Katalog

4 28 MART 2020 CUMARTESİ EDİTÖR: CAFER KURT TASARIM: SERPİL ÜNAY HABER CHP’nin raporuna göre, vaka sayısının 10 bine dayanması durumunda dolar 8 TL’ye çıkacak İstanbul Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Hürriyet’ten Ahmet Hakan’a konuşmuş geçenlerde. Satır arasında bir cümlesi özellikle dikkatimi çekti: “İstanbul’u tutamıyoruz.” Virüsün yayılmasını önlemek adına yapılan “Evde Kal” çağrılarının Anadolu’ya göre İstanbul’da daha az karşılık bulduğunu anlatmak için kullanmış bu ifadeyi Sayın Bakan. Düşünmeden edemedim, İstanbul’daki insanımız farklı mı? Yediği ekmek, içtiği su mu fark yarattı? İstanbul nüfusunun çoğunluğu Anadolu’dan göçen yurttaşlarımız ya da onların çocukları, torunları olduğuna göre, konunun Anadolu ile İstanbul arasında coğrafi ya da kültürel bir farka dayanmadığı açık. Öyleyse neden? İlk nedeni belli: İstanbul, ekonominin merkezi. Çalışan nüfusun sayısı, İstanbul dışındaki büyük şehirlerimizin bütüncül nüfuslarıyla ya yarışıyor ya da onları açık ara aşıyor. Virüsün ülkemize ulaştığı günlerde ekonomik tablo zaten iyi değildi; iktidar, böyle bir ortamda üretimin durdurulmasını telafi edecek kaynakları da tüketti yıllar içinde. Bu yüzden de yüz binlerce insan, işinden ve ekmeğinden olmamak için çalışmaya/çalıştırılmaya devam ediyor. Bu da bir tür cebir; iktisadi zorlama. Yani, evde kalmamak bir tercih değil, zorunluluk. Ülkeyi yönetenler bunu sanki bilmiyorlarmış, dışarı çıkmak halkın tercihiymiş gibi konuşarak neyi amaçlıyor? Bunun sorumlusu bu ekonomik modelin şantiyesinde, madeninde, fabrikasında, çağrı merkezinde hâlâ çalışmak zorunda bırakılan İstanbul halkı mıdır? Ekonominin virüse böyle kötü bir tabloyla yakalanmasının sorumlusu emekçi midir, esnaf mıdır? İstanbul’daki toplu taşıma istatistiklerine bakalım; büyükşehir belediyesi düzenli yayımlıyor. Evet, ciddi oranda düşüş var. Ama yine de sayı endişe verici boyutlarda hâlâ: Salı gününün verisine göre 1 milyon 263 bin 729 kez biniş yapılmış bir günde. Servisle gidenleri, toplu taşıma kullanmayanları saymasak bile; herkesin gidiş ve geliş iki kez bindiğini düşünsek bile; 630 binden fazla kişinin toplu taşıma aracına bindiği sonucu çıkar. Ortalama hane büyüklüğüyle düşünürsek; o bir kişinin evine götürüp virüs bulaştırabileceği kişi sayısı en az iki ya da üç. Bu durumda, “evde kal” çağrısı yapmanın bir anlamı var mı? ‘Sosyal mesafe’, bu nüfus yoğunluğuyla mı? İstanbul, sokağa çıkma kısıtlaması tam olarak sağlanmadığı sürece, sosyal mesafe kuralının işletilmesinin en zor olduğu şehir ayrıca. Risk büyük. Onyıllardır Anadolu’yu boşaltan; geçinemeyen halkı toprağından, memleketinden koparan büyüme modelinin dayattığı çarpık tablo bu. TÜİK’in adrese dayalı nüfus sistemi kayıtlarına bakalım. İstanbul nüfusu 15 milyon 519 bin 267’ye çıkmış durumda. Bunun içinde İstanbul’da yaşayıp ya da çalışıp da adres kaydını aldırmayanlar yok; mevsimlik çalışmaya gelenler yok. Bu