Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ dishab@cumhuriyet.com.tr 10 NİSAN 2019 ÇARŞAMBA 7 Nükleer kartı çıkardıABD’nin baskıyı artırdığı İran, uluslararası uzlaşıyı rafa kaldırabileceği mesajı verdi İran ordusunun dini lider Ali Hamaney’e bağlı kolu Devrim Muhafızları’nın, ABD tarafından “terör örgütü” ilan edilmesine karşı Tahran nükleer uyarıda bulundu. İsrail ve Suudi Arabistan ile birlikte Ortadoğu politikasını Tahran üzerindeki basıncı artırarak şekillendiren Washington’ın adımı hakkında açıklama yapan İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesi üzerindeki baskının devam etmesi halinde uranyum zenginleştirmede kullanılan yeni model santrifüjlerin üretimlerine başlayacaklarını söyledi. AB’ye mesaj Ulusal Nükleer Günü’nde konuşan Ruhani, ABD’de Donald Trump yönetiminin İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekilmesi, Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması gibi hamlelerine gelen uluslararası tepkilere atıfla “Devrim Muhafızları’na terörist dediğinizde birinin sizi onaylayacağını mı sanıyorsunuz? Siz sürekli yanlış içindesiniz, hep hata yaptınız, yapıyorsunuz” ifadelerini kullandı. Uluslararası nükleer anlaşmadan çekilmeyen Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden taahhütlerini yerine getirmesini isteyen Ruhani, “Sabrımızın bir sınırı var. İran başka seçenekleri de kullanacaktır” şeklinde konuştu. İran’a yönelik baskıların sürmesi halinde IR8 adı verilen uranyum zenginleştirici santrifüjlerin üretimini başlatacakları uyarısında bulundu. Ayrıca, 20 adet IR6 santrifüjün kuruluma geçirilmesi talimatını verdi. İran ile ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın yanı sıra AB arasında 2015’te imzalanan nükleer anlaşma, yaptırımların büyük oranda kaldırılması karşılığında Tahran yönetiminin en az 10 yıl boyunca nükleer silah edinmesini engelliyor, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine ise sınırlandırma getiriyor. Trum ise geçen yıl ABD’nin nükleer anlaşmadan çekildiğini duyurdu ve yaptırımları yeniden uygulamaya koydu. CENTCOM’la ‘mücadele’ çağrısı İran’ın dini lideri Hamaney ise Washington’ın Devrim Muhafızları Ordusu’na ilişkin kararını “Bu saldırgan hamle başarıya kavuşamayacak, ABD ilerlememizi engelleyemeyecek” dedi. Trump yönetiminin İran Devrim Muhafızları’nı “terör listesine” alması Tahran’da sert tepkilerin merkezinde. Cumhurbaşkanı Ruhani, baskının daha da artması halinde yeni model uranyum zenginleştirici santrifüjlerin üretimine başlayacaklarını söyledi. DEVRİM MUHAFIZLARI... ABD İLE DE İŞBİRLİĞİNDEYDİ Sadece silahlı bir güç değilİranmeclisindedünbirgrupvekil destek eylemi için Devrim Muhafızları üniformaları giyerek oturuma katıldı. ABD Başkanı Trump önceki ABD’nin, İran Devrim Muhafızları’nı terör örgütle İran ekonomisinde de payı var, devlete ait işletmelerin büyük ortaklarından biri gün yaptığı açıklamada, yakla ri listesine eklemesi, Başkan Donald aynı zamanda. Ekonomi üzerindeki bü şık 125 bin kişilik bir gücü olan Trump’ın kendi deyimiyle “daha önce yük etkisi, mevcut Cumhurbaşkanı Ha Devrim Muhafızları Ordusu’nu emsali olmayan bir adım” gerçekten MUSTAFA san Ruhani tarafından reformlar yoluyla “yabancı terör örgütleri” liste de. İran Milli Güvenlik Yüksek Konse K. ErdEmol kırılmaya çalışılıyor hâlâ. Üçüncü de şu sine aldıklarını duyurmuştu. yi de bu karara misilleme olarak ABD olabilir tabii; otomobil imalatından la Tahran ise bu karara misilleme Merkez Kuvvetleri’ni (CENTCOM) terör örgüt zerli göz ameliyatına kadar sanayinin hemen olarak ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nı (CENTCOM) “terör örgütü” ilan etmişti. İran Silahlı Kuvvetleri’nden dün yapılan açıklamada ise “CENTCOM’a karşı mücadelede tüm araçların kullanılacağı” belirtildi. leri listesine aldığını duyurdu. Süreç nasıl gelişecek göreceğiz ama öncelikle şu tam adıyla İslam Devrim Muhafızları (İDM) nedir bir anımsamak gerek. 