Katalog

bin bin bin bin bin 3 NİSAN 2020 CUMA İstanbul’un kalabalık noktalarından Karaköy, tarihinin en ıssız günlerini yaşıyor. 51 335 998 47 Dünyada Dünyadaki can kaybı vaka sayısı 208 630 10 96 İyileşen İspanya’da kişi sayısı can kaybı 13 915 İtalya’da can kaybı 1 8 40 6 BİLEN: 22.346.079.60 TL (1 kişi) 5 BİLEN: 17.547.45 TL SONUÇLARI 43 44 46 4 BİLEN: 229.65 TL 3 BİLEN:17.40 TL ikramiye kazandı. EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY TASARIM: EMİNE BİLGET Dünya Sağlık Örgütü: Endişeliyiz, vaka ve ölümler katlanarak artıyor Milyona dayandı VEDAT ARIK KORONAVIRÜS SALGININDAN SONRA SISTEMIN INSANA IHTIYACI OLACAK MI? Hayatımızın her alanı değişecek İPEK ÖZBEY Dünya bir yandan ölümle, hastalıkla mücadele ederken bir yandan da salgın sonrası hayatımızın nasıl evrileceğini tartışıyor. Bilgi Üniversitesi’nden sosyolog Prof. Dr. Arus Yumul ile konuştuk... n Koronavirüs hayatımızı nasıl değiştirecek? Bir tarafta artık yok olduğu iddia edilen salgınların geri dönüşü ile hayatlarımız da geçmişe dönerken öte yandan geleceğin teknolojileri ile bilmediğimiz, tanımadığımız bir dünyaya doğru ilerliyoruz. Tabiri caizse, alacakaranlık kuşağında, belki de tarihin kırılma anlarından birinde bulduk kendimizi. Ölümün dahi anonimleştiği o kırılma anlarından birinde. Hayatımızın her alanı değişecek. Sennett’in “kamusal insanın çöküşü” olarak adlandırdığı süreç tamamlanacak. Eskiden kendisine benzemeyenden farklı olandan korkan insanlık kendisini herkesin birbirinden korktuğu bir ortamda bulacak. Çareyi sırtını herkese dönmekte arayacak. Gereksizler sınıfı! n Bir araya gelmekten korkacak mıyız? Ekonomiler resesyona sürüklenirken sosyallik de resesyona girecek. İnsanlar yalnızlıktan değil gerçek birliktelikten korkar hale gelecek. Yeni bir salgın ihtimaline karşı sosyal mesafeyi korumak önem kazanacak. İlişkiler büyük ölçüde teknoloji aracılığıyla gerçekleşecek. Büyük bir ihtimalle eğitimden kültüre birçok alan dijital ortama taşınacak. Yani salgından önce başlayan dönüşüm tamamlanacak. Dünya tabii ki bundan önce de büyük salgınlar geçirdi, bazılarının hiç öngörülmeyen sonuçları oldu. Örneğin on dördüncü yüzyıldaki veba salgını yani Kara Ölüm feodalizmin sonunu getiren önemli etken lerden biriydi. Büyük çaplı ölümler işgücüne olan ihtiyacı her yerde artırmıştı. Aristokrasi eski düzeni yeniden kurmak istediğinde Avrupa’nın birçok bölgesinde isyanlar patlak verdi. Oysa bu salgından çıktığımızda sistemin insana ihtiyacı olacak mı diye sormak gerekiyor. Üretmek için işçiye, savaşmak için askere gerek duymayan bir sistem için, “ölen ölür, kalan sağlar bizimdir” yaklaşımını benimsemek çok kolay. Yuval Noah Harari, teknoloji ve yapay zekânın gelecekte “gereksizler” diye bir sınıfın doğmasına yol aça cağını zaten birkaç yıl önce söylemişti. Salgın geçip gittiğinde birçoğumuz kendimizi bu sınıfın içinde bulabiliriz. Bugün olmasa yarın. İki senaryo n İyimser se naryo ne diyor? İyimser senar yo, insani değer lerimizi yeniden hatırlayıp sahip leneceğimizi öne Arus Yumul süren, dayanışmanın, yardım laşmanın artaca ğı, kutuplaşmanın azalacağı, tüke tim çılgınlığının son bulacağı, sos yal devletin yeniden önem kaza