Katalog

EKONOMİ DOLAR [email protected] TASARIM: İLKNUR FİLİZ avro sterlin FAİZ BORSA 1113 KASIM 2019 ÇARŞAMBA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.7740 0.2 kuruş 6.3600 0.5 kuruş 7.4310 1.7 kuruş 12.03 0.03 puan 103.972 854 puan 1.808.88 7.72 lira 270.90 1.17 lira Vergi dilimleri değişmeliTÜSİAD, alt ve orta gelir grupları üzerindeki vergi yükünün arttığına dikkat çekti TÜSİAD, TBMM’de görüşülen tasarıdaki dijital hizmet, konaklama ve değerli konut vergileri için “yeniden değerlendirme” istedi. Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD), TBMM’de Genel Kurul’a gelmesi beklenen yeni vergi tasarısının “toplumun tüm kesimleri üzerine yük getiren ve ilan edilen ekonomik hedefler ile çelişen düzenlemelere sahip” olduğunu öne sürdü. TÜSİAD, düzenlemeye ilişkin şu itirazlarda bulundu: n Dijital hizmet vergisi sektördeki yatırım ortamını olumsuz etkileyecektir. Yüksek oranlı vergi tahsis edilmesi ve bu yerine getirilmediğinde erişim engeli gibi ağır yaptırımların öngörülmesi Türkiye’yi gelişen dijital dünyanın gerisinde bırakacaktır. Bu vergisin makul bir düzeye çekilmesi faydalı olacaktır. n Gelir Vergisi Kanunu’ndaki değişiklikler, ver maliye’den tuhaf SUÇ DUYURUSU Hazine ve Maliye Bakanlığı, dün açıklama yaparak Bakan c¸alıs¸an bu kis¸ilerin tero¨r eylemlerinde go¨rdu¨gˆu¨mu¨z ekip Berat Albayrak’ın Ordu’da yap ten farkı yok. Tu¨rkiye tero¨re Dijital Hizmet Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı tığı ve ekonomik durumu eleş yo¨nelik operasyon yapıyor, bi Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilmişti. tiren ekonomistleri “Tu¨rkiye aleyhinde bir algı olus¸turmaya c¸alıs¸an kis¸ilerin, tero¨r eylem rileri ne diyor, ‘Tu¨rkiye sivilleri o¨ldu¨ru¨yor’ diyor. I·ftira, operasyon, korkutma, Tu¨rkiye’yi ulus gilendirmede adalet, eşitlik, mi sınırındadır ve bu neden lerinde go¨rdu¨gˆu¨mu¨z ekipten farkı yok” sözleriyle he lararası alanda baskılama. Bunları go¨ru¨yoruz.” kanunilik ve geriye yürüme le ek düzenleme yapılmıştır. def aldığı konus¸masının bazı in Bakanlık, Albayrak’ın bu ifa me ilkeleri ile çelişmektedir. Eskiden ikinci gelir dilimine ternet sitelerince c¸arpıtılarak delerle “Ekonomimiz aleyhinde Gelir adaletinin sağlanması ve alt ve orta gelir gruplarının refah seviyesinin yükseltilmesi için emek yoğun kazançlara düşük vergi uygulanması ve tarife dilimlerinin genişletilmesi gerekmektedir. Daha adil olmalı n Son yıllarda enflasyon ve ücretlerdeki artış dikkate alındığında yapılması gereken, ilave dilim ve oran tahsis etmekten ziyade, mevcut gelir tarifesinin daha adil olarak yeniden tasarlanmasıdır. Son 4 yılda asgari brüt ücret yüzde 110 artarken, tarifenin birinci diliminin üst sınırının yalnızca yüzde 50 art denk gelen ortalama ücretler de artık üçüncü dilim olan yüzde 27 vergilendirilmektedir. Böylece alt ve orta gelir grupları üzerindeki vergi yükü fiilen artmıştır. n Konaklama vergisi diğer ülkelerin turizm sektörleri ile kıyasıya rekabet eden ve ülke tanıtımı için ciddi yatırımlar yapan turizm sektörüne yeni maliyetler yükleyecek. n Değerli konut vergisinin toplam emlak sahipliği yerine