haliyle bile Türkiye nüfusunun yüzde 18.66’sı, yani neredeyse her beş kişiden biri İstanbul’da yaşıyor. Yaşıyor da, nasıl yaşıyor? Dip dibe. Çarpık büyüme ve kentleşme modelinin rantçı ekonomiyle evliliğinin sonuçları yıldan yıla ağırlaşıyor. İstanbul’un yüzölçümü 5 bin 343 kilometrekare. Yani Türkiye’nin büyüklük bakımından 64. sıradaki şehri. Yüzölçümüyle 64., ama nüfusuyla açık ara birinci. Türkiye’de kilometrekareye 108 insan düşüyor; İstanbul’da 2 bin 987. Aradaki fark neredeyse 30 kat. Çok değil, 10 yıl önce İstanbul’da bu sayı, yine TÜİK’in verisine göre, 2 bin 486’ydı. 10 yılda 501 kişilik artış; üstüne ranta, inşaata dayalı büyüme modeli uygulayan iktidarın kalan boş arazileri de yapılaşmaya açtığı gerçeğini ekleyin. Nüfus artıyor, boş alan azalıyor: Buyurun size, dip dibe yaşam dayatması. Tarım arazisini, kupon araziyi, gecekondu arazisini “dönüşüm” adı altında ranta aç; tarımı, hayvancılığı, üretimi bitirilen Anadolu’nun İstanbul’a mecburi yığılmasının önüne geçecek bir ekonomik model uygulama; her yer inşaat, bina; her yer insan olsun; böyle bir şehirde “sosyal mesafe” nasıl sağlanabilir? Çareler Yapılacak olan belli: İstanbul’u kanal projeleriyle daha da ranta açmayın. Bu şehir deprem riski taşıyor; bu şehir virüslerin yayılmak için en sevdiği ortamı, yani aşırı kalabalığı barındırıyor. Kısa vadede ilk iş: Tüm çalışanlara Hazine garantisiyle acil ücretli izin verilmeli; dövize endeksli, geçiş garantili, parasını bizim ödediğimiz projelerin sözleşmeleri feshedilmeli ve iki üç haftalığına sokağa çıkma sınırlaması getirilmeli. Bu büyük tehlike atlatıldığındaysa, acilen ekonomik model değişikliğine gidilmeli. Anadolu üretmeli; tarımda, hayvancılıkta bağımlılık bitmeli; inşaatla büyüme yerine ihtiyaçlara göre büyüme ve paylaşım modeline geçilmeli. İstanbul, “yeter” diyor; dengeli ve planlı büyüme; deprem ve salgın riski taşıyan İstanbul’u da rahatlatmanın tek yolu. Kanal yaparak, nüfusu daha da İstanbul’a yığarak çözülmez bu işler. Önce yaşam hakkı, önce halk sağlığı. Video konferanslı kabine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Kabinesi ile video konferans toplantısı gerçekleştirdi. Erdoğan başkanlığındaki görüşmeye, İletişim Başkanı Fahrettin Altun ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da katıldı. l ANKARA/Cumhuriyet Endişe verici senaryolar BELEDİYELERİN DESTEKLENMESİNİ İSTEDİ İmamoğlu’ndan gıda güvencesi Kılıçdaroğlu’nun partilere gönderdiği raporda yer alan kötümser senaryoya göre 6 milyon kişi işsiz kalabilir. Raporda karantina ve sokağa çıkma önerisi var. İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, belediye CHP’nin koronavirüs raporunda, Türkiye’nin şu anda içinde bulunduğu vaka ile 10 bin vakayı kapsayan olası bünyesindeki bazı mekânları geçici karantina mekanı ve sahra hastanesi olarak belirlediklerini açıkladı. İmamoğlu, “Yenikapı miting alanı, Beylikdüzü Gürpınar Su Ürünleri Hali ve Maltepe miting