Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 9 12 KASIM 2020 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.8700 33.1 kuruş 9.2570 43.2 kuruş 10.5130 41.3 kuruş 14.51 0.50 puan 1.279 36.22 puan 3168.03 169.24 lira 474.24 23.28 lira Bu kez Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ‘Ekonomide girdiğimiz yeni dönem’ sözü satın alındı Piyasada ‘yeni’ havası Naci Ağbal’ın Merkez Bankası Başkanı, Lütfi Elvan’ın Hazine ve Maliye Bakanı olması sonrası, mali piyasalarda başlayan “ekonomi politikalarında yeni dönem” beklentisi, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dün AKP Meclis Grubu’nda “Ekonomide girdiğimiz yeni dönemin hayırlı olmasını diliyorum” demesiyle daha da güçlendi. Her ne kadar Erdoğan’ın “Faiz sebep, enflasyon neticedir” ısrarı sürse de özellikle Elvan ve Ağbal’a atıfla “Atacakları her adımda kendilerinin yanında olduğumu belirtmek isBDDK’nin yeni swap kolaylığı ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Elvan ve Ağbal’ın atacağı adımlara destek vereceğini açıklaması sonrası TL güçlendi. Dolar 7.84 lirayı gördü. tiyorum” sözlerine yoğunlaşan piyasada döviz değer kaybederken TL güçlendi. Dün sabah saatlerinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK), yurtiçindeki bankaların “vadede TL satım” yönünde gerçekleştirecekleri swap ve türev işlemlerine getirdiği sınırlamaları bir adım daha gevşetmesiyle gerileyen dolar, Erdoğan’ın konuşması sonrası 8 liranın da altına çekildi. BİST yükseldi Ancak önceki akşam açıklama yapan kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in şu vurgusu, bundan sonraki sürecin izlenmesi açısından önemli olacak: “Politika uygulamaları Merkez Bankası değişikliğini ölçmede anahtar konumda. Merkez Bankası Başkanı’nın değişmesi para politikası kredibilitesinin artması ihtimalini doğuruyor. Maliye Bakanı’nın değiştirilmesinin ekonomik reformu hızlandırıp hızlandırmayacağı belirsiz.” Bu gelişmeler altında, dün dolar kuru 7.83698.2008 lira, Avro 9.16109.6932 lira arasında aşağı yönlü dalgalandı. Borsa İstanbul ise özellikle bankacılık hisselerinin etkisiyle 1284 puana kadar çıkarken günü yüzde 2.91 artışla kapattı. Türkiye’nin risk primi (CDS) 44 puan düşüşle 405 baz puan oldu. l Ekonomi Servisi MERKEZ BANKASI 9 aylık cari açık 28 milyar dolar Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi istatistiklerine göre, geçen yılın eylül ayında 2.8 milyar dolar fazla veren cari işlemler hesabı bu yılın aynı ayında 2.4 milyar dolar açık verdi. Yine, OcakEylül 2019’da 8.1 milyar dolar fazla veren hesap, bu yılın ilk 9 ayında 28 milyar dolar açık verdi. Eylül ayı itibarıyla son 12 aylık cari açık ise 27.5 milyar dolara yükseldi. Bu rakam ağustosta 22.3 milyar dolardı. Son yeni ekonomi programında (YEP) ise yılsonu için cari açık gerçekleşme tahmini 24.4 milyar dolar olarak ilan edilmişti. Ayrıca verilere göre, net hata noksan hesabı eylülde 67 milyon dolar, ilk 9 ayda 10.1 milyar dolar açık verdi. Resmi rezervlerde ise eylülde 3.6 milyar dolar, ilk 9 ayda 42.6 milyar dolar net azalış görüldü. l Ekonomi Servisi ONLINE ALIŞVERIŞLERDE Daha ucuza daha çok ürün aranıyor Veri ve pazarlama ölçümleme firması Nielsen’in, pandemi sürecindeki eticaret eğilimlerini mercek altına altan araştırması, internet üzerinden yapılan alışverişlerde fiyat hassasiyetinin daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Buna göre, alışveriş yapanlar, aynı ürün için internet alışverişinde daha az ödeme yapmak istiyor ve bu alışverişlerinde daha yüksek gramajlı ürünleri tercih ediyor. Öte yandan, pandemi sürecinde satış cirosu bazında en hızlı büyüyen 10 