Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 7 ARALIK 2020 PAZARTESİ Asgari ücretteki hakça bir artış, harcamaları artırarak ekonomiyi de canlandıracak Artış ekonomiye yarar Ülkede yaklaşık 10 milyon kişi, açlık sınırı altında, 2 bin 324 TL’lik asgari ücretle geçinmeye çalışıGAMZE yor. Bu ay sonunda açıkBAL lanacak olan asgari ücret için görüşmeler başlarken, Altınbaş Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Hayri Kozanoğlu, 2021 asgari ücretinin 3 bin 770 TL olması gerektiğini hesapladı. Asgari ücret alan insanların yetersiz beslendiğine, faturalarını ödeyemediğine, çocuklarının uzaktan eğitim görmesi için gerekli donanımı sağlayamadıklarına ve “iki yakalarını bir araya getirmek için” borç batağına saplandıklarına dikkat çeken Kozanoğlu, Hayri Kozanoğlu asgari Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: “Asgari ücret belirlenirken gıda zamları ve büyümeden kaynaklanan refah payı eklenmeli. Böylece 2021 asgari ücreti net 3 bin 770 TL’ye çıkarılmalı.” ücrette yapılacak hakça bir artışın, ekonomiyi de canlandıracağına dikkat çekti. Kozanoğlu, bunu şu sözlerle destekledi: Vergi dışı bırakılmalı “Asgari ücretliler en temel insani gereksinimlerini karşılamakta güçlük çeken dar gelirli bir kesim. Bu nedenle gelirlerini hemen harcamaya dönüştürme, ekonomiyi canlandırma eğilimleri yüksek. Asgari ücretlilerin ithal malları satın alma eğilimleri de düşük. O nedenle gelir artışları cari açığı da olumsuz etkilemeyecektir. Kıt kanaat geçindikleri için dövize yönelmeleri de söz konusu değil. Ayrıca ihtiyaç kredisi kullananlar ve kredi kartı limitlerini sonuna kadar zorlayanlar çoğunlukla dar gelirliler. Asgari ücretteki hakça bir düzenleme, bu borçların ödenmesini de kolaylaştıracaktır.” Salgın sürecinde dünyada gıda fiyatları düşerken, Türkiye’de yükseldiğine dikkat çeken Kozanoğlu, bunda artan döviz kurunun etkili olduğuna dikkat çekti. Kozanoğlu, tüm bunlar dikkate alınarak asgari ücretin belirlenme biçiminin demokratikleştirilmesi için şu önerilerde bulundu: “Asgari ücret, vergi dışı bırakılmalı ve AGİ asgari ücretin dışında kabul edilmeli. Hesaplama yapılırken 2020 brüt asgari ücreti 2 bin 943 TL baz alınmalı. TÜİK’in son açıkladığı kasım ayı tüketici fiyatlarına göre gıda ve alkolsüz içeceklerde yıllık fiyat artışı yüzde 21.08. Şu an geçerli 2021 Yeni Ekonomi Programı’nda yüzde 5.8 büyüme öngörülüyor. Asgari ücretlerin belirlenmesinde gıda fiyat artışları oranının ve büyümeden kaynaklanan refah payının eklenmesiyle asgari ücret net 3 bin 770 TL’ye yükseltilmeli. Ayrıca, salgının ikinci dalgasıyla birlikte sayılarının artması beklenen nakdi ücret desteğinden yararlananlara yapılan aylık ödeme net 2 bin 500 TL’ye çıkarılmalı.” ‘EMEKLI AÇ BIRAKILMASIN’ CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer; emekli, asgari ücretli ve memurların ücret artışını belirleyen TÜİK’in enflasyon rakamlarının, çarşıpazardaki gerçek enflasyonun çok altında olduğuna dikkat çekerek “enflasyon hesabı çarşıpazara göre yapılsın” talebinde bulundu. Temel tüketim maddelerine art arda gelen zamlarla sabit gelirlilerin maaşlarının sürekli eridiğini vurgulayan Gürer, bu kesimlerin yaşadığı ekonomik sorunların irdelenip ücret artışının da buna göre belirlenmesi için Meclis Araştırma Önergesi verdi. Gürer, “2021 yılı ilk altı ayı emekli ve memur ücretlerine yansıtılacak ve asgari ücret artışına