yalnızca konut değerlemesi üzerinden ayrıştırılması vergide adalet ilkesi ve mülkiyet hakları açısından sorunlar içermektedir. Uluslararası örneklere paralel Emlak Ver haberles¸tirildiğini öne sürdü. Bakanlık, “Dogˆrudan yalan ve iftiralarla Sayın Bakanımızı hedef alan bu haberleri yapanlara ve aynı s¸ekilde bu yalan ve iftiraları gu¨ndemde tutan kis¸ilere kars¸ı gerekli tu¨m hukuki su¨rec¸ler bas¸latılmıs¸tır” dedi. “Gerc¸ekle uzaktan yakından alakası olmayan bu haberlerde, Sayın Bakanımızın konus¸masında agˆzından dahi c¸ıkmayan ‘tero¨rist’ ifadesi kasıtlı olarak kullanılmıs¸, Bakanımıza kars¸ı kamuoyunun tepkisi, hatta kin ve nefreti amac¸lanmıs¸tır” denilen açıklamada, Albayrak’ın Ordu’daki konuşmasında şu ifadeleri kullandığı aktarıldı: “I·sminin bas¸ında ekonomist, profeso¨r vs. yazan ama bu u¨lkeye zarar vermeye c¸alıs¸an, hangi tabloları c¸izerek algı olus¸turmaya c¸alıs¸anlar ile tero¨r operasyonları esnasında algı olus¸turmaya c¸alıs¸anların birbirinden farksız oldugˆunu vurguladığını” öne sürdü. Açıklamaya, ekonomistler sosyal medya hesaplarından tepki gösterdi. Eski Hazine Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız, “Ekonomik değerlendirme ve terör propagandası... Yapmayın! Sosyal politikalarda tek doğru olmaz. Seçeneklere iyi niyetle değer verip, saygıyla dinlemek yanlış yapmaya engel olur” derken, Mülkiye’den Prof. Dr. Yalçın Karatepe “Olguları konuşmayalım mış olması nedeniyle asgari gisi Kanunu yenilenmeli. ücret ikinci gelir vergisi dili l Ekonomi Servisi milleti korkutmaya, Tu¨rkiye aleyhinde bir algı olus¸turmaya istiyorlar” dedi. 4 milyon kişi iş arıyorBeratAlbayrak Tan Erdoğdu Sağlıksız büyüme konkordato nedeni Türkiye Ayakkabı Sektörü Araştırma ve Geliştirme Eğitim Vakfı (TASEV) Başkanı Tan Erdoğdu, sektördeki konkordato talep artışlarının nedeninin sağlıksız ve hızlı büyüme olduğunu söyledi. “Konkordato, ben şirketin finansal yönetiminde hata yaptım demektir. Bundan dersler çıkarılmalı” diyen Erdoğdu, bunu talep eden firmaların üretimdeki payının ise yüzde 5 olduğunu, vurguladı. Erdoğan ayrıca, meslek liselerinden çıkan öğrenci sayısının sektör için yeterli olmadığına değinerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Meslek liselerine öğrenciler ilgi göstermiyor. Mezun olanların hemen hepsi iş bulabilir. Avm de güvenlik olmayı operatör olmaya tercih ediyor, bunu toplumsal olarak sorgulamamız lazım.” l Ekonomi Servisi Et üretimine bayram dopingi TemmuzEylül 2019 dönemini kapsayan üçüncü çeyrekteki kırmızı et üretimi, Kurban Bayramı’nın etkisiyle artış gösterdi. TÜİK’in açıkladığı “Kırmızı Et Üretim İstatistikleri, III. Çeyrek: TemmuzEylül, 2019” verilerine göre, üçüncü çeyrekte 443 bin 14 ton olarak tahmin edilen toplam kırmızı et üretimi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 30.5 yükseldi. Sığır eti üretimi yüzde 29.8, koyun eti üretimi ise yüzde 21.7 yükseldi. l Ekonomi Servisi NusrEt’te hisse satışı planlanıyor NusrEt’in üç ortağı Nusret Gökçe, Ferit Şahenk ve Mithat Erdem, şirketteki paylarının bir kısmını satmaya hazırlanıyor. Bloomberg News’te yer alan habere göre, satış sonrası şirketin 