Katalog

EKONOMI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr BORSA 9 21 KASIM 2020 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.6390 4.6 kuruş 9.0730 9.1 kuruş 10.2000 12.4 kuruş 13.99 0.17 1324 10.93 puan 3103.06 45.17 lira 463.75 8.21 lira Dün dolar 7.70 lira, Avro 9.13 liraya kadar çıktı. Borsa İstanbul’da hisseler değer kazandı Piyasalar yön arıyor Faiz indirimi sonrası 7.52 liraya kadar inen dolar dün yükseldi. Bunda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Faiz sebeptir, enflasyon neticedir” vurgusu da etkili oldu. Merkez Bankası’nın (TCMB) önceki günkü 475 baz puanlı faiz indirimi sonrası, dün mali piyasalarda özellikle döviz kurlarında yeni denge arayışı yaşandı. Merkez Bankası’nın yeni adımlarının da izlendiği piyasada, açıklama kaynaklı dalgalanmalar da görüldü. Özellikle Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın faizle ilgili yorumları bunda etkili oldu. Acı ilaç faiz 18. MÜSİAD Expo Fuarı’nda konuşan Erdoğan, gerekirse bazı acı ilaçları içmenin gerektiğinin farkında olduklarını, faiz artırımını bu çerçevede değerlendirdiğini söyledi. Ancak Erdoğan, iktisatçı ve finansçılar tarafından anlaşılamayan “Faiz sebeptir, enflasyon neticedir” önermesini dün bir kez daha tekrarlarken buna şunu ilave etti: “Faiz her şeyden önce bir defa paradan para kazanmak suretiyle insanları sömürmektedir. Ülkemizi inşallah bu kronik sancıdan kurtaracağız.” Yazılı açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da, fiyat istikrarını sağlayacak politikaları ve araçları belirleme ve uygulama görevinin Merkez Bankası’na ait olduğunu belirtti. Ancak Elvan’ın şu vurgusu dikkat çekti: “Para politikasının, kamu mali disiplini ile desteklenmesi ve kamu ücret ve fiyatlamalarının enflasyon hedefleri ile uyumlu olarak belirlenmesi, enflasyon beklentilerinin hedeflere hızla yakınsamasında kritik rol oynayacaktır.” Sesmir Başkanı Orhan Ökmen ise faiz artışıyla ilgili şu vurguyu yaptı: “Politika faizinin örtülü faize fiilen eşitlenmesi, reel bir artış olmadığı için TL’ye ilave talep artışı yaratmayacaktır. TL, için oluşan tarihi fırsat bir kez daha heba edilmiş, Merkez Bankası faiz artırım döngüsünden kurtulamamıştır. TL hâlâ negatif faiz sedyesinde tedaviyi ve doktoru beklemektedir”. Bu tür gelişmeler ışığında önceki gün 7.52 liraya kadar çekilen dolar kuru, dün 7.557.70 lira, 8.85 liraya kadar çekilen Avro kuru da 8.959.13 lira arasında yukarı yönlü hareket etti. Borsa İstanbul ise inişli çıkışlı bir seyirden sonra günü yüzde 0.83 artışla kapattı. Yabancı girişi TCMB verilerine göre hisse ve tahvil piyasasına “ekonomide yeni dönem” vurgularının başladığı geçen hafta yabancı yatırımcılar yaklaşık 910 milyon dolar giriş yaptı. Bu giriş, bankanın verilerine göre Ağustos 2017’den beri en büyük giriş oldu. Böylece kümülatif verilere bakıldığında yılbaşından bugüne yaşanan yabancı çıkışı 13.5 milyar dolardan 12.7 milyar dolara geriledi. l Ekonomi Servisi Tüketici güveninde düşüş sürdü TÜİK’in “Tüketici Güven Endeksi, Kasım 