online alışveriş kategorisinden 3’ü gıda olarak öne çıktı. l Ekonomi Servisi EN ÇOK GIDAYA 208 firmaya 6.8 milyon liralık ceza Ticaret Bakanlığı Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, fahiş fiyat artışı yapan 208 firmaya, toplam 6 milyon 870 bin lira idari para cezası kesti. İdari yaptırım uygulananlardan 166’sı toptan sebze meyve, 20’si temel gıda ve diğer ürünlerle ilgili oldu. Öte yandan, Reklam Kurulu denetimleri sonucu da haksız fiyat artışı ve Covid19 salgını kapsamında 303 firma ve şahsa, 13.3 milyon lira idari para cezası kesildi. Ticaret Bakanlığı, 2020’nin ilk 8 ayı itibarıyla fiyat etiketi düzenlemeleri kapsamında 16 bin 936 firmanın denetlendiğini duyurdu. l Ekonomi Servisi ‘EN IYI KADRO BIZDE’ CHP Ekonomi Masası üyeleriyle birlikte “Ekonomi Otobüsü” önünde fotoğraf çektiren Kemal Kılıçdaroğlu, “Hiç kimsenin endişesi olmasın. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni bizden daha iyi yöneten ikinci kadro yoktur” dedi. CHP güçlü demokrasi, sosyal devletin inşası ve sürdürülebilirlik peşinde Her alanda üretim CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, dün “CHP Ekonomi Masası”nın toplantısına katılarak Türkiye’nin gelişmesi için partisinin önerilerini açıkladı. Öncelikle “Hiç kimsenin umutsuzluğa kapılma hakkı yoktur. Türkiye’de çözülmeyecek hiçbir sorun yoktur” vurgusu yapan Kılıçdaroğlu, CHP’nin stratejilerini şöyle özetledi: 4 Bu ülkede yaşayan herkes, ister doğu, batı, güney, kuzey ister Orta Anadolu, hangi kimlik, görüş ve inançtan olursa olsun her vatandaşın önce can ve mal güvenliğine ihtiyacı var. Bunun yolu da katıksız bir demokrasi, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı, medya özgürlüğü... Böylece yatırımcı önünü görecek yatırım yapabilecek uluslararası alanda rekabet edebilecek. ‘Özel’in dinamizmi 4 Türkiye’nin sanatta, sanayide, tarımda, üniversitede; her alanda üretmesi lazım. Demokrasi ile birlikte üretim seferberliği başlatmamız gerekiyor. KOBİ’lere, sanayici, çiftçi, turizmci ve esnafa sesleniyorum: Bizi sevdiğiniz için değil, iktidara geldiğimizde bizi en rahat eleştirebilmeniz için derdinizi rahatlıkla ifade edebileceğiniz için bize oy verin. Kimsenin ağzına bant çekmeyeceğiz. 4 Özel sektörün dinamizmini esas alarak ülkede sağlıklı, uzun vadeli, sürdürülebilir bir planlama hamlesi başlatmak zorundayız. Bununla birlikte Türkiye’nin katma değeri yüksek ürün üretme sürecini büyütmesi gerekiyor. Türkiye kökenli bir kişi gidip Almanya’da aşı buluyor. Eğer bir ülkede üniversiteyi bitirenlerin büyük bir kısmı geleceğini yurtdışında arıyorsa bunun tek sorumlusu siyaset kurumudur. 4 Yarattığımız katma değeri, yani milli gelir artışını hakça paylaşacağız. Güçlü bir sosyal devleti inşa etmek zorundayız. Bu, Türkiye’nin kendi barışını sağlaması demektir. KÖİ’ler soyuyor Güncel konularda da değerlendirme yapan Kılıçdaroğlu, bilinmeyen maliyetler, dolara endeksli garantiler nedeniyle kamu özel işbirliği (KÖİ) projelerinin devleti soyan projeler olduğunu, ülkesini düşünen hiçbir özel sektör temsilcisinin buna taraflar olamayacağını söyledi. CHP iktidarında IMF ile ilişkilerin nasıl olacağıyla ilgili de yorum yapan Kılıçdaroğlu, Türkiye’nin gücü ve kaynaklarına inandıklarını belirtirken, sık sık IMF’ye yüklenen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı bu kuruluştan çıkmaya davet etti. Kılıçdaroğlu ayrıca, yeni Hazine ve Maliye Bakanı Lütfin Elvan için de “Başarılı olmasını isteriz” yorumunu yaptı. l ANKARA KÜRT SORUNUNUN ADRESI TBMM’DIR Toplantıda soruları yanıtlayan CHP lideri Kılıçdaroğlu, Kürt sorununa çözümü konusunda CHP’nin çözüm önerilerinin