Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1330 MART 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.6460 10.2 kuruş 6.3560 5 kuruş 7.3870 11.8 kuruş 22.27 1.06 puan 93.784 1664 puan 1577.97 35.25 lira 236.07 4.17 lira Gırtlağa kadar borç2002’deherçocuk1963dolardışborçladünyayagözleriniaçarken,2018’debu5bin513dolaraçıktı 4 Dış borcun milli gelire oranı yüzde 56.7 ile rekor kırdı. Ku 4 İç tüketim ve betona yatırımla yaratılan büyümenin sonurun iki ayda 50 kuruş yükselmesi borç yükünü 222 milyar TL na gelindi. Özellikle 2009’dan itibaren ekonomide tahribat artırdı. Faizlerin de artmasıyla borcun döndürülmesi zorlaştı. hızlandı. AKP yurttaşı ucuz soğan kuyruklarına mahkum etti. Seçim öncesi piyasaların son işlem gününde TL değer kay la 444.8 milyar dolar olurken, dış borcun milli gelire oranı yüzde 56.7 ile bederken, tahvil faizlerin kriz yılı olan 2001’deki de sert yükseliş kaydedildi. Dolar/TL 5.66, Avro/ emre deveci yüzde 56.5’i aşarak yıllık bazda rekor kırdı. Bu oran TL 6.38 seviyesini gördü. 2005’te yüzde 34.2 seviye Haftaya yüzde 18.66 seviyesin lerine kadar gerilemişti. den başlayan 2 yıllık gösterge Dış borcun 298.3 milyar do tahvil faizi dün yüzde 23.14’ü ları özel sektörün, geri kalan gördü. Kurdaki ve faizdeki artı 146.5 milyar doları kamuya ait şın enflasyonla kredi faizlerini bulunuyor. yükseltmesi beklenirken, dış TL’nin değer kaybı ve faizler borcu çevirmenin maliyetleri deki artış dış borcu çevirmeyi de artacak. giderek zor hale getiriyor. Reuters’a göre, yatırımcı 31 Ocak’ta 5.16’ya kadar geri lar, ABD ile cezalarla sonuç leyen dolar/TL’nin dün 5.66’ya lanabilecek yeni bir diploma ulaşması, sadece 2 ayda dış bor tik anlaşmazlığın derinleşerek cun TL bazında 222 milyar TL Türkiye’de resesyonun bu yıl ve artmasına neden oldu. daha sonra devam etmesine ne 16 Ocak’ta yüzde 17.98’e ka den olacağından endişe ediyor. dar gerileyen iki yıllık gösterge Hazine ve Maliye Bakanlığı tahvilin bileşik faizi dün yüzde tarafından dün açıklanan veri 23.14’e kadar gelerek iki ayda lere göre, Türkiye’nin brüt dış 516 baz puan arttı. 31 Ocak’ta borç stoku 2018 sonu itibarıy yüzde 14.27 seviyesine kadar FITch’ten stres testi gerileyen 10 yıllık gösterge tahvilin bileşik faizi de dün bu yılın en yükseği olan yüzde 19.28 seviyesine çıktı. Tahvil faizle Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, 2018 sonundan itibaren 2 yıllık dönem için Türk bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik oranlarına yönelik stres testi yaptıklarını açıkladı. Ortaya koydukları 6 senaryodan sadece 2’sinde bankacılık sektörü sermaye rasyola rindeki artış, borcu borçla çevirenlerin maliyetlerini artırdı. Uluslararası Finans Enstitüsü Başekonomisti Robin Brooks, kamu bankaları eliyle kredi hacminin artırılmasının 2019’da birinci çeyrek büyümesini destekleyeceğini ancak yılın geri kalanında ekonomiye zarar vereceğini dile getirdi. rının zorunlu minimum seviyenin altına indiğini, bu iki senaryoda sorunlu kredi oranını 10 yılın en ucuzu Bloomberg, seçim öncesi ku yüzde 15 olarak aldıklarını an ru düşük tutmak için Londra’da latan Fitch, diğer senaryolarda