Katalog

Pazartesi 3 Eylül 2018 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Ucuz kuru fark etti 28 dakika bekledi Düşük kurdan dolar ve Avro satışı konusunda Halkbank’tan açıklama: 4.6 milyon dolarlık döviz alımı yapıldı. Müşterilerinin hesaplarına bloke konuldu Halkbank Genel Müdürü Osman Aslan, cuma gecesi saat 22.01’den 22.39’a kadar süren düşük kur sorununun 10 15 dakika içerisinde fark edildiğini belirterek bu süre içerisinde 1763 müşterinin ği ise akıllarda soru işareti bıraktı. NTV’nin sorularını yanıtlayan Arslan, “Kur bilgisi hatalı girilmiş değil. Ülkeler arası faiz makasının yanlış girilmesinden oldu” diyerek şu değerlendirmeleri yaptı: n Çok sınırlı işlem yapılmış yeli döviz kurları kullanılarak müşteriler tarafından yapılan döviz alım satım işlemleri kısa süre içerisinde tek tek belirlenmiştir. Buna göre, 1256 müşterimizin 3.3 milyon dolar, 124 müşterimizin 539 bin Avro, 383 müşterimizin ise diğer döviz cinslerinde 689 bin lı olması nedeniyle banka dışına herhangi bir döviz ya da TL kaynak çıkışı olmamıştır. n İlk defa böyle bir hatayla karşılaştık. İşlem yapan müşterilerin hesaplarına bloke konuldu ve özel bir yazılımla bu işlemleri eski haline getirdik. Hem servis sağlayıcısı kurum Meclis’e taşındı CHP Halkbank’ta yaşanan düşük kurlu dolar ve Avro tartışmalarını Meclis’e taşıdı. CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay tarafından yazılı olarak 4.6 milyon dolar tır ve hepsi düzelmiştir. Müş dolara eş tutarda, döviz alım la (Bloomberg) ilgili inceleme yanıtlanması istemiyle Mec lık işlem yaptığını söyledi. Toplam 38 dakika süren soru na neden fark edildiği anda müdahale edil terilerimiz haksız kazanç sağlamadı, banka zarar görmedi. n Hatalı kurlar saat 22.01 ile 22.39 aralığında kısa süreli olarak işlem görmüş, bazı müşterilerimiz dijital kanallardan yaptıkları döviz alım satımlarını bu hatalı kurlar satım işlemi gerçekleştirdiği anlaşılmıştır. Bu işlemlerin dolar cinsinden toplam büyüklüğü 4.6 milyon dolar civarındadır. Toplam işlem adedi ise 2569 olmuştur. Suçlu Bloomberg! talep edeceğiz hem de kendi süreçlerimizle ilgili zafiyet olması durumunda gerekli tedbirleri alacağız. İnceleme başlattık. Diğer bankalarda bize benzer bir durum yaşanmadığı bilgisindeyim. n Bankamız, algısının olum lis Başkanlığı’na konuyla ilgili soru önergesi verdi. CHP’li Antmen, önergesinde 31 Ağustos 2018 gecesinde Halkbank’ın internet sitesinde dolar kurunun 3.72, Avro kurunun ise 4.32 olarak gösterildiğini belirterek “İktidar doların ar mediği ve yaklaşık 28 dakika bek lendi üzerinden gerçekleştirmiştir. n Söz konusu saat aralığın da, piyasa koşullarının tamamen dışında, teknik bir hatadan kaynaklanan düşük sevi n Bu işlemlerle ilgili olarak, derhal ilgili müşteri hesaplarına bloke konulmuş olup, bu süre içerisinde EFT ve Swift sistemlerinin kapa suz etkilenmesine neden olan, hatalı veri sağlayıcı kuruluş (Bloomberg) hakkında her türlü yasal haklarını kullanacak. l Ekonomi Servisi tış nedenini hep ‘dış