1979 Devrimi ile kurulan İslami rejimi iç/dış tehditlerden korumaktan sorumlu, son derece seçkin, 125 bin kişilik bir askeri güç İDM. Yaklaşık 90 bin mensubu olduğu söylenen paramiliter Besiç milisini de her yerinde İDM’yi görmek mümkün. İran’ın dini lideri Ali Hamaney, İslam Dev rim Muhafızları’nın bir birimi olan Kudüs Gücü’nü oluşturan kişi. Bu askeri güç, Şah’ın muhafızlarının halefi olarak biliniyor. Komutanı da ünlü Kasım Süleymani. İran’ın en güçlü askeri birimini “terör örgütü” ilan etmek, Trump yönetiminin İran’a yönelik uzun Riyad da memnun ABD’nin adımı, bölgedeki müttefikleri İsrail ve Suudi Arabistan’dan destek gördü. Su kontrol ediyor. Sadece bu değil tabii, özellikle İran dışındaki operasyonlarla adını duyuran Kudüs Güçleri de İDM’ye bağlı. Başlangıçta bir iç askeri güç olarak faaliyet gösteriyordu, ancak ülke sı süreli baskı kampanyasının son hamlesi kuşkusuz. ABD, İDM’yi 1983’te Beyrut’ta ABD Deniz Kuvvetleri’ne yönelik saldırı ile 2011’de Suudi Arabistan’ın Washington Büyükelçisi’ne yönelik suikast giri udi Arabistan resmi haber ajansı nırları dışında etkili olması Irak’ın şiminden sorumlu tutuyordu uzun süre SPA, Riyad yönetiminin ABD’nin İran’a savaş açmasıyladır. Savaş sı dir. İDM’nin terör listesine alınmasının en İran Devrim Muhafızları’nı “terör rasında dönemin İran dini lideri Aye önemli gerekçeleri bunlar. listesi”ne alma kararını memnuniyetle karşıladığını bildirdi. İsra tullah Humeyni, İDM’ye kara, deniz ve hava gücünün kontrolünü bırakmıştı. O gün Terör örgütü diyor ama... il Başbakanı Binyamin Netanya bugündür ülkenin en önemli askeri gücü. Olayın en çarpıcı noktasına değinelim. hu da Trump’a kararından dolayı teşekkür etti. Fransa Dışişleri Bakanı JeanYves Le Drian ise bölge Her yerde etkili, lazerli ameliyatlarda bile... ABD, çok eski tarihlere dayanan bir “terör geçmişi” olduğunu iddia ettiği İslam Devrim Muhafızları ile vaktiyle dolaylı işbirliği yap yi istikrarsızlaştıracak adımlardan Yapılan kimi değerlendirmelerde İDM’nin mış bir ülke. Irak’ta IŞİD’e yönelik operas kaçınılması çağrısında bulundu. “devlet içinde devlet” olduğu tespitleri de yonlarda ABD, Kasım Süleymani liderliğin yer aldı çoğu zaman. İranlı sosyalistlerin, ay deki Kudüs Güçleri ile Iraklı Şii milislere ha dınların gözünde ise “derin devlet” ola va desteği sağlamıştı. O dönemde ABD Hazi rak görüldü. Buna rağmen anayasal bir ne Bakanlığı’nca yaptırım uygulanan bir “ör kurum. Sadece İran dini liderine karşı so güt” olarak değerlendiriliyordu İDM. İnanma rumluluğu var. İDM, sadece bir silahlı güç sı zor ama ABD, gün gelir İDM ile yeniden iş değil deyişime kanıt gerekirse, ülkenin birliği yapmak zorunda kalabilir. ABD’nin bu nükleer programının da bir anlamda yürü ikiyüzlü tutumu bir çoğumuza doğal gelebilir tücüsü olduğunu söyleyebilirim. Ülkede ancak ABD, bir ülkenin savunmasını oluştu ki nükleer denemeleri yapan güç de İDM. ran askeri gücü “terörist grup” ilan etmekle Üretimine katkısı olan nükleer füzelerin tarihinde bir ilki gerçekleştirmiş oluyor. Ge Ruhani, İran Atom Enerjisi İsrail’i vurabilecek güçte olduğu söyleni Kurumu Başkanı Salihi ile tesiste yor. İkinci kanıt da şu olabilir; iç/dış is çen yıl İran’ın Nükleer Enerji Ajansı Başkanı Ali Ekber Salihi’nin İDM’nin “terör listesi”ne incelemelerde bulundu. tihbarat konusundaki gücü ülkenin siya alınması durumunda “bunun bir savaş ilanı si karar mekanizmalarında da çok etkili. olacağı” sözlerini de hatırlamakta yarar var. RAKKA VE HAMA’DA SALDIRI Suriye’de ateş dinmiyor Suriye’nin Hama kentinin Taybat el İmam bölgesi yakınlarında dün ordu