1 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşması bekleniyor. Şirkette Gökçe ve Erdem’in yüzde 49, Şahenk’in büyük ortak olduğu D.Ream Group’un yüzde 51 payı var. Doğuş Holding geçen yıl D.Ream’in yüzde 17’sini Temasek ve Capital Partners’a 200 milyon dolara satmıştı. Özgür Burak Akkol 30 bin işçiye ‘dijital’ eğitim Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), sanayinin dijital dönüşümüne destek amacıyla MEXT adlı bir teknoloji merkezi kurmakta olduklarını duyurdu. 8 bin metrekarelik alanda kurulmakta olan ve 2020’nin üçüncü çeyreğinde açılması planlanan merkezde, yılda 30 bin çalışana dijital teknolojiler konusunda eğitim verilecek. MESS Yönetim Ku rulu Başkanı Özgür Burak Akkol, teknoloji merkezinin kuruluşu ve faaliyetleri için yerli ve yabancı birçok kurumla işbirliği içinde olduklarını dile getirdi. Akkol, üye 227 şirkette çalışan 130 bin mavi yakalı işçinin meslek liselerinde okuyan çocuklarından 5 binine burs verdiklerini, 3 bin 500 çocuğa da kodlama eğitimi verdiklerini söyledi. l Ekonomi Servisi İŞKUR’a kayıtlı işsizlerin yüzde 50.6’sı kadınlar, yüzde 49.4’ü erkeklerden oluşuyor. Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) güncel verileri, ekonomik kriz ortamında milyonlarca kişinin iş aramaya devam ettiğini bir kez daha ortaya koydu. İŞKUR’un verilerine göre ekim sonu itibarıyla kayıtlı işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 25.6 artarak 4 milyon 39 bin 555 kişiye ulaştı. Bu sayı kadınlarda yüzde 22.8 artarak 2 milyon 42 bin 844, erkeklerde yüzde 28.7 artarak 1 milyon 996 bin 711 kişiye yükseldi. İşte diğer detaylar: n Kayıtlı işsizlerin 689 bin 139’u bir yıldan daha fazla süredir, 1 milyon 16 bin 413’ü ise 812 aydır iş arıyor. Yine kayıtlı işsizlerin 1 milyon 144 bin 942’si 2024, 639 bin 856’sı 2526 yaş grubunda. Ayrıca 417 bin 180 kayıtlı işsiz de 1519 yaş grubunda yer alıyor. n Yılın ilk 10 ayında açık iş sayısı yüzde 12.1 azalarak 1 milyon 810 bin 557’ye geriledi. Bu, özel sektörde yüzde 12, kamu kesiminde yüzde 28.4 düştü. Ekimde ise yüzde 1.4 artarak 186 bin 240 oldu. 775 bine ödenek n Yine ilk 10 ayda işe yerleştirilen kişi sayısı yüzde 28.4 artışla 1 milyon 273 bin 132 kişi olurken, bunun 854 bin 204’ü erkekler, 418 bin 928’inin kadınlar oluşturdu. Ekimde ise sayı yüzde 16.9 artak 144 bin 803’e çıktı. Öte yandan yılın ilk 9 ayında 1 milyon 492 bin 557 kişi işsizlik ödeneği için başvururken, bunların 775 bin 901’i bu ödeneği almaya hak kazandı. Ayrıca yılın ilk 10 ayında yurtdışına gönderilen işçi sayısı yüzde 19.7 azalarak 16 bin 188 kişiye düştü. l Ekonomi Servisi Deloitte Private, Türkiye’nin en iyi yönetilen şirketlerini belirledi Ekonomik krizde ayakta kalmak iyi yönetim kriteri Deloitte Private tarafından uygulanan ve bu yıl ikincisi gerçekleştirilen “En İyi Yönetilen Şirketler (Best Managed Companies)” programı kapsamında ödüllendirilen şirketler önceki akşam açıklandı. Yıllık en az 25 milyon TL cirosu olan, 5 yaşından büyük, 25 ve üzeri çalışanı olan aile şirketleri için uygulanan programa bu yıl 95 şirket başvururken, 15’i en iyi yönetilen şirket seçildi. Ödül töreni