alanını bu amaçla tanımladık. Bu alanlara 2 3 gün içinde dev, taşınabilir hava salonları ya da dev çadırlar kurarak, bu alanları geçici hastane ve ameliyathaneye dönüştürmeye hazır olduğumuzu, Sağlık Bakanlığımıza bildirdik. Yenikapı’da ilk aşamada 1.000 yataklı, ilerleyen aşamalarda ise 7 bin 300 yataklı dev bir sağlık çadırını hizmete sokmak mümkün olabilecek” diye konuştu. ‘İhaleleri iptal edin’ İmamoğlu senaryoya göre dolar kurunun Haziran ayı sonu itibarıyla 8 TL olabileceği, genel büyü menin 5 puan küçüleceği; işsiz sayısının ise 1.5 milyon ile 2.7 milyon arasında artabile ceği tahmininde bulunuluyor. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun siyasi parti liderlerine gön derdiği raporda koronavirüsün Türkiye’de ekonomi üzerindeki etkilerine ilişkin risk analizleri yapıldı. Raporda salgının Türkiye üze rindeki etkileri senaryo üzerin den karşılaştırıldı. Vaka sayısının 10 bine dayandığı “olası senaryo”, vaka sayısının 10 bin mahmut lıcalı ile 100 bin arasında olduğu “kötümser se naryo” ile vaka sayısının 100 bin ile 1 mil İmamoğlu dün Yenikapı Avrasya Gösteri ve Sanat Merkezi’nde koro Enfekte vakaların saptanabilmesi si çağrısında bulunan İmamoğlu, “Öniçin, yeterli ve etkili test uygulaması celikle, her ay genel bütçeden alınan yon arasında olduğu “felaket senaryosu” olarak belirlendi. navirüs salgınına ilişkin açıklamalar na bir an önce geçilmesi gerektiğinin nakdi tutar, artırılmalıdır. Belediye Senaryolar üzerinden döviz kuru; büyü da bulundu. İstanbul’da faaliyet gösteren gıda ve perakende zincir yöneticileri ile toplandıklarını anlatan İmamoğlu, “Salgın sona erene kadar, 16 milyonun temel gıda ve hijyen malzemesi ihtiyaçlarının temin edilmesinde hiçbir sıkıntı olmayacak. Bunu İBB olarak, garanti ediyoruz” dedi. İmamoğlu, 600 otel yöneticisi ile sağlık çalışanlarının çalıştıkları hastanelere yakın otellerde konaklamaları için pirensip anlaşmasına vardıklarını söyledi. Beylikdüzü Gürpınar Balık Hali’ndeki boş binalar ve otoparkla birlikte 2 bin 270 yataklı hastane bölgesine dönüştürüleceğini söyleyen İmamoğlu, 5 bin kişiye 3 öğün yemek hizmeti verebilecek mutfak ve personelin hazır hale getirildiğini anlattı. altını çizen İmamoğlu şunları söyledi: “Hem İstanbul hastanelerinde hem de İBB sağlık hizmetlerinde kullanılmak üzere, çok daha fazla solunum cihazına ihtiyaç olduğu açıktır. Devletimizi bugün yönetmekle sorumlu olan herkese sesleniyor ve özellikle rica ediyorum: Lütfen, insani ve ekonomik önceliği bulunmayan, üzerinde bir mutabakat oluşmamış, büyük ve tartışmalı yatırımlarla ilgili ihale süreçlerini hemen iptal edin. Bu, bugünün ruhu için yapılmak zorunda olan bir davranıştır. Türkiye’deki koronavirüs süreci, henüz başlangıcında ve ne yazık ki gittikçe büyümekte. Sokağa çıkmamayla ilgili kararların daha radikal biçimde alınması gerekiyor.” Yerel yönetimlerin desteklenme lerin vergi ve sigorta gibi borçları ertelenmeli. Belediye