Katalog

10 10 NİSAN 2019 ÇARŞAMBA DOLAR avro sterlin FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA ALTIN CUMHURİYET EKONOMİ ALTIN 24 AYAR 5.6930 6.6 kuruş 6.4260 10.1 kuruş 7.4500 10.2 kuruş 21.26 0.08 puan 98.135 1157 puan 1599.29 33.71 lira 238.81 6.01 lira Türkiye son 10 yılda neredeyse enerji santralları çöplüğüne döndü. Birçok proje atıl durumda Bu işin ENERJİSİ yok Türkiye Enerji Görünümü 2019 Raporu’na göre, Türkiye’de ihtiyaçtan fazla enerji santralı kurulduğu için özellikle 2009’dan itibaren kurulu güçle üretim arasındaki makas giderek açıldı. TMMOB Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Türkiye Enerji Görü tim yapıldı. 2018 yılında ise bazı santralların üretim dışına çıkması ile kurulu güç 26 nümü 2019 Raporu’na göre, son bin 181 MW’a, üretim ise 90 yıllarda lisans alan projelerin bin 216 MW’a düştü. Böyle çoğu yerinde sayıyor. Türkiye’de likle 2018 kurulu gücü 2007 ihtiyaçtan fazla enerji santralı yılının 1.79 katı olmasına rağ kuruluduğu için özellikle 2009 men yaklaşık 4 bin 800 GWh yılından itibaren kurulu güç ile üretim arasındaki makas açıldı. Rapora göre, 2018 sonunda daha az üretim yapıldı. n Lisans alan yapım aşa masındaki toplam 24 bin 171 88 bin 550 MW olan kurulu güç MWe kurulu güçteki projeler teknik üretim kapasitesinin tam de yatırım gerçekleşme ora olarak kullanılabilmesi halinde, nı yüzde 35’in üzerinde olan 89 bin GWh ila 160 bin GWh ek santral yatırımlarının toplam üretim mümkün olabilir. kurulu gücü 5 bin 39 MWe Santralların kapasite kullanım olup, yatırım aşamasındaki verilerinin son sekiz yıl içinde tüm santrallar içindeki payı ki yatırımların yerindeliği açısında da sorunlar doğurduğuna işaret edilen “Enerji Görünümü 2019” raporunda şu tespitle yüzde 20.85’dir. n Gerçekleşme oranı yüz de 10’un altında olan santrallar, tüm projelerin yüzde 16.67’si re yer verildi: Üretim düştü ni oluşturuyor. Projelerin yüzde 5.20’sinde ise, yatırımların gerçekleşme düzeyi hakkında n Doğalgaz santrallarında 2007’de 14 bin 560 MW olan kurulu güç ile 95 bin 24 GWh EPDK’ya bilgi dahi verilmemekte. Bilgi verilmeyenlerle birlikte, lisans alan (yapım aşamasın üretim yapılmış olmasına rağmen, 2017’de 1.83 kat artarak daki) enerji santral yatırımlarının yüzde 21.86’sının, henüz 26 bin 639 MW’ta ulaşan kuru yatırıma başlamadığı söylenebilu güç ile 108 bin 168 GWh üre lir. l Ekonomi Servisi Kredilerde batık oranı artıyor Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu’nun raporuna göre, Türkiye’nin enerji ham maddeleri ithalatı 2017’de 37 milyar dolarken geçen yıl bu rakam 43 milyar dolara dayandı. Enerji sektöründe takipteki krediler artıyor. Santrallardan bazıları şu an faiz ödemelerini yapabilecek kadar bile para kazanamıyorlar. Raporda, “Türkiye, özellikle son dönemlerde, enerji ihtiyacını esas olarak yeni enerji arzıyla karşılamaya çalışan plansız ve özel sermaye çıkarlarını gözeten bir politika izledi. İle tim ve dağıtımdaki kayıplar ve nihai sektörlerde yer yer yüzde 50’nin üzerine çıkabilen enerji tasarrufu imkânları göz ardı edildi. Enerji ihtiyacını karşılamak üzere genelde ithal enerji kaynağı kullanıldı. Enerjideki dışa bağımlılık Türkiye için ciddi boyutlara ulaştı” denildi. BOTAŞ’ta zam ihtiyacı yüzde 60 BOTAŞ’ın sattığı doğalgazda maliyeti karşılamak için zam ihtiyacı ortaya çıkarken, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki günkü Moskova ziyaretinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmesinde doğalgazda fiyat indirimi talebini gündeme getirdi. Reuters’a bilgi veren yetkililer, yüzde 10’dan az olmayacak şekilde indirim gerçekleşmesinin mümkün olduğunu belirtti. Bir başka yetkili de, BOTAŞ’ın