Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1114 MAYIS 2019 SALI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.0840 1.1 kuruş 6.8510 0.4 kuruş 7.9480 0.1 kuruş 24.10 1.41 puan 86.283 2251 puan 1700.09 13.14 lira 253.31 1.82 lira Bütçe için akçeli işlerHazine ve Maliye Bakanlığı Merkez Bankası’nın 40 milyar liralık ihtiyat akçesine göz dikti Hazine’nin parası tükendi. Bakanlık, olağanüstü durumlarda kullanılmak üzere ayrılan TCMB’nin yedek akçesinin bütçeye aktarılması için yasa tasarısı hazırlıyor. Bu, enflasyon ve kuru artıracak. İç tüketimdeki yavaşlama, ekonomideki daralma ve seçim nedeniyle bütçedeki bozulmaya kaynak aranıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bütçenin daha fazla bozulmaması için Merkez Bankası’nın (TCMB) 40 milyar liralık ihtiyat akçesini merkezi yönetim bütçesine aktarmayı planlıyor. Reuters’a bilgi veren kaynaklar, bütçede açığın şu anda öngörülenden daha fazla olduğu, desteklenmesi için böyle bir adımın atılmasının planlandığını kaydetti. Enflasyon ve kur artar Uzmanlara göre, bu durum yabancı yatırımcının güvenini tamamen bitirecek, enflasyon ve kur zirve yapacak. İhtiyat akçesi, öngörülemeyen durumlara karşılık kârdan ayrılan para niteliği taşıyor. TCMB’nin 2018 bilançosundaki ihtiyat akçesi 27.6 milyar TL. Reuters’e bilgi veren bir kaynak, “Ancak yılbaşından bugüne kadar giren tutar da eklenince TCMB’nin 40 milyar lira dü Yasa değiştirilecek Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, geçen yıl ilk çeyrekte 20.4 milyar TL açık veren bütçe, bu yıl aynı dönemde 36.2 milyar TL açık verdi. 1.9 milyar TL faiz dışı fazla ise bu yıl 2.8 milyar TL açığa dönüştü, Merkez Bankası, geçen ocak ayında Hazine’ye yaklaşık 40 milyar liralık temettü de ödemişti. Reuters’e konuşan bir kaynak, “Daha önce ihtiyat akçesinin kullanıldığını hatırlamıyorum. Bunun bütçeye aktarılması için yasal düzenleme gerekiyor. Hazırlanacak teklifin kısa süre içinde TBMM’ye gönderilmesi planlanıyor” dedi. zeyinde bir ihtiyat akçesi oluyor” dedi. Ekonomistlere göre Hazine’de para kalmadı. Hükümet yeniden yapılacak İstanbul seçimine kadar her yolu deneyecek. İpin ucu kaçar Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Aziz Konukman, bu adımların sağlıklı olmadığını, AB tanımlı bütçe analizlerinde bu tür gelirlerin dahil edilemeyeceğini vurgulayarak, “Bu hem açıklık ilkesine hem TBMM’nin bütçe hakkına aykırı. Bu tür çalışmalar dengeleri bozar. Üstelik bugüne kadar hep bütçenin yatırımcıyı çekmek için çıpa olarak kullanıldığı söyledi. Şimdi makyaj yapmaya çalışılıyor. Ayrıca Merkez Bankası’nın rezervlerinin tartışıldığı bir dönemde bu olur mu? Enflasyonda ipin ucunun kaçma riski var” dedi. Ekonomist Mahfi Eğilmez, bu adımın Merkez Bankası’nın para basması anlamına geleceğini belirterek, “Kısa vadeli avans uygulaması çok daha namuslu bir uygulamaydı” dedi. Serbest piyasaya aykırı Ekonomist Uğur Civelek de, bu adımla Merkez’in aktif kalitesini bozacağını kaydederek, TL’nin itibar kaybının artacağını ve para politikasında sıkıntı yaratacağını dile getirdi. Bu çalışmayı “Yapılmaması gereken bir iş” olarak niteleyen eski Hazine Müsteşarlarından Tevfik Altınok da, “Yasaya uymak istemiyorsunuz, o zaman o yasayı değiştirirsiniz. Bu da böyle. Peki bu serbest piyasaya uygun mu, hayır değil” dedi. l Ekonomi Servisi Dolar yükseldi, Borsa çakıldı TCMB’nin 150 baz puanlık sıkılaştırmasının yanı sıra TL’yi desteklemek için kamu bankalarının özellikle “illikit” piyasalarda 4.5 milyar dolar tahmin edilen döviz satışlarının da desteğiyle dolar/ TL hafta sonunda 5.95’li seviyelere gerilese de, burada tutunamayarak dün yeniden 6.13 liraya kadar çıktı. Merkez’in ihtiyat akçelerinin Hazineye aktarılmasıyla ilgili haberler de bu yükselişte etkili oldu. Dolar dün 6.076.13 lira arasında dalgalandı. Avro ise 6.89 liraya yükseldi. Yurtiçinde seçimlerin yenilenecek olması ve ABD ile ilişkiler gibi lokal sebepler TL’yi baskılayan ana etkenler olmayı sürdürürken, ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşları küresel riskten kaçışı tetikle yerek, gelişmekte olan ülke para birimleri genelinde de sert satış baskısını beraberinde getirdi. Türkiye’nin 5 yıl vadeli risk primini ifade eden CDS primi 500 baz puanı aşarak Eylül 2018’den beriki en yüksek seviye ye ulaştı. CDS geçen yıl ey yeniden satış baskısı altında lülde 570 baz puana ulaşmış kalmasıyla verim eğrisi gene tı. Türkiye’nin CDS primi Blo linde değer yitirdi. Uzun va omberg tarafından takip edi deli tahvilleri en sert düşüşü len 21 gelişen piyasa arasın kaydetti. Türkiye’nin 2040 da Arjantin’in ardından ikinci vadeli tahvili 0.6 sent dü sırada geliyor. şüşle yaklaşık altı Piyasalar Hazine’nin dünkü ve bugünkü iha 12.8 milyar dolarlık açık ayın en düşük seviyesi olan 85.09 sente geriledi. lelerini de yakın Borsa İstanbul dan takip edi Merkez Bankası’nın dün bir kez daha yor. Hazine dün dün açıkladığı öde çakıldı. Son bir 8.7 milyar TL’si meler dengesi verile haftadır düşüş piyasadan olmak üzere 10.7 milyar TL borçlanma gerçekleştirirken, bankacılar ‘talep kötü değil’ yorumunu yaptı. Ancak mart ayındaki benzer ihaleye göre Hazine’nin fai rine göre, mart ayında trendinde olan cari açık 589 milyon dolar oldu. Geçen yılın aynı ayında 1.9 milyar dolar fazla verilmişti. İlk 3 aylık cari açık 1.9 milyar dolar, son 12 aylık açık ise 12 milyar 829 milyon dolar oldu. Öte yandan şubat ayı cari açık verisi 718 milyon dolardan 733 milyon dolara revize edildi. Mart ayında, net hata noksan kalemi (kaynağı belir siz para) ise 4.3 milyar dolar eksi BİST100 Endeksi, 88 bin 315 puandan başladığı yeni haftanın ilk gününde en düşük 85 bin 446 puanı gördü. Böylece endeks gün içinde Ağustos 2018’den verdi. Geçen yılın ilk 3 bu yanaki en zi yaklaşık yüz ayında 3.8 milyar do düşük sevi de 20’den yüz lar fazla veren bu yesine gerile de 26’ya çıktı. hesap, bu yıl 5 di. Endeks günü Öte yandan milyar dolar yüzde 2.54 dü Türkiye’nin dolar açık verdi. şüşle 86 bin 283 cinsi tahvilleri TL’nin puanda tamamladı. Aziz Konukman Uluslararası kuruluşlardan Türkiye ekonomisiyle ilgili korkutan uyarılar geliyor Süt üretimindeki düşüş sürüyor Üreticilerin, artan süt üretim maliyetleri karşısında borçlarını ödeyebilmek için süt veren sığırlarını kesmeye devam etmesi, üretimi düşürmeye devam ediyor. TÜİK verilerine göre, toplanan inek sütü miktarı, martta bir önceki aya göre yüzde 0.4; bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8.6 azaldı. 