kontrol noktasına saldırıda en az üç kişinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Resmi medyaya yansıyan haberlerde, sabaha karşı gerçekleşen olayda saldırganların arasında intihar eylemcilerinin de olduğu, güvenlik güçleriyle çatışmada militanların tümünün öldürüldüğü aktarıldı. Olayda en az 3 askerin öldüğü de kaydedildi. Saldırganların konvoyuna bir tankın da destek verdiği, ordu güçlerince imha edildiği savunuldu. Öte yandan Ankara’nın terör örgütü gördüğü YPG’nin omurgasını oluşturduğu SDG kontrolündeki Rakka’da da dün bombalı araçlı saldırıda çoğu sivil 13 kişinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Saldırıya ilişkin gözler IŞİD’e çevrildi. Sudan’da ölümcül protesto Sudan’da binlerce gösterici, Devlet Başkanı Ömer el Beşir’in istifası istemiyle protestolarını sürdürüyor. El Beşir’in başkent Hartum’daki yerleşkesi ve bazı bakanlıklar önündeki protestolar dün dördüncü gününe girerken güvenlik güçlerinin müdahalesinde iki kişinin yaşamını yitirdiği kaydedildi. Muhalif kay naklar ise en az 20 kişinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. Sudan Merkezi Doktorlar Komitesi’nden yapılan açıklamada, güvenlik güçlerinin Hartum’daki ordu merkezinin de bulunduğu yerleşke önünde düzenlenen gösteriye gerçek mermiyle müdahale ettiği belirtildi. Çok sayıda eylemcinin yaralandığı kaydedildi. Sudan, 19 Ara lık 2018’den bu yana ekmek zammının, hayat pahalılığının protesto edildiği ve El Beşir’in görevi bırakmasının istendiği gösterilere sahne oluyor. Öte yandan ABD hükümeti, barışçıl eylemlere aşırı güç kullanımı konusunda uyarıda bulundu. Eylemcilerin yanında olduğunu açıkladı. ABD, İngiltere ve Norveç’ten hükümete “siyasi geçiş süreci için bir plan yapılması” çağrısı yükseldi. Taliban ABD askerini vurdu ABD’nin Taliban ile barışa yönelik müzakere maratonu sürerken önceki gün Afganistan’da Bagram Hava Üssü yakınında bombalı saldırı düzenlendi. Bölgede devriyede olan güvenlik güçlerinin geçişi sırasında gerçekleşen patlamada üç ABD askerinin öldüğü, üçünün yaralandığı belirtildi. Kimi kaynaklar ayrıca üç Afgan askerinin de öldüğü iddiasını aktardı. Saldırıyı Taliban üstlendi. Yeni atama meydanı ikna etmedi Bin Salih’in geçici devlet başkanı seçilmesinin ardından öğrenciler yeniden protestolara başladı. Eylemcilere polis müdahale etti. Cezayir’de yoğun protesto gösterilerinin ardından istifa eden Devlet Başkanı Abdülaziz Buteflika’nın yerine, 90 gün süreyle geçici olarak Millet Konseyi Başkanı Abdülkadir bin Salih getirildi. Cezayir Parlamentosu dün Buteflika’dan boşalan koltuğa anayasa uyarınca yapılan oylama ile Bin Salih’in getirilmesine karar verdi. Ülkede 90 gün içinde seçimlerin yapılması gerekiyor. Buteflika’nın beşinci dönem için devlet başkanlığı seçimlerine adaylığını koyması ile halk sokaklara çıkmış, Bu teflika geri adım atmak zorunda kalmış, adaylığını çekmiş, bu ay yapılması planlanan seçimleri ertelemişti. Ancak gösterilerin hız kesmemesi üzerine istifa ettiğini açıklamıştı. Halk, “3B” olarak adlandırdıkları soyisimleri B harfi ile başlayan 3 devlet yetkilisinin de görevi bırakmasını talep ediyor. İstifası istenen Millet Konseyi Başkanı Bin Salih, Başbakan ve İçişleri Bakanı Nureddin Bedouine ve Anayasa Konseyi Başkanı Tayyib Belaiz, Buteflika’ya yakınlığıyla bilinen isimler. Netanyahu’nun kader seçimi İsrail halkı, adı yolsuzluk soruşturmalarıyla anılan, dördüncü dönemdir başbakanlık koltuğunda oturan Binyamin Netanyahu için güvenoyu niteliğindeki erken genel seçimler için dün sandık başına gitti. Seçimlerde oy merkezlerine yerleştirilen kameralar tartışmaya neden oldu. Netanyahu, kameraların olası usulsüzlükleri engelleyeceğini savunurken çoğunlukla Arap halkının destek verdiği Hadeş partisi, “yasadışı” olduğunu