Katalog

EKONOMİ [email protected]. TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 1111 KASIM 2019 PAZARTESİ Konkordatolar artacak1.5 yılda başta ayakkabıda olmak üzere perakendede 17 firma konkordato ilan etti Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel: Şu anda Türkiye’de 420’yi aşkın AVM var. Her Fiyat koyarken AVM’de 10 mağaza boş, bu da 4 bin mağaza ediyor. Gelecek yıllarda eticaretin de etkisiyle elimiz titriyor boş kalacak mağaza sayısı artacak. n Üretim maliyetleri de ar tıyor. Satış âdetlerinizde ŞEHRİBAN KIRAÇ Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, perakende sektöründe son üç yıldır süregelen problemler olduğuna işaret ederek kimsenin, kiraların bu kadar yüksek seviyeye gelebileceğini öngörmediğini söyledi. Öncel’e göre, işini iyi de bitireceğimizi belirliyor. Bir yılın karnesini kasım ve aralıkta yapılan ataklarla ölçüyoruz. Yılbaşı alışverişi, efsane cuma, Öğretmenler Günü, 11.11 (Bekârlar günü)... Toplamda baktığımızda işini iyi yapan, iyi kontrol eden, yeni pazarlara açılabilen, ihracat kalemlerini artırabilen, eticarete özel koleksiyon hazırlayabilen fir ve fiyatlarınızda bir artış var mı? Daha az ürün satıyoruz ama daha yüksek fiyatlı ürünler satıyoruz. Biz firma koleksiyonlarda değişikliğe gittik, en ucuz grubumuzun payı yüzde 25 iken yüzde 10’a çektik. Üst gruptaki fiyatlarda yüzde 2025 artış oldu. Maliyetlerde çok ciddi bir artış var. Ama biz pe yapabilen, ihracata ağırlık veren, mağazasına doğru zamanda doğru ürün koyanlar ayakta kaldı, buna uyum sağlayamayanlar ise zorda. Şu anda Türkiye’de 420’yi aşkın AVM’nin bulunduğunu, her AVM’de 10 mağazanın boş olduğunu, bunun da toplamda 4 bin mağazaya denk geldiğini vurgulayan Öncel, “Yurtiçinde doyuma ulaştık. Piyasada bu kadar boş mağaza var malarda işler iyi gidiyor. Ama uyum gösteremeyen firmalarda problem var. Ağır teminatlar n Ne tür problemler var? Üç yıl öncesinden gelen sıkıntılar var. Hızlı büyüme. Çok fazla mağaza açmak. Bugün en önemli sorun ürün tedariği. Doğru zamanda, doğru ürünü, doğru fiyata temin edebilme. Artık size bedava da mağa BMD Başkanı Sinan Öncel, Şehriban Kıraç’ın perakende sektörünün yaşadığı sıkıntılarla ilgili sorularını yanıtladı. rakende fiyatı koyarken elimiz titriyor. 19.90 TL mı koyalım, 29.90 mı koyalım diyoruz. Bunu 50 defa düşünüyoruz ve 19.90 TL etiketini basmak zorunda kalıyoruz. Perakende satışlarda enflasyonun altında bir artış söz konusu. Eticaret önemli bir ziyaretçi sayısını alıyor. Bu da AVM’lerdeki ziyaret sayılarını düşürüyor. Alışveriş âdetlerinde azalmaya neden oluyor. ken yeni mağaza planı yapmanın pek bir mantığı yok” dedi. Son 1.5 yılda perakende sektöründe 17 firmanın konkordato ilan ettiğini, irili ufaklı birçok za verseler, doğru ürünü doğru zamanda koyamıyorsanız iş yapamazsınız. Üç yıldır kiraları konuşuyoruz. Dövizle kiralar, TL’ye dönüştürmemiz gere İndirim yarışına son dükkânın da kapandığını vur kiyordu. Maliyeti yüksek yer gulayan BMD Başkanı Sinan Öncel ile perakende sektörünü ve geleceğini konuştuk. n 2019’un sonuna geldik, perakende sektörü için nasıl bir tablo ile karşı karşıyayız? Son düzlüğe girdik, son 2 lerden çıkmamız gerekiyor. Çok ağır teminatlarla karşılaşıyoruz. Düzenlemeler