yabancı yatırımcılara TL sunul sermaye yeterlilik oranının zo mamasıyla tetiklenen Borsa İs runlu seviyenin üzerinde ger tanbul’daki sert satışlar sonu çekleştiğini vurguladı. Ancak Fitch, yüzde 10’un ciddi üzerinde sorunlu kredi oranının bankaların esnekliklerine bağlı olarak borç ödeme yeterliliği ve kredi notu üzerinde baskı yaratacağını da belirtti. cunda Türkiye hisse senetlerinin 2009’dan beri en düşük seviyeye gerilediğini yazdı. Ajans, Türkiye’nin gelişmekte olan ülkeler arasında Rusya’dan sonra en ucuz ülke konumuna gerilediğini belirtti. BDDK verilerine göre Şubat 2018’de 8.3 milyar TL olan bankaların net kârı, Şubat 2019’da yüzde 22 düşerek 6.4 milyar TL’ye geriledi. Takipteki kredi oranı bir yüzde 4.11’e yükseldi. EKONOMİ AKP ile çöktü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkenin ekonomik anlamda iyi konumda olduğunu iddia etse de rakamlar tam tersini söylüyor. “Türkiye’nin ekonomisini yönetmek bizim işimiz. Ben de bir ekonomistim” diyen Erdoğan’a rağmen son 17 yılda tarımda kendi kendine yeten Türkiye bugün samanda bile dışarıya mahkum. Ekonomideki tahribat özellikle 2009’dan sonra hızlandı. Yurttaş ucuz ürün bulmak için tanzim kuyruklarına girerken, özelleştirmelerle Türkiye’nin birçok değeri satıldı. AKP’nin ekonomide yarattığı tahribatın başlıkları şöyle: n İşsizlik: 19882002 arası ortalama işsizlik oranı yüzde 8 iken, bu AKP döneminde, 20022018 arasında yüzde 10.7’ye yükseldi. Aralık 2018’de işsizlik oranı yüzde 13.5’ti. İşsiz sayısı ise 4.3 milyonla rekor kırdı. n Grev hakkı: 2002 ile 2019 arasında 16 grev ‘erteleme’ adı altında yasaklandı. Bu grevlerin 7’si OHAL dönemindeydi. 200 bin işçinin grev hakkı elinden alındı. n Özelleştirme: Türkiye’deki 69.9 milyar dolarlık özelleştirmenin 61.7 milyar doları AKP döneminde yapıldı. Özelleştirme sonrası birçok işletme kapanırken, en büyük satışlardan Türk Telekom’da ise batık kredi krizi yaşandı. Özelleştirmeyi alan şirket kullandığı krediyi ödeyemeyince Türk Telekom Türk bankalarına geçti. Sakarya’daki Tank Palet Fabrikası Katar ortaklığındaki BMC’ye bedelsiz satıldı. n Dolar/ TL: 2002’de ortalama 1.52 lira olan dolar/ TL kuru 2018’de 4.83 liraya çıktı. Kur, Ağustos 2018’de 6.90 lirayı, hatta yurtdışı piyasalarda 7.24 lirayı gördü. Mart 2019’da 5.84 liraya kadar çıktı. n Enflasyon: 2002 sonunda yüzde 29.7 olan tüketici enflasyon, 2012’de yüzde 6.2 kadar düştükten sonra yeniden artışa geçti ve 2018 sonunda yüzde 20.30’a çıktı. Eylül 2018 yüzde 24.5’ti. n GSYH: Türkiye’nin reel gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) büyümesi, 10’ar yıllık ortalamalarla bakınca AKP öncesi dönemde ortalama yüzde 4.82 idi. AKP dönemi ortalaması da yüzde 4.8 oldu. n Tarım alanı: Türkiye’de 2002’de 41.2 milyon hektar olan toplam tarım alanı, 2018’de 37.8 milyon hektara düştü. İşlenen tarım alanı da 23.9 milyon hektardan 19.7 milyon hektara düştü. n Borç: 2002’de doğan her çocuk 1963 dolar dış borçla dünyaya gözlerini açarken, 2018’de bu rakam 5 bin 513 dolara yükseldi. l Ekonomi Servisi FB’nin kurtuluş savaşıKulüpmalidarboğazıaşmakiçin‘FenerOl’ismiylekampanyabaşlatıyor Ersin Özince Özince İş Bankası yönetiminden istifa etti Türkiye İş Bankası Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Özince, görevinden istifa etti. Özince’nin yüzde 40.25 ile bankanın en büyük hissedarı olan Türkiye İş Bankası A.