2018 Mart’tan 2019 Mart’a kadar geçen bir yıllık süreçte, ticari süt işletmelerince toplanan inek sütü miktarı 98 bin 243 ton azalarak 838 bin 444 tona geriledi. Aynı dönemde inek peyniri üretimi 58 bin 5 ton ile bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 10.2 azaldı. l Ekonomi Servisi Folkart’ın arsası TMSF’ye geçti Folkart Yapı, ‘Basmane Çukuru’ olarak bilinen İzmir’deki arsayı, ihale şartnamesi sonrası imzalanan sözleşme uyarınca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na (TMSF) iade ettiklerini bildirdi. İhale kapsamında tanınan 30 aylık işe başlama süresinin tamamlandığı vurgulanan açıklamada, “80 milyon dolar karşılığında Basmane’deki arsayı TMSF’den devralmıştık. Sözleşmede şirketimize tanınan işe başlama süresi tamamlandığı için TMSF ile sözleşmemiz karşılıklı sona erdi. Basmane’deki arsayı ihale şartnamesi sonrası imzalanan sözleşmeye sadık kalarak TMSF’ye iade ettik. Bu iade, herhangi bir kurum ya da kişinin talebiyle değil ihale sözleşme hükümleri sonucu gerçekleştirilmiştir” denildi. l Ekonomi Servisi 2019 zorlu yıl olacak 20072017 arası elektrik üretim kapasitesini iki katına çıkarmak için 70 milyar dolarlık dış borçlanma yapıldı. Borçları kapatmak için elektriğe zam isteniyor Geçen yılki kur krizi dövizle borçlanan şirketlerin borç yükünü artırdı. Bu kapsamda hükümet enerji sektöründeki 13 milyar dolar tutarındaki sorunlu kredinin düzlüğe çıkarılması için planlarını şekillendirmeye başlarken, kaynaklar ek hukuki düzenleme ihtiyacına vurgu yapıyor. Bankalar bilançolarını sorunlu kredilerden koruyacak düzenlemeler isterken, kredilerin düzlüğe çıkması için elektrik fiyatlarının yükselmesi gerektiğini belirtiyorlar. Aralarında bankacı, yatırımcı, danışman ve enerji şirketi yöneticilerinin bulunduğu 12’den fazla kaynakla yapılan görüşmelere göre hükümet, sorunlu kredilerin banka bilançolarından çıkarılarak fonlara yerleştirileceği bir yapı kurmak ve bankaları bu krediler kaynaklı sert kayıplardan koruyacak kanun değişiklikleri için bankalarla birlikte çalışma yürütüyor. l Reuters Moody’s’e göre Türkiye için ekonomik koşullar yıl boyunca zorlu olabilir. Goldman Sachs bu yıl yüzde 2.5 küçüleceğini öngörürken, Morgan Stanley’de büyüme görünümünü düşürdü. Türkiye ekonomisiyle ilgili peş peşe küçülme açıklamaları geliyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s Türkiye ve Güney Afrika’da düşük ekonomik büyümenin tüketici güveninde istikrarsızlık anlamına geldiğini belirtti. Moody’s, “Türkiye tüketici sektöründeki koşullar, süregelen makroekonomik zayıflık, döviz kurundaki oynaklık, yüksek enflasyon ve politika belirsizliğinin etkisiyle 2019 boyunca ve 2020 yılı başlarında zorlu olmaya devam edebilir” açıklamasını yaptı. Moody’s gelişmekte olan piyasa ekonomilerine ilişkin