mevzuatında var olan; özellikle dış borçlanma limitleri artırılmalı ve hazine garantisi verilmelidir. BOTAŞ ödemelerinin ertelemesi de ekonomik olarak sağlanmalıdır. Su faturalarının ertelenebilmesi için, enerji maliyetlerinin ertelenmesi sağlanmalıdır. Yakıtlar için ÖTV muafiyeti getirilmelidir” dedi. Halk riske atılmıyor İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) koronavirüs ölümleri nedeniyle Beykoz Baklacı Mahallesi ve Kilyos’ta yeni mezar alanlarının açıldığını, personel ve halk sağlığının riske atılmaması için titizlikle gerekli önlemlerin alındığını açıkladı. l İç Politika me, enflasyon ve işsizlik gibi parametrelerle ilgili olasılıklar tespit edildi. 4 Olası senaryo: Vaka sayısının 1000 ile 10 bin arasında olduğu olası senaryoya göre Haziran ayı sonu itibarıyla dolar kurunun 8 TL’ye kadar çıkabileceği; tarım sektörünün 1 puan; sanayi sektörünün 5 puan; inşaat sektörünün 2.5 puan; hizmetler sektörünün 7 puan; genel olarak büyümenin 5 puan küçülebileceği belirtiliyor. Olası senaryoda; 1.5 milyon ya da 2.7 milyon kişinin işsiz kalabileceği; enflasyonun da 5 puan ya da 7 puan artabileceği tahmini yapıldı. Türkiye’de bölgesel karantinanın uygulanması gerektiği belirtilen olası senaryoda pandeminin dünya genelinde devam edeceği belirtiliyor. 4 Kötümser senaryo: Vaka sayısının 10 bin ile 100 bin arasında olduğu kötümser senaryoya göre Haziran ayı sonu itibarıyla dolar kuruyla ilgili sabit kur rejimine geçi leceği tahmini yapılıyor. Kötümser senaryo BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI SOYER, KOLİ PAKETİ VE KİTAP DAĞITTI da; tarım sektörünün 7 puan, sanayi sektö rünün 15 puan, inşaat sektörünün 3,5 puan, İzmir’de yardım seferberliği hizmetlersektörünün15puan;genelolarak büyümenin ise 15 puan küçülebileceği belirtiliyor. Kötümser senaryoda 3,9 milyon ya da 6 milyon kişinin işsiz kalabileceği; enf lasyonun da 20 ya da 30 puan artabilece Tüm dünyada etkisini gösten korona landı. İlk gıda paketlerini virüse karşı İzmir Bü ekiplerle birlikte tes yükşehir Belediye Baş lim eden Soyer, çocuk kanı Tunç Soyer ve eki lar için de kitap hedi bi seferberlik başlat ye etti. Soyer, “Bugün tı. İlk olarak yatırımla yapmaya çalıştığımız rı durduran ve virüsle şey Türkiye’ye ilham mücadale edeceğini ifa olacak, dünyaya örnek den eden Soyer, kentte olacak bir şey” dedi. toplu ulaşım araçlarını İzmir’de salgından dezenfekte etti. Virüs korunmak için kulla le mücadelede emeği nılan maskelerin bu büyük olan sağlık çalı Tunç Soyer lunamaması üzerine şanlarına toplu ulaşım belediye bünyesinde araçlarını ücretsiz yaparak destek ki Meslek Fabrikası’nın dikiş eğit olan Soyer, ihtiyaç sahibi ve evin menleri günlük 2 bin tıbbi maske den çıkamayan yaşlılara gönüllü üretimine başladı. ler aracılığıyla yardım uzatarak ev Koronavirüs salgınının önüne lerine süt ve gıda paketleri ulaştır geçmek için alınan tedbirler kapsa dı. İzmir’de ayrıca maske sıkıntı mında