumunda” dedi. de sektörü çalışanı gibi birçok Ziraat Bankası, Halkbank, meslek grubunun ise kredi VakıfBank, Ziraat Katılım ve başvurusu geri çeviriyor. Vakıf Katılım koronavirüs salgını sonrası normalleşme İşgüzarlık yapıyorlar sürecine geçiş ve sosyal ha Türkiye genelinde bugüne yatın canlanması için hayata kadar 3.5 milyon çalışan kısa geçirdiği “konut kredisi”nde çalışma ödeneğinden faydala birinci el/sıfır konutlar için nırken yapılan ödeme ise 10.5 azami 12 ay ödemesiz dö milyar lirayı buldu. Tüketici nemli, 15 yıla kadar vade ve Başvuru Merkezi Onursal Baş aylık yüzde 0.64 0.74 fa kanı Aydın Ağaoğlu, yapılan iz oranıyla finansman imka ayırımcılıkla ilgili son dönem nı sunuluyor. İstanbul, Anka de ciddi şikayetler aldıklarını ra ve İzmir krediye konu olan bunun anayasanın eşitlik ilke konutlar için 750 bin TL, di sine aykırı olduğunu aktardı. ğer şehirler için ise en faz Ağaoğlu, kısa çalışma ödene la 500 bin TL’ye kadar kredi ğini devletin verdiğini anım kullandırılabiliyor. Kredi kul satarak, kamu bankalarının lanımında yüzde 10’dan baş devletin ödemelerini gördü layan, düşük öz kaynak/peşi ğü halde bazı meslek grupla nat oranı uygulanıyor. ‘İşsiz değiliz, maaşımız tam ödeniyor’ Düşük faizli konut kredisinde kısa çalışma ödeneği alanlara ayırımcılık yapıldığı ile ilgili şikâyetvar.com sitesine de birçok yurttaş şikâyet mesajı yazdı. Bir yurttaş, “İlaç sektöründe ilaç tanıtımında çalışmaktayım. Sağlık sektöründe olup pandemi süreci ilan edilmesiyle beraber tanıtım faaliyetleri durdurulan ve kısa çalışma ödeneğine ayrılan ilk grupta yer alıyorum. Bugün konut kredisine başvu ru yaptığımda kısa çalışma ödeneğinde olmamızdan dolayı bu krediden yararlanamayacağımı öğrendim. Biz işsiz olmayıp maaşını devlet tarafından alan eksik kalan kısmını da şirketlerimizden alan kişiler olup herhangi bir gelir kaybı olmayan kişileriz. Düzenleme yapıp, zaman kaybetmeden bu krediyi kullanmamız sağlanmalı” diye şikâyetini dile getirdi. Bir diğer yurttaş da, “18.06.2020 tarihinde kamu bankasından yapmış olduğum konut kredisi başvurusu kısa çalışma ödeneği aldığım ve sigorta dökümünde prim ücreti sıfır olarak göründüğü için kredi talebim olumsuz olarak değerlendirildi. Bu konut kredilerinin biz düşük gelirliler için çıkarıldığı söylenirken elimizde olmayan kısa çalışma ödeneği sebep gösterilerek reddediliyor. Buna bir çözüm bulunmasını bekliyorum” dedi. PANDEMI Y KUŞAĞINI VURDU Denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri sunan KPMG’nin yaptığı “Covid19 Tüketicinin Nabzı” anketi, pandeminin en çok Y kuşağını (19811996 arasında doğanlar) vurduğunu ortaya koydu. Buna göre, araştırmaya katılanların yüzde 44’ü pandemi nedeniyle gelirlerinin düştüğünü söylerken, Y kuşağının gelir kaybı ise yüzde 47.7’yi buldu. ABD’de 1000 tüketiciyle yapılan ankette öne çıkan bulgulardan bazıları madde madde şöyle: 1 Katılımcılar hızlı ekonomik toparlanma konusunda umutlu değil. Çoğunluk, toparlanmanın 6 ay ve 2 yıldan fazla bir süre arasında gerçekleşeceğini öngörüyor. 2Gelir kesintileri veya iş kaybı yaşayan grubun yüzde 23 olduğu belirtildi. Bu grubun yaş ortalaması ise 51 olarak öne çıktı. 