Katalog

EKONOMİ DOLAR EDİTÖR: SERHAT ALİGİL TASARIM: SERPİL ÜNAY AVRO STERLIN FAİZ BORSA 1124 TEMMUZ 2019 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.6910 0.4 kuruş 6.3560 2.9 kuruş 7.0960 0.8 kuruş 17.68 Sabit 102.556 1468 puan 1750.20 3.05 lira 260.68 1.11 lira Memurun talebi masada20 milyon yurttaşı ilgilendiren memur sözleşmesinde, Türkiye KamuSen ile KESK taleplerini açıkladı Gelecek yıl için Türkiye KamuSen seyyanen 600 lira ve yüzde 10+10, KESK toplamda yüzde 38 artış önerdi. Ayrıca refah payı da talep ediliyor. MUSTAFA ÇAKIR Yaklaşık 5 milyon memur, 2 milyon memur emeklisini ilgilendiren memur toplu sözleşme görüşmelerinde, masada yer alacak Türkiye KamuSen ile KESK, taleplerini dün açıkladı. 4 Türkiye KamuSen: Geçmiş kayıpların telafisi için taban aylığa seyyanen net 600 TL talep etti. Sonrasında kamu görevlisi ve emeklilere 2020’nin birinci ve ikinci altı İşçi yüzde 15’te ısrarcı olacak Türkİş Genel Başkan Ergün Atalay, kamu işçilerinin 20192020 dönemini kapsayan toplu iş sözleşmelerinde, seyyanen brüt 300 lira zam, ilk altı ay yüzde 15, ikinci, üçüncü ve dördüncü altı aylarda enflasyon artı 3 puan refah payını içeren taleplerinde ısrarcı olduklarını bildirdi. ayı için yüzde 10+10 ve ocak ayından itibaren ayrıca yüzde 3 refah payı istedi. 2021 yılı için de yüzde 8+8 zam ve yi ne ocaktan itibaren yüzde 3 refah payı talep edildi. Ramazan Gürbüz Aysun Gezen Mehmet Bozgeyik Bu taleplere göre bugün 3 bin 18 lira alan 15/1’indeki en KESK yöneticileri memurla ilgili sözleşme taleplerini açıkladı. düşük dereceli memur maaşı ra da onların ipliğini paza si istendi. Böylece eşi çalış 2020 sonunda 4 bin 509 lira ra çıkarmak bizim asli görevi mayan, iki çocuklu en düşük ya; 2021 sonunda 5 bin 417 li mizdir” vurgusu dikkat çekti. kamu emekçisi maaşı 2020 raya; 4 bin 14 lira olan ortala 4 KESK: Kamu çalışan yılı için AGİ hariç 5 bin 700 ma memur maaşı 2020 sonun larının ücretlerine 2020 yı TL’ye çıkacak. da 5 bin 750 liraya; 2021 so lı için toplam yüzde 38 artış, Yine, evi olmayanlara orta nunda 6 bin 908 liraya çıka 2021 yılı için de 2020 yılı enf lama kira bedeli olan 1000 li cak. Ayrıca yılda iki kez di lasyonu ve 3 puan refah pa radan lojman kirası bedeli ni bayramlar öncesi kamu gö yı talep etti. Buna göre 2020 olan 485 TL düşüldükten son revlilerine ve emek için en düşük kamu emekçi ra kalan 515 TL’nin kira yar lilere 1000 lira ik si maaşı (bekâr, hizmetli ka dımı olarak ödenmesi, işyerin ramiye öden mu emekçisi) AGİ hariç 4 de yemek çıkmayanlara aylık mesi de ta bin 222 TL’ye çıkacak. Ha 457 TL yemek yardımı, yıllık lep edildi. Ge len 295 TL olan eş yardımı 2 bin lira yakacak yardımı da nel Başkanı Ön nın 478 TL’ye yükseltilme de talepler arasında yer aldı. der Kahveci’nin si, 06 yaş arasındaki ço KESK Eş Genel Başkanı Ay “Memurları ma cuklar için 69.24 TL, 6 yaş sun Gezen, yoksulluk sınırın sada satmaya kal Önder Kahveci üstü çocuklar için 34.62 TL daki