2020” raporuna göre tüketici güven endeksi, kasımda önceki aya göre yüzde 2.2 azaldı, 81.9’dan 80.1 puana indi. Salgının da etkisiyle nisanda 78.1 puana kadar düşen endeks, daha sonra artışa geçerek eylülde 82 puana çıkmıştı. Öte yandan endeks hesabından çıkarılan gelecek 12 ayda işsiz sayısı beklentisi endeksi de 62.8’den 62.2 puana indi. Bu endekste azalış işsizlikte artışa işaret ediyor. l Ekonomi Servisi AYLIK YÜZDE 4.6 ARTTI Varlık Fonu’na 2017’de 3.3 milyar kârla devredildi, 2019 zararı 5.6 milyar TL Botaş denetimden kaçırılıyor İhracatçının ekim enflasyonu uçtu TÜİK’in “Yurtdışı Üretici Fiyat Endeksi, Ekim 2020” raporuna göre YDÜFE ekimde önceki aya göre yüzde 4.62, önceki yılın aralık ayına göre yüzde 35.86, 2019’un aynı ayına (yıllık) göre yüzde 37.69 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 17.38 artış gösterdi. Yıllık oran eylülde yüzde 33.55’ti. Yıllık fiyat artışları ara malında yüzde 37.4, dayanıklı tüketim malında yüzde 48.52, dayanıksız tüketim malında yüzde 36.04, sermaye malında yüzde 42.07 oldu. Bu fiyat endeksi, ülke ekonomisinde üretimi yapılan ve yurtdışına satışa konu olan ürünlerin üretici fiyatlarını zaman içinde karşılaştırarak fiyat değişimlerini ölçüyor. l Ekonomi Servisi TOBB AÇIKLADI: Kapanan şirkette artış yüzde 5.17 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) verilerine göre, ekim ayında kapanan şirket sayısı geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 5.17 artarak 1261 adet oldu. Kurulan şirket sayısı ise yüzde 22.84 artarak 10 bin 260’a çıktı. Tasfiye edilen şirket sayısı ise yüzde 0.86 azalarak 1158 adette kaldı. Ayrıca kapanan gerçek kişi ticari işletmesi sayısı yüzde 24.55 artarak 1561 adet oldu. İlk 10 ayda ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla kapanan şirket sayısı yüzde 12.67 artarak 11 bin 223, kurulan şirket yüzde 22.84 artarak 84 bin 172 adede çıktı. Tasfiye edilen şirket sayısı ise yüzde 10.15 artarak 11 bin 390’a çıktı. l Ekonomi Servisi ‘MUTLU ET’ ÇAĞRISI Yıldız Holding’de büyük buluşma Yıldız Holding, her yıl kasım ayında kutladığı “Mutlu Et Mutlu Ol Günü”nü, bu yıl dijital platformda gerçekleştirdi. 65 bin çalışanı bir araya getiren etkinlikte konuşan Yıldız Holding Başkanı Ali Ülker, faaliyetleriyle tüm dünyada pek çok haneye küçük mutluluklar sunduklarını, elde ettikleri gelirin bir kısmını da topluma ve dünyaya geri kazandırdıklarını vurguladı. l Ekonomi Servisi MUSTAFA ÇAKIR Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) görüşmeleri devam eden Elektrik Piyasası Yasa Teklifi ile BOTAŞ’ın doğalgaz alım ihaleleri, Kamu İhale Yasası kapsamı dışına çıkarılıyor. CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan da “Tüm BOTAŞ ihaleleri kamu denetiminden kaçırılıyor. Varlık Fonu’na devredildiğinden beri zarar eden BOTAŞ, AKP iktidarı sayesinde çöküşün eşiğine geldi” dedi. Kamu İhale Yasası’nın 3. maddesinde bazı kamu kurum ve kuruluşlarının belli bir parasal limitin altındaki mal ve hizmet alımları kapsam dışında tutuluyor. Meclis’te görüşmeleri devam eden “Elektrik Piyasası Yasa Teklifi’yle BOTAŞ ve bağlı ortaklıkları ile yurtdışında kurdukları şirketler için bu parasal limit uygulanmayacak. Böylece BOTAŞ’ın alımları Kamu İhale Yasası kapsamı dışına çıkarılmış olacak. AKP’nin 2017’de Varlık Fonu’na devrettiği BOTAŞ, o tarihten bu yana zarar ediyor. 