Katalog

DUNYA Ramallah’ta Gazze eylemi Filistin yönetiminin, Hamas kontrolündeki Gazze Şeridi’ne uyguladığı yaptırımlara karşı dün Ramallah protestolara sahne oldu. Yüzlerce eylemcinin katıldığı gösteride, “Yaptırımları hemen kaldırın, Gazze’deki memurların maaş larını ödeyin” çağrıları yapıldı. Gazze Şeridi’ne yönelik yaptırımlar yaklaşık bir yıl önce Hamas El Fetih uzlaşısının başarısızlığa uğramasından sonra başladı, geçen mart Gazze’de Başbakan Rami Hamdallah’ın konvoyunu hedef alan saldırının ardından daha da arttı. AB yeni strateji peşindePerşembe14Haziran2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 13 Transatlantik ittifakında yaşanan sarsıntının yanı sıra sığınmacı politikasında da ortak yol bulmakta zorlanan Avru ‘Avrupa’nın Geleceği’ başlıklı AP oturumuna, Trump yönetimine yönelik sert eleştiriler damgasını vurdu pa Birliği’nin (AB) geleceğinin tartışıldığı Avrupa Parlamentosu (AP) toplantısında eleştiri oklarının he lere karşı AB’nin kurallara dayalı bir uluslararası düzeni savunması” çağrısında bulundu. Birliğin ulus MAAS: BİLDİĞİMİZ DÜZEN ARTIK YOK definde ABD vardı. “Avrupa’nın Geleceği” başlıklı oturumda konuşan Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans’ın, ABD Başkanı Donald Trump’ı Rutte lararası ilişkilerinin artık “garanti” görülemeyeceğini söyledi. Rutte, Moskova’nın da Batı’yla arasına mesafe koymayı tercih ettiğini savunurken coğrafi güç denge Trump’ın kullandığı “Önce ABD” sloganına yanıt olarak “Avrupa Birlik Halinde” diyen Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, dün “Avrupa’nın birlik halinde olma rük tarifeleri uygulama kararıyla sinin değişmekte olduğunu, büyü Berlin’de “Washington kır sını istemeyen bir başkan” olarak eleştirmesi dikkat çekti. Trump’ın Paris iklim anlaşmasının yanı sıra İran’la yapılan uluslararası nükleer anlaşmadan da çekilmesi ve Kudüs’ü İsrail’in zirveye ulaştı. ÇinHindistan vurgusu Kanada’da yapılan G7 zirvesinde ortak bildirge çıkamamasına neden olan gerilim, Strasbourg’da yen Çin ve Hindistan’ın ise AB için hem yeni olanaklar hem de riskler sunduğunu belirtti. Hollanda’nın eski Dışişleri Bakanı Timmermans ise “1945’ten beri ilk kez bir ABD başkanı açıkça mızı çizgileri aştığında karşı ağırlık oluşturmamız gerekiyor” ifadesini kulandı. Maas, “Önce ABD diyen Trump’ın egoist politikasının, Rusya’nın uluslararası hukuka saldırılarının başkenti olarak tanıması ile Batı ittifakında tırmanan gerilim son olarak ABD’nin çelik ve alüminyum sektörlerinde korumacı güm yapılan AP oturumuna da damga vurdu. Oturumda konuşan Hollanda Başbakanı Mark Rutte, “Rusya ve hatta ABD’den gelen tehdit birleşik Avrupa’ya kıyasla birlik halinde olmayan bir Avrupa’nın, ABD’nin çıkarlarına daha uygun olduğunu düşünüyor” dedi. ve Çin yayılmasının, bildiğimiz dünya düzeninin sonuna gelindiğinin işaretleri olduğunu” söyledi. GÜRCİSTAN RomaParisBaşbakan istifa etti Yargı sistemine güvensizlik nedeniy göçmen krizi Kvirikaşvili