artış oranının maaş ar kan olursa, bundan olan çocuk yardımının her bir tışında temel alınmasını iste önce olduğu gibi bundan son çocuk için 500 TL’ye çekilme diklerini belirtti. l ANKARA REEL ALIM GÜCÜ YÜZDE 3.2 DÜŞTÜ Birleşik Metalİş Sendikası Araştırma Merkezi (BİSAM), TÜİK verileri üzerinden hesapladığı alım gücüyle ilgili periyodik raporunu açıkladı. Haziran ayında, bir önceki yıla göre ücreti resmi enflasyon oranında artan bir çalışan gıda karşısında alım gücünü reel olarak yaklaşık yüzde 3.2 kaybetti. Alım gücü kaybı meyvede 11.7, ekmek ve tahıllarda yüzde 7.7, ette yüzde 5.5, süt, peynir ve yumurta grubunda yüzde 4.6, katı ve sıvı yağlarda yüzde 5.8, balıkta yüzde 6.7, şeker, reçel, bal, çikolata ve şekerlemeler grubunda yüzde 1.9 oldu. Ayrıca açıklamada, TÜİK’e göre yıllık sebze fiyatlarının bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 18.16 düştüğü, ancak bunun son 12 ayda ortalama yüzde 57’ye ulaşan artışı gizleyemediği vurgulandı. l Ekonomi Servisi Temmuzda tüketici güveni yüzde 2 azaldı. Tasarruf ihtimalinde düşüş yüzde 9’u buldu Tüketici güveni düştü Emekli farkları yarın ödenecek Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk, Emekli Sandığı emeklilerinin maaş farklarının yarın ödeneceğini duyurdu. Selçuk’un açıklamasına göre emekli, malul, vazife malulü, dul veya yetim aylığı alan 2.3 milyon kişiye, toplamda yaklaşık 500 milyon lira tutarında maaş farkı yatırılacak. l Ekonomi Servisi Aliağa’daki işçi kıyımına tepki DİSK Ege Bölge Temsilcisi Memiş Sarı, MHP’li Aliağa Belediye Başkanı Serkan Acar’ın 31 Mart sonrası işçi kıyımı yaptığını, bugüne kadar da atılan işçi sayısının 187 olduğunu ifade etti. Sarı, Acar’ın yıl sonuna kadar işine son vereceği işçi sayının 500’ü bulacağını iddia etti. Sarı, “Bu rakamları İŞKUR’a verilen bildirimlerden aldık. Seçim dönemi ‘hiçbir işçi atmayacağım’ diyen başkan intikam alıyor. Sendika olarak Aliağa’da ‘işçi kıyımına dur’ diyeceğiz” dedi. l MEHMET İNMEZ / İZMİR Can Dinçer, her durumda yıllık iç satışlarda yüzde 15 küçülme bekliyor. Can Dinçer Beyaz eşya satışları yüzde 9 azaldı Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği’nin (TÜRKBESD) açıkladığı 2019 ilk 6 ay verilerine göre 6 ana üründe iç satışlar bir önceki yıla göre yüzde 9 daralarak 3.5 milyon adede geriledi. Üretim aynı seviyeyi korurken, ihracat yüzde 1 oranında arttı. TÜRKBESD Başkanı Can Dinçer, “Ekonomideki daralmaya paralel olarak iç pazarda satışlar ilk yarıyılda bir önceki yıla göre azaldı. Beklentimiz 2020’den itibaren ekonominin büyüme eğilimine girmesi ve 2021’de beyaz eşya satışlarının ivme kazanmasıdır. Bu süre zarfında ÖTV’nin kaldırılmasını ve enerji verimli ürünlere sağlanacak teşvikle sektörümüzün desteklenmesini beklemekteyiz” dedi. Dinçer, ÖTV indiriminin tekrar geçerli olmaması durumunda son çeyrekte yüzde 20’lik bir daralma olacağını söyledi. Üretiminin yüzde 75’ini ihraç eden sektörün, iç pazar daralırken bu