güçler’ olarak açıklarken kendi devletinin bankasının yazılımını ‘dış güçlere mi’ yaptırmaktadır? Bu çelişki değil midir” diye sordu. Osman Aslan Harcamalar kısılmalı Limak Yatırım Yönetim Kurulu Başkanı Ebru Özdemir: Kurda yükseklikten çok belirsizlik ve dalgalı seyir sıkıntı yaratıyor. Harcamalar kısılmalı, büyüme dengelenmeli Olcay büyüktaş zında talepler olduğunu duyu K yorum. redi yapılandırmaların 4 Türk Telekom’da şimdi o da bankaları zora so bankalar o hisseleri alacaklar, kacak kadar çok başvuru ol bir noktaya getirip, büyük ih duğunu düşünmediğini ifa timal satacaklar. Önemli olan de eden Limak Yatırım Yöne bankaların bu noktada sağlam tim Kurulu Başkanı Ebru Öz şekilde ayakta kalmasını de demir, ekonomide şu anki sı vam ettirmeleri. Ebru Özdemir, Olcay kıntının yüksek kurdan ziyade yüksek volalilte olduğunu, özel sektörün de yüksek faiz ve belirsizlikten dolayı sorun yaşadığına inandığını dile getirdi. Liradaki değer kaybın Dalga zorluyor 4 Türk özel sektörü ve devleti sıkıntıya sokan şey yüksek faiz, değişken koşul. 4 Çok dalgalı olduğu için kimse bir şey satmıyor ve al Büyüktaş’ın Türkiye ekonomisindeki son gelişmeler ve Limak’ın projeleriyle ilgili sorularını yanıtladı. dan kredi yapılandırmaları mıyor. Rakamları çok oynak na, kurdaki gelişmelerin ya bulmaya başladığı zaman her tırımlara yansıması olup ol kes hareket etmekten çekini mayacağı başta olmak üzere yor. Sattığının yerini hangi fi ekonomik gelişmelere ilişkin yatla dolduracağını bilmiyor. Cumhuriyet’in sorularını ya 4 Kurda, bu çok şiddetli nıtlayan Ebru Özdemir, ülkede yükselişin ekonomik olarak bazı sorunlar yaşandığını, bu bir karşılığı olduğunu düşün nun harcamaların kısılarak ve büyümenin daha dengeli hale getirilerek çözüleceğini söyledi. Ebru Özdemir’in soruları müyorum, burada kalacağını da düşünmüyorum, ekonomik olarak ben bu rakamları meşrulaştıramıyorum. OVP’den umutluyum mıza verdiği yanıtlar ve bilgiler ana başlıklarla şöyle: 4 Kredilerini yeniden yapı 4 Türkiye’nin en çok istihdam sağlayan anahtar sektörleri gayrimenkul, in Eylül başında açıklanacak Orta Vadeli sene sıkıntı yaşayabiliriz çünkü zaten ABD dengeyi valimanı. Burada hem garantimiz hem de yolcu kre landıran şirketler oldu. Ancak şaat, enerji sektörleri ve Plan’ın, ekonomideki gerek bozdu. Bizde para azalıyor, dilerimiz Avro. bu başvuruların bankaları zo enerji fiyatları dolar bazın sinimlere göre hazırlanmış jeopolitik riskler, Suriye, o, 4 İstanbul yeni havalima ra sokacak kadar çok olduğu da çok düştü. Bununla ilgili olacağına inandığını dile ge şu, Avrupa’da lider yok, nı, Kuzey Marmara Otoyolu, nu sanmıyorum. ‘Büyük şir olarak ben hükümetin, dev tiren Ebru Özdemir, “Hükü Amerika’da çılgın bir lider Çanakkale köprüsü gibi bü ketlere yapıyorsunuz küçükle letin gerekli önlemleri ala met OVP açıkladığında de var. Dolayısıyla biz onun yük projeler hızla ilerliyor. re neden yapmıyorsunuz’ tar cağını düşünüyorum. meli ki; ben şunları şunları riskleri üzerine kısa süre 4 Yatırım