sorulması üzerine “Çözüm yeri bellidir. TBMM’dir. Bütün partilerin katılımı ile çözülmesi gerekir” dedikten sonra, ekonomi önerilerini şöyle sıraladı: “Doğu ve Güneydoğu için özel bir planlama yapılacak. Yatırımcı özel sektöre vergi, prim ayrıcalığı tanımlanacak. Özel sektör gitmezse kamu ve özel birlikte, o da olmazsa doğrudan kamu giderek yatırım yapacak.” Kılıçdaroğlu ayrıca, “Anketlere göre hem iktidarın hem CHP’nin oyları düşüyor. Ekonomi ile ilgili CHP’nin güven veremediği görülüyor. Bunu anlatmanın yolunu CHP arıyor mu” sorusunu şöyle yanıtladı: “Bir anket dışında hiçbiri oyumuzun düştüğünü göstermiyor. Şu söylenebilir; oyunuz beklediğiniz ölçüde artıyor mu? Hayır. Peki, sorumlusu kim, biziz, vatandaş değil. Güveni çalışarak vereceğiz.” Yüksek maliyet herkesi yaktı ÜRETICILER AVOKADO TALEBINE YETIŞEMIYOR Avokadoya artan ilgi nedeniyle fidan üreticileri, çiftçinin talebine yetişmekte zorlanınca, lüks restoranlarda tüketilen avokadoların çekirdeklerini alıp, ekmeye başladı. Avokado, türüne göre tanesi 7 ile 10 lira arasında alıcı buluyor. Bir ağaçtan en verimli döneminde 3 bin 500 lira kazanç elde ediliyor. Bloomberght’nin haberine göre, Antalya’daki 2 ünlü restoranda günde 500 avokado tüketiliyor. Restoran işletmecilerinden Mehmet Akdağ, günlük yaklaşık 200250 çekirdek biriktirdiklerini, çekirdekleri isteyenlere ücretsiz verdiklerini söyledi. l Ekonomi Servisi Tarımsal üretimde artan maliyetler üretici ve sanayiciyi vurdukça, tüketiciye de zam olarak yansıyor. 56 ay önce torbası 80 liradan alınan yem, 130 liraya çıktı. Tavuk fiyatları son bir ay içinde yüzde 4050 zamlandı. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) 4 No’lu Hayvansal Ürünler ve Destek Faaliyetleri Meslek Komitesi Meclis üyeleri, artan yem fiyatları yüzünden sıkıntı yaşayan üreticilerin hayvanlarını kesime gönderdiğini dile getirerek “şu an et bolluğu olsa da Yem fiyatları yüzde 62.5 artınca, beyaz et de yüzde 50 zamlandı. kısa süre sonra et bulmada sıkıntı yaşanacağı” konusunda uyarıyor. Yükselen maliyetlerin sadece et üreticilerini değil, süt üreticilerini de zorladığını kaydeden meclis üyeleri, uygun maliyetli yem temin edilmesini talep etti. Zam sürüyor MTSO 4 No’lu Meclis üyesi Seçkin Tatar, “Zamlar devam ediyor. Girdiğimiz bir yem ihalesi tamamlandığında zarar edecek hale geliyoruz. Tam hasat yapıldı, fiyatlar düşer diye bekliyorken tersine fiyatlar artıyor. 56 ay önce torbasını 80 liraya aldığımız yemin fiyatı 130 TL’ye ulaştı” dedi. Tatar, şöyle devam etti: “Girdi maliyetleri yükselmesine rağmen Ulusal Süt Konseyi fiyatları değiştirmiyor. Zarar edip çaresiz kalan süt üreticileri, 12 yılın ardından tekrar yoğun şekilde ineklerini kesmeye başladı. Üreticiye mutlaka ucuz yem ve destek sağlanmalı.” ABD: ‘Normalleşme’ zor ABD başkanlık seçimlerinin kesin sonuçları henüz resmileşmedi. Liberal kamuoyu, medya, hatta Fox News, Wall Street Journal, New York Post gibi Cumhuriyetçi gazeteler, büyük sermayenin önemli bir kesimi, ABD’nin güvenlik bürokrasisi, ABD’nin uluslararası müttefiklerinin liderlikleri, Biden’ın başkanlık seçimlerini kazandığına karar verdi. Trump ise aslında kendisinin kazandığını iddia ediyor, bu arada Pentagon ve iç güvenlik bürokrasisinde kaygı verici değişiklikler yapıyor. Bir üst düzey görevli, CNN’e “Bunlar diktatörlük adımlarıdır” diyor. Genel kanıya göre Trump ile Biden arasında devri teslim tamamlanabilirse siyaset normalleşecek, Covid19’la, ekonomik krizle, genel olarak küresel ısınmayla gerektiği gibi mücadele etmek, ABD’nin müttefikleriyle ilişkilerini onararak küresel liderliğini restore etmek mümkün olacak. İlk paragraftaki karara katılmakta bir sakınca görmüyorum. Ne de olsa bardaktaki zehir, kafaya dayanmış tabancadan daha az tehlikelidir! İkinci paragraftaki iyimserliğe katılmıyorum. 