yapıldı ama hâlâ sorunlar devam ediyor. Son 1.5 yılda 17 tane perakende markası konkordado ilan etti. n Özellikle konkordatoların ayakkabı markalarında yoğunlaştığını gördük. Onlar neyi yanlış yaptı? Ayakkabıcılardaki en önemli problem, tüketicinin fiyatlara olan güveninin yüzde 70+20 indirim nasıl olabilir? Tüketicinin fiyata güveni sarsıldı. Bu alanda konkordatoların son bulması için bu indirim yarışının derhal sona ermesi gerekiyor. Firmalar yetersiz ser açıkların da açık kalması lazım. Bunun için bir iki yıl perakende sektörüne bazı kolaylıklar getirilmeli. Biz kamu otoritesinin kiralamalarda yüzde 20’lik stopajı ve yüzde 18 oranındaki KDV’yi yüz ay her zaman için yarışı nere Bu markaların konkordato kaybolması. 12 ay boyunca mayeyle çok hızlı büyüdü. de 8’e indirmesini talep edi Firmaların açık kalması şart n Bir kurtuluş yolu mu konkordato? Her koşulda konkordato kimsenin tercih etmeyeceği bir yöntem. Ama sonuçta firmanın açık kalması, çalışanlarının çalışmaya devam etmesi açısından da olumlu bir yöntem, çünkü firmanın iflas ettiğini düşünürseniz her bir perakende zincirinde 300500 kişinin işsiz kalması demek bu. n Firmaların açık kalması şart. Perakende sektöründe konkordatolar artacak mı? Olabilir. Perakende sektörü son 10 yılda çok hızlı büyüdü, şimdi bunun düzeltmesini yapıyor. Bu dü ilan etmelerindeki en Sendikalı olmakönemli se beplerden biri, yanlış anayasal hak ve fazla ki ralama yap n Son dönemlerde sizin sektörde maları ve çalışma koşulları ve sendikalaşma sözleşme ile ilgili ciddi sorunlar var. Sektörde lerine is kaç kişi sendikalı, sendikalaşmaya nasıl tedikle bakıyorsunuz? ri zaman Sendikalı oranı çok az. Sendikaya girmek lsegynsldmrdeeieireieaamhrmpakkrsntiğelei.smeçatayknVieaımrzzküaikzeyfaödemkmeodraie,sbı uçhkabevçaloüıraaşplktrlmaaüıbetdşnseneaCBsııliryalztine,eaonoeroihdnbv.mrsaseliiBdi.amizrninmsMieünyarkitrynoçayueiyübneasnaramünesalasakırzüaşdleaelebvknmam8lekaraozşıhnnilsaraşnıayiameyarıdmdbdkkaainodıioeekurmytılnihışsilğorv.içırauaeuveÇrdalbşilmssnbrllüeamaıbui.şrinmzsrlibnz.tearıatkmıiB.iemrhımkrüğbdik,narvaıiaiıinrpenğakynknaysaneıeszngasdsoaartyıeineazminmrtmogdrlelatoeairaueyasrurlnknmoickaali,uvydleryua.yaoiağzrrordks,u.rtaebau nu yapamadığı Dükkân açarken çok ağır kontratlara imza attılar. Düşük kârlarla çalıştılar. Bu alanda ithalatın durdurulmasıyla beraber arz iç piyasaya kaydı. Ayakkabıda bedenli ürün satıyorsunuz. Sezon sonunda mutlaka yüzde 1020 arasında ürün kalıyor. Bunları maliyetine bile satamıyorsunuz. Depoya kaldırdığınızda ciddi depolama maliyeti ödüyorsunuz. Son 1.5 yılda 8 ayakkabı firması konkordato ilan etti. Adı bilinmeyen, 3 mağazası, 5 mağazası olan firmalar da kapandı. İmalatçılarda da sıkıntılar var. n Daha fazla mağaza kapanmaması için neler bekliyorsunuz? Mağazaların açık kalması gerekiyor. Hemen kapatalım demek çözüm değil. Çünkü işsizliğe önemli bir çare. Yeni mağazaların açılması, yoruz. Mağazalar kapanırsa, sosyal etkisi ekonomik etkisinden daha fazla olacak. Mağazalardan erken çıkış için mutlaka düzenleme yapılmalı. n Son yıllarda özellikle iç pazardaki durgunluğu aşmak için birçok perakende firması dış pazarlara açılmıştı. Bu devam edecek mi? BMD üyesi markaların yurtiçindeki 420’yi