savunduğu kameraların kaldırılması için seçim komisyonuna başvuruda bulundu. İsrail’in yasama organı Knesset’teki 120 sandalye için 41 partinin yarıştığı seçimlerle ilgili son anketler Netanyahu’nın liderliğini yaptığı sağcı “Likud” ile henüz geçen şubatta kurulan emekli general Benny Gantz liderliğindeki merkez parti “Mavi ve Beyaz” arasında nefes nefese bir yarışın geçeceğini gösteriyordu. Aşırı sağ ittifakı olası Yaklaşık 6 milyon 300 bin seçmenin olduğu ülkede kamuoyu araştırmaları hiçbir partinin hükümeti tek başına kurabilecek oya ulaşamayacağı öngörüsünde bulunurken Netanyahu’nun halihazırda koalisyonda olduğu aşırı sağcı partiler ile yeni bir ittifak için hazırlık yaptığı belirtiliyor. Seçim sürecinde Netanyahu hakkında devam eden yolsuzluk soruşturmalarına vurgu yapan Gantz ise hükümet kurmak için merkez sağ, sosyal demokrat İşçi Partisi ve geçen yıl Knesset’ten geçen “Yahudi Ulus Devlet” yasasına tepki gösteren Arap azınlıktan destek bekliyor. 100’ü aşkın savaş uçağı Londra’nın, Güney Kıbrıs üs hamlesi İngiltere Hava Kuvvetleri’ne ait 121 adet F35B tipi savaş uçağının, sonbahardan itibaren kademeli olarak zaman içinde Güney Kıbrıs Rum Kesimi’ndeki Ağrotur Üssü’ne gideceği bildirildi. DHA’nın haberine göre, bu konuda Rum Yönetimi Savunma Bakanı Savvas Angelidis ile İngiliz mevkidaşı Gavin Williamson arasında 4 Nisan’da Londra’da memorandum imzalandı. Bu çerçevede İngiltere’nin şu anda 17 tane olan F35B savaş uçağı sayısı 138’e çıkarılacak. Rum medyasında yer alan haberlerde uçaklar Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’daki operasyonlarda aktif olarak kullanılan Ağrotur Üssü’ne götürülecek. Rum Savunma Bakanı Angelidis, “Doğu Akdeniz’in bir çatışma bölgesinden bir istikrar, güvenlik, kalkınma ve refah bölgesine dönüşmesinin stratejileri olduğunu” söyledi. Williamson ise “Kıbrıs değerli bir ortak, arkadaştır ve bu anlaşmayı imzalayarak, önümüzdeki yıllarda savunma konusundaki yakın bağlarımızı güçlendirdik” dedi. Kıbrıs’taki İngiliz üssünün operasyonlarda kullanıldığını belirten Williamson, “Kıbrıs’taki üsten uçan uçakların, Suriye’deki terörist grupların yenilgisinde de önemli rol oynadığını” kaydetti. Bu üsten bugüne kadar IŞİD’e yönelik 1700 kez hava saldırısı yapıldığı aktarıldı. Doğu Akdeniz’de enerji mücadelesinde son dönemde Türkiye, KKTC ile Güney Kıbrıs, Yunanistan hattı arasında gerilim daha da artmış durumda. AB, May’den gerekçe istedi Avrupa Birliği’nden (AB) çıkış sürecinde (Brexit) ortaya çıkan belirsizlikleri ha len aşamayan İngiltere’nin başbakanı There sa May, dün Avrupalı liderlerden yeni bir er teleme talebinde bulundu. AB’den ise “güve nilir gerekçe” talebi geldi. Berlin’de bir ara ya gelen May ve Alman mevkidaşı Angela Merkel’in bugün Brexit gündemiyle düzen lenecek AB Liderler Zirvesi öncesi fikir alış verişinde bulunduğu bildirildi. May’in kapısı nı çaldığı ikinci ismin ise AB’nin bir diğer lo komotif ülkesi Fransa’nın Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olduğu belirtildi. Londra ve Brüksel geçen ay, normal koşullarda 29 Mart’ta başlaması gereken Brexit’in kısa sü reli ertelenmesi ve İngiltere’nin 12 Nisan’a kadar çıkış konusundaki kararını vermesi başlıklarında uzlaşmışlardı. May ise daha ön ce İngiliz parlamentosunun üç kez reddettiği Brexit anlaşması olmadan çıkışı engellemek üzere yeni bir erteleme talebinde bulunuyor. Öte yandan, Fransa Maliye Bakanı Bru no Le Maire, May’in yeni erteleme konusun da AB’den onay alabilmesi için “güvenilir ge rekçeler ve açık bir plan sunması gerektiği ni” söyledi. AB Brexit Başmüzakerecisi Mic hel Barnier ise Avam Kamarası’nın kabul et mediği Bre xit anlaşma sı hakkında yeniden bir müzakereye başlanma yacağını bir kez daha di le getirdi. Merkel ile May. C MY B