programımızda yapacağım, buradan şu har li riskler koymak zorunda herhangi bir revizyon yap Yabancı, varlık soruyor camaları azaltacağım. Yatı kaldık. Sorun aslında yara madık. Yabancı ortakları rımlarda finansmanlı olanla tılmış kısa vadeli bir volati mız memnun çünkü onlar rı yapacağım. Tek hesabım litede” dedi. Türkiye’yi büyüme pazarı 4 Türkiye’nin biraz daha harcamalarını kısması lazım. Büyümeyi de dengeli ve sürdürülebi liyoruz, bir sene geri alıyoruz. 4 Bir sene kriz oluyor hiç araba geçmiyor, bir sene 15 olacak, kamuyu tek elden yöneteceğim, dikkatli harca Revizyon yok yacağım” dedi. İstanbul yeni havalimanı olarak görüyorlar. 4 Kuzey Marmara otoyol ları var. O da kısım kısım lir kılarsak kendi güçlü olduğumuz sektörlere odaklanırsak bunu aşacağımızı düşünüyorum çünkü bizim bankalarımız hâlâ güçlü. Birçoğunda Avrupa sermayesi var. 4 Arkadaşımla konşuyorum bir sürü fonlar, bütün yurtdışındaki ya Temmuz oluyor ben Avrasya Tüneli’ni soruyorum, kimse gelmiyor. Ama uzun vadeli bakınca 16 senede neler neler olur. 4 Bir de ülkelerde sürekli bir şeyler oluyor. Darbe girişimi oluyor, savaş çıkıyor, hiç Gidişat konusunda tem kinli iyimser olduğunu ak taran Özdemir, “İşlerde bir se Türküler ne iki (İGA), 1915 Çanakkale Köprüsü gibi büyük projelerin konsorsiyumlarında da yer alan Ebru Özdemir, döviz kurunda yaşanan hareketliliğin yatırımlarında revizyona yol açmadığını, projeleri açılmaya doğru gidiyor. 4 1915 Çanakkale Köprüsü’nde 2 hafta sonra son rüzgâr testini de yapacağız. 4 Proje 18 Mart 2022’de açılacak, yatırım programı tırımcılar Türkiye’de varlık sormaya başlamış. Kasımda yüklü ödeme 4 Özel sektörün bir miktar borcu var. Kasımda da ciddi ödemeler söz konusu. Ama uzun vadede sorun olmayacak. 4 Diyelim ki ben Çanakkale’de 15 sene. Proje işletmeye girdikten 15 yıl sonra ödeyeceğim. Üstelik devlet garantisi ve geçiş garantisi var. İGA’daki borcum 14 sene, yani taksit taksit ödüyorum, 2018 Kasım ayı yüklü bir borç var, bankaların sendikasyon tahmin etmeyeceğiniz şeyler oluyor. Çok kısa vade yolda li düşünüyoruz. “Eyvah, kriz oldu, bütün şirketler battı” diye düşünmek bence çok doğru değil. Burada ben haksızlık ettiğimizi düşünüyorum. Limak Vakfı’nın kurduğu Limak Filarmoni Orkestrası, Zeki Müren şarkıları konser turnesi kapsamında Bodrum’daydı. Dünyanın en önemli tenorları arasında gösterilen Murat Karahan’ın solistliğini yaptığı orkestra, konserinde Bodrumlulara müzik ziyafeti verdi. Murat Karahan, yeni sezonda Türkiye’nin dört bir yanından türküleri çoksesli ola rak seslendireceklerini belirte rek “Karadeniz’den Trakya’ya, Ege’den Akdeniz’e, Doğu Anadolu’dan İç Anadolu’ya nin hızla ilerlediğini söyledi. Özdemir, yatırımlara ilişkin gelişmeleri şöyle özetledi. 4 En büyük yatırım 3. Ha mızda herhangi bir revizyon yapmadık. Enerji sektörü olsun altyapı sektörü olsun aynen devam ediyoruz. Kadın işleri heyecanlandırıyor Holding’deki neredeyse tüm işleri sevdiğini anlatan Ebru Özdemir, “Ben aslında işten de çok keyif alıyo hendis Kızları projesi önemsediğim ve ciddi uğraş verdiğim işlerden biri. ‘Kadınlar çalışsın, çalışırken de karar verici konumda kredileri var dolayısıyla bunları kadar her yöreden tür rum, düşünüyorum han olsunlar’ diyen Ebru Özdemir, çevirebilmeleri önemli. 