sayede ayakta kaldığını aktaran Dinçer, “Bu Türkiye’nin avantajlı konumu açısından risk teşkil ediyor. Son 15 ayda elektrik maliyetleri yüzde 130 arttı. Ortalama yüzde 57 bandında seyreden ihracat artış oranı da yüzde 1’e geriledi. Polonya ile aramızdaki ihracat performansı farkı giderek kapanıyor. Bu durum ülkemiz için de endişe verici” dedi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, temmuzda bir önceki aya göre yüzde 2 oranında azaldı. Haziranda 57.6 olan endeks, temmuz ayında 56.5 oldu. Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi haziranda 78.3 iken, temmuzda 77 oldu. Genel ekonomik durum beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) yüzde 0.8 azalarak 73.4’ye, işsiz sayısı beklentisi endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) yüzde 1.3 azalarak 55.6’ye geriledi. Tasarruf etme ihtimali endeksi (gelecek 12 aylık döneme ilişkin) haziranda 22 iken, temmuzda yüzde 9 azalarak 20 oldu. Endeksin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. l Ekonomi Servisi S. Khojimatov F. Bağlıkaya TÜRSAB ve UNDP işbirliğine imza attı Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) arasındaki sürdürülebilir turizme yönelik işbirliği kapsamında mutabakat zaptı imzalandı. Bu kapsamda sürdürülebilir turizm konusunda bilinçlendirici eğitim ve etkinlikler düzenlenip, turizm destinasyonlarını desteklemek için bir platform oluşturulacak. TÜRSAB Yönetim Kurulu Başkanı Firuz Bağlıkaya, “Turizmin gelişimini sağlamak amacıyla UNDP sürdürülebilirlik ilkelerini benimseyen bir anlayışla hareket ediyoruz” derken; UNDP Türkiye Mukim Temsilci Yardımcısı Sukhrob Khojimatov ise “Elde edilecek bilgi ve tecrübelerle Türkiye, tecrübesi olmayan diğer ülkelere örnek ülke olarak lanse edilecek” dedi. l Ekonomi Servisi Ateş: Yıl sonuna kadar faizde 89 puan indirim olabilir Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş, “Risk primini hızla yükseltecek başka faktörler devreye girmezse Merkez Bankası’ndan yıl sonuna kadar 800900 baz puan faiz indiriminin gelmesini muhtemel görüyoruz” dedi. Enflasyondaki gerileme eğilimine paralel bu yılın ikinci yarısında TL faizlerde gerileme olacağını belirten Ateş, “Bu da kredi genişlemesine imkân sağlarken, aynı zamanda takibe dönüşüm hızında bir yavaşlama ve takipteki kredilerden tahsilatlara bir ivme kazandırabilir” dedi. Ateş, bankacılık sektöründe yılın ilk yarısında kredi büyümesinin, geçmiş dönem per formanslarının gerisinde kaldı ğını, kârlılık olarak ise kısmen yavaşladığı bir dönem geçir diklerini söyledi. Ateş, ayrıca mevduat biriki minin yabancı para cinsinden mevduata kaymış olması nın TL cinsinden fa iz oranlarının yüksek seyrine sebebiyet vererek TL likidite sinin daralmasına ve bunun bir sonucu olarak da kredi büyüme hızı nın yavaşla masına ne den olduğu nu belirtti. l AA Hakan Ateş İnşaatta maliyet artıyor Ekonomik kriz nedeniyle konut satışları azalırken, maliyetlerin yükseldiği ortaya