yansıyacak enflasyon rakamları için esas alınması gereken günlük tüketim gıda maddeleri ve zorunlu elektrik, doğalgaz, su, ulaşım ve gıda giderleri dikkate alınarak belirlenmelidir” diye konuştu. l Ekonomi Servisi 12 GÜN SÜRECEK Meclis’te bütçe mesaisi başlıyor Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu’nda, bugün başlayacak “bütçe maratonu” 18 Aralık’ta tamamlanacak. Kesintisiz 12 gün sürecek olan 2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu görüşmelerinde ilk toplantı hükümet adına Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın 2021 Bütçe sunumuyla başlayacak. Ardından sırasıyla İYİ Parti grubu adına; Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu ile Samsun Milletvekili Erhan Usta, MHP grubu adına grup başkanvekilleri Erkan Akçay ile Levent Bülbül konuşacak. HDP grubu adına eşgenel başkanlar Pervin Buldan ile Mithat Sancar, CHP grubu adına ise Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu konuşacak. AKP grubu adına ise Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş ile Grup Başkanvekili Mehmet Muş söz alacak. Görüşmelerde koronavirüs tedbirleri kapsamında alınan önlemler uygulanacak. Meclis’e ziyaretçi kabul edilmeyecek. Meclis’e girişlerde milletvekilleri dışında herkese HES kodu sorulacak, milletvekilleri maskesini çıkarmadan konuşacak. Kulislerde ikram yasaklanacak. l ANKARA FAHIŞ FIYAT FARKI Üreticiden market tepkisi Adanalı üreticiler, hasat zamanında limonun kilosu halde 1 lira iken, markette yaklaşık 5 liraya satılmasına tepki gösterdi. Ürün bolluğundan fiyatlarda düşüş olduğunu kaydeden Adana Kabzımallar Odası 2’nci Başkanı Mahsun Doğan, “Marketlerde fiyat farkı olunca insanlar satın almıyor ve ürünler elde kalıyor” dedi. Bu konuda yetkililerden destek beklediklerini ve fiyatların normal seviyeye çekilmesi gerektiğini kaydeden Doğan, “Limonumuz birinci sınıf kalite limon. Üretici, ürün bolluğundan dolayı bu limonu 50 kuruş ile 1 TL arasında vermek durumunda kalıyor. Buna karşılık marketlerde 5 TL’ye satılıyor. Buradan 1 TL’ye çıkarken marketlerde 23 TL’ye satılmış olsa vatandaş bolca limon alır ve ürün elde kalmaz” dedi. l DHA İstanbullunun yüzde 60.2’si, geçinecek kadar para kazanamıyor Vatandaş geçinemiyor İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul İstatistik Ofisi’nin, “İstanbul Barometresi” araştırmasının ikincisi, halkın borçlarının arttığını, geçinemediğini, işten çıkarılma korkusu içinde olduklarını ortaya koydu. 23 Kasım1 Aralık 2020 aralığında 850 İstanbul sakini ile telefon üzerinden görüşülerek hazırlanan rapora göre: 4 Katılımcıların yüzde 60.2’si kasım ayında geçinecek kadar para kazanamadığını; yüzde 87.6’sı ise 5 bin TL tutarında beklenmedik acil bir harcamayı kendi imkânları ile karşılayamayacağını belirtti. 4 Yüzde 55.1 oranındaki yurttaş, ülke ekonomisinin kötüleşeceğini düşünüyor. Kendi ekonomisinin yakın dönemde kötüleşeceğini düşünenlerin oranı yüzde 55.3’e çıktı. 4 Katılımcıların ekim ayına göre borç alma oranı artarak yüzde 44’e çıktı, borç verme oranı ise azalarak yüzde 3.2’ye düştü. Borçlar ödenemiyor 4 Kredi kartı kullanan İstanbullunun sadece yüzde 36’sı kredi kartı ekstresinin tamamını ödeyebiliyor. Asgari tutarı ödeyenlerin sayısı yüzde 33.2, kredi kartı borcunu hiç ödemeyenlerin sayısı ise yüzde 18.6 oldu. 4 Katılımcıların yüzde 72.6’sı bin TL, yüzde 87.6’sı 5 bin TL tutarında beklenmedik acil bir harcamayı kendi imkânları ile karşılayamayacağını belirtti. 