2017’de 3.3 milyar lira TBMM’de görüşülen Elektrik Piyasası Yasa Teklifi’ne göre BOTAŞ’ın doğalgaz alım ihaleleri, Kamu İhale Yasası kapsamının dışına çıkarılacak. kâr eden BOTAŞ, 2018’i 2.4 milyar lira zararla kapattı. 2019’da ise zarar hızla artarak 5.6 milyar liraya yükseldi. İktidara göre artan zarar “yüksek finansman giderlerinden” kaynaklandı. Borcu da katlandı CHP Kocaeli Milletvekili Tahsin Tarhan, teklif ile yeni bir doğalgaz piyasası yaratıldığına dikkat çekerek “Yapılmak istenilen değişiklik BOTAŞ’ın tabutuna çakılan son çividir” dedi ve şöyle devam etti: “1974’te kurulan ve yakın tarihe kadar en kârlı KİT’lerden biri olan BOTAŞ, AKP sayesinde çöküşün eşiğine geldi. Kullandığımız doğalgaza 20182019 arası yüzde 64 zam gelmiş olmasına rağmen sadece zarar değil, borç da katlandı. Varlık Fonu’na devredilmeden önce sadece 10.2 milyar TL borcu olan BOTAŞ’ın, 2019 itibarıyla borcu 45 milyar seviyesini aşmış durumda. Kurum ölüm döşeğinde.” Avrupa ülkeleri 1000 metreküp doğalgaza 120 dolar öderken Türkiye’nin iki katını ödemek zorunda kaldığına dikkat çeken Tarhan, “Faturalar vatandaşın cebini yakıyor. Bu başarısızlığın mimarları şimdi ihale kanunundan da kurtulmak istiyor. Bu yetki ile BOTAŞ Türkiye’yi on milyarlarca dolar zarara uğratacak sözleşmeler yapabilecek” dedi. l ANKARA İhaleden AKP’li çıktı LimakCengizKalyon elenince iptal edilen Çukurova Havaalanı ihalesini AKP belediye başkan adayı kazandı. MUSTAFA ÇAKIR şaat/Ziver İnşaat ortak girişimi, RC RöneÇukurova Bölgesel Havaalanı’nın üstyapı ihalesinde en yüksek teklifi 147 tur sonunda 297 milyon 100 bin Avro arsans İnşaat Taahhüt AŞ, IC İçtaş İnşaat, YDA İnşaat AŞ, TAV Havalimanları Holding AŞ’nin teklif verdiğini söyledi. tı KDV karşılığında Favori İşletmecilik AŞ/ LimakKalyonCengiz YAKO Tekstil Sanayi ve Dış Ticaret AŞ ortak girişimi verdi. Çerkezköy merkezli iki firma da Kozuva Şirketler Grubu bünyesinde faliyet gösteriyor. Kozuva Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Kozuva, son seçimlerde AKP’den belediye başkan adayı olmuştu. Çukurova Havaalanı için daha önce yapılan ihalede LimakKalyonCengiz Ortak Girişim Grubu elenmişti. İhaleden 12 gün sonra dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan’ın görevden alınması dikkat çekmişti. İki kez ertelendi Süleyman teklif vermedi LimakKalyonCengiz Ortak Girişim Grubu’nun teklif vermemesi dikkat çekti. 