3Harcamalarını dramatik bir şekilde değiştirmeyen tüketicilerin oranı ise yüzde 45. Bu katılımcıların yaş ortalaması ise 44 oldu. 4Evlerine sığınıp tasarrufa devam edenler yüzde 27 oldu. 5Harcamaya hazır grup ise yüzde 5 ile sınırlı kaldı. En genç grup, ekonomi ile daha az ilgili olmalarına rağmen kategoriler arası çok rahat harcama yapan tüketiciler. Yaş ortalamaları ise 33. l Ekonomi Servisi TMMOB BAŞKANI KORAMAZ’DAN KIDEM TEPKISI ‘Emek düşmanlığı’ Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeye tepki göstererek, “Emekçilerin güvencesini ellerinden almak istemek gerçek anlamıyla emek düşmanlığıdır” dedi. TMMOB Başkanı Koramaz, yazılı açıklama ile kıdem tazminatının yerine “Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi” uygulamasının getirilmesine yönelik düzenlemeye tepki gösterdi. Her ekonomik krizde hükümetin aklına ilk gelen çözümün emekçilerin birikimlerine göz dikmek olduğunu kaydeden Koramaz, “Üretime değil, yurtdışı kaynaklı sıcak paraya dayanan ekonomimizin ihtiyacı olan sıcak para sağlanmadığında, çalışanların ücretlerine çeşitli isimler altında el koyuluyor. Hükümetin ‘İstihdam Kalkanı’ adı altında gündeme getirdiği ‘Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’ de emekçilerin kıdem tazminatına el koymaya yönelik girişimlerinden birisidir” dedi. Kıdem tazminatının uzun süredir işverenler, IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlar ve sağ iktidarlar tarafından hedef gösterildiğine dikkat çeken Koramaz, “En önemli adımlardan birisi ‘Kıdem Tazminatının Fona Dönüştürülmesi’ projesidir. Neoliberal politikaların toplumu ne denli savunmasız bıraktığını, salgın döneminde yaşadıkları çaresizliği hepimiz biliyoruz. Bunları bile bile, emekçinin güvencesini elinden almak istemek emek düşmanlığıdır” dedi. l ANKARA Ucuz kredi mobilyacıya yaradı Kilim Mobilya Genel Müdürü Cihat Şahin, kamu bankalarınca sağlanan düşük faizli kredi destek paketinin mobilyada müşteri trafiğini yüzde 60 artırdığını söyledi. Bu yılki mobilyaların geçen yıla göre yüzde 10 daha ucuza satıldığını kaydeden Şahin, “Evlenme paketlerinde fiyat avantajları yüzde 30’lara ulaştı. Satışlar pandemi nedeniyle durma noktasına gelmişti. Kredilerle hareketlilik de artacaktır” dedi. Oto satışları çakılacak Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği’nin (ACEA) yıl sonu tahminine göre, Avrupa’daki yeni araç satışlarının 2020’de yüzde 25 oranında azalması bekleniyor. Bu oran, son 7 yıl içinde Avrupa pazarındaki en büyük kaybın bu yıl yaşanacağını gösteriyor. Özel bankalara kredi baskısı devam ediyor Türkiye’de yaşanan ekonomik krize eklenen Co vid19 salgının etkilerini azaltmak için, büyük görev za rarları oluşma pahasına kamu bankalarını devreye sokan hü kümet, bu kapsamda özellikle özel bankalara yönelik baskı larını da sürdürüyor. Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) dün yapılan 63. Genel Kurulu’na katılan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albay rak, normalleşme süre cinde bankaların ba zı eski alışkanlık lardan kurtulması gerektiğini belir terek, “Kalkınma hedefleriyle daha uyumlu bankacı lık yapmanızı bekli yoruz... “Milli” bir şuurla hareket etmenizi Berat Albayrak bekliyoruz” de ‘BORÇLANMAYA DESTEK SAĞLADIK’ TBB Başkanı Hüseyin Aydın, bankaların salgın sürecinin yönetilmesine destek olduğunu belirterek, kamunun artan borçlanma ihtiyacının finansmanına da katkı sağladıklarını söyledi. Aydın ayrıca şu vurguyu yaptı: “Bu tür dönemlerde daha belirgin görüldüğü üze re, kaynak talebi, finansal sistemin yüzde 90’ını oluşturan bankacılık sektörünün omuzlarında kalmaya devam etti. Bu çerçevede, bankacılık dışı finansal sektörün büyütülmesi, sermaye piyasalarının, sigortacılık sisteminin geliştirilmesinin önemi bir kez daha ortaya çıktı.” di. Bankaları, kısa süre önce daha çok kredi vermeye zorlamak için