nacağı ve hatta kapitalizmin so nunun geleceğini öngören bir se naryo. n Peki kötümser senaryo? Ekonomilerin uzun dönemli re sesyona gireceği, işsizliğin, ırk çılığın, içe kapanmanın artaca ğı, totaliterleşme yönünde önemli adımlar atılacağı ve kapitalist sis temin kendisini korumak için ge rekli önlemleri alacağını öngören kötümser senaryo. Belki ülkeler sağlık ve gıdada kendi kendilerine yeterli olma yollarını arayacaklar. İnsanlar belki dayanışmanın öne mini kavrayacaklar. Ancak tersi de mümkün. AB örneğinde veya aşı çalışmalarında gördüğümüz “her kes kendi başının çaresine bak sın” yaklaşımı, devletlerden birey lere de yansıyabilir. Varlığını de vam ettirmek tek amaç haline gel diğinde insanların neler yapabile ceğini, nasıl bir tepki göstereceği ni tarih defalarca göstermiştir. KAPITALIZMIN SONU MU? B unu öngörenler var. Zizek, Sovyetler Birliği’nde 19181921 yılları arasında uygulanan sıkı tedbirlerin benimsendiği “savaş komünizminden” bahsediyor. Bildiğiniz gibi orada amaç Kızıl Ordu’yu ve şehirleri aç veya silahsız bırakmamaktı. Ancak Naomi Klein gibi, şu anda yaşadığımız koşulların, herkesin günlük acil sorunlara odaklandığı bugünlerin, hükümetler ve küresel seçkinlere daha “normal” zamanlarda uygulamaya koysalardı geniş bir muhalefetle karşılaşacakları politikaları hayata geçirmek için büyük bir fırsat sunduğunu, mükemmel bir ortam hazırladığını düşünenler de var. Klein, tarihte yaşanmış felaket leri, büyük ölçekli krizleri, mevcut eşitsizlikleri sistematik olarak derinleştiren “felaket kapitalizminin” takip ettiğini söyler. Onun kriz sonrası dünya için beklentisi bu yöndedir. Belki kendini tanrılaştırma yolunda yürüyen, Harari’nin sözleriyle “Homo sapiens”ten “Homo Deus” yaratmaya çalışan insanlık gözle görülmeyen ufacık bir virüs karşısında yaşadığı şaşkınlığı, beceriksizlik ve çaresizliği gördüğünde, kriz geçtiğinde hırslarından, bencilliğinden ve “sözde gereksinimlerinden” vazgeçip daha paylaşımcı bir yaşama geçer mi ve hepsinden önemlisi sosyal devletin vazgeçilmezliği anlaşılmış mıdır, bunu da öngörmek zor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yeni tip koronavirüsten (Covid19) etkilenenlerin sayısının birkaç gün içinde 1 milyonu bulacağını açıkladı. WHO Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, geçen hafta koronavirüs nedeniyle ölenlerin sayısının iki kat arttığını söyleyerek salgının boyutlarına dair derin endişe içinde olduklarını belirtti. Ghebreyesus, “Birkaç gün içinde vaka sayısı 1 milyonu, can kaybıysa 50 bini bulacak” diye konuştu. l Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran, koronavirüs salgını nedeniyle 9 ülkede 125 Türk yurttaşının yaşamını yitirdiğini bildirdi. l ABD’nin New Jersey eyaletinde 85 yaşındaki H.K’nin ölümüyle koronavirüsten yaşamını yitiren Türklerin sayısı eyalette 5, ülke genelinde 6’ya yükseldi. Son 24 saatte 1106 kişinin daha hayatını kaybetmesi ile bir günde en yüksek ölüm yaşandı. Toplam ölüm sayısı 5 bin 334’e yükseldi. 