aşkın AVM ve caddelerde toplam 70 bin civarında mağazası bulunuyor. Üyelerimizin yurtdışında 4 bin 396 mağazası var. Yurtiçinde doyuma ulaştık. Zaten şu anda 4 bin tane boş mağaza var. Piyasada bu kadar boş mağaza varken yeni mağaza planının pek bir mantığı yok. Bu hızla gidersek 2023’e kadar yurtdışında 34 bin yeni mağaza açılışı olur. zeltmeyi yaparken de firmaların kendini chekup’tan geçirmesi gerekiyor. Nerede hata yaptım diye. Verimsiz mağazaları kapatıyorlar. Bu süreci bazı firmalar çok çabuk yapıyor. Bazıları yapamıyor. Yapamayanlar konkordatoya gidiyor, bunların artması hiç sürpriz olmaz. n 2020 için neler öngörüyorsunuz? Turist harcamalarında 2019 çok verimli geçti. 2020’de de kurtarıcı yine turist olacak. 2020 için iyimserim. Çarşıya pazara indiğinizde bazı ürünlerde sıkıntı var. için kan kaybı da sürüyor. Firmaların finansal yapısı da bozulunca mal tedariği yapamıyor. Perakendecinin en büyük sıkıntısı, kiranın bu seviyelere geleceğini öngörmemekti. Bir anda yüzde 3040 artabiliyor, bunu yönetebilmek imkânsızdı. Sonra AVM kiralarında dövizden TL’ye dönüldü ama erken çıkma konusundaki sıkıntılar sürüyor. Şimdi sorun yaşayan bazı perakendeciler, bu sarmaldan konkordato ile çıkmak istiyorlar. Çünkü konkordato ilan ettiğiniz zaman kiraladığınız yerden çok daha rahat çıkabiliyorsunuz. 4 bin mağaza boş n Markalar, AVM’lerden erken çıkmak istediğinde ne tür sıkıntılar yaşıyor? Konkordato ilan eden 17 firmanın en az 34 tanesi konkordato ilan etmeden 3 ay önce beni arıyor. Diyor ki: Şu şu AVM’de sorunum var, 10 yerden çıkmam gerekiyor. Sıkıntıya düştüğünüzde ilk anda en büyük ağırlığı atmanız gerekiyor. En büyük ağırlık kira. Ama AVM’ler izin vermedi erken çıkmalarına. Ta mam belki konkordatonun bir numaralı sorumlusu AVM’ler değil, yönetimsel sorunlar, yenilik yapamama gibi sorunlar da olabilir. Bu da genel yapısal bir sorun olarak duruyor karşımızda. Zannedilmesin ki bir an önce kaçalım, kapatalım gidelim dükkânı, bu hiç kimsenin işine gelmez. Bir mağazanın kapanması demek, sağındaki solundaki mağazayı da olumsuz etkiler. Şu an da Türkiye’de 420’yi aşkın AVM var. Her AVM’de 10 mağaza boş. Bu da 4 bin mağazaya denk geliyor. 4 bin tane mağaza boş, buna cadde mağazaları da dahil değil. Gelecek yıllarda eticaretin de etkisiyle boş kalacak mağaza sayısı da artacak. AVM’lerden çıkışın belli bir süreci olmalı. Mesela 3 ay önceden haber vermek koşuluyla denebilir. Burada yatırımcıyı da zarara sokmamamız lazım. Dakikada 7 kişi işsiz kaldı Özlem Özüner Alacak sigortasına ilgi 20 puan arttı Alacak sigortası şirketi Euler Hermes, Türkiye’nin net satış rakamlarına göre ilk 500 sırasında yer alan şirketleriyle gerçekleştirdiği “Ticari Alacak Risk Yönetimi” anketinin sonuçlarına göre, geçen sene şirketlerin yüzde 30’u Alacak Sigortası’nı tercih ederken bu sene oran yüzde 50’ye yükseldi. Euler Hermes Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Özlem Özüner, “Son dönemdeki küresel belirsizlikler yüzünden şirketlerin risklerini yönetmek adına Ticari Alacak Sigortası hizmeti aldıklarını görüyoruz” dedi. İşsizlik, AKP döneminde yüzde 500 arttı. CHP’li İlgezdi, Türkiye’de İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısının tüm zamanların rekorunu kırarak 3 milyon 509 bin 603’e yükseldiğini bildirdi. MAHMUT LICALI CHP Genel Başkan Yardımcısı Gamze Akkuş İlgezdi tarafından hazırlanan “Türkiye’nin İşsizler Ordusu 2018” adlı raporda, kayıtlı işsizlik rakamlarının çarpıcı seviyelere yükseldiği belirtilerek “2003’te 587 bin 479 olan kayıtlı işsiz sayısı, AKP döneminde yüzde 497 arttı” tespiti yapıldı. Raporda, 2018 yılında, dakikada 7 kişinin işsiz kaldığına da dikkat çekildi. 