Katalog

EKONOMİ DOLAR [email protected] TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1121 KASIM 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.7080 1.2 kuruş 6.3050 2.5 kuruş 7.3850 3.3 kuruş 11.86 0.21 puan 106.785 744 puan 1809.79 2.87 lira 270.43 3 kuruş 2018 yılı gelir vergisi ve kurumlar vergisi rekortmenleri gecikmeli olarak açıklandı Gizlilikte rekor kırdılar En çok gelir vergisi ödeyen 100 kişilik listedeki 57 mükellef, adının açıklanmasını istemedi. Üstelik listenin ilk iki sırasındaki kişiler de gizli kaldı. Türkiye’nin gelir vergisi rekortmenlerinin isim açıklamama alışkanlığı sürdü. artarak 87.9 milyar lira, tahakkuk eden vergi de yüzde 14.4 artarak 23.6 milyar lira oldu. 2018 yılı vergilendirme döne 4 2018 vergilendirme dönemi mine ilişkin, en fazla gelir beyan için ortalama matrah 24 bin 834 eden 100 gelir vergisi mükelle TL, ortalama gelir vergisi taha finden 57’si isminin gizli kal kuku ise 6 bin 671 TL oldu. masını istedi. 2017’de bu rakam 4 En fazla vergi tahakkuk 53’tü. İlk 100’de yer alan ku eden ilk 100 listesinde İstan rumlar vergisi rekortmenleri bul (85), Ankara (3), Gaziantep nin ise 26’sı ismini gizledi. Bu (3), Antalya (2), İzmir (2), Deniz sayı geçen yıl 27 idi. Listelerde, li (2), Bursa (1), Eskişehir (1) ve son yıllarda gündemde olan, Hatay (1) yer aldı. AKP’nin mega projelerine imza atan, kamu ihalelerini alan iş Rahmi Koç üçüncü insanlarının yer almaması da 4 Gelir vergisi rekortmenlerin dikkat çekti. den ilk iki ismi açıklanmazken, Ayrıca bu yılki ilk 100 liste 3’üncü sıranın sahibi 54.2 mil sinde ünlülerin adı bile geçmedi. yon lira vergiyle Rahmi Koç oldu. Geçen yılki listede 42’nci sırada 4 Geçen yılın birincisi mer yer alan Acun Ilıcalı, bu yıl 6.7 hum Şarık Tara, bu yıl dördüncü milyon lira tahakkukla 83’üncü sırada yer alırken, “Sarayın Mü sıraya geriledi. Son iki yıldır Ha teahhiti” olarak bilinen Erman zine ve Maliye Bakanlığı Gelir Ilıcak 12’nci sıradan beşinci sı İdaresi Başkanlığı vergi rekort raya yükseldi. Geçen yılın do menlerini rötarlı açıklıyor. Önce kuzuncusu emlak zengini Şük ki yıllarda rekortmenler genelde rü Avşar ise bu yıl adı açıklanan mayıs ayında açıklanırdı. Açık ilk 100’de yer almadı. Yine ge lama tarihi önce ağustos ayı çen yılki ilk 100’de yer alan Ay na, bu yıl da kasım ayına sarktı. dın Doğan (64.) ve kızı Arzuhan Vergi rekortmenleri listelesinin Yalçındağ (94.) bu yıl listeye gi detayları şöyle: remedi. Geçen yılki listede ol 4 Ülke genelinde bu yıl 3 mil mayan Ömer Sabancı da bu yıl yon 540 bin 136 mükellef yıllık 55’inci sırada. Ali Sabancı ise gelir vergisi beyannamesi verdi. listeye 13’üncü sıradan girdi. Beyan edilen matrah yüzde 13.7 l Ekonomi Servisi Ortalama vergi 108 bin lira Bu yıl 785 bin 656 kurumlar vergisi mükellefi beyanname verdi. Beyan edilen matrah yüzde 29 artarak 430.9 milyar lira, tahakkuk eden vergi yüzde 38.6 artarak 85.3 milyar lira oldu. Ortalama matrah 548 bin 431 TL, ortalama tahakkuk ise 108 bin 524 TL oldu. İlk 100 mükellefin Vergi Dairesi Başkanlıkla rı göre dağılımı şöyle: Büyük Mükellef (48), İstanbul (20), Ankara (19), İzmir (4), Kocaeli (2), Antalya (1), Konya (1), Manisa (1), Hatay (1), Zonguldak (1), Elazığ Defterdarlığı (1), Rize Defterdarlığı (1). İlk sırada 10.6 milyar lira vergi tahakkukuyla Merkez Bankası yer aldı. Bankanın geçen yılki rakamı 3.1 milyar li raydı. Listede genelde finans kuruluşları (27 şirket) öne çıkarken geçen yılın dördüncüsü Akbank bu yıl 21’inci sıraya geriledi. Borsa İstanbul da listeye 68’inci sıradan girdi. Geçen yılki ilk 100 listesinde 93’üncü sırada olan, AKP’ye yakınlığıyla bilinen Cengiz İnşaat ise bu yıl adı açıklananlar arasında yer almadı. Faiz düşse de para gelmez Reform yoksa istikrar da yok Citigroup, şirket bilançolarındaki problemlerle başa çıkmadan ve güvenilir bir reform programı ortaya koymadan, Türkiye’de istikrarlı bir makro ortamı sağlamanın, 2018 öncesi büyüme performansına geri dönmenin ve sermaye akışlarını yeniden canlandırmanın zor olacağını açıkladı. 1215 Kasım döneminde Londra’da bir dizi toplantı düzenlediklerini belirten Citigroup analistleri, halihazırda dış finansman ihtiyacının yüksek olduğunu, makro finansal kırılganlıkların devam ettiğini ve ekonomiye genel olarak güvenin keyifsiz olduğunu vurguladı. Analistler, “Bunlar daha fazla teşvik için koridorun daralmasıyla bir araya geldiğinde, politika yapıcılar için işin içinden çıkmayı çok daha zorlaştıracak” dedi. l Ekonomi Servisi Anex Tour, Thomas Cook’u satın aldı Türk turizm şirketi Anex Tour’un, iflas eden Thomas Cook’un Almanya ayağı olan Öger Tours ve Bucher Reisen’i satın aldığı bildirildi. Thomas Cook’un iflas sürecini yöneten kayyım tarafından yapılan açıklamada, satın almanın finansal detaylarına ilişkin bilgi verilmedi. Satın alma sonunda, Öger Tours ve Bucher Reisen’in 84 çalışanının Anex Tour altında istihdam edilmesi bekleniyor. Açıklamada, satın almanın düzenleyici kurumların onayına bağlı olduğu vurgulandı. Anex Tour, daha önce Thomas Cook’un Rusya ayağı Intourist’i bünyesine katmıştı. l AA Benzin satışı arttı Petrol Sanayi Derneği (PETDER), 2019 Ekim’de benzin satışlarının geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.57 arttığını açıkladı. Benzin satışları ekimde 265 bin 919 m3 oldu. Ekim ayında motorin satışları yüzde 2.78 artışla 2.80 milyon m3 olurken, fuel oil satışları yüzde 5.04 artışla 26 bin 240 tona geldi. Yılın 10 ayında ise benzin satışları yüzde 1.89 artışla 2 milyon 699 bin 459 ton, motorin satışları yüzde 5.39 düşüşle 24.92 milyon m3 oldu. Tarımda 3 bin kişi işsiz kalabilir Hükümetin İyi Tarım Uygulamaları ve Organik Tarım Uygulamaları’na desteği azaltması üretici ve çalışanı vuracak. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Özden Güngör, 2019 yılı üretim sezonunda 100 binden fazla çiftçinin İyi Tarım Uygulamaları sistemine dahil olduğunu ve ürünlerini belli miktarda masraf yaparak sertifikalandırdığını anımsattı. Güngör’ün verdiği bilgilere göre, İyi Tarım uygulamalarında Tarım Bakanlığı son üç yıldır destek alan üretici 2019’da destek alamaz maddesi ile neredeyse tüm üreticiyi kapsıyor. Destekten faydalanabilecek üreticiler ise geçen yıl dekara 100 TL olan destek sağ lanırken bu yıl 105 TL ödeme yapılacak. Yani