Ş. Mensupları Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı’nda (Munzam Sandık Vakfı) yönetim kurulu başkanlığı görevine devam edeceği söyleniyor. Banka yönetiminin bu hafta toplanarak İş Bankası’nın yeni yönetim kurulu başkanını belirlemesi bekleniyor. Özince yerine Yılmaz Türkiye İş Bankası’nın dün yapılan genel kurulunda alınan kararla 31 Mart itibarıyla yönetim kurulu üyeliğinden istifa eden Ersin Özince’nin yerine, kalan süreyi tamamlamak üzere 1 Nisan’dan itibaren İş Bankası Munzam Vakfı Denetçisi Sezgin Yılmaz seçildi. KAP’a yapılan açıklamaya göre ayrıca Müslim Sarı’nın yönetim kurulu üyeliği sonlandırıldı ve yerine kalan görev süresini tamamlamak üzere Fazlı Bulut seçildi. UEFA ile yapılan anlaşma kapsamında 31 Mayıs 2019’a kadar 95 milyon Avro olan açığını 30 milyon Avro’ya indirmesi gerekiyor. Erol Bilecik Ali Koç Burhan Karaçam Fenerbahçe Spor Kulübü (FBSK) ma ye çok soruyla karşılaştı lanan gelir sayesinde UEFA ğını vurgulayarak, “Şöyle kriterinin mayıs sonuna ka tif tarafta yaşanan başarısızlık ile ilgili “Bu süreçte sizi li darboğazı aşmak bir tespiti üzülerek yapı dar sağlanmasını bekledikle en çok üzen ne oldu” sorusu için 4 Nisan’dan itibaren 7’den 70’e herkese açık olacak kitlesel kay ŞEHRİBAN KIRAÇ yorum, camiamız içindeki bir kesimin, içinde bulunduğumuz mali sıkıntı rini aksi halde çok zor bir süreç yaşanacağını vurguladı. Diğer yandan Futbol Federas na Koç’un yanıtı, “Taraftarımızın üzülmesi” şeklinde oldu. Kampanyanın ekonomide nak oluşturma projesi başla ların ciddiyetinin tam farkın yonu bünyesinde yeni bir ta sıkıntıların yaşandığı döne tıyor. UEFA ile 2016’da yap da olmadığını, hatta hafife al limatname hazırlandığı bilgi me denk geldiğini başka ça tığı üç yıllık anlaşma gereği dığını görmüş oldum” dedi. sini veren Koç, kulüplerin gi relerinin de olmadığını akta Fenerbahçe Futbol AŞ’nin 31 Mayıs’a kadar üç yıllık gelir/ Taraftarın üzüntüsü derlerinin önden kontrol edilebileceğini ve bu sayede ku ran Koç, “Kur artışlarındaki 1 TL artış maliyeti mali tab gider tablosu en fazla eksi 30 Türk futbol kulüplerinin lüp bütçesine uygun transfer lolarımıza 300 milyon TL ila milyon Avro vermek zorunda. mali anlamda ciddi sıkıntı lerle oyuncu enflasyonunun ve yükümlülük olarak yansı Fenerbahçe Başkanı Ali içerisinde bulunduğunu vur önüne geçileceğine inandığı yor. Artık eskisi gibi cömert Koç’un ev sahipliğinde, Yö gulayan Başkan Koç, kam nı söyledi. Ali Koç’a, mali so çe sponsorluklar da bulmak netim Kurulu üyeleri Erol Bi panyayla elde edilmesi plan runlarla boğuşurken, spor zor” diye konuştu. lecik ve Burhan Karaçam’ın katılımıyla düzenlenen ve Fener’in ‘kurtuluş savaşı’ diye tanımlanan kampanyanın ta ALİ KOÇ: Nefret dili son bulmalı nıtım toplantısında, FBSK’nin bir önceki dönemden 3 mil Sporun gerçek anlamda kardeşlik, dostluk, adil reka hem sportif hem sosyal açıdan malı” diye konuştu. Türkiye’ye