4 Ekimkasım aylarında ban kaların bu borçlarını çevirebileceklerini düşünüyorum. Evet biraz fazla faizle borçlanacağız. Ama bizim zaten altyapı sektörü böyle bir şey. Biz küler üzerinde çalışıyoruz. İlk konserimizi de daha önce söz verdiğimiz üzere Diyarbakır’da yapacağız” dedi. gisi... Genelde bir tane çok ilgilendiğim proje oluyor” dedi. Ancak Limak Vak fı işleri özellikle de kadınlara yönelik işlerin da özellikle devlet üniversitelerinden seçildiğini anlattı mühendis kızların. Biz 40. yılda 40 kızla başlanan projede mühendis 54’e çıkılmış durumda. Geçen sene dört senede inşaat yapıyo ha bir heye iki tane Suriyelinin katıldığı ruz 12 senede ödüyoruz, bir sene az paramız oluyor, bir sene çok oluyor; bir sene ek Murat Karahan can verdiği projede çeşitlilik de olsun inni anlatan Özde sanlar çünkü birbirlerinden mir, Türkiye’nin Mü öğrensin istenilmiş. ekonomi 9 ‘Büyük badire’ ‘Büyük resim’ T ürkiye ekonomisi bir sert daralma sürecine girdi. Döviz krizi, enflasyonu hızla yukarı iterken, dolar cinsinden borçlanmış işletmeleri işçi çıkarmaya, yatırımları, harcamaları ertelemeye, küçülmeye, hatta iflasa zorluyor. Bu sürecin yakın zamanda bir borç ve banka krizine dönüşme olasılığı yüksek. Ancak hâlâ ortada ülkenin finansal krizden çıkmasına yardımı edecek bir yol haritası yok. ‘Bu da geçer’ ama... Cumhurbaşkanı, “bu da geçer” diyor. Geçecek ama arkasında bir enkaz bırakacak. Bu nedenle, daha şimdiden, “Bu enkaz, hangi programla ve kaynaklarla nasıl kaldırılacak” diye sormak da gerekiyor. Cumhurbaşkanı’nın, “Çok büyük badire atlattık. İki aya kalmaz toparlarız” saptamasıysa gerçeği yansıtmıyor. Geçen yıl ağustos ayında 3.4 YTL düzeyinde seyreden dolar, hâlâ 6.5 ile 6.8 arasında dalgalanıyor. Son yıllarda özel sektörün özellikle inşaat sektörünün yatırımlarını destekleyen dış kaynaklı borçların yüzde 70’i dolar ve Avro cinsinden. Yükselen piyasalarda bu oran ortalama yüzde 35 (International Institute of Finance verileri). Tüketici kredilerinin büyük kısmı da uluslararası sermayenin carry trade ile (düşük faizli parayla borçlan yüksek faiz veren ülkenin parasıyla borç ver) Türk bankalarına getirdiği fonlara dayanıyor. Bankaların ve özel sektörün önünde yüklü bir borç ödeme programı var. Kısacası ülke, “badire atlattık” diyebileceğimiz noktadan çok uzak. Üstelik, küresel finansal krizin 10. yılında, dünya ekonomisindeki dinamikler, o noktaya ulaşılmasını daha da geciktirecek, “badirenin” çapını büyütecek yönde şekilleniyor. Zincirleme reaksiyon... The Economist’in, “Kemerleri bağlayınız, uzun büyüme dönemi bitti” makalesinin yayımlandığı 74 yılından bu yana kapitalizmin yapısal bir kriz içinde olduğunu kolaylıkla söyleyebiliriz. 