71.5 milyon seçmen ne olacak? Seçimlerde Biden, ABD tarihinin en yüksek oyunu aldı ama Trump da 2016 seçimlerine kıyasla oylarını 6 milyon artırarak 71.5 milyon ile tarihin ikinci yüksek oyunu aldı. Trump, Beyaz Saray’dan gitse bile bu seçmen bir yere gitmiyor. Trump, 2016 yılından bu yana bu seçmene sürekli yalan söyledi, bu yalanlar ABD’de şimdilik 250 binden fazla can alan pandeminin yönetilmesini engelledi. Trump, 2016’dan bu yana ırkçılığı, dinciliği, İslamofobiyi desteklemek, zenginlere büyük vergi indirimi getirmek, yasadışı göçmenlere eziyet etmek dışında seçmene verdiği sözlerin hiçbirini yerine getirmedi. Trump’ın popülizmi de sağlık krizi ve ekonomik kriz içinde mağdur olanlara yardım etmeye gelince buharlaştı. Sağlık krizinin ve ekonomik krizin, hatta Çin ile ticaret savaşlarının yükü esas olarak Trump seçmeninin sırtına yıkıldı. Ne yazık ki ekonomik ve siyasi güç ilişkilerinden mahrum bırakılanlar, gerçek iktidar yerine “simgesel iktidar” duygusuna sarılarak Trump’ı desteklemeye devam etti. Karşımızda liberal demokrasinin, ekonomik çıkarına göre davranan seçmeni değil, “süreç olarak faşizmin” toplumsal tabanını oluşturan bir seçmen kitlesi var. Normalleşme olasılığı işte bu nedenle çok zayıf. Trump yaratmadı hazır buldu “Süreç olarak faşizmin” toplumsal tabanını ve ideolojisini Trump yaratmadı. Hatta bu tabanın omurgasını oluşturan lümpen proletarya ve sanayi işçileri göz önüne alındığında, kapitalizmin yapısal krizi içinde bu kesimlere sürekli ihanet eden sosyal demokrasiyi öncelikle sorumlu tutmak gerekiyor. Geleneksel partilerinin, ihanetinin yarattığı düş kırıklığı, giderek daha çok “okumuşların” partisi olmaya başlamış sosyal demokrasiye, genel olarak seçkinlere yönelik öfkeye dönüşür, yerel faşist grupların etkisi artarken, Trump gelerek “süreç olarak faşizmin” ideoloji ve hareket (toplumsal taban) ikilisine bu kez liderliği de ekledi, Cumhuriyetçi Parti’yi etkisi altına almaya başlayarak süreci partileşme aşamasına taşıdı. Kaybederek kazanabilir Beyaz Saray’ı kaybetmek, Trump’a ve “süreç olarak faşizme” çok daha büyük bir zaferin yolunu açabilir. Trump’ın, elinde hiçbir kanıt yokken ısrarla oyların çalındığını vurgulaması özellikle önemli. Bu tutum “büyük sermayenin, seçkinlerin ve medyanın” düzenlediği bir komploya işaret ederek Trump’ın kaybetmesinin meşruiyetini sorgulatıyor. Böylece Trump, hem haksızlığa uğramış bir lider konumuna yerleşiyor hem de kitle bağlarını, taraftarlarının öfkesini pekiştiriyor. Bu mağduriyet, Trump’ın ya da yeni bir liderin daha sonra çok daha etkili bir muhalefet sergilemesine zemin hazırlıyor. Bu iklimde 71.5 milyon seçmenin oy potansiyeliyle gözleri kamaşan Cumhuriyetçi Parti seçkinleri, Trump’ın etkisi altına giriyor. Şu sırada, Trump’ın ırkçı komplo teorileri karşısında “partiden gelen kulakları sağır edici” sessizlik de “süreç olarak faşizmin” partileşme sürecinin ilerlemekte olduğunu düşündürüyor. Şimdi kendi içindeki solu suçlamaya başlayan, Trump’ın manevralarına tepki vermeyen, önlem almak, protesto etmek yerine Cumhuriyetçilerle uzlaşmanın yollarını arayan Demokratların bu gidişatı durdurabileceklerine inanasım gelmiyor. Benzine 19 kuruş zam Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’ndan yapılan açıklamaya göre, bugünden geçerli olacak ve pompa satış fiyatlarına yansıyacak şekilde benzine 19 kuruş zam yapıldı. İstanbul’da fiyat 6.96 liraya çıktı. l Ekonomi Servisi