çıktı. TÜİK’in yaptığı açıklamaya göre, inşaat maaliyet endeksi (İME) mayıs ayında bir önceki aya kıyasla yüzde 1.69 art tı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi yüzde 2.18, işçilik endeksi yüzde 0.59 arttı. Yıllık bazda ise İME yüzde 24.86, malzeme endeksi yüzde 24.30, işçilik endeksi yüzde 26.17 arttı. l Ekonomi Servisi Gita Gopinath Küresel ticarette büyük düşüş Uluslararası Para Fonu (IMF), 2018’de yüzde 3.6 olan küresel ekonomik büyümenin 2019’da yüzde 3.2’ye gerileyeceği tahmininde bulundu. Söz konusu oran gerçekleşirse, 2009’daki küresel kriz sonrası dönemin en düşüğü olarak kayıtlara geçecek. Nisan ayında açıkladığı Küresel Ekonomik Görünüm raporunda büyüme tahminini yüzde 3.5’ten yüzde 3.3’e çeken kurum, bir kez daha aşağı yönlü revizyona gitmiş oldu. Oran 2020 için de 0.1 puan düşürülerek yüzde 3.5’e çekildi. IMF, küresel ticaret hacminde artış tahminini ise 0.9 puan düşürerek yüzde 2.5’e çekti. 2017’de yüzde 5.5 olan küresel ticaret hacmindeki büyüme, 2018’de yüzde 3.7’ye gerilemişti. Ticaret savaşları ve gümrük duvarlarının yükselmesi, ticaret hacmindeki artışı sınırlayan başlıca faktörler oldu. Gelişmiş ekonomiler için 2019 ekonomik büyüme beklentisi nisana göre 0.1 puan yükselişle yüzde 1.9 olurken, gelişmekte olan ekonomiler için oran 0.3 puan düşürülerek yüzde 4.1 oldu. IMF Başekonomisti Gita Gopinath, gelişmekte olan ülkeler için 2020’de öngörülen toparlanmanın Arjantin, Türkiye, İran ve Venezüella gibi ülkelerdeki toparlanmaya bağlı olduğuna ve bu nedenle ciddi belirsizlik taşıdığına dikkat çekti. l Ekonomi Servisi Büyümenin kaynakları, kalkınmanın planlanması İktisadi büyümenin kaynakları ve sürdürülebilirliği soruları iktisat biliminin açıklanması en zor ve hatta mistik sırları arasında.  Ana akım (neoklasik) geleneğe bağlı iktisatçılar büyümenin “arz yönünden” kaynaklarını kabaca sermaye, emek ve teknoloji/kurumsal gelişme ile açıklama çabası içindeler. Ancak ne var ki, büyümeyi “arz yönünden”, yani milli geliri “üretim” süreci içinde açıklamaya dönük çabalar, büyüme hızının hemen hemen tüm ekonomilerde neden bu denli oynak ve inişli çıkışlı olduğu konusunu algılamakta yetersiz kalmakta. Gerçekten de gelişmiş/azgelişmiş tüm ekonomilerde büyüme hızlarının yıldan yıla gösterdiği oynaklığın neden kaynaklandığı; iş çevrimlerinin neden bu denli keskin düşmeivmelenme ile betimlendiği soruları “arzyönlü” iktisat düşüngüsünün içinden çıkamadığı gözlemleri arasında.  Bu gerçek karşısında almaşık açıklamalar, milli gelirdeki değişimleri “talep unsurlarına” dayandırmakta. Keynesgil, heterodoks ve Marxgil iktisadi düşüngülere dayalı modeller, ekonomik büyümedeki dönüşümleri milli gelir üzerine olan toplam talebin düzeyine (ya da düzensizliğine) bağlı olarak açıklamaktalar. Söz konusu talep unsurları arasında en önemli kategori ise sabit sermaye yatırımları. Yatırım talebi milli gelir üzerine olan harcama unsurları arasında en oynak, en değişken