fiyatları ciddi şekilde sübvanse ettiğini ve uzun zamandır zararına satış gerçekleştirdiğini belirterek “Şu anda BOTAŞ’ın gaz alış ve satış fiyatlarının denk gelmesi için yüzde 60’ın üzerinde bir fiyat artışı gerekiyor. Elbette böyle bir artış makul değil” dedi. En pahalı benzin Türkiye’de Akaryakıta son dönem yapılan zamlara dikkat çeken Kimya Mühendisleri Odası Başkanı Dr. Ali Uğurlu, Türkiye’deki fiyatların dünya ortalamasının yaklaşık iki katı olduğunu açıkladı. Uğurlu, “Gelir seviyesine göre de dünyanın en pahalı akaryakıtı Türkiye’de tüketilmektedir” dedi. Arka arkaya benzine ve mazota yapılan zamlar sonucu benzinin Ankara’da 6.96 liraya, mazotun da 6.41 liraya satıldığını belirten Uğurlu, Anadolu’da ise benzinin litre fiyatının 7 lirayı geçtiğini vurguladı. Uğurlu KDV ve ÖTV’de indirim istedi. l Ekonomi Servisi Silikon Vadisi’nin temeli özgürlük ABD San Francisco’daki Silikon Vadisi’nde, bir heyetle birlikte incelemeler yapan TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski, buranın dünyanın önde gelen teknoloji merkezlerinden biri olduğunu hatırlatarak şu vurguyu yaptı: “Silikon Vadisi’nin başarısının temelinde yatırım ortamını güçlendiren hukuk devleti, demokrasi ve özgürlük ortamının sağladığı yaratıcılık ve yenilikçilik gücü ve bilim dünyasından finansal kuruluşlara uzanan etkin bir girişimcilik ekosistemi bulunuyor.” 3 bin 500 çalışanı olan 57 yıllık şirket için tekrar konkordato süreci başlayacak Pamukkale iflastan kurtuldu EMRE DEVECİ İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi, Pamukkale Turizm hakkındaki iflas kararını dün kaldırdı. Mali darboğaza girip alacaklılara karşı koruma için konkordato talep eden binlerce şirketten biri olan Mahkeme, karayolu ulaşım firması hakkındaki iflas kararını kaldırdı. 57 yıllık Pamukkale Turizm hakkında İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi, iflas kararı vermişti. Kararı gazetemize değerlendiren Pamukkale Turizm Hukuki İşler Koordinatörü Tunca Başkan, mahkemenin şimdi konkordato talebini yeniden değerlendireceğini dile getirdi. 462 alacaklıdan 442’sinin şirketin kapanmaması yönünde oy kullandığını belirten Tunca, özellikle bankaların alacaklarını haciz yoluyla tahsil etme yoluna gitmemelerinin önemli olduğunu dile getirdi. 3 bin 500 işçi var Toplamda yaklaşık 3 bin 500 çalışanlarının bulunduğunu, konkordato sürecinde küçülmeye gitmek zorunda kaldıklarını ancak seferlere devam ettiklerini belirten Av. Başkan, bu süreç te 250300 kişinin işten ayrıldığını aktardı. İflas kararının kaldırılmasıyla süreci tekrar değerlendireceklerini kaydeden Başkan, küçülmeden yola devam etme kararı almaları durumunda işten çıkardıkları işçileri geri alabileceklerini sözlerine ekledi. Selüloz İş Sendikası Hukuk Müşaviri Avukat Murat Özveri, işçi alacaklarının konkordato sürecinde ‘imtiyazlı alacak’ olarak değerlendirildiğini ve işten çıkarılan işçilerin içeride kalan ücretleri ile tazminatlarını haciz yoluyla alabileceklerini söyledi. Yılın girişimcisi Aydınlar oldu Dünyanın önde gelen danışmanlık ve denetim şirketlerinden EY tarafından 30 yılı aşkın süredir düzenlenen “EY Entrepreneur Of The Year Yılın Girişimcisi” yarışmasının Türkiye programı kapsamında yılın girişimcisi ödülü Acıbadem Sağlık Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Aydınlar’a verildi. Aydınlar 5 9 Haziran 2019’da Monako’da gerçekleşecek ‘EY Dünya Yılın Girişimcisi’ yarışmasında Türkiye’yi temsil edecek. EY Yılın Girişimcisi programında, “Yılın Girişimcisi” ve bu yıl eklenen “Yılın Kadın Girişimcisi” ile “Yılın StartUp Girişimcisi” kategorilerinde ödüller sahiplerini buldu. Yılın Kadın Girişimcisi ödülüne Selekt Bilgisayar / Reeder Kurucu Ortağı Sezen Sungur Saral, Yılın StartUp Girişimcisi ödülüne Vispera Bilgi Teknolojileri Kurucu Ortakları Aytül Erçil ve Ceyhun Burak Akgül layık görüldü. EY Türkiye Ülke Başkanı Metin Canoğulları, “Dünyanın dört bir yanından iş insanlarının bir araya geldiği bu platform üzerinden kazanılan ilişkiler yeni iş fırsatları” dedi. l Ekonomi Servisi Oyak Renault 50 yılda 6 milyon araç üretti Oyak Renault, kuruluşunun 50’inci yılını Bursa’da çalışanları ve tedarikçileriyle kutladı. Bugüne kadar 6 milyondan fazla araç, 6 milyondan fazla motor ürettiklerini söyleyen Genel Müdür Antoine Aoun, “Geçmiş 20 yılda ürettiğimiz aracı, gü nümüzde 1 yıl içinde üretecek hıza ve verimliliğe ulaştık. Bugün dakikada bir araç üretmeyi başaran Türkiye’nin en verimli otomobil fabrikalarından biriyiz. Bursa fab rikamız Renault Grubu fabrikaları arasında ilk 3’te” dedi. Şirketin istihdamı da 381 kişiden 7 bine ulaştı. l Ekonomi Servisi Anatoine Aoun Nuri Turgut: Yıllık 1 milyon adet ürünün Cotton Box markası ile paketlendiğini söyledi. Cotton Box krizi yurtdışında aşacak MEHMET KIZMAZ Türkiye’nin önde gelen iplik üreticilerinden Cotton Box, krizde ağırlığı daha fazla yurtdışına verdi. Ev tekstili sektöründe Deniz’liden 35 ülkeye ihracat yapan Cotton Box, Türkiye’de 1000’in ve dünyada da 200’ün üzerinde satış noktasıyla üretime devam ediyor. Cotton Box Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Turgut, “Rusya birçok sektörde olduğu gibi ev tekstili için de ana pazar konumundaydı. Geçen yıllarda yaşanan krizler bizi farklı pazarlar aramaya yöneltti” dedi. Cotton Box, üretiminin yüzde 35’ini ihraç ediyor. İran, Tunus ve Rusya gibi ülkelerde mağazaları bulunan Cotton Box, yurtiçi ve ihracat pazarlarında, 2018 yılını 15 büyüme gerçekleştirerek 60 milyon TL ciro ile kapattı. 2019 yılında da en az yüzde 10 büyüme hedefi olan Cotton Box, üretimindeki yüzde 35’lik ihracını da yeni ihracat pazarları ile yüzde 50’ye çıkarmayı hedefliyor. Denizli de bulunan Hierapolis antik kentinin de isim haklarına sahip, Cotton Box Yönetim Kurulu Başkanı Nuri Turgut, “2019 İlkbahar ve Yaz Koleksiyonu’muzdaki ‘Gelenekten Geleceğe’ konseptimiz ile kültürel ögelerimizi dünya tüketicileri ile buluşturuyoruz. 2019’da yeni pazar arayışları içinde olacağız. İç pazarda her şehirde ürünlerimize ulaşılabilecek satış noktalarının sayısını artırmayı, dış pazarda daha çok ülkede yer almayı istiyoruz” dedi. l DENİZLİ Merkez Bankası rezerv yeterliliği Merkez bankası rezervi, ülkenin kredi değerliliğini, kredibilitesini, güvenirliği, kuru etkilediğinden, özellikle ulusal parası tam konvertibıl olmayan ülkelerde önem taşır. Merkez bankaları, bankalardan, Hazine’nin mali ajanı olduklarından kamu kesiminden gelebilecek dış ödeme tepkilerini karşılayabilmek, gerektiğinde kambiyo piyasalarına müdahale etmek, para politikasını destekleme amacıyla rezerv, dış ödeme araçları bulundururlar. Rezervin boyutu, yeterliliği ülkeler arasında farklılık gösterir. Parası rezerv para niteliği taşıyan ülkelerin merkez bankaları bilançolarında dış varlıkların payı çok düşük olduğu halde, gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının bilançolarının aktifinin önemli bölümü dış varlıklardan oluşur. Gelişmekte olan ülkelerde rezervin yeterliliği incelenirken; (1) cari işlemler açığının boyutu, (2) bankacılık sisteminin döviz pozisyonu, (3) reel kesimin döviz pozisyon açığı, (4) ülkenin dış borç tutarı, (5) kamu kesiminin dış borç servisi (YP anapara ve faiz ödemeleri), (6) dış şok beklentileri, (7) uluslararası finansal piyasalardan kaynak sağlama olanağı gibi etkenler genellikle dikkate alınır. Rezerv yeterliliği