2018 itibarıyla İŞKUR’a kayıtlı iş sizlerin yüzde 82’sinin kadın ve gençlerden oluştuğu ifade edilen raporda şu tespitlere yer verildi: n İşsizlik ödeneğine başvuru sayısı da son 16 yılın rekorunu kırdı. 2003 yılında 143 bin 155 olan işsizlik ödeneği başvuru sayısı, 2018’de 1 milyon 635 bin 111’e yükseldi. İşsizlik ödeneğine başvuru sayısındaki artış yüzde 1042 olarak kayıtlara geçti. n 2003 yılında 587 bin 479 olan kayıtlı işsiz sayısı, 2018 yılında gelindiğinde yüzde 497 arttı. İŞKUR kayıtlarına göre, toplam kayıtlı işsiz sayısı 3 milyon 509 bin 603 oldu.  Yüzde 2 bin artış n Her 100 işsizin 21’ini üniversite mezunları oluş turdu. 2003 yılında 36 bin 444 lisans ya da önlisans mezunu kayıtlı işsiz var ken, bu sayı 2017 yı lında önce 616 bin 760’a, 2018 yılın da ise Cumhuri yet tarihinin en yüksek seviye si olan 753 bin 767’ye ulaş tı. 16 yıl da diplo malı ka yıtlı işsiz sayısındaki ar Gamze Akkuş İlgezdi tış yüzde 1968 oldu. n 20032018 yılları arasın da haftada 2 bin 169 kadın işsiz kaldı. 2017’de 1 milyon 268 bin 855 olan kayıtlı işsiz kadın sayısı 2018’de yüzde 42 arttı. 2018’de saatte 61 kadın işsizler ordusuna katıldı. İŞKUR verilerine göre, 20032018 yılları arasın da kadın işsizliği artışında Mardin ilk sırada yer aldı. n En fazla genç kayıtlı işsiz İstanbul’da yaşıyor. 2018 yılında İstanbul’da ikamet eden genç işsiz sayısı 139 bin 347 olarak kayıtlara geçti. Bu rakam 2003’te 14 bin 378 idi. l ANKARA İlginç zamanların garip halleri Dilerim ilginç zamanlarda yaşarsın, ünlü bir Çin bedduasıdır. Kısa bir ufuk turunda rastlayacağımız gariplikler, bu bedduanın gerçekleşmiş olduğunu gösteriyor. Geç(emey)iş sürecinde “Bir dönem bitti, yenisi başlayamıyor” saptaması bir “geçiş” değil “geçemeyişe” işaret eder. “Bu geçemeyiş”, akla Hegel’in “kötü sonsuz” (“değişemeden kendini tekrarlayarak büyümeye devam etme”) kavramını getiriyor. “Kötü sonsuz” içinde şeyler giderek canavarlaşırlar. Örneğin: Gelir dağılımındaki müstehcen eşitsizlik, hane halkının yüzde 8’inin toplam servetin yüzde 85’ine sahip olmasına karşın derinleşmeye devam ediyor. Kapitalizm krizini aşamıyor, yeni bir kapitalizm ya da yeni bir üretim tarzı doğamıyor. Buna karşılık “bu kapitalizmi” 35 yıldır ayakta tutan mali piyasalar (borç ve spekülasyon) büyümeye, sık sık büyük çöküşler yaratarak devam ediyor. Her çöküş insanların yaşamlarını altüst ediyor. Yeni bir çöküşün yakın olduğundan söz ediliyor. Artık gittikçe derinleşen bir iklim krizinde yaşıyoruz. Dünyanın birçok kıyı bölgesinde ve görece kurak alanlarında, sıklaşan gıda, su krizleri yaşam koşullarını hızla ortadan kaldırıyor, toplumsal sorunlara yol açan göç dalgalarını besliyor, kaynak savaşlarını kışkırtıyor. Göç etmeye çalışanlar suç örgütlerinin elinde, denizlerde boğuluyorlar; saklandıkları frigorifik