4 Katılımcıların yüzde 28.7’si işten çıkarılma korkusu yaşıyor. 4 İş arayanların yüzde 75’i yakın dönemde iş bulamayacağına inanıyor. 4 Yüzde 59.1, indirim marketlerinden alışveriş yapıyor. 4 Katılımcılara yöneltilen “Sizce İstanbul’un en önemli sorunu nedir” sorusuna, yüzde 60.4 olası İstanbul depremi, yüzde 52.6 ekonomik sorunlar, yüzde 41.1 ulaşım yanıtını verdi. 4 İstanbulluların hem stres hem de kaygı seviyesi bir önceki aya göre arttı. Stres seviyesi 10 üzerinden 7.5, kaygı seviyesi 7.1 olarak belirlendi. Kadınların ortalama stres seviyesi 8 iken erkeklerin 7.1 olduğu görüldü. 4 Yaşam memnuniyeti seviyesi 4.4, mutluluk seviyesi 4.7 ölçüldü; her iki seviye de geçen aya göre azaldı. l Ekonomi Servisi İşyeri kapanan esnafın kazancı yok, borcu çok. İcralar iflasa sürüklüyor ‘Esnafa yönelik icra dursun’ ESNAFIN BOŞ BEKLEYİŞİ Covid19 tedbirleri kapsamında uygulanan sokağa çıkma kısıtlamasının ilk gününde, etrafında ikamet edenlere hizmet etmek amacıyla kepenklerini açan esnaf, müşterisiz zaman geçirdi. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Pandemi sürecinde binlerce esnafımız icra memurlarıyla karşılaştı. Tüm icralar yine en azından pandemi süreci bitene kadar durdurulmalı” dedi. “Kazancı olmayan esnafımızın bir de icra geldiğinde ayakta durma şansı kalmıyor” diyen Palandöken, “Bu icralar esnafımızın kara listeye düşmesine neden oluyor. Kredi almakta zorlanan esnafımızın yeniden kara listeye girmesinin mutlaka önüne geçilmeli” diye konuştu. Palandöken, şöyle devam etti: “Köprü, otoyol geçiş ücretleri, mal alınan şirkete olan borçlar, kira borçları, kredi borçları, şahıs borçları gibi tüm konularda gelebilen icra işlemleri esnafın bu dönemde tamamen batmasına neden oluyor. Esnaf zaten mart ayından bu yana hep borcunu borçla kapattığı için zor günler geçiriyor. Özellikle genelge ile işyeri kapatılan esnafın bu dönemde zaten bir kazancı yokken, çektiği kredileri ödeyemezken icraya verilen borcunu da ödeyecek gücü yok. Piyasalardaki dengeler esnafın tamamen batmasına neden olacak şekilde mallarını haczetmekle düzelmez.” l Ekonomi Servisi Ortadoğu yeniden şekillenirken Ortadoğu jeopolitiği, Avrupa jeopolitiği ile örtüşerek şekilleniyor. Gelişmeler öncelikle İran’ı hedef alıyor; halkı Covid19’dan kırılır ekonomisi yerlerde sürünürken, “Salgın nedeniyle ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalan bazı ülkelere bütçe desteği” vermekten söz edebilen AKP Türkiyesi’nin, “bölgesel hegemon” olma fantezisinin bir absürt fantezi olarak kalmaya mahkum olduğunu da kanıtlıyor. Iran’a karşı blok... Bu yıl, İran’ın etkisini, nükleer silah yapma kapasitesini sınırlandırma çabaları hızlandı. İran’ın bölgedeki en önemli komutanı General Süleymani ocak ayında öldürüldü. Haziranda İran’ın nükleer tesislerinden Natanz reaktöründe büyük patlamalar meydana geldi. Eylülde İran çok önemli bir Suudi rafinerisini roketlerle, IHA’larla vurdu. Kasımda, İran’ın nükleer programının “babası” olarak bilinen Fahrizade öldürüldü. Bu, İran rejiminin nükleer silah üretme kapasitesini, halkının gözünde, “yabancı ajanların ülkeye sızmasını, suikastları engelleyemeyen” bir rejim olarak meşruiyetini zayıflatmayı amaçlayan saldırılara paralel, bölgede İran karşıtı bir blok hızla şekilleniyor. Bu yıl, özellikle İran’ın Suudi rafinerisine yönelik saldırısından sonra, Körfez ülkelerinin İsrail ile yakınlaşma, ekonomikdiplomatik ilişkileri “normalleştirme” çabaları hızlandı. