Katalog

EkonoMi DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ avro sterlin FAİZ BORSA 119 MAYIS 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.1890 3.7 kuruş 6.9340 5 kuruş 8.0620 2.4 kuruş 25.22 SABİT 90.272 1210 puan 1712.35 14.73 lira 255.11 2.10 lira Rabobank’a göre, Türkiye’de birbiri ardına yaşanan gelişmeler yatırımcıları kaygılandırıyor YATIRIMCI ENDİŞELİ Absürdvekomik l TL’nin değeri son bir yılda dolar karşısında yarı yarıya düş l Yabancı kuruluşlar Türkiye’nin büyümesiyle ilgili beklentü. Rabobank’a göre, yeniden seçime odaklanmak TL varlıkla tilerini aşağı çekerken enflasyonun da artacağını öngördü. YSK kararı, “muhalefetin, ‘peki olur bir kez daha deneriz” tavrı, absürt. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı ‘Prof. Dr.’ Bilmem kimin “karar de rını negatif etkiledi. TL için şu anda iyimser olmak zor. ABN Amro enflasyon beklentisini yüzde 12’den 15’e çıkardı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin tekrarlanması kararının ardından TL’de negatif ayrışma devam ederken, dolar/TL dün gün içinde 6.20 seviyesini aştı. aşamada öncelik seçim. Ciddi bir risk primi, CDS’ler 476 puan oldu. ABD ile ilişkiler ya da Merkez’den bir adım gibi bir haber gelmedikçe TL lehine hareket görmek zor. Toz bulutu sona ermedi Avrupa İmar ve göstergelerin, ekonomik yaKalkınma Ban vaşlamada bu yılın ilk çeyre henüz sona ermediğini, enflasyonun hâlâ yüksek olduğu mokrasimizin bir zaferidir” açıklaması komik. Böyle durumlarda aklıma hep Samuel Beckett’in Endgame (Oyunun Sonu) ve Aziz Nesin’in Ah Biz Eşekler yapıtları gelir. H Yatalak ve kör adam, Hamm, uşağı Clov’a soruyor: “Ne olur ne oluyor Analistler seçimin tekrar yapılacağı 23 Haziran’a kadar TL’ye yönelik risk algısının devam etmesini beklerken, S400 ve F35 nedeniyle ABD ile ilişkiler, Merkez Bankası’nın rezervleri, ısınan ticaret savaşları gibi diğer risk unsurları da göz önünde bulundurulduğunda kurdaki yükselişin sürmesi bekleniyor. İçerideki risklerin yanı sıra ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşlarının tekrar alevlenmesi de küresel bazda endişe yaratıyor. ABD Çin’den ithal edilen 200 milyar dolar değerinde ürüne uyguladığı gümrük vergisini yarından itibaren yüzde 10’dan yüzde 25’e yükseltecek. Yüzde 50 kayıp Geçen sene mayıs ayı başında 4.2 TL seviyesinde olan dolar arada geçen bir yılda yüzde 50 değer kazandı. Türk Lirası, Arjantin Pesosu ile birlikte dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimi konumunda. Rabobank Stratejisti Piotr Matys, “Son 4 haftada TL’de yüzde 8 düşüş yaşandı. TL en kötü performansı gösteren gelişen ülke para birimi oldu. Bu da enflasyon daha uzun süre yüksek kalmaya devam edebilir demek. kası (EBRD), geçen yılın sonunda başlayan resesyonun ardından Tür kiye ekonomisinin 2019’da yüzde 1 küçüleceğini öngördü. Bankanın Ekonomik Görünüm Raporu’nda, “Türkiye ekonomisinin 2018’de yüzde 2.6 büyümesinin ardından, 2019’da yüzde 1 daralma kaydetmesini bekliyoruz” dedi. Türkiye’de temel ğinde dip seviyenin görülmüş olabileceğine işaret ettiği vurgulanan raporda, bunun kısmen mart ayındaki yerel seçimler öncesinde uygulanan “geçici karşı döngüsel tedbirlerin” sonucu olabileceği belirtildi. Raporda, “2018 yılındaki yüksek oynaklığın ardından, TL’deki dengelenmeye rağmen para birimi, yatırım algısındaki değişimlere karşı yüksek hassasiyetini koruyor” denildi. ABN Amro da, 2018 Ağustos’tan beri Türkiye’nin zorluklarla mücadele ettiğini belirterek bu “toz bulutunun” nu anlattı. Kurum, “Enflasyon Kasım 2018’den bu yana yıllık yüzde 20 civarında seyrediyor. Gıda