artış sadece 5 kuruş. İkinci kategoride geçen yıl toplamda dekar başına 70 TL ödenirken bu yıl 60 TL, üçüncü kategoride ise 30 TL olan toplam destek bu yıl 15 TL’ye düşürüldü. Güngör, “Gıda zehirlenmelerinin tarım gündemine oturduğu ve özellikle de pestisit kalıntılarının tartışıldığı süreçte bu tür tarım yapan çiftçilere verilen desteğin çekilmeye çalışılmasına anlam veremiyoruz. Bu uygulama, hem iyi tarım hem organik tarım kapsamında ziraat mühendisi ve ziraat teknikeri olarak çalışan 3 bin kişiyi de işsiz bırakacak” dedi. l Ekonomi Servisi ABD’li şirketlerin Türkiye’ye katkısı 50 milyar dolara ulaştı Amerikan Şirketler Derneği (AmCham Turkey/ ABFT) 15’inci yılını kutladı. Önceki akşam düzenlenen törende konuşan Amerikan Şirketler Derneği Başkanı Serra Akçaoğlu, üyelerinin Türkiye ekonomisine 50 milyar doların üzerinde katkı ve 95 bin kişiye de istihdam fırsatı sunduğunu belirtti. Törenin özel konuğu olan CocaCola Operasyonlar Başkanı Brian Smith ise 55 yıldır Türkiye’de ürettiklerini, en azından 50 yıl daha çalışma istediklerini vurguladı. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi Başkanı Prof. Dr. Göksel Aşan da, İs tanbul Finans Merkezi için destek istedi. Gecede, Citibank Türkiye Genel Müdürü Akçaoğlu, bankadaki Londra merkezli yeni görevi nedeniyle dernek başkanlığını P&G Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya Genel Müdürü Tankut Turnaoğlu’na devretti. l Ekonomi Servisi IIF Başekonomisti Robin Brooks, Türkiye’nin yüksek cari açık vermeden büyümesinin mev cut modelle mümkün olmadığını söyledi. Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Genel Müdürü ve Başekonomisti Robin Brooks, Türkiye’nin büyüme modelini değiştirmesi, tüketim ve kısa vade yerine yatırım ve uzun vadeye odaklanması gerektiğini söyledi. Türkiye Sermaye Piyasaları Kongresi’nde konuşan Brooks, işsizliğin aynı kalması için Türkiye ekonomisinin yıllık yüzde 5 büyümesi gerektiğini ancak yüksek cari açık vermeden büyüyemeyeceğini hatırlatarak “Türkiye’nin artık eskisi gibi milli gelirin yüzde 34’ü kadar cari açık verme şansı yok. Bu oran artık en fazla yüzde 12 olablir” dedi. Dünyada faiz oranları düşse de gelecek yıl Türkiye’ye sıcak para akışında ciddi bir artış beklemediğini belirten Brooks, “Çünkü yabancı yatırımcı geçen yıl Türkiye’de çok para kaybetti, tekrar gelmekte temkinli olacaklardır. Dünyada da ticaret savaşları ve jeopolitik riskler nedeniyle gelişmekte olan ülkelere para akışı azaldı” değerlendirmesinde bulundu. Brooks, gelecek yıl sonu için dolar/TL tahminini 6.30 olarak açıkladı. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings’in Avrupa, Ortadoğu ve Afrika (EMEA) Ülke Notları Grubu Direktörü Ed Parker, Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin büyümek için dış fonlara bağımlı olduğuna ancak dünyada faizlerdeki düşüş olumlu olsa da bu ülkelere yabancı yatırım girişlerinde azalma kaydedildiğine dikkat çekti. Goldman Sachs Türkiye Direktörü Zeynep Yenel de, yabancı yatırımcılar için Türkiye’deki en zorlayıcı faktörün para birimindeki dalgalanma olduğunu vurguladı. Erken sanayisizleşme Kongrede “Erken