le başlayan protestolarla sarsılan Gürcistan’da Başbakan Giorgi Kvi Fransa yardım gemisine izin vermeyen İtalya’yı sorumsuzlukla rikaşvili istifa etti. Ülkede geçen aralık ayında iki öğrenci bir kav suçladı... Roma, dünkü bakanlar görüşmesini iptal etti ga sırasında yaşamlarını yitirmiş, olayla ilgili soruşturma kapsamında tutuklanan iki zanlıdan, hükümete yakın olduğu iddia edilen birinin mahkemece salıverilmesi kitlesel protestolara neden olmuştu. İtalya’da aşırı sağcı hükümetin Akdeniz’den kurtarılan 630 göçmen taşıyan Aquarius gemisini kabul etmemesi ile patlak veren kriz önceki gün kar Başka bir olayda ise yine bir genç, şılıklı suçlamalarla ParisRoma “terör operasyonu” sonucunda ya hattına sıçradı. Fransa Cumhur şamını yitirmiş, gencin ailesi oğul başkanı Emmanuel Macron’un larının uyuduğu sırada başından aşırı sağcı Lig ile sağcı popülist 5 vurulduğunu iddia etmişti. Tiflis’te Yıldız Hareketi’nin koalisyon hü süren protestolarla halk desteği kümetini gemiyi kabul etmemesi azalan, kendi partisinin (Gürcistan nedeniyle “sorumsuzlukla” suç Rüyası Partisi) lideri eski Başbakan Bidzina İvanişvili ile sürtüşme yaşadıklarını söyleyen Başbakan Kvirikaşvili dün istifasını sundu. İsim gerilimi lamasının ardından Macron’un partisi En Marche’ın (Yürüyüş) Sözcüsü Gabriel Attal’dan “İtalyan hükümetinin izlediği çizgi mide bulandırıcı” çıkışı geldi. Elçi bakanlığa çağrıldı Akdeniz’de yüzlerce göçmen dün İtalyan sahil güvenliğince Sicilya’ya götürüldü. Hafta başında ise İtalya, Aquarius gemisinin girişine izin vermemişti. Fransa Dışişleri ise dün “Pa Malta’nın limanlarına kabul etris hükümetinin Afrika’dan göç memesiyle krizin odağı hali bitmiyor Atina ile Üsküp arasında 27 yıldır süren isim krizinde anlaşmaya varıldığını açıklayan Yunanistan Başkanı Aleksis Çipras ile Makedon mevkidaşı Zoran Zaev, ülkelerinde eleştiri oklarının hedefi oldu. Çipras, Zaev ile yaptıkları telefon görüşmesinin ardından Makedonya’nın isminin “Kuzey Makedonya” olarak tanınması konusunda mutabakata vardıklarını duyurmuştu. Hükümetin küçük ortağı, sağcı Hellenler partisi lideri, Yunan Savunma Bakanı Panos Kammenos parlamentoda anlaşma Bunun üzerine Fransa’nın Roma Büyükelçisi İtalyan Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı. İtalya İçişleri Bakanı Matteo Salvini, “ikiyüzlü” olarak nitelendirdiği Fransa’dan özür talep etti, aksi takdirde İtalya Başbakanı Giuseppe Conte’den yarın yapılması planlanan Macron ile görüşmeyi iptal etmesi çağrısı yaptı. men akını ile baş etmeye çalışan İtalya’nın üzerindeki baskının farkında olduğu, Fransa’dan gelen hiçbir ifadenin bunu sorgulamadığı, bu konuda Roma ile işbirliği ve diyaloğa bağlı oldukları” açıklaması yaparak krizi yumuşatmaya çalıştı. Ancak İtalya Ekonomi Bakanı Giovanni Tria’nın Fransız mevkidaşı Bruno Le Marie ‘OEKLUSEŞNTURDUK’ Göçmen karşı tı politikaları ile bili ile dünkü görüşmesini iptal ettiği gündeme düştü. Ardından ise Paris’ten, iki bakanın