oluşturulan “aktif rasyo”ya uymaya da davet eden Albayrak, düzenlemenin etrafından dolanmak isteyen bankalara bundan kaçınması önerisinde bulundu. ‘Kötü banka’ yolda Bankalara yeniden yapılandırmaları hızlandırmaları çağrısında da bulunan Albayrak, şöyle devam etti: “Sorunları ötelemek yerine ödeme gücü ne uygun yapılandırma oluşturmalısınız. Elinizden geldiğince adaletli destek oluyorsunuz, bunu hızlandırmalıyız.” Albayrak ayrıca, bankaların sorunlu şirketlere ait kredilerin tasfiye amacıyla aktarılacağı ortak bir varlık yönetim şirketi (kötü banka) kurmak için çalıştıklarını hatırlatarak, “Tüm paydaşların kazandığı etkin ve hızlı çalışan model ortaya koyabilirseniz biz de devlet olarak bu yapıya tüm desteği sağlarız” dedi. G20 ekonomileri için karamsarlık arttı Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, bu yıl Covid19 nedeniyle yüzde 4 küçüleceğini tahmin ettiği G20 ekonomileri için tahminlerini yüzde 4.6 olarak güncelledi. Türkiye için yapılan tahminlerde ise değişiklik yok; bu yıl yüzde 5 daralma, seneye 3.5’lik büyüme bekleniyor. G20’nin gelişmekte olan ekonomilerinin ise yüzde 1.6 daralacağı öngörüldü. Kuruluş’un açıkla masında, küresel ekonominin hayata geri döndüğü ancak pandemi döneminde toparlanmanın uzun ve zorlu olacağı ifade edildi. Yılın ikinci yarısından itibaren kademeli bir toparlanmanın beklendiğinin belirtildiği açıklamada, salgına karşı alınan önlemlerin ikinci çeyrekteki ekonomik faaliyetler üzerindeki etkilerinin düşünülenden daha büyük olacağı ifade edildi. l Ekonomi Servisi Küresel ticaret 2021’de de düşecek Dünya Ticaret Örgütü (WTO), dünya mal ticaret hacminde bu yıl en kötü senaryo olarak öngörülen yüzde 32 daralmanın “büyük ihtimalle” gerçekleşmeyeceğini söyledi. Buna karşın, 2021 ticaret hacminde öngörülen büyümenin ise tahminlerin altında gerçekleşebileceği açıklandı. WTO, 2020’de küresel mal ticaretinin 2020’de yüzde 13 ila yüzde 32 arasında düşeceğini ve 2021’de toparlanarak yüzde 21 ile yüzde 24 arasında olacağını öngörmüştü. WTO’nun küresel ticarete ilişkin istatistik ve görünüm raporuna da ise, dünya ticaret hacminin 2021’de yüzde 520 aralığında büyümesi beklendiği belirtildi. Raporda, dünya ticaret hacminin bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 3 düştüğü ve öncü tahminlere göre ikinci çeyrekte yüzde 18.5 gerilediği bildirildi. Olası bir ikinci dalganın, 2021’deki ekonomik toparlanmaya olumsuz tesir edeceği de vurgulandı. l Ekonomi Servisi DOĞAN’IN YENI BANKASINA TESCIL Onursal başkanlığını Aydın Doğan’ın yaptığı Doğan Şirketler Grubu Holding’ten dün KAP’a yapılan açıklamaya göre, D Yatırım Bankası’nın kuruluşu tescil edildi. 200 milyon TL başlangıç semayeli şirketin tescil belgesi İstanbul Ticaret Sicili’ne 22 Haziran’da kaydedildi. Bankanın faaliyete geçme ve faaliyet izin süreçleri ise halen devam ediyor. Bu bankanın kuruluşuna, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDD) 19 Mart 2020’de onay vermişti. l Ekonomi Servisi Dünya Mülteciler Günü Birleşmiş Milletler Göç Örgütü (UNHCR) her yıl 20 Haziran gününü Dünya Mülteciler Günü olarak anıyor. UNCHR bu seneki anma günü öncesinde 2019 raporunu açıkladı. Küresel Eğilimler: Zorla Yerinden Edilme başlıklı rapor çarpıcı sonuçlar sunmakta. Rapora göre 2019 itibarıyla dünyamızda yaşadıkları yerlerden göç etmeye zorlanan 79.5 milyon insan bulunuyor. Bunların 30 35 milyon kişisinin 18 yaşının altında olduğu tahmin edilmekte. Gene bu rakamın sadece 16.2 milyon kişisi iltica başvurusu talebinde