öncesi jüri üyeleriyle birlikte gazetecilerin sorularını yanıtlayan Deloitte Private Türkiye Lideri Ali Çiçekli, “Bu programın, iyi yönetim prensiplerinin uygulanması konusunda şirketlere yol gösterici olacağına inanıyorum” dedi. Ödül jürisinde yer alan Akfen Holding Başkanı Hamdi Akın ise sorular üzerine ekonomik kriz ortamında şirketler için “en iyi yönetim” kriterlerini sıralarken “Ayakta kalmış olmak önemli bir yönetim kriteri olabilir. Yine borçlarını yeniden yapılandırma Törene jüri üyeleri (soldan sağa) Logo Yazılım Türkiye Genel Müdürü Akın Sertcan; Orhan Turan, Hamdi Akın ve Ali Çiçekli de katıldı. becerisi olan, iyi refinansman yapan şirketler de iyi yönetiliyor anlamına gelir” dedi. Katma değer artmalı Akın ayrıca, her zaman geçerli en iyi yönetim kriterinin ise şirketin hisse değerini artırmak ve satılabilir hale getirmek olduğunu vurguladı. TÜRKONFED Başkanı Orhan Turan da, Türkiye’deki şirketlerin yüzde 98’inin aile şirketi olduğunu hatırlatarak rekabet gücünün artırılması, katma değerin büyümesi için iyi yönetim kriterlerinin uygulamasının büyük önem taşıdığını belirtti. Turan ayrıca, aile şirketlerinde kuşaklar arası geçişte önemli problemler yaşandığını vurguladı. l Ekonomi Servisi Mehmet Ali Ersarı Yatırım fonları hızlı büyüyor Ak Portföy Genel Müdürü Mehmet Ali Ersarı, “2019 zor bir yıldı ancak portföy yatırım sektörü yüzde 40 büyüdü. Büyümenin motoru yüzde 100 büyüyerek 12.7 milyar TL’ye ulaşan yatırım fonu oldu. Sektör ise yatırım fonu alanında 100 milyar TL’ye yakın bir noktaya geldi” dedi. Ak Portföy’ün yüzde 62 ile sektörün üzerinde büyüdüğünü belirten Ersarı, “Portföy büyüklüklüğümüz bugün itibarıyla 40.6 milyar TL. Yıl sonunda 42.5 milyar TL’ye çıkacağını düşünüyoruz. Sektörün büyüklüğü ise 245 milyar TL” diye konuştu. Ersarı ayrıca, World Finance tarafından “Türkiye’nin En İyi Yatırım Yönetimi Şirketi” seçildiklerini bildirdi. l Ekonomi Servisi OECD’den vergi adaletsizliği ile mücadele Şirketler kesimi üzerinden alınan Kurumlar Gelir Vergisi oranları son yirmi yılda ortalama yüzde 28.6 (2000 yılı) düzeyinden, yüzde 21.4’e (2018 yılı) geriledi. OECD verilerine göre, kurumlar vergisi gelirleri OECD ülkelerinde toplam vergi gelirinin sadece yüzde 9’unu oluşturmakta (dünya ortalaması yüzde 13.3). Milli gelirlerin ortalaması olarak ise kurumlar vergisi yükü yüzde 3 düzeyinde hesaplanmakta. Diğer yandan, Birleşmiş Milletler Kalkınma ve Ticaret Konferansı örgütü (UNCTAD) verileri 2000 sonrasında sermaye kesiminin bir bütün olarak payının küresel boyutta yüzde 3 artarak, dünya katma değerinin yüzde 47’sine ulaştığını belgeliyor. Vergi sonrası kazançların adaletsizliğini, dünya ölçeğinde gelir dağılımındaki eşitsizliğin en önemli araçların birisi olarak değerlendirmemiz gerekiyor. OECD geçen haftalarda söz konusu adaletsiz gelişmeye karşı yeni bir inisiyatif paylaştı ve dünya ölçeğinde şirketler kesiminden alınan kurumlar vergisinin tahsiline yönelik iki öneri geliştirdi: (1) ulusötesi şirketlerden alınacak vergilerin ana kaynağında tahsil edilmesi ve (2) tüm yerel ve ulusötesi şirketleri kapsayacak olan bir asgari vergi oranının