fiyatları yüzde 32 ile 2000 krizinden bu yana en yüksek artışı kaydetti ve burada henüz rahatlama sinyali görünmüyor. Üretici enflasyonu yüksek kalmaya devam ediyor. Biz Merkez Bankası’nın önceliğinin büyüme değil, enflasyon olacağını düşünüyorduk, ancak son yaşanan gelişmeler aksini işaret ediyor. Yıl sonu enflasyon beklentimizi yüzde 12’den yüzde 15’e yükselttik” açıklamasını yaptı. Bir şey kendi sürecinde gidiyor. Tamam çek git… (…) Ben sana git demedim mi? Hep gitmeye çalışıyorum”… kapıya doğru gider, orada durur “doğduğumdan beri”… Ve “– Aman Tanrım, yoksa bu gelen gerçekten kurt mu?.. Hayır, olamaz. Olmamalıdır. Ah... Yok, yok, kurt değil... Kurtla aralarında elli adım kalınca o yine avunuyormuş: – Şu karşımda gördüğüm yaratık kurt değildir inşallah... Canım, ne diye kurt olsun... Belki devedir, belki fildir, belki de başka bişey, belki de hiçbişeydir. Ben de herşeyi kurt görmeye başladım. Kurt sırıtarak yaklaşmış, yaklaşmış…” Kendi sürecinde giden şey... Yatırımcılar ABD’nin Trump’ın Merkez Bankası’nın da faiz in tif ve şu anda TL için iyim di. Ekonomide somut adım kılaştırma yapılabilir’ ifade Bu sonuçlar şaşırtıcı mı? AKP döne gümrük vergilerindeki artışı durdurmaya çalışan Çin’in müzakerecisi Liu He’nin bugün ya da yarın Washington’da yapacağı temasları izliyor. Uzmanlara göre, TL için şu dirimi düşünme olasılığı azaldı. Kur hızlı bir şekilde 6.50’ye veya 7’li seviyelere çıkarsa Merkez buna tepki vermek zorunda kalacak” dedi. Matys, Türk varlıklarına yönelik algının nega ser olmanın zor olduğunu kaydederek, yapısal reformlara odaklanılması gerekirken yeniden seçime odaklanılmasının TL varlıklarda negatif etki yaptığını söyle lar göremediklerini belirten Matys, “yatırımcılar ekonomik politikalarda daha fazla detay görmek istiyor. Merkez Bankası para politikası metninden ‘gerekirse ek sı sini çıkartarak şaşırttı. Bu da bence politika hatası oldu. Birbiri ardına yaşanan gelişmeler yatırımcıları endişelendiriyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi minde, genel ve yerel seçimlere, halk oylamalarına hangi koşullarda gittiğimizi ayrıntısıyla anımsatmaya gerek var mı? YSK, polis, yandaş medya, bir “tarafta inananlar / cennetin kapıları, diğer tarafta laikçiler/ kokteyl terör örgütleri” söylemi, paranoyak şizofreni, silah göstermeler, “kanlarıyla yıkanırız” filan… En önemlisi, parlamenter demokrasiyi, hızla geride bı ‘Tank Palet’in rakarak totaliter bir biçim almaya başlayan devletin biteviye artan baskısı ve de satışı sürecek netimi. Ha, az daha unutuyordum, “evet ama yetmez” şaşkınları, “fabrika ayarları” fantezileri… MUSTAFA ÇAKIR “Ohal”, “yeni anayasa ve yeni Meclis”, “atı alan Üsküdar’ı geçti” durumlarından Danıştay 13. Dairesi, Türk Harbİş Sendikası’nın Tank Palet Fabrikası’nın özelleştirilmesine karşı açtığı davada, yürütmenin durdurulması talebini reddetti. İptal davası ise devam edecek. Cumhurbaşkanlığı ile Özelleştirme İda sonra, KHK, kayyım atamaları yeni rejime son şeklini verdi. Bundan sonra seçimler, artık hep böyleydi. Eğer bir kaza olursa yeniden… YSK kararı ve “demokrasilerinin zaferi” işte bu absürt evrene ait. AKP için dizayn edilmiş bu “demokrasinin” dışında kalanların iki seçeneği var: Ya bu evrende “haddini bilmek” ve yerini kabullenmek, ya da bu evrende yaşamayı resi Başkanlığı’na (ÖİB) karşı reddetmek... açılan davaya ilişkin savunma dosyaları ise ilginç bir sonuç Kurt’u tanımak ortaya koydu. İkinci seçenek Kurt’u zamanında ta Fabrikanın özelleştirmesine karşı çıkanlara Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Burada yapılan iş, özelleştirme de