ve belirsizlik, güven, hukuksal üstyapı ve genel anlamda makro ekonomik istikrar algısına en duyarlı kalem olarak öne çıkıyor. Bu anlamda da büyümenin oynaklığı ve sürdürülebilirliğinin en önemli belirleyicisi olarak değerlendiriliyor. Türkiye’nin yatırım talebi Buraya kadar özetlediğimiz kuramsal kavramları Türkiye ekonomisinin yakın tarihçesi boyunca gösterelim. Aşağıdaki şekilde Türkiye ekonomisinin yakın dönem büyüme hızları ve sabit sermaye yatırımlarının yıllık değişimi birlikte çizilmiş durumda. Kaynağımız Türkiye İstatistik Kurumu resmi verileri. Şekildeki verilerden Türkiye milli gelirindeki değişimlerin (GSYH büyüme hızının), sabit sermaye yatırım harcamalarına ne denli duyarlı olduğu net biçimde gözleniyor. 2009 küresel krizi sonrası dönemde, Türkiye ekonomisindeki dalgalanmalar ve kabaca 2018’in ikinci çeyreğinden başlayan ekonomik kriz süreci şeklin ana temasını oluşturuyor.  Kriz dalgasının odağında ise yatırım harcamalarındaki daralma (çöküş) gözüküyor. Yatırımlardaki daralma son üç çeyrek dönemde sırasıyla yüzde (eksi) 4.8; 12.9 ve 13.1 oranlarıyla izlenmekte. Kriz, artık dövizin pahalılanması, ya da yüksek enflasyon gibi “fiyat” göstergelerini aşmış, reel ekonomide yatırımsızlık, işsizlik ve hane halkı gelirlerinin gerilemesi biçimlerine bürünmüş durumda. 11. Kalkınma Planı mı, iyi niyet temennileri mi? 20192023 arasını kapsayan 11. Kalkınma Planı bu gerçekler eşiğinde tasarlandı. “Plan” metni 20192023 döneminde milli gelirin yılda yüzde 4.3 büyüyeceğini öngörüyor. Hedeflenen yüzde 4.3 büyümeye ana katkının yüzde 5.9 ile sermaye birikiminden geleceği öngörülmekte. Halbuki, 2018’den bu yana eksi büyüyen sabit sermaye yatırımları söz konusu olan bir ekonomide sermaye birikiminin nasıl birdenbire mucizevi bir yön değiştirme gerçekleştirebileceği akıldışı... Bu hayali beklentiye koşut olarak ulusal özel tasarrufların yüzde 26.5’ten yüzde 30’a çıkacağı öngörülmekte. Türkiye’nin Asya ülkelerini dahi aşan böylesi bir tasarruf performansını, daralan özel gelir konjonktüründe sağlaması ise hayal ötesidir. İktisat disiplininin pratiğine göre, konulan hedeflerin gerçekten “plan hedefi” niteliği kazanabilmesi için, hedefler ve kaynakların bütçe kısıtlarının nasıl dengeleneceğinin çalışılmış; maliyetgetiri analizindeki alternatiflerin teker teker irdelenmiş ve bir optimuma karar verilmiş olması gerekir. Aksi takdirde, bütçe ve kaynak kısıtı gözetilmeden konulan hedefler, rastgele düzenlenmiş iyi niyet temennilerinden ibaret kalacaktır. VW Türkiye’ye yakınlaştı Alman otomotiv devi Volkswagen’in, kuracağı yeni fabrika için Ankara’nın bazı tavizler vermesi sonucu Türkiye’de karar kıldığı ancak resmi açıklama için bazı pürüzlerin giderilmesinin beklendiği bildirildi. ARD mahreçli DW haberine göre, fabrika Manisa’da kurulacak. Ancak şirket sadece, Türkiye’de yeni otomobillere uygulanan ve VW’nin “aşırı yüksek” olarak değerlendirdiği vergiler konusunda adım bekliyor.