147 tur süren pazarlık sonucunda en uygun teklifi 297 milyon 100 bin Avro artı KDV karşılığında Favori/YAKO ortak girişiminin yaptığı duyuruldu. İki firmanın havaalanı ve inşaat alanında etkin olan TAV, YDA, Rönesans, İçtaş gibi büyük firmaları geride bırakması dikkat çekti. İhaleyi kazanan iki firmadan Favori, açılışı CumhurbaşKozuva kanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan Somali Mogadişu Yeni Bakan Adil KaraismailHavaalanı’nın 20 yıl süreyle işletoğlu’nun göreve gelmesinden 18 gün son mesini almıştı. Diğer firma YAKO’nun faara da ihale iptal edildi. Önce yeni ihale liyet alanı “çorap imalatı” olarak gözükünin 26 Ekim’de yapılacağı ilan edildi. An yor. İki şirket de aslında Çerkezköy adrescak sonra 20 Kasım’a ertelendi. İhale dün li Kozuva Şirketler Grubu bünyesinde faDHMİ Genel Müdürlüğü’nde yapıldı. İha liyet gösteriyor. Süleyman Kozuva halen le öncesinde sabah saatlerinde TAV, ken Çerkezköy Ticaret ve Sanayi Odası Başkadilerinin de teklif vereceklerini duyurdu. nı olarak görev yapıyor. İhale sonucu Baİhale öncesi Komisyon Başkanı Ömer Gö kan Karaismailoğlu’nun onayının ardından nül, Favori/YAKO ortak grişimi, EMT İn resmiyet kazanacak. l ANKARA LOKANTACILARIN TALEBİ Yemek teslimatında komisyon azaltılmalı Türkiye Lokantacılar ve Pastacılar Federasyonu Genel Başkanı Aykut Yenice, Covid19 salgınıyla mücadele kapsamında lokantaların sadece paket servisi yapabileceğini anımsatarak “Bu zorlu süreçte online yemek sipariş sitelerinin esnaftan aldığı komisyonu en aza indirmesi gerekiyor, beklentimiz o yönde” dedi. Ayrıca bu kararların ekonomik etkilerinin olduğunu dile getiren Yenice, şöyle devam etti: “Binlerce çalışanımız var. Önemli bir istihdam sağlıyoruz. Bu karardan mutlaka olumsuz yönde etkileneceğiz. Çünkü paket servis bizim sektörümüzde çok küçük bir pay alıyor. Bugün fastfood yapan restoranlar paket servis yapabilir ama ev yemeği başta olmak üzere büyük çoğunluğumuz bu dönemde zorlanacaktır.” Kaş yaparken göz çıkarma Saray, tek adam rejiminin bir dediğinin diğerine uymamasına, beraber yüründüğü ile övünülen yollardan sık sık çark edilmesine alışkındık.. Siyasal İslam vitrinli söylemler çıkışında, Amerika’nın stratejik ortağı olmayla övünülen yollardan, siyaseten kullanılabilme sürecinin dolduğuna, eskidiğine, değiştirilmesine karar verilen iktidar erkinin, darbe ile devrilmesi operasyonu için düğmeye basılıyor.. FETÖ’cü darbenin kırılabilmesinin ardından, zikzaklı yollardan yürüyerek ayakta kalabilme yollarındaki çelişkilerin yaşanması sürpriz değildi.. Ancak ister Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, isterse Cumhur İttifakı’nı ayakta tutarak ayakta kalmayı seçmiş Devlet Bahçeli’nin ya da ikisiyle de bir dargın bir barışık çıkışlarıyla Bülent Arınç’ın aynı konuşmalarının metinleri içinden bir dedikleri ile öteki dediklerinin çelişmesi, işlerin arapsaçına dönmesi üzerinden de her konuşmalarının ardından, kendi geleceklerini de kollayarak yalpalamayı bilinçli stratejiye dönüştürmüş yandaşlarının, uzun uzun kafaları daha da karıştıran yorumlar, açıklamalar getirmek zorunda kalmaları hiç bu kadar sık, çarpıcı yaşanmamıştı.. Çok sıkı hazırlanılmış, pazarlanmış duyurularla, virüs salgınının yayılma hızında rekora yüründüğü gerçeği üzerinde, alınacak önlemlere ilişkin ciddi bir toplantı