değildir. İşletme hakkının belli şartlar, belli süreler, belli kısıtlamalar dahilinde BMC’ye devredilmesidir” demişti. Danıştay 13. Dairesi’ne iletilen Cumhurbaşkanlığı savunmasında ise dava konusu düzenlemenin “1. Ana Bakım Fabrika Müdürlüğü işletimindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin özelleştirme kap Dört ayda 545 işçi öldü İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin verilerine göre, nisan ayında ikisi çocuk en az 145 işçi iş cinayetlerinde ha ulaştı. Nisanda ölen işçilerin 129’u ücretli (işçi ve memur), 16’sı kendi nam ve hesabına çalışanlardan (çiftçi ve esnaf) erkek işçiydi. Kadın işçi cinayetleri tarım, tekstil, eğitim ve sağlık iş kollarında gerçekleşti. İki çocuk iş sekten düşme ve kalp krizi oldu. Ölümler de en çok inşaat, tarım, taşımacılık, ticaret/büro, metal, belediye/genel işler, ko nıyabilmeyi, bunun için doğasının en temel özelliklerini anlamaya çalışmayı, reddedebilecek gücü biriktirmeyi gerektiriyordu. “Siyasal İslamın bir toplumsal hareket olarak ekonomi politiği, projesinin sınıfsal özellikleri ve nihayet AKP nedir” sorularını ısrarla görmezden gelmeyi seçerek, karşımızda sıradan bir parti varmış gibi davranmak, bu iktidarın doğasının kavranmasını, gereken gücün biriktirilmesini çok zorlaştırdı. AKP ve siyasal İslamın restorasyon projesinden başka bir meşruiyet tanımayan, “gericidinci” karakteri süreçlere egemen olmuş, devletin biçimi değişmiş, sam ve programına alınmasına yatını kaybetti. oluştu. Hayatını kaybeden işçi çi de yaşamını yitirdi. En faz naklama/eğlence, madencilik, hukuk süreci, Meclis anlamını yitirmişti ilişkin Cumhurbaşkanı kararı” Bu yılın ilk dört ayında yaşa lerin yalnızca ikisi sendikalıydı. la ölüm nedeni ise trafik/ser tekstil ve sağlık iş kollarında ama muhalefet eski rejimin ahlakı ve ku olduğunu bildirdi. l Ankara mını yitiren işçi sayısı 545’e Ölenlerin yedisi kadın, 138’i vis kazası, ezilme/göçük, yük gerçekleşti. l Haber Merkezi ralları, kavramları içinde bu “demokrasiye sığmaz” bu “hukuk devletiyle uyuşmaz” Ankara’da canlı ihaleye gibi sanrılar, halüsinasyonlar (olmayan şeyleri görerek) içinde hareket ediyordu. Hâlâ bu demokratik bir rejimdir… “Yok 1662 firma katıldı başka bir şey olamaz. Ya başka bir şeyse? Yok, yok değildir…” Rejimin doğasını, iktidardaki blokun Cengiz Eroldu Tofaş’tan Egea için yeni yatırım Fiat Egea model ailesini 2024 yılına taşıyacak yeni bir yatırım için harekete geçti. Tofaş’ın 1 milyar dolarlık yatırımla hayata geçirdiği ve ürün geliştirme sürecinde önemli sorumluluklar üstlendiği Egea model ailesi için 225 milyon dolar tutarında “facelift” yatırımı gerçekleştirilecek. Tofaş Üst Yöneticisi (CEO) Cengiz Eroldu, “Egea, ülkemizin son 3 yıldır en çok tercih edilen otomobili. Yarattığı ihracat hacmi ile ülke ekonomimize katma değer sağlayan Egea/ Tipo model ailesi, üç yıl gibi kısa bir süre içerisinde 500 bin adetten fazla üretim rakamına ulaştı” dedi. Yeni yatırımla birlikte 2015 2024 yılları arasında toplam Egea üretiminin 1 milyon 450 bin adede ulaşması hedefleniyor. l Ekonomi Servisi Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın şeffaf belediyecilik anlayışının yaygınlaştırılması yönündeki talimatı uygulanmaya başlandı. Belediye tarafından yapılan ihale toplantısı, canlı olarak yayımlandı. Belediye ve ANFA’nın internet sitelerinde yayımlanan ihale duyurularının ardından başlayan başvurular, 30 Nisan ile 3 Mayıs arasında yapıldı. ANFA Genel Müdürlüğü’nün Ankara Büyükşehir Belediyesi il sınırları ve sorumluluk alanları içerisinde bulunan “Yeşil alanlar, parklar, refüj ler, yan