zarar veriyor. Ayrış Toplantıda verilen bilgilere gö yar TL’yi aşan bir borç yü bet, centilmenliğe hizmet et tırmaya, gerginliğe, kavga, gü re, Ali Koç yönetimi kulübe 140 kü devraldığı, bunların yüz mesi gerektiğine işaret eden rültü, nefrete vesile olmamak milyon dolar yeni kaynak temin de 70’inin bankalar ve finans Ali Koç, “Bu nefret dilini, kav gerekiyor. Sporun gerçek an etti. Fenerbahçe taraftarı 9 ay kuruluşlarına olan borçlardan oluştuğu ve bu borcun yüzde 80’inin ise döviz cinsinden olduğu vurgulandı. Ali Koç, ‘kulübün bu hale gelmesine neden olanların sorumluğu ne olacak’ di gayı gürültüyü ayrıştırıcı dili futbolla çözemezsek bindiğimiz dalı keseriz. Biz sorunlarımızı konuşarak çözemezsek ne gelirlerimizi artırırız, ne de ortak asgari müşterekte buluşabiliriz. Bu hem mali, lamda kardeşlik, dostluk, adil rekabet, centilmenlik, bunlara hizmet etmesi lazım. Çocuklarımıza barakacağımız bir ortam olmaması lazım. Zaten ülkede bizi ayrıştıran çok unsur var, spor bunun başında olma lık süreçte 200 binin üzerinde forma satın aldı. ‘Fener Ol’un amacı Fenerbahçe’nin geleceğini yeniden inşa etmek. Bu proje mali açıdan bağımsız bir Fenerbahçe yaratmanın ilk adımı olarak tanımlandı. Beynimize uzanan ahtapottan kurtulma, aklımızı başımıza alma... Ülkemiz ve dünya gazetecilik örgütlenmelerinin, basın özgürlüğünün simgesi olarak, insan beynine uzanmış ahtapot gibi bir elin amblem olarak çizilmesi elbet boşuna değil.. İster siyasal otoriterleşmenin diktatoryal modellerinin yaşama geçirilmiş olmaları yoluyla, isterse sistemde güçler ayrılığının göreceli korunduğu başkanlık rejimleri, parlamenter rejimler içinde de, insan hakları, çoğunluk çıkarlarının, hakhukuk adalet demokrasinin katledilmesinin en etkin yolu, aracı, medyatik güdüleme.. Basın özgürlüğünün simgesi; günümüzde doğrudan, açık diktatörlük rejimleri boyutlarında tehdidin, hakhukukadalet, demokratik düzeninin, sandık biçimsel var olsa da gerçekten işleyebilmesinin yolunun, ancak medyatik güdülemeden arındırılmış özgür basın düzeninden geçmekte olduğu gerçeğini anlatabilmek için.. Emperyal, yerel, güçlü çıkar odakların kirli ittifaklarında, başı çektiğinin kanıtı, çağımızda medyatik güdüleme, iletişim araçlarının tekelleşme, kârlılık güçleri değil mi? Son Yeni Zelanda terör eyleminin sosyal medya üzerinden canlı yayınının yıkıcı gücü karşısında, öfke, önlem arayışları yeterince ders verici değil mi? En güçlülerin doğrudan silahlı, çok kanlı güç savaşlarından sonra, çağımızda terörün kullanılabilir sınır tanımaz boyutlarında alınmış yollardan sonra kaygılandıran gelecek tartışmalarının henüz başındayız. HHH Ancak bir ülkede hakhukukadaletdemokrasinin işleyişinde günümüzde sandığın varlığının tek başına hiçbir anlam taşımadığı gerçeğini çoktan öğrendik.. İlk çarpıcı büyük ders kuşkusuz Hitler’in iktidara gelişi sayılabilir. Günümüze gelene kadar dünya ve ülkemiz ölçeğinde yaşanan gelişmelerde ise, evrensel kazanılmış, tartışılamaz öğretinin alfabesinde, sandık güvenliği, özgür seçim düzeni, seçmenin özgür iradesi ile oyunu kullanıp kullanamadığı gerçeklerinin ölçümlenmesinin ilkeleri yazılı.. Sandık