düzenleniyor. Saatler sürüyor, nefesler kesilmiş alınacak kararlar bekleniyor. Kararları doğrudan Cumhurbaşkanı açıklıyor. İşin ciddiyeti, önlemlere uyulması zorunluluğu algısı yerli yerine oturtuluyor. Sonrasında trajikomik dozlarda gelen açıklamalarla, nasıl uygulanabileceği üzerinden bilmece gibi kararların; çelişen, çatışan noktaları üzerinden ilgili atanmış bakanlar, görevli valilikler, kaymakamlıklar üzerinden bir sürü açıklamalarla, çelişkilere, uyulması olanaksız çarpıklıklara çözüm üretebilecek yeni yeni uygulamaların kararları geliyor. Bırakınız savunma yapmaktan sorumlu yandaşları, kararların alınmasında görev almışlar da içlerinde, bilim uzmanlarından birbirleri ile çelişen açıklamalar duyuluyor. Şimdilerde virüsün travmatik yayılmasını durdurabilme yolunda alınmış kararların, nasıl uygulanabileceği üzerinden ortaya çıkmış kördüğümün çözülebilmesi yolunda uygulanabilir formüller üretilebilmesi, sakıncaların en aza indirgenebilmesi yolunda, icracı iktidarın görevli, sorumlu kadrolarının seferberliğinde, duruma göre reçetelerin yazılabilmesi seferberliğinin her ölçekte yeni yeni kararlar açıklamalarını yaşıyoruz.. HHH Pat diye, okulların, yönetmeliklerde yeri olan ara tatiline girildiğinin haberini almıştık ki.. “Ne çabuk geldi, okullar kaç gün açık kalmıştı ki..” sorgulamasına yanıt bulmaya çalışyordum ki.. Önce dedikodusu, sonra da açılma tarihlerinin en erken yıl sonuna kaydırıldığının haberi geldi. Çalışan anne babaların çocuklarının nerelerde, hangi koşullarda güvence altına alınabileceği gerçeği sonradan tartışma gündemine girdi. Elbette açılır gibi yapılım, para kaynakları tüketildiği için açık tutulamayacak devlet okullarının gerçekçi tablosunun örneklerinin bilgileri büyüdükçe devasa çözülemeyecek kara tablolar çiziliverdi.. Hastalanmamaları için evlerden çıkarılmamaları zorunlu görülen çocuklardan bu arada hızla evde hastalığın birbirlerine bulaşıyor olmasının çarpıcı örnekleriyle, kendi yaşam alanlarımız içinden, yakın çevremizden, çaresizlik içinde yüzleşiverdik.. Yaşlı, yetişkin, genç, çocuk bir arada evlerinin içinde karantinadalar. Ekonomik önlemlerde nereye doğru yürünmekte olunduğunun tablosunda çok daha büyük kördüğüm.. Nasılsa evlere yasaklarla kapandık. Nasıl yapabilirsiniz bilemem alabildiğine kalabalık, tehdit altında dinleme şansı bulabilir misiniz hiç bilemem.. Hani hastalığa yakalanmalarında rekorlar kırılan milletvekilleri listeleri ne kadar kabarmış olursa olsun.. En işe yarar yayın Meclis oturumlarını izlemenizi öneririm. Herkesin herkese, “başınız sağ olun”, “geçmiş olsun” dilekleriyle söze girilen milletvekilerinin konuşmaları önce çok sıcak başlıyor. Sonra ekonominin gerçekleri üzerinden, siyasetin her alanına dönük çıkmazlar, çarpıklıklar, hele de hakhukuk adaleti katleden haksız hukuksuz icra yetkisinin kullanılmasındaki tersliklerden öylesine acımasız gerçekler, tablolar su yüzüne çıkıveriyor ki.. Beklenmedik anlarda patlayan kavgaların rengi bir yana, olup bitenlerin gerçekleri dudak uçuklatıyor.