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn’in İsrail ile diplomatik temasları hızlandı. Kimi yorumculara göre, BAE’nin çabaları normalleşmenin ötesine geçmeye başladı. Tel Aviv ile Abu Dabi arasında direkt uçuşlar 2021’de başlıyor. Kasımda, İsrail ve BAE karşılıklı vize sınırlamalarını kaldırma kararı aldı. BAE, ABD ve İsrail’in batı yakasındaki geçiş kapılarını “modernleştirme” projesinin finansal boyutuna katılıyor; geçen ay Filistin sorununu yok sayarak bir grup İsrailli yerleşimciye ev sahipliği yaptı; BAE Ticaret Bakanı, 40 kadar girişimciyle İsrail’deydi. Bir süredir İsrail ile diplomatik ve istihbarat bağları geliştiren Suudi Arabistan’ın (Fahrizade suikastından iki hafta önce Pompeo, Netanyahu ve Muhammed bin Salman gizli bir toplantı yapmışlar) Katar’la arasındaki anlaşmazlıkları çözmeye yönelik bir süreci başlattığı da konuşuluyor. Bu alanda bir ilerleme gerçekleşirse, Suudi Arabistan Katar’a hava sahasını açarak, İran’ı önemli bir gelirden daha mahrum bırakacak. Katar yeniden Arap dünyasının içine çekilir, İran karşıtı bloka katılırsa, Türkiye’nin Katar’daki askeri üssünün geleceği üzerinde büyük bir soru işareti oluşacak. Mısır ve BAE ise Katar’la yakınlaşma yönünde adım atmaya henüz niyetli değil. BAE, bölge jeopolitiğine salt İran’a karşı bir ittifakın ötesinde, Arap dünyasının kültürel ve siyasi geleceği, Müslüman Kardeşler’in (siyasal İslamın) tasfiyesi açısından bakıyor. Bu bağlamda, Mısır gibi BAE de Türkiye’nin bölgedeki etkisinin kırmak istiyor. Ortadoğu’dan Doğu Akdeniz’e BAE ve Mısır’ın Türkiye’nin etkisini kırmaya yönelik çabaları Ortadoğu jeopolitiğini Doğu Akdeniz üzerinden Avrupa jeopolitiğine bağlıyor: BAE 18 Kasım’da Yunanistan’la, bir “Stratejik Ortaklık” anlaşması imzaladı. Anlaşmanın BAE’ye, Türkiye’nin Katar’daki üssüne cevap olarak Yunanistan’da asker bulundurma olanağı sağlayacağı anlaşılıyor. Panteion Üniversitesi’nden Prof. Ifintis ve BAE Politika Merkezi’nden Ebtesam al Ketbi, Al Monitor’a verdikleri demeçlerde anlaşmanın, Türkiye’deki, siyasal İslam rejiminin yayılmacı eğilimini önlemeyi amaçladığını vurguluyorlar. Ifintis, “Washington ve Paris’in de onayı alınmıştır” diyor. BAE, geçen hafta, Mısır, Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi’nin düzenlediği deniz tatbikatına da katıldı. Yunanistan halen İsrail ile ortak bir uluslararası uçuş eğitim merkezi geliştirirken, İsrail’in resmi bir açıklama yapmadan, BAE ile aynı tatbikatlarda yer almasına da aracılık ediyor. Kısacası Doğu Akdeniz’den Ortadoğu’ya, BAE’den Avrupa Birliği üyesi Yunanistan’a bir jeostratejik blok AKP Türkiyesi’ne karşı şekilleniyor. Hem de ABD’de Biden ile birlikte “Liberal emperyalist” (Liberal demokrasiyi yayma ve ABD liderliğini restore etme adına, siyasi ve askeri müdahaleye eğilimli) bir kadro (Örneğin: Sullivan, Blinken, Flournoy, Avril Haines) yönetimi devralmaya hazırlanırken. NAKDI ÖDEMELER YARIN BAŞLAYACAK Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, kasım ayına ilişkin Nakdi Ücret Desteği ödemelerinin 8 Aralık’ta başlayacağını duyurdu. Ödemelerin banka hesapları üzerinden yapılacağını anımsatan Selçuk, sistemde IBAN bilgisi eksik veya hatalı olanların ödemelerinin ise PTT aracılığıyla yapılacağını yineledi.