6 aylık bebek hayatını kaybetti l ABD’de altı haftalık bir bebeğin Covid19’dan öldüğünü duyuran Connecticut Valisi Ned Lamont, “Covid19 ile ilgili komplikasyonlar nedeniyle dünyada kaybedilen en genç kurban olduğuna inanıyoruz. En korumasızlarımıza bile merhamet göstermeyen bir virüs” dedi. l AVRUPA geneli virüs bulaşanların sayısı 500 bine ulaştı. l İSPANYA’da son 24 saatte can kaybı 1043. Vaka sayısı 110 bin 238 oldu. Kedi, köpek eti yasaklandı l ÇİN’in Şıncın kentinde 1 Mayıs’tan itibaren kedi ve köpek eti yenmesi yasaklandı. l Dış Haberler REUTERS İdkknJıooagşlsasillaorttıreünıçmrsıBekıüva’adyaimrelddeaıs,.ymosÖaakinrnlagüikçkımnolseccayreuniükkeazltüğAaçnlrdeıdsiançıemdinniriyor. TÜRKLERIN DE BULUNDUĞU GEMI KARANTINADA 20 gündür Pire Limanı yakınlarında bekleyen gemi karantina altına alındı. Türkiye ile İspanya arasında sefer yapan ve içinde Türk vatandaşlarının da bulunduğu bir gemi, yolcu ve mürettebatta koronavirüs tespit edilmesi nedeniyle Yunanistan’da karantinaya alındı.Yunanistan Sivil Koruma Bakan Yardımcısı Nikos Hardalias, Pire Limanı’nda bekleyen Eleftherios Venizelos isimli gemide bulunan toplam 383 kişiden 119’unda Covid19 tespit edildiğini açıkladı. Testi pozitif çıkan kişilerin 14 gün boyunca gemide karantinada tutulacağını ifade eden Hardalias, testleri negatif çıkan 259 kişinin aşamalı olarak otellere yerleştirileceğini duyurdu. l Ayşe Ferliel Barounos/ATİNA Dünyada 100’e yakın ilaç, aşı ve test, Covid19’a karşı geliştiriliyor Sonbahar umudu ? PEKI HANGI AŞAMADA 12çalışma, antienflamatuar, 6 çalışma da de sürdürülen. Bu, hastalığı atlatmış invirüsün çoğalmasını engellemeyi amaç sanların kanlarında virüse karşı oluşan sa lıyor. Aralarında, eskiden fotoğraf makine vunma ajanları, antikorlar geliştiği görü si için film üreten Fuji de var, öyle ki Avi şüne dayanıyor. Bu kan örnekleri toplana gan markalı uzun süredir gribe karşı kulla rak serum yapılıyor ve hastaya veriliyor. nılan antiviral ilacı üzerinde yeni çalışmala Çok eski bir yöntem ve çok sayıda hasta rı da epey ilerledi ve şirketin hisseleri bor lığa karşı uygulanıyor. Bazı hastalarda so sada prim yaptı. nuç veriyor bazılarında vermiyor. Kimisi birinci fazda kimisi dördüncü. Ya Burada önemli olan serumun mümkün ni eli kulağında. Bazıları ise havlu atmış du olduğu kadar iyileşmiş insanlardan top rumda. Bu konuda eski ilaç kuralları biraz es lanması. Henüz daha ülkede iyileşmiş 300 netildi. Tabii dünyanın çeşitli yerlerinde, ilaç hastamız bile yok! Ama bu da bir umut! geliştirme çalışmaları var. Mesela İzmir Tıb Bu arada kök hücrelerden yola çıkan te ve Genom Merkezi’nde Mehmet Öztürk ve daviler de söz konusu, fakat bugüne ka arkadaşları da benzer çalışmalara soyundu. dar dünyada bu çalışmalardan bir sonuç Serum meselesi var ülkemizde iki yer elde edilmiş değil. Bilim aşı veya ilaç talebine çok hızlı yanıt verdi. Özel ve kamu şirketleri aşı için harekete geçti. Ülkeler, devletler şirketler hükümetler ve özellikle de ekonomi tabii, Covid 19’a karşı aşı veya ilaç diye ba ğırıyorlar... Şüphesiz toplum da! Herkes bir mucize bekleyişi ORHAN BURSALI içinde adeta! Eğer ilaç veya aşı geliştirilmezse, eve kapalı yaşamayı epey sürdüreceğiz, belki de tam izolasyonlarla or tadan kaldırdık derken bir bakmışsınız ye niden zuhur etmiş. Fakat bilim aşı veya ilaç talebine çok hızlı yanıt verdi. Büyük ilaç şirketlerinden