telefonda nen Avusturya Başbakanı Sebastian Kurz’dan, Almanya, Avusturya, İtalya içişleri bakanlarının “göçe karşı eksen oluşturduğu” açıklaması geldi. görüştüğü ve Tria’nın önümüzdeki günlerde Fransa’yı ziyaret edeceği açıklaması geldi. Akdeniz’de İtalya ve ne gelen Aquarius gemisi ise İspanya’ya doğru zorlu yolculuğuna başladı. Gemiyi yöneten FransızAlman yardım kuruluşu SOS Mediterranee’nin sözcüsü, geminin İspanya’ya doğru yola çıktığını duyurdu. Yolculuğun dört gün sürmesi bekleniyor. İki İtalyan gemisinin ise yükü azaltmak amaçlı olarak Aquarius’taki yolculardan bazılarını alarak konvoy oluşturduğu belirtildi. İspanya’nın yeni kurulan sosyalist hükümeti, İtalya ve Malta’dan ret yanıtı gelmesi üzerine geminin limanlarına yanaşabileceğini bildirmişti. ya destek vermeyeceğini açık ladı. Ana muhalefet Yeni De mokrasi Partisi, “Yunan halkı nın çoğunluğunun karşı olması ve Çipras’ın imza yetkisi olma ması nedeniyle anlaşmanın so runlu olduğunu” savundu. Ta sarıyı veto yetkisi bulunan Ma kedonya Cumhurbaşkanı Gjor ge Ivanov’ın “Daha geniş ulusal konsensusa varılması” yönün deki sözleri dün gündeme yan sıdı. Milliyetçi VMRODPMNE partisi ‘kapütilasyon’ olarak ni telendirdiği uzlaşıyı reddetti. Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için meclislerin onayı gerekiyor. Makedon milliyetçiler dün protesto düzenledi. Cenevre’de anayasa zirvesi BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, Suriye krizine çözüm bulmayı amaçlayan Astana Süreci’nin garantörleri Rusya, İran ve Türkiye temsilcileriyle gelecek hafta Cenevre’de buluşacağını açıkladı. 1819 Haziran’da gerçekleştirilmesi planlanan zirvede, Suriye’nin yeni anayasasının oluşturulması için görevlendirilecek komite üyelerinin belirlenebileceği belirtiliyor. Bağdat yönetiminin IŞİD’e karşı geçen yıl zafer ilan ettiği Irak’ta “kayıplara” yönelik kaygılar sürüyor. Musul’da yakınları IŞİD tarafından kaçırılan, tutsak edilen onlarca kadın, ordunun bölgeyi kurtarmasına karşın hâlâ bir haber alamadıklarına dikkat çekiyor. Grup, çocuklarıyla birlikte her cuma Minassa Meydanı’nda eylem düzenliyor. Irak’ta SadrAmiri ittifakı Genel seçimlere hile karıştığına yönelik iddiaların ardından başlayan tartışmaların son bulmadığı Irak’ta koalisyon pazarlıkları hızlandı. Seçimlerden birinci çıkan Sairun koaliyonunun önderi Şii din adamı Mukteda el Sadr ile ikinci olan Hadi el Amiri cephesi ittifak kurduklarını açıkladı. İki Şii lider, kurulacak yeni hükümette seçimde kazanan diğer siyasi gruplara da kapılarının açık olduğunu söyledi. Sadr, “İttifakımız milliyetçi bir ittifaktır” dedi. 12 Mayıs’ta yapılan, başta Kerkük ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) olmak üzere birçok bölgede şaibe ve düşük katılımın damga vurduğu seçimlerde Sadr, kendi destekçileri, Irak Komünist Partisi ve bazı laik adayların bir araya geldiği Sairun ittifakını destekledi. Haşdi Şabi grubunun da içinde yer aldığı Fetih ittifakını destekleyen