bulunabilmiş. Bunların da 400 binin yanında bir ebeveyni ya da koruyanı olmayan çocuklardan oluştuğu ifade edilmekte. Bir karşılaştırma yapmak gerekirse bu son on yılın başında, 2010’da yaşam alanlarından göçe zorlanan kişi sayısı 40 milyon idi. Yani on yılda zorla göç etmek durumunda olan kişi sayısı 2.5 misli artış göstermiş durumda. Göçe zorlanan insanların yüzde 68’i beş ülkenin vatandaşı: 6.6 milyon kişi ile Suriyeliler başı çekiyor. Bunu 3.7 milyon ile Venezüella, 2.7 milyon Afgan, 2.2 milyon Güney Sudan ve 1.1 milyon Myanmar vatandaşı izliyor. Türkiye göçmen nüfusa ev sahipliği yapmakta lider ülke konumunda. Türkiye’yi 1.6 milyon kişiye ev sahipliği yapan Kolombiya izliyor. Türkiye’de halen büyük çoğunluğu Suriye vatandaşı olan 3.9 milyon “göçmen” var. Ancak bu “göçmenlerin” hukuki konumu belirsiz. Zira Türkiye sadece Avrupa ülkeleri vatandaşlarına mülteci statüsü tanımakta ve dolayısıyla resmi rakamlara yansıyan 3.6 milyon Suriyelinin konumu “geçici koruma altında” sözcükleriyle ifade edilerek muğlak bir biçimde bırakılmakta. Böylelikle bu kişiler uluslararası hukuk normlarıyla (1951 Cenevre sözleşmesi) belirlenmiş olan “mülteci” haklarından yararlanamaz durumda. Göçmenlerin sorunları Covid19 salgını günlerinde kuşkusuz çok daha ağır koşullar yaratıyor. Örneğin UNHCR raporuna paralel olarak, Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu Türkiye’de yaşayan “koruma altındaki” göçmenler üzerine yaptıkları araştırmaya göre, araştırmaya katılanların yüzde 70’inin salgının başından bu yana işlerini kaybetmiş olduklarını belgeliyor. Kapitalizmin küresel boyutta yaratmış olduğu uluslararası yeni işbölümü, sermayenin dolaşımının serbest, emeğin ise uluslararası haklardan ve güvenceden yoksun bırakılmasını öngörmekte. Böylece 20 Haziran’lar, küreselleşen dünyanın çağdaşlık masallarının kapitalist sistemin gerçekleri karşısında yerle bir edildiği günlere dönüşmekte. Fatih Birol ‘Enerjide 3.5 milyon kişi daha işsiz kalabilir’ Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından dün düzenlenen “Sürdürülebilir Enerji & Yeni Gerçeklik” konulu “webinar”da konuşan Uluslararası Enerji Ajansı Başkanı Dr. Fatih Birol, küresel Covid19 salgınının enerji sektörüne büyük bir şok yaşattığını, talepteki düşüşün de 2009’daki küresel kriz döneminden 7 kere fazla olduğunu belirtti. Bu kapsamda, enerji yatırımlarının da yüzde 20 düşüşle 400 milyar dolar azaldığını anlatan Birol, “Sektörde ilk 6 ayda çok ciddi işten çıkarma da yaşadı. 3 milyon kişi işini kaybetti. Yıl sonuna kadar 3.5 milyon kişi daha işini kaybedebilir” dedi. İşbirliği güçlenmeli Birol ayrıca, salgının etkileri nedeniyle bu yıl CO2 emisyonlarında yaşanan düşüşün son 10 yıllık artışı sileceğini hatırlatarak, şu dikkat çekici yorumu yaptı: “Ama buna sevinemiyorum. Çünkü doğru politikalarla sağlanmadı. Çöküşle ortaya çıktı.” Sabancı Üniversitesi Kurucu Mütevelli Heyet Başkanı Güler Sabancı da değişim hızlandığını hatırlatarak “Bu dönem de sürdürülebilirlik yine ana gündem maddesi. Finans ve teknoloji bunun önemli unsurları. Enerji sektörünün paydaşları da işbirliğini güçlendirmeli” dedi. l Ekonomi Servisi SunExpress Türkiye’de büyüyecek Türk Hava Yolları ve Lufthansa’nın iştiraki SunExpress, temel faaliyet alanını Türkiye’da büyüme kararı aldı. Almanya’nın uçuş operasyonlarını durduracağını açıklayan şirket, Türkiye merkezli faaliyetlerinde konumunu sağlamlaştırmak için tüm filosunu tek bir Genel Havacılık İşletme Ruhsatı altında toplayacak. l Ekonomi Servisi