1970’ler aynı zamanda, dolaraltın bağlantısı koptuktan sonra uluslararası döviz piyasalarının oluşmaya, sermayenin uluslararasılaşmasının (sermaye ihracının), diğer bir deyişle, ekonomik daralmanın yaşandığı merkez ülkelerden çıkarak çevreye gitmeye başlamasının hızlandığı dönemdir. Bu gidiş, çevre ülkelerin dış borçlarını arttırdı. ABD Merkez Bankası 1979’da faizleri yükseltince çevre ülkelerde ilk büyük ve genel borç krizi patlak verdi. Bundan sonra sermayenin merkez ve çevre arasındaki trafiğinin giderek hızlandığını görüyoruz. Merkezde 1987 borsa krizi, sonra 1997 Asya krizi. Sonra merkezde spekülatif yığışma, 2008 borç krizi. Bu krizi yönetmek için başlayan düşük faiz, 15 triyon dolarlık parasal genişleme üzerinden çevre ülkelere yönelik spekülasyon dönemi... Ve geldik bugüne. Her dönemeçte finansal krizin derinliği, onu izleyen durgunluğun süresi arttı. Uluslararası sermayenin bu son dalgasıyla oluşan spekülatif köpük yalnızca Türkiye ekonomisini değil, aynı zamanda çok sayıda Yükselen Piyasa ekonomisini de büyüttü. Son on yılda küresel borç stokunun küresel hasılaya oranı yüzde 127’den yüzde 179’a, Yükselen Piyasaların toplam borcu 1.5 trilyon dolardan 3.7 triyon dolara yükseldi Şimdi ABD Merkez Bankası yine faizleri yükseltiyor. Dünyada dolar likiditesi hızla daralıyor. Dolar değer kazanıyor. Uluslararası sermayenin merkeze dönüşü hızlanıyor. Bu ortamda, “Asya krizi“ benzeri yeni bir kriz olasılığı artıyor. Şimdi tartışmalar, “Arjantin’in, Türkiye’nin döviz ve borç krizi genelleşir mi” sorusu etrafında yoğunlaşıyor. Genel hava, 2007 yılındaki ABD ev piyasaları krizini anımsatır biçimde iyimser: “Türkiye ve Arjantin krizleri yerel, bulaşmaz”. Ancak bir adım geri çekilip büyük resme bakarsak, dövizleri hızla değer kaybeden, borç yükü artmakta olan ülkelerin listesi uzun: Güney Afrika, Gana, Ukrayna, Brezilya, Hindistan, Endonezya, Sri Lanka, Malezya. Uluslararası mali sermaye bir taraftan “yeni bir küresel mali kriz olasılığı yok” saptamasıyla avunurken, diğer taraftan, bu resmi görüyor, riskini ona göre düşünüyor, merkeze dönüş hızlanıyor. Şimdi bu resme, uluslararası yatırımcıların gözünde siyasi risklerin giderek öne çıktığını düşünerek şunları ekleyelim: Ticaret savaşları, İran ve Rusya’ya yönelik yaptırımlar, ABD’deki Trump’la ilgili yasal süreç, hızla yaklaşan İdlib savaşı, Avrupa’da Brexit’in ve İtalya hükümetinin yeni uygulamalarının olası etkileri... Karşımızda çok sayıda patlayıcı madde var. Bunlardan biri patlarsa, hem Asya krizi tipi hem de 2008 borç krizi tipi iki krizin zincirleme reaksiyon içinde çakışmasına yol açabilir. Türkiye’deki “badire”, işte bu büyük resmin tam ortasında. 3. havalimanına ulaşım hem uzak, hem pahalı Üçüncü havalimanında, ulaşım ücretleri 1230 TL arasında değişecek. Toplam 150 otobüsle 18 hat üzerinden sefer yapılacak. İlk etapta 660 ticari taksi ve 38 İETT otobüsü yolcu taşıyacak. Yeni havalimanına 93 km uzaklıkta olan Pendik’ten yolcular 30 TL’ye, Kadıköy’den, 25 TL, Bakırköy’den, 18 TL ve Otogar’dan 16 TL’ye taşınacak. C MY B