İzmir Büyükşehir Belediyesi sı yaşanması sonrası Meslek Fabri açıkta gıda satışını yasakladı. Sağ kasında çalışan dikiş eğitmenleriy lık çalışanları, eczacı ve eczane ça le günde ortalama 2 bin maske üre lışanlarına da toplu ulaşım araçla timi sağlandı ve hastanelere gön rından ücretsiz yararlanması ka derildi. rarlaştırdı. Koronavirüs salgını ne ‘Örnek olacağız’ deniyle kan stokları azalan Türk Kızılay’ın kan bağışı kampanyası İzmir Büyükşehir Belediyesi Sos na İzmir Büyükşehir Belediye Baş yal Hizmetler Daire Başkanlığı ta kanı Tunç Soyer de destek verdi. rafından tespit edilen 65 yaş üs Soyer, İzmirlileri ve belediye çalı tü maddi durumu iyi olmayan yurt şanlarını kan bağışına çağırdı. taşlara gıda paketi dağıtımına baş l İZMİR/Cumhuriyet yavaş, yurdu kiraladı Sağlıkçılara konaklama desteği Ankara Büyükşehir Belediyesi, yeni tip koronavirüs (Covid19) ile mücadele eden sağlık personelinin hizmetine sunmak üzere konteyner yapımına başladı. Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, sosyal medyadan yaptığı paylaşımda, şunları kaydetti: “Hacettepe ve İbni Sina Hastanesi’nin ardından, salgın sürecinde yoğun bir mesaiyle çalışan Bilkent Şehir Hastanesi sağlık personelinin de istirahati için toplam 60 tekli odadan oluşan 3 konteynar yapımına başladık. Salgın sürecinde yoğun bir mesaiyle çalışan Hacettepe Üniversitesi sağlık personelinin talepleri doğrultusunda, ilk aşamada 100 yataklı öğrenci yurdu kiralayarak tüm sağlık çalışanlarına tahsis ediyoruz.” l ANKARA/Cumhuriyet ği tahmininde bulunuluyor. Türkiye’de birden fazla bölgede bölgesel karantinanın uygulanması gerektiği öngörülen kötümser senaryoda uluslararası ilişkilerin kesilebileceği kaydediliyor. 4 Felaket senaryosu: Vaka sayısının 100 bin ile 1 milyon arasında olduğu felaket senaryosunda dolar kuruyla ilgili sıkı sermaye kontrollerinin yaşanabileceği belirtiliyor. Felaket senaryosunda tarım sektörü 10 puan, sanayi sektörü 40 puan, inşaat sektörü 25 puan, hizmet sektörü 30 puan, genel büyümenin ise 30 puan küçüleceği tahmin ediliyor. İşsiz sayısının 7 milyon ile 11 milyon arasında artabileceği; enflasyonun da 60 puan artacağı tahmini yer alıyor. Ulusal düzeyde karantina ve sokağa çıkma yasağının uygulanması gerektiği belirtilen felaket senaryosunda uluslararası ilişkilerin kesilmesiyle birlikte ülkeler arasında savaş çıkma riskinin artacağı belirtiliyor. l ANKARA MERAL AKŞENER AÇIKLADI Sağlıkçılar şehit sayılsın önerisi İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, koronavirüs salgınında mücadele eden ve yaşamını yitiren sağlıkçıların şehit ilan edilmesi önerisinde bulundu. Kanal İstanbul ihale sini de eleştiren Akşener, “Acelesi var mıy CHP SÖZCÜSÜ ÖZTRAK SERT ÇIKTI dı? Öncelik sıralamalarındaki problemden bahsediyorum, bunun birinci adı ciddiyetsiz liktir” dedi. OHAL’i aklınızdan geçirmeyin Katıldığı bir televizyon programında gündeme ilişkin açıklamalarda bulunan Akşener, “Korona