bantlar, mezarlıklar, piknik alanları, barajlar, göller ve tesislerin bakımonarım ve tadilat hizmet alımı” işini kapsayan “Yeşil Alan Bakım ve Onarım İhalesi” adıyla yapılan ihaleye 1662 firma başvuru yaptı. Belediye tarafından teklif verme sürecinde tekelleşmenin de önüne geçmenin amaçlandığını açıklandı. Şartnamede yer alan belgelerin ve kapalı teklif mektupların yer aldığı zarflar komisyonlar tarafından değerlendirildi. İhalenin, 10 Mayıs’a kadar devam edeceği duyuruldu. l ANKARA DenizBank’tan enflasyon koruması DenizBank, birikimlerini TL mevduatında değerlendir mek isteyen tasarruf sahipleri için enflas yon üzerinde geti ri imkânı sağlayan “DenizBank Enf lasyon Korumalı TL Vadeli Mevdu at Ürünü”nü pazar sun Oğuzhan Özark du. 1 yıl üzeri vadede stopaj kesintisi olmaksızın birikimlerini TL mevduatta değerlendirmek isteyen tasarruf sahipleri, TL vadeli mevduatlarına TÜFE+4’e varan faiz getirisi elde edebilecekler. DenizBank Genel Müdür Yardımcısı Oğuzhan Özark göre, bu yeni üründe, müşteriler en az 3 ay, en fazla 1 sene olmak üzere TL vadeli mevduat hesabı açabiliyor. l Ekonomi Servisi Özelleştirme sonrası Tüpraş’taki yatırım miktarı 6.5 milyar dolara ulaştı. İbrahim Yelmenoğlu Tüpraş’ın kapasitesi 30 milyon tona ulaştı Türkiye’nin en büyük sanayi şirketi Tüpraş, yeni yatırımlarının sonuçlarını alıyor. Buna göre, 2017’de başlatılan modernizasyon ve darboğaz giderme yatırımları sonrası yapılan başvurular neticesinde EPDK, Tüpraş rafinerilerinin toplam yıllık ham petrol işleme kapasitesini 28.1 milyon tondan 30 milyon tona yükseltti. İzmir Rafinerisi’nin ham petrol işleme kapasitesi 11 milyon tondan 11.9 milyon tona, İzmit Rafinerisi’nin kapasitesi 11 milyon tondan 11.3 milyon tona, Kırıkkale Rafinerisi’nin kapasitesi 5 milyon tondan 5.4 milyon tona, Batman Rafinerisi’nin 1.1 milyon tondan 1.4 milyon tona ulaştı. Sürdürülebilir büyüme için iş sağlığının ve güvenliğinin vazgeçilmez olduğunu anlatan Tüpraş Genel Müdür İbrahim Yelmenoğlu, “Türkiye’de sanayileşmenin öncüsü konumumuzla, güçlü ve dinamik yapımızla ve modernizasyon yatırımlarımızla sürekli gelişimimizi sürdürüyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi liderliğinin özelliklerini kavramak yetmiyor. Şunu da anlamak gerekiyor: Siyasal İslamın, içinden çıkan oligarşi, devletin rant kaynaklarının dışında yaşayamaz! AKP’nin, seçimleri mutlaka kazanmak mecburiyeti varlığının işte bu temel özelliklerinden kaynaklanır. Balık yalnızca suyun içinde yaşayabilir, doğasına uygun bir ekosistem ister ya; işte öyle bir şey: Siyasal İslam ancak rant, komisyon, ahbap çavuş kapitalizmine olanak veren bir siyasal iktidarın, devlet aygıtları ağının yarattığı, “ötekini” susturulduğu bir ekosistemde yaşayabilir. Siyasal İslam ve oligarşisi, siyasi iktidarı terk edemez, ederse yaşayamaz. Siyasal İslam böyle. Peki geride kalanlara ne düşüyor. O ekosistemi kabullenmek, “boyun eğmek”, susmak… Ya da ufkunun dışına doğru ilerlemek… Sessizlikte ilerlenebilir mi? “Bilmiyorum, hiç bilemeyeceğim, sessizlikte bilemezsin, ilerlemen gerekiyor, ilerleyemem, ilerlemek zorundayım…” Bir yolunu bulmak gerekecek… Sessizliği yırtacak gür sesli, güçlü, kararlı bir koro gerekecek… “Olacak” yetmez, “biz yapacağız” diyen bir koro! TMO, pirinç ithal edecek Toprak Mahsülleri Ofisi (TMO) 48 bin ton pirinç alımı için uluslararası ihale açtı. İhaleye 16 Mayıs’a kadar başvuru yapılabilecek. TMO pirincin 24 Mayıs ile 24 Haziran tarihleri arasında teslim edilmesini istiyor. TÜİK verilerine göre, ülkedeki çeltik üretimi 2017’de 900 bin ton iken, 2018’de 940 bin tona çıkmıştı.