incelenirken, koşullu dış yükümlülükler, özellikle Hazine garantili dış borçlar, yükümlülükler dikkate alınmalıdır. Merkez bankasının rezervi, dış yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesini sağlayacak, spekülatif atakları önleyecek, dış şoklara karşı tampon işlevi görecek, kurda istikrarı koruyacak boyutta olmalıdır. Rezervin yeterliliği konusunda, genel kabul görmüş nicel ölçülebilir ölçütler olmamakla beraber aşağıda açıklanan göstergelerden, oranlardan yararlanabilir. l Net Döviz Rezervi / Cari İşlemler Açığı Merkez bankasının net döviz rezervinin, yıllık cari işlemler açığının en az iki katı olması yeterli görülebilir. Brüt Döviz Rezervi / Finansal Kurumlar, Reel Sektör Konsolide Döviz Pozisyon Açığı Finansal kurumların YP varlıklarının önemli bölümünü, reel sektöre açtıkları döviz kredileri oluşturur. Mal ve hizmet üreten reel sektörün de YP yükümlülüklerinin büyük bölümü yurtiçi bankalara karşıdır.  Brüt rezervin; reel sektörün net döviz pozisyon açığı ile bankaların döviz pozisyonu konsolide tutarından fazla olması halinde, ülkenin dış yükümlülükleri zamanında yerine getirebilme gücü yeterli olabilir. l Brüt Döviz Rezervi / Ülkenin Kısa Süreli Dış Borçları Brüt döviz rezerv, ülkenin, bankacılık, reel sektör, kamu kesimi kısa süreli dış borçları (bir yıldan kısa) toplamından fazla olmalıdır. l Net Döviz Rezervi / Aylık Ortalama İthalat Oran, ülkenin gereksinim duyduğu dışalımın, dış kaynağa ihtiyaç duyulmaksızın ne süreyle sağlanabileceğini göstermesi açısından önemlidir. Dışalımı, enerji, sermaye ve ara malları gibi stratejik ürünlerinden oluşan ülkeler açısından daha da önemlidir. Stratejik ihtiyaçların karşılanamaması, iktisadi yaşamda durağanlaşmaya, milli gelirde düşüşe yol açar. Net rezervin en az üç aylık ithalatı karşılaması yeterlilik olabilir. l Brüt Döviz Rezervi / Yıllık Cari Döviz Gideri Brüt döviz rezervi ile yıllık döviz giderleri (ithalat+hizmet giderleri) oranlanarak, yıllık cari döviz giderlerini ne ölçüde karşıladığını saptamak da bir yeterlilik ölçüsüdür. Bu bağlamda brüt rezervin, cari döviz giderlerinin en az 1/3’ünü karşılaması yeterli görülebilir. Yeterlilik oranları, göstergeleri değerlendirirken, geçmiş dönem değerleriyle, benzer ülkelerin göstergeleriyle, kredi değerleme kurumlarının ölçütleriyle karşılaştırmalar yapılabilir. Nicel ölçütler yanı sıra uluslararası finansal piyasalardaki gelişmeler, ihraç ve ithal mallarının fiyat ve gelir esneklikleri, spekülatif hareketlerin yönü, bölgesel siyasal riskler, gizli ve açık dış ticaret ambargoları gibi etkenler de göz önünde tutulmalıdır. Sözü edilen ölçütler, deneme, öneri niteliğindedir. Merkez bankalarının günümüzdeki işlevlerinden biri de istatistiki veri toplamak, derlemek, değerlendirmek, yayımlamaktır. Merkez bankalarının elinde geniş veritabanı bulunmaktadır. Veriler, bankanın uzmanları, analistleri tarafından değerlendirilerek daha anlamlı ölçütler geliştirebilir. Merkez bankaları, şeffaf, hesap verme sorumluluğu ile kamuyu aydınlattıkları, doğru bilgi verdikleri sürece, itibar, güvenirlilik kazanırlar. Merkez bankalarına güven, sözle yönlendirme aracının etkenliğini, para politikasının başarı olasılığını da artırır. Uber Türkiye’de küçülecek Uber, Türkiye’deki operasyonlarını küçültecek. Açıklamada “Mevcut durum, Uber XL ürünü ile sağlıklı bir hizmet verilmesini mümkün kılmadığından, önümüzdeki dönemde Uber XL küçülerek devam edecektir” denildi. Buna göre şirket, XL araçların sayısını önemli ölçüde azaltacak. Bu arada Yenikapı Miting alanında dün akşam toplanan Uber şoförleri, Türkiye’de küçülme kararını protesto ederek, “Halk Uber istiyor” şeklinde sloganlar attı. C MY B