sanayisizleşme” başlığında konuşan Prof. Dr. Erinç Yeldan, Türkiye’nin erken sanayisizleşme tuzağına düştüğünü, bunun da demokrasideki ve hukuksal alandaki gerilemeyi de etkilediğini dile getirdi. Prof. Dr. Kamil Yılmaz, yüksek teknoloji yoğunluklu üretime geçmeden erken sanayisizleşme sürecine giren Türkiye’nin, dünyadaki yavaşlama süreciyle birlikte rekabette daha fazla zorlanacağına işaret etti. l Ekonomi Servisi Haftalık yemek mönüsüne kart büyüklüğünde plastik de girdi! Global Compact Türkiye, İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SDK Türkiye) ve TÜSİAD’ın başlattığı “İş Dünyası Plastik Girişimi”ne, ilk imzalar 26 şirket tarafından atıldı. Şirketlerin 2021’e kadar plastik taahhütlerini belirlemesi ve açıklamasını hedefleyen girşimle ilgili dün düzenlenen toplantıda konuşan SDK Başkanı Ebru Dildar Edin, halen denizlerde 150 milyon ton plastik olduğunu, buna her yıl 8 milyon ton eklendiğini hatırlatarak “Haftada bir kredi kartı büyüklüğünde plastik yiyoruz” dedi. TÜSİAD Başkanı Simone Kaslowski ise bu konunun iş dünyası için romantik bir konu olmaktan çıkıp ihtiyaç haline dönüştüğünü vurguladı ve şöyle devam etti: “Bu alanda ciddi taahhüt ve yatırımlar gerekiyor. Bu nedenle yatırım yapmayanların haksız rekabetiyle karşı karşıya kalmamak için teşvik sistemine de ihtiyaç var.” Koç Holding Üst Yöneticisi Levent Çakıroğlu da, şirket olarak 2020 sonuna kadar tek kullanımlık plastik tüketimine son vereceklerini hatırlattı. l Ekonomi Servisi Zaman ve siyaset Siyasal İslamın iktidara yükselme, toplumu bu iktidarı destekleyecek, doğallaştıracak, sürdürülebilir kılacak biçimde değiştirme sürecine karşı “Neden etkili bir direnç oluşamadı” sorusunun cevabı, birçok başka şeyin yanı sıra ister istemez muhalefetin bu dönem boyunca benimsediği politik, kültürel tutumlarla da ilgili olmalıdır. “Şeylerin başka türlü olabileceğine ilişkin en ufak bir olasılık, pratiğin bütün deneyimini, aynı zamanda mantığını da değiştirmeye yeter” (Bourdieu) saptamasının ışığında baktığımızda, siyasal İslamın yükselişi karşısında muhalefetin adeta, şeylerin zaten böyle olacağını baştan kabullenir gibi davranmış olduğunu düşünmemek elde değildir. Gerek dünya çapında gerekse de ülkede, ekonomik ve siyasi süreçlerin yeniden bir kırılma noktasına doğru hızla ilerlediğini düşündüren verilerin hızla biriktiği bir zamanda, bu çok önemli bir konudur. Zamanın kırılma noktası Olağan zamanlar, birbirini izleyen homojenyeknesak birimlerin (olayların) zinciri olarak ilerler. Bazen bu zincir kırılır, toplum ve bireyler, zincirin önceki homojen parçalarına benzemeyen yeni bir “zamanla” yüz yüze kalırlar. Bu yeni “zaman” içinde geleceğin, olasılıkların sınırları adeta kaybolur. Böyle bir zamanın içinde ya bireyler bu belirsizlikler karşısında teslim olurlar, hızla su almaya başlayan eski alışkanlıkların kayığında kendilerini akıntıya bırakırlar, ya da bu belirsizlikleri, “şeylerin başka türlü olabileceğine” ilişkin bir işaret olarak kabul eder ve zamanı yeniden kurmaya girişirler. Birinci tutumda yalnızca “bugün” vardır. İkinci yaklaşım, yeni bir gelecek tasarlamaya koyulur. Siyasal