yayımladığı raporda, Türkiye’nin zayıflayan ekonomisinin şirket ve altyapı sektörü için zorlu işletme temelleri ortaya koyarak yüksek faiz oranları ve krediye erişimdeki zorlukları yansıttığı belirtildi. Yüzde 2.5 küçülme ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs da, Türkiye ekonomisinin büyüme görünümünü düşürdü. Goldman, Türk Lirası’nın karşı karşıya kaldığı yeni bir değer kaybı baskısı dikkate alındığında, ilk çeyrekte GSYH’de görülen artışın ikinci çeyrekte tersine dönmesi ile birlikte, Türkiye ekonomisi için büyüme görünümü tahminini eksi yüzde 1.5’ten eksi yüzde 2.5’e düşürdü. Goldman Sachs ekonomistleri Kevin Daly ve Clemens Grafe, “Türk Lirası üzerindeki değer kaybı baskısındaki artışın muhtemelen kısa vadede büyüme üzerinde somut olumsuz etkisi olacak ve bunun ötesinde, ekonomi, bir süre için ekonomik büyüme üzerinde baskı yapmasını beklediğimiz önemli bir bilanço ayarlamasına ihtiyaç duyuyor” dedi. Goldman, Merkez Bankası’nın TL’nin istikrar kazandırma çabalarının bir parçası olarak, gelecek aylarda gösterge faizi artırmak zorunda kalacağını belirtti. Morgan Stanley de, Türkiye GSYİH’sinin 2019’da yüzde 1.8 küçülmesini bekliyor. Morgan Stanley’nin önceki tahmini yüzde 0.7 küçülme olacağı yönündeydi. Kurumun TL’deki zayıflığın altı çizilerek “Beklenenden kötü iç talep koşullarına rağmen 2019 sonu TÜFE tahminimizi 1.2 yüzde puanı artırarak yıllık yüzde 15.4’e revize ediyoruz” ifadesini kullandı. l Ekonomi Servisi Saray için ‘daha güzel’ nasıl olacak? İmamoğlu’nun bir gencin doğaçlama önerisinden esinlenerek, sosyal medyada tavan yapan “Her şey daha güzel olacak” sloganını yadsıyamayan Başkan Erdoğan’ın “Daha güzel olacak” çıkışı, kuşkusuz Saray adına seçim sonucunun tersine çevrilmesi beklentisini yansıtıyor. YSK’nin sayısız dayatmalarla, kendi kendini haksızhukuksuz bir dizi çelişkili karar vermeye zorlayan, tek zarfın içinden, “yok sayılmaya kalkışılan bir tek oyumuzun, İstanbul Belediye Başkanı İmamoğlu’na verilmiş oyun sihirli gücü, korkusu üzerinden..” yandaş yorumlar içinde de çok fazla çelişkiler var.. Yüzde doksan beş üstü ele geçirilmiş güdümlü medyada, her gün bir başka olasılığa dayalı tartışmaları bıkkınlık tadında dinlediğimizden, kimilerini yinelemenin de bir anlamı yok. Ancak Saray, Cumhur cephesi adına “daha güzel” nasıl sonuç alınabileceğinin, okus pokussuz açıklaması gerçekten zor.. HHH Sandıklardan tek zarfın içinden çıkan oyların, İmamoğlu’na verilenleri dışındakiler için yapılmış sayısız bir daha, bir daha sayımlardan çıkan sonuçların doğru olduğu Saray’ın da, YSK’nin de kabulü. Dün YSK, CHP ve İYİ Parti’nin aynı zarftan çıkmış oyların tümü için birden yeniden seçim yapılması gerektiği başvurusuna şipşak ret kararı verebildi. Saray, daha baştan, aksine yapılmış tüm itirazlar, şaibe olasılıklarına ret fetvasını vermişti.. İmamoğlu’nun oylarına itiraz gerekçelerinin temcit pilavı yinelemelerinde ise aynı çuvalların açılıp açılıp sayılmaları sonucunda Yıldırım lehine farkın kapandığına ilişkin sayılar çelişkili de olsa verileri üzerindendi. Çuvallardan çıkmış