kamyonların içinde onlarcasının donmuş cesetlerine ilişkin haberler vicdanları sızlatıyor, ama göçmen düşmanlığı, ırkçılık artmaya devam ediyor. Büyük güçler arası rekabet sertleştikçe, iklim krizini önlemeye ayrılabilecek kaynaklar “stratejik” yatırımlara gidiyor. Bu sırada, kutuplarda eriyen buzlar ABD, Çin ve Rusya için yeni ticaret yolları, mineral ve enerji havzaları, rekabet alanları açıyor. Küresel ısınma, Batı Avrupa’da kimi güney ülkelerinde tarımda verimliliği düşürürken, önemli bir tahıl üreticisi olan Rusya’da artırıyor. İklim krizine yol açan sera gazlarını azaltmaya yönelik yatırımların 20172018, döneminde, küresel çapta yüzde 11 gerilmesi artık bizi şaşırtmıyor. Başka ilginçlikler de var Bugünkü kapitalizmin kurucuları İngiltere’ye, ABD’ye bakınca, “ilginç” saçmalıklara rastlıyoruz. Bu saçmalıkların başında, seçkinler piramidinin zirvesindeki kimi seçkinlerin, “seçkinlere karşı savaş açma iddiası” geliyor. Halkın da bu seçkinlerin peşine takılarak kendi çıkarına ters politikaları desteklemeye devam etmesi… ABD’de dolandırıcı, cinsel tacizci, patolojik yalancı bir milyarder psikopat, seçkinlere karşı bayrak açarak devlet başkanı oldu. İngiltere’de, adeta Trump’ın küçük kopyası Johnson, halk hakkındaki gerçek görüşlerini sık sık ağızlarından kaçıran bir aristokratkapitalist grubuyla birlikte, Brexit için halk adına mücadele ettiğini iddia ediyor. Bu tiplerden biri, Jacop ReesMogg, çoğunlukla yabancı kökenlilerin oturduğu Grenfell Apartman Bloku yangınında ölenleri, “Ben olsam hemen çıkar giderdim, sağduyu bunu gerektirir” sözleriyle, sağduyudan yoksun olmakla suçladı. Oluşan büyük infial karşısında, ReesMogg’u savunmaya çalışan bir Muhafazakâr Parti temsilcisi de “Ama ülkeyi akıllı insanların yönetmesini istemiyor muyuz” deyiverdi Bu sırada ABD Başkanı’nın, Rusya ile ilişkileri, Ukrayna Devlet Başkanı’na yaptığı şantaj sorgulanıyor. Bir azil süreci başladı. İngiltere hükümeti, kendi istihbarat kurumlarının “Rusya’nın Brexit halkoylamasına karışmış olma olasılığı üzerine” hazırladığı raporu, gelenekleri hiçe sayarak yayımlamamakta ısrar ediyor. Egemen sınıflardan olduğu için kendini halktan daha akıllı, daha üstün sananlardan biri de, son yıllarda sık sık kaza yaparak, bir yılda 350 can kaybına yol aşan Boing 737 uçaklarını üreten firmanın CEO’su. Adam 737’nin, uçuş kumanda yazılımında kimi sorunlar olabileceğine ilişkin uyarılara kulaklarını tıkamış. Her şey ortaya çıktı, ama adam görevinden istifa etmiyor. Sağ ve merkez partileri iflas etti. Irkçı/dinci faşist canavarlar, böylece açılan boşluğa doluşuyorlar. Sol kendini toparlamadıkça, halk demagogların peşinden gitmekten, faşist canavarları beslemekten vazgeçerek bir özneye dönüşmedikçe, kötü sonsuzun ilginç zamanlarında yaşamaya devam edeceğiz. Mandalinada rekolte düştü Türkiye’de mandalina rekoltesi, iklim şartlarından dolayı geçen seneye göre ortalama yüzde 50 düştü. Akdeniz Bölgesi’nde toplanan mandalinada ihracat süreci başladı. Geçen yıl rekolte rekorunun kırıldığı mandalina, 70 kuruştan bahçede alıcı bulurken bu sene ise fiyatı 2 liraya yükseldi. Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, verimin düşük olmasından dolayı ihracatın da bir miktar gerilediğini söyledi.