uygulanması. OECD böylelikle, özellikle ulusötesi şirketlerin elde ettikleri kârları ana ülkeden uzaklaştırarak vergi avantajları ve imtiyazların yoğunlaştığı vergi cennetlerine kaydırılmasını sonlandırmayı amaçlamakta. Böylece dünya ölçeğinde sürüp giden dibe doğru yarışın da önüne geçilebileceği düşünülmekte. Aslında, söz konusu önerilerin OECD tarafından daha 2013’ten beri sürdürülmekte olduğunu anımsamaktayız. OECD 2013’te kurguladığı ve “Kârların (başka ülkelere) Kaydırılması (sonucunda) Vergi Erozyonu” (Base Erosion and Profit SharingBEPS) ile mücadele kapsamında bir dizi aksiyon planı önerisini G20 platformlarında dünya kamuoyu ile paylaşmış ve küresel ekonomide daha adaletli bir vergi sisteminin oluşturulması çağrısında bulunmuştu. OECD 2015 tarihli BEPS raporunda, söz konusu kâr transferleri yoluyla sonuçlanan vergi kayıplarının hükümetlerin bütçelerine olan maliyetlerinin yılda 100 ile 240 milyar dolara ulaştığını belgelemekte; bu rakamların da kurumlar vergisi gelirlerinin yüzde 4’ü ile 10’u arasında olduğunu vurgulamaktaydı. HHH Bir yandan yabancı sermaye yatırımı elde etmek için birbiriyle yarışmaya itilen; bir yandan da vergi adaletsizliği nedeniyle gelirin bölüşümünde en ağır eşitsizlikleri yaşayan azgelişmiş / gelişmekte olan dünya için bu öneriler ne derece gerçekçidir? UNCTAD verileri, küresel boyutta en büyük 2 bin şirketin toplam satış gelirlerinin 36.8 trilyona (dünya ihracat hacminin iki misli), yıllık toplam net kârlarının ise 2.6 trilyon dolar düzeyine ulaştığını belgeliyor. Söz konusu 2 bin en büyük ulusötesi şirket dünya ihracatının yüzde 57’sini doğrudan denetliyor. İhraç ürünlerinin tasarım aşamasından, nihai tüketiciye ulaşana değin tüm üretim ve pazarlama ağlarına hükmeden bu en büyük yüzde 1’lik şirket, tekelci konumları sayesinde dünya fiyatlarını yönlendiriyor; üretim ve satış noktalarını düzenliyor ve tek sözcük ile küresel meta zincirlerinin her aşamasını kendi stratejik çıkarları uyarınca kurguluyor. Bu koşullar altında OECD’nin “daha adaletli vergi” çağrıları iyimser bir ütopyayı andırmakta. Ancak, öyle bile olsa, sahiplenerek desteklenmeyi hak ediyor. HHH Türkiye emek hareketinin ve hukuk mücadelesinin yılmaz savunucularından, Anayasa Profesörü Sayın Mümtaz Soysal’ı kaybettik. Anısı önünde saygıyla eğiliyorum. Hocamız ışıklar içinde uyusun. Vodafone Türkiye’den 733 milyon TL yatırım Vodafone Türkiye, NisanEylül 2019 dönemini kapsayan ilk 6 aylık sonuçlarını açıkla dı. Bu dönemde şirketin servis gelirleri yüzde 18.6 artarak 6 milyar liraya ulaşırken, yatırım harcamaları 733 milyon TL oldu. Şirketin mo bil abone sayısı 24.1 milyona, M2M (makine ler arası iletişim) dahil toplam mobil abone sa yısı ise 25.8 milyona ulaştı. FAVÖK ise yüzde 32.6 artışla 2 milyar TL oldu. Değerlendirme yapan Vodafo ne Türkiye Üst Yöneticisi Col man Deegan, “Dijitalleşmeyi bir memleket meselesi olarak görüyor ve Türkiye’yi bu kri tik süreçte sonuna kadar des tekliyoruz. Fiber yatırım ları, altyapı paylaşımı ve yerli 5G ekosiste mi oluşturulması gibi ivedilikle ele alınma sı gereken pek çok konu var” dedi. l Ekonomi Servisi Colman Deegan