geçersiz oyların karıştırılmış olarak nasıl sağlıklı sayılabildiği tartışmalarına hiç girmeden, açık kazanılmış seçim sonucunu tanınmamasının nasıl hakhukukadalete uygun olduğu tartışmalarını, seçim tarihimize yazılmış en büyük kara leke olarak askıya alıyoruz ya.. YSK seçim yenileme kararı karşısında bağrımıza taş basmış olarak kaldığımız noktadan sonrasına, seçim yenilemesine zorunlu geçiş yapıyoruz ya.. Saray, Cumhur cephesi adına, İmamoğlu’nun çoğunluk oyunun, okus pokussuz nasıl buharlaştırılabileceği sorgulamasına geçelim. Yeni seçim tarihine kadar yandaş seçmen oyları nasıl artırılacak? Kazanılmış seçim sonucunun iptaline ilk tepki, bir önceki seçimde aslında İmamoğlu’nun oylarını kırmaya yarayan DSP’nin kararı yeter. DSP’nin adayının çekilmesiyle DSP’nin bir önceki seçimde Yıldırım’a yarayan oyları, çoğunlukla İmamoğlu’na verilmese dahi, çok ciddi lehine farkı patlatacak. HHH Cumhur cephesinin, YSK’nin yüze göze bulaştırılmış dayatmalarıyla çıkan tabloda kaldığımız yerden yeni dönem Başkanlık seçimi açılış kampanyalarında, yine dakika bir gol bir, sınır tanımaz haksız, hukuksuz yeni dayatmalar gündeme geliyor.. Daha önceki seçim kampanyası sürecinde, kötü polisliği Başkan Erdoğan ile MHP Başkanı’na bırakmış havalarında, göreceli barışçı çıkışlarıyla oy almayı seçtiği varsayılan Yıldırım’ın ilk çıkışı bile öfkeli: “Arıza giderilecek” ne demek? Seçim gecesi YSK’nin resmi sonuçları vermediğini söylediği AA’nın, devletin bizim vergilerimizle çalıştırılan kurumunun resmi sonuçlarmış gibi yaptığı yayının uygun bir saatinde, çok düşük bir oy farkı söz konusu iken, seçim kazanmış konuşması yaptırılan Yıldırım’ın netleştirilememiş durumunun bugüne kadar inandırıcı hiçbir açıklaması gelmemişken.. Hangi arıza giderilecekmiş? Erdoğan’ın, “Daha güzel olacak, daha güzel olacak..” ilk tramvaydan iftar açılışının ardından söylediği açılış sözleri ne anlama geliyor? Başkan Erdoğan bir önceki seçim kampanyalarının üstünde kamu kaynaklarıyla mı AKP’nin içinden yaşanan ekonomik, sosyal, siyasal kırılmaların altından kalkacak? Tek başına zorla bitmiş seçimin yenilenmesi, YSK kararının hemen ardından ülkemiz parası karşısında uçuşa geçen dolar, Avro yükselişlerinin kaçınılmaz kıldığı sorunlar yumağı gerçeğinde.. Geçen ramazandan bu ramazana iftar, savur fiyatlarında, dudak uçuklatan artışların verileri ortadayken. İşten çıkarmalar, işyeri kapatmaları, fabrika iflasları; esnafın, pazarcının tezgâh açamaması patlamaları yaşanırken. Siyasal İslam, AKP içinden kırılmalara, iç sorunları olduğu için girmeden.. Çin’den 60 milyar dolarlık misilleme ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı her geçen gün yeni bir boyut kazanıyor. Bu kez sıra Çin’de. Çin 1 Haziran’dan itibaren yürürlükte olmak üzere 60 milyar dolar değerinde ABD ürününe gümrük vergisi getireceğini açıkladı. Çin’in yaptığı açıklamaya göre vergi artışı yüzde 525 aralığında olacak. Bu yeni gümrük vergileri 5 binden fazla ABD ürününü kapsayacak. ABD 200 milyar dolar değerinde Çin ürününe yönelik gümrük vergisini geçen cuma günü yüzde 25’e çıkarmıştı.