ile mücadele ederken hasta sından virüsü alıp vefat eden bütün dok CHP Sözcüsü Faik Öztrak, koro İki gün önce AK Parti Genel Baş zuat çerçevesinde, OHAL gereknavirüs salgınında milleti ye kanı çıktı, “Hastanelerde 8 bin 554 meksizin valilerimizin sokağa çık tor hemşire ve sağlık çalışanın, hepsinin şehit ilan edilmesini öneriyorum. Ayrıca şoför, ni bir OHAL’e hazırlamaya kimse vakayı takibe aldıklarını” söyle ma yasağı ilan etmesi mümkün bekçi gibi hastanede görev yapan persone nin kalkışmaması gerektiğini belir di. Aynı gün Sağlık Bakanı toplam dür. Hastalığın hızla yayıldığı ille lin de sağlık çalışanlarına verilen primden terek, “Hastalığın hızla yayıldığı illerimizde il umumi hıfzısıhha meclisleri ve valiler pekâlâ sokağa çıkma yasağı ilan edebilirler. Tekrarlıyoruz: Millet can derdindeyken, kimse kasaplığa soyunup et derdine düşmesin. Yeni bir OHAL’i kimse aklından bile geçirmesin” diye konuştu. CHP’li Öztrak, koronavirüs salgınıyla ilgili yaptığı açıklamada özetle şunları dile getirdi: n Hangisi doğru: Sağlık Bakanı salgınla ilgili bilgi paylaşımını gece hasta sayısının 2 bin 433 olduğunu ifade etti. Tabii rakamlar arasındaki büyük fark kafa karıştırdı, kuşkulara neden oldu. Hangisi doğru? n Hızla yayılıyor: Diğer ülkeler kadar test yapamıyoruz, buna rağmen salgının diğer ülkelerden çok daha hızlı yayıldığını görüyoruz. Bizim 15 günde ulaştığımız hasta sayısına; Almanya 28. günde, İtalya ise 20. günde ulaşmıştı. n Milleti hazırlıyorlar: Sürekli “Herkes kendi OHAL’ini ilan etsin” diyerek, milleti yeni bir OHAL’e ha rimizde il umumi hıfzısıhha meclisleri ve valiler pekâlâ sokağa çıkma yasağı ilan edebilirler. Tekrarlıyoruz: Millet can derdindeyken, kimse kasaplığa soyunup et derdine düşmesin. n İş kayıpları yaşanacak: Merkez Bankası’nın kârlarına erkenden el kondu; ihtiyat akçesi yendi, bitirildi. Seyahat ve tur hizmetleri, konaklama ve yiyecek, havayolu taşımacılığı, kültürel hizmetler, perakende ticaret başta olmak üzere pek çok hizmet sektöründe üretim ve dolayısıy yararlanması lazım” dedi. Kanal İstanbul ihalesinin yapılmasını eleş tiren Akşener, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a da seslenerek “Türkiye’deki yanlış ekonomik tercihler ve beton ekonomisinden derhal vazgeçip teknoloji üreten istihdam yaratan genç işsizliği bitiren bir sisteme geçmelisiniz” dedi. İnfaz düzenlemesinin de yangından mal kaçırır gibi yapıldığını anlatan Meral Akşener, “Esas mesele şu kadına dair çocuğa dair hem şiddet hem cinsel suçlar dahil olmak üzere ve uyuşturucuyla ilgili silah kaçakçılığı ile ilgili vesaire çok sert kırmızı çizgilerimiz var. Atatürk’e sövmek serbest ama sa yarısı yapıyor. Bu paylaşımlarda da zırlamaya kimse kalkışmasın. Ge la iş kayıpları yaşanacağı anlaşılı yın Erdoğan’a kaşının altında gözün var de şu ana kadar bir kurumsallık yok. nel sağlık sebebiyle, mevcut mev yor. l ANKARA/Cumhuriyet mek suç” diye konuştu. l İç Politika