güvenliğine ilişkin hakhukukdemokratiklik sorgulamasında ülkemiz seçimleri çoktan sabıkalarıyla resmi raporlara girmiş konumda. Tek tek bildik uluslararası raporları yeniden saymaktan çok anımsatmak, önümüzdeki seçimler için daha özenli, sağlıklı bir denetim güvenliği anlamına gelebilecek mi? Kesin yanıtımız yoksa da en azından muhalefet cephesi ağırlıklı özenli itirazlar, çabalarla daha bir güvenli sandık ortamı için umutlar var. Tek başına sandıkta hilenin yapılmaması önemli ama, seçmenin sandıkta güvenli, özgür iradesi ile, kendi çıkarları, gerçekleri için bilinçli olarak oy kullanabileceği anlamına hiç gelmiyor. İşte tam da bu nedenle ulusal ve evrensel geçerliliği olan ölçümlemelerde, bizim de hukukumuzda özünde var olan düzenlemeler, önlemler var. Başta bu dünyanın en otoriter Tekadam, Saray rejimi için de uyulması zorunlu olmazsa olmaz hukuk düzenlemeleri, yasakları söz konusu.. Ne yazık ki gözümüzün içine baka baka, bu yasaklar çok ağır boyutlarda bu yerel seçimler boyunca da çok ağır ayaklar altına alındı. Sayısız hakhukukanayasal haklarımızın ihlali suçları, soluksuz sürekli işlenerek, bağımsız seçimlere bir kara leke olarak yazılmak ve Cumhur İttifakı ölçeğinde kalmamak üzere, kamu erkini kullanan pek çok kurum ve kişileri de kapsayacak biçimde pervasız işlenerek, doğal hakmış gibi algılatma boyutlarında işlendi durdu. Öyle sınırsız, pervasız boyutlarda ihlal suçları dayanışması, işbirliğini gerçekleştirme boyutlarına vardırıldı ki.. Yüzde doksan beş üstü ele geçirilmiş güdümlü medya, sosyal medya, kamu gücünü kullananlar ittifakları halkalarında, çok net hükümleri olan seçim yasakları günlerinde de, tekmili birden kamu kaynaklı yayınların kullanılmasında ayıp olmayacak ölçekli kimi dengelerin kurulmasına bile gereksinim duyulmadı.. Saray, Tekadam rejimi bağımsız seçimlerin yasaklarının çiğnenmesinde, kara leke olarak yazılacak suçların göz göre göre işlenmesinede son seçim yasakları sürecinde kimi önlemleri almak yerine, göz yummayı neden seçmiş olabilir? Cumhur İttifakı içinde ne pahasına olursa olsun yerel yönetimlerin her kademesi, artı muhtarlık seçimleri de içinde, kamu gücü, erklerinin açık açık, en yukardan en aşağı Tekadam, Saray rejimine bağlanması isteniyorsa.. Gücün tutkusunda işlenmiş suçları, bizim öngördüğümüz, görebildiğimizden çok daha ağır sonuçlarının, kendi yandaş gördükleri seçmenlerin içinde de çok derin kırılmaları üretmiş olduğunun paniği mi? Açık açık demokrasinin kırıntılarına tahammülsüzlük ilanı noktasına mı gelindi? KISA... KISA... l Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borcu olanlar yıl sonuna kadar ücretsiz sağlık hizmeti almaya devam edecek. l Ziraat Bankası uluslararası 40 bankadan 1 milyar 425 milyon dolarlık sendikasyon kredisi sağladı. Bankadan yapılan açıklamada, “Nisanda vadesi gelecek olan 422 milyon dolar ve 798 milyon Avro tutarındaki sendikasyon kredimizi katılım tutarını artırarak yeniledik” denildi. l Turkcell, Çin Kalkınma Bankası’ndan (CDB) 225 milyon dolar ve 35 milyon Avro olmak üzere iki dilimde toplam 235 milyon Avro tutarında 7.5 yıl vadeli kredi kullanımı gerçekleştirdi. C MY B