tutun, uzmanlaşmış küçük biyoteknolojiilaç şir ketlerine, üniversitelerin ilgili laboratuvar larınaenstitülerine kadar çok sayıda özel ve kamu şirketi harekete geçti. Listeye bakıyorum ve sayıyorum: 1) Virü sü doğru ve hızlı teşhis için çalışanlar 2) Vi rüsün belirtilerini hafifletmek, ölümcüllüğü nü önlemek için tedavi edici ilaç geliştirme ler 3) Tüm toplumun Covid19’a karşı bağı şıklık kazanmasını sağlamak için aşı geliş tirme çalışmaları dal budak salmış ilerliyor. EN ZORU KORONAVİRÜSE KARŞI AŞI GELİŞTİRMEK 1 milyar dolarlık aşı Gelelim aşı çalışmalarına. Sonbaharda Covid19 aşılarının ilk örnekleriyle karşılaşabiliriz. Aşı geliştirmek hepsinden zor. Moderna Therapeutics tarafından geliştirilen bir aşı, hayvanlarda test edilmeden doğrudan insanlarda denenmeye başladı. Aşı konusunda 6 ana çalışma görülüyor, ama çeşitli aşıların alt birimlerini üretmeye soyunmuş 15 aşı denemesi daha var. Bu aşı yöntemleri bedenimizde bağışıklık tepkisini tetiklemeyi amaçlıyor. Virüslerden, hastalık oluşturmayacak bir parça kullanılıyor (yüzey protein parçası genellikle) ve bedenimiz buna karşı antijen oluşturarak bağışıklık sistemimiz virüslere karşı alarma geçiriyor. Ama herkeste iyi çalıştığı da söylenemiyor. Belki çok önemli bir aşı çalışması, bu kez Amerikan hükümetiyle dev ilaç şirketi Johnson & Johnson arasında yeni imzalandı. 1 milyar dolarlık! Şirket, bu işe kâr amacıyla gitmediklerini, küresel mekanizmalarla herkesin ulaşabileceği bir aşı olacağını açıkladı. 41 yeni test kiti geliyor Test kitlerinin hem hızlı hem de ucuz olması üzerinde yarış var. Kesinlik ve ucuzluk toplumun çok hızlı taramadan geçirilmesi ve virüslerin saptanması için önemli. Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan FDA’nın listelediği, bu konuda ArGe yapan ve kitlerin ilk prototiplerini gerçekleştirmiş 41 kurum veya şirket sayıyorum. Aralarında evde test kitleri yapan 3 şirket de var ama vazgeçmişler. Test sonuçları 45 dakika ile 6 saat arasında. Abbott ve BioFire Defense isimli şirketler çok iddialı, birkaç dakikada sonuç verecek kitler üzerinde çalışıyor. Biliyorsunuz bizim test kitleri esas olarak yerli, Ankara Viroloji Lab geliştirdi. Çin’den de hızlı sonuç veren kitler geldi, fakat genellikle hepsi şu veya bu şekilde yanıltıcı sonuç verebiliyor ve test tekrar ediliyor. ABD’de de bu sorun yaşandı. Türkiye’de de yeni test kitleri üzerinde çalışan ve hatta “Tamam geliştirdik” diyen kurumlar var. Fakat bunların uluslararası piyasaya çıkabilmesi için sertifikalandırılması da gerekiyor. Tedavi edici ilaçlar Tedavi edici ilaç geliştirmek için kolları sıvamış 23 kurum veya şirket sayıyorum. İçlerinde 10 tanesi Çin şirketi! Bu bile Çin’in temel bilimlerde ArGe’de ne kadar büyük bir atılım yaptığını gösteriyor! 9 tane de Amerikan şirketi var. Bir tane Çin Amerikan Japon ortak şirketi. Bu ilaç geliştirmeler ya solunum zorluklarını ve bunun belirtilerini tedavi etmeye ve ciddi vakalarda ortaya çıkan iltihapları tedavi etmeye yönelik ya da antiviral büyüme nitelikli yani virüslerin insan vücudunda çoğalmasını önlemeye yönelik. Biraz daha ayrıntısına bakarsak, antienflamatuar, zatürreeye karşı, solunum hastalıklarını tedavi hedefleniyor.