İslamın yükselme sürecinin başlangıcı, tam da böyle bir zamana, daha doğrusu, iki görece farklı zamandaki kırılmaların çakışmasına denk geldi. Bu zamanlardan biri kapitalizmin yapısal krizine aitti. Diğeri de dünya ekonomisinin bir parçası olan Türkiye kapitalizminin kendi özgün krizlerinden birine... Şimdi yine benzer bir “zamanın” içinde olabiliriz. Şeyler artık eskisi gibi değil... IMF’de, Hindistan Merkez Bankası’nda baş ekonomist olarak çalışmış, Şikago Üniversitesi’nde maliye bölümünde profesör, Raghuram G. Rajan geçenlerde, Project Syndicat’ta yayımlanan “Bir ekonomik kış mı geliyor” başlıklı denemesine “Makroekonomik devinimleri yöneten eski kurallar artık işlemediğine göre...” sözleriyle başlıyordu. Geçen haftalarda Barclays Bank’ın yönetim kuruluna katılan, Pimco’nun (dünyanın büyük bono yöneticisi) eski genel müdürü ve halen Cambridge Üniversitesi Queen’s College dekanı Mohamed el Erian’ın, Financial Times’daki, “artık güvenilemeyecek beş piyasa aksiyomu” başlıklı yazısı, “ekonomik, finansal ve siyasi olarak ‘düşünülemez’ olduğuna inanılan şeyler artık birer olgudur” sözleriyle başlıyordu. Bunlara Financial Times’ın “Thatcher devrimi tehlikede”, The Economist’in de “Davos partisi dağılmaya başladı” saptamalarını da ekleyebiliriz. Özetle artık “eskisi gibi olmayan” bir zaman var karşımızda. Siyasal İslamın devletinin, olumsuz ekonomik haberleri artık yasaklanmaya başlamasından hareketle, Türkiye ekonomisi için de benzer bir saptama yapılabilir. En ağır yük nostalji Böyle “kırılmış” zamanlar, toplumların karşısına, dünü bugünle, bugünü de yarınla bağlayabilecek, ilkeleri ve olasılıkları düşünebilmek için yeni fırsatlar koyarlar. Bu fırsatlardan yararlanabilmek, her adımda yavaşlatan bir yük olarak nostaljiden kurtulmaya bağlıdır: Hem geçmişin başarılanı özleyen bir nostaljiden hem de geleceğin felaketlerle dolu olacağını hayal ederek daha şimdiden bugünü özleyen bir nostaljiden... Siyasal İslam farklı bir gelecek düşünecek ilkelerden yoksundur; “bugünü” yarından korumak için uzak tarihe dayanmaya çalışıyor. Siyasal İslamın “bugününden” kurtulmak isteyenler, bu “kırılmış zamanların” önlerine koyacağı fırsatlardan yararlanabilmek için kendilerini uzak tarihin deneylerine göre yönlendirmeye çalışmaktan kurtarmaları, gözlerini geleceğe çevirmeleri, “şeylerin” başka türlü olabileceğini düşünmeleri, pratiklerini ve pratiklerinin mantığını bu düşünceye göre değiştirmeleri gerekiyor. Amazon Türkiye’de organik büyüyecek Amazon Türkiye Ülke Müdürü Richard Marriott, Türkiye’de birinci yılını dolduran Amazon’un uzun vadeli bir yatırım yaptığını belirterekt organik büyümeye odaklandıklarını söyledi. Satın alma ve operasyon ekiplerini Lüksemburg’dan Türkiye’ye taşıdıklarını belirten Marriott, büyük organik bir Amazon Türkiye hedeflediklerini söyledi. Şirketin 300 kişilik bir ekibi olduğunu kaydeden Marriott, şöyle devam etti: “Türkiye’deki ilk yıl performansımızdan oldukça memnunuz. Türkiye’deki müşteri deneyimini en üst seviyeye taşımak istiyoruz. Bu pazarda başarılı olmak için her yıl onlarca milyon dolar yatırım yapıyoruz.” l Ekonomi Servisi