Amiri için ise İran’ın Irak’taki en yakın müttefiki yorumları yapılıyor. Daha önce Sadr’ın Şii dini lider Ammer el Hekim ve eski Başbakan Yardımcısı İyad Allavi’nin destekledikleri ittifaklarla da koalisyon için anlaştığı haberleri de gündeme yansımıştı. Öte yandan seçimlerde hile yapıldığı suçlamaları sonrasında meclisten oyların yeniden sayılması kararı çıkmıştı. Seçimlerde üçüncü olan Başbakanı Haydar İbadi ise oyların yeniden sayılması ihtimaline rağmen, siyasetçilere hükümet kurma çabalarına devam etmeleri çağrısı yaptı. HudeydeYKLEİOMDOAEEPRLNEİL’SRDİĞYAEOİSNRYNİDYODEANAKDNİ kapışması Yaklaşık dört yıldır iç savaşla boğuşan Yemen’de, Suudi Arabistan öncülüğündeki uluslararası koalisyonun desteklediği Abdurabbu Mansur el Hadi yönetimine bağlı güçlerin, İran destekli Husilerin elindeki stratejik Hudeyde limanı ve kentine geniş çaplı operasyon başlattıkları bildirildi. “Altın Zafer” adı verilen, şu ana kadarki en büyük saldırı çerçevesinde koalisyon savaş uçaklarının Hudeyde’nin güneyini bombaladığı, Hadi’ye bağlı ordu güçleri, yerel kuvvetler ve yabancı askerlerin de karadan ilerlediği gündeme yansıdı. Hudeyde çevresinde koalisyona ait savaş gemilerinin de mevzilendiği kaydedildi. Husilere yakın basın kuruluşları, bir koalisyon gemisinin vurulduğunu iddia ederken Riyad’a yakın El Arabiya, güneydeki Nehile kırsalının Hadi’ye bağlı güçler tarafından ele geçirildiğini öne sürdü. Yerel kaynaklar, çatışmalar nedeniyle ölüm ve yaralanmaların olduğunu duyurdu. Uluslararası koalisyonun Husilere kenti kendilerine teslim etmesi ve Birleşmiş Milletler (BM) çalışanlarının bölgeyi terk etmeleri için verdiği süre önceki geceyarısı dolmuştu. BM Yemen Özel Temsilcisi Martin Griffiths çatışmanın insani krizi daha da artıracağı kaygısını dile getirirken tarafları müzakere masasına davet etti. Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nden de sivillerin korunması çağrısı geldi. Üç yıllık yıkım Ticaret ve insani yardımların girişi bakımından stratejik öneme sahip Hudeyde limanı ve kenti, iç savaş başladığından bu yana Husiler tarafından kontrol ediliyor. Husilerin Eylül 2014’te Hadi’ye karşı ayaklanarak başkent Sanaa’nın kontrolünü büyük oranda ele geçirmesinin ardından tırmanan gerilim, Mart 2015’te Riyad öncülüğündeki uluslararası koalisyonun Hadi hükümetini koruma gerekçesiyle devreye girmesiyle savaşa dönüşmüştü. Yemen, Körfez’in Sünni lideri Suudi Arabistan ile Şii İran arasında “vekâlet savaşı” alanına dönmüş durumda. Yemen’de Husilerin kullandığı ağır silahların İran tarafından verildiği iddiasıyla, Körfez krallıkları, ABD ve İsrail, Tahran üzerindeki baskıyı artırıyor. BM verilerine göre, Yemen’de çatışmalar nedeniyle 2 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kaldı, 8 milyon kişi de açlık koşullarında yaşam mücadelesi veriyor. Ülkede yüzlerce kişi de kolera salgınında yaşamını yitirdi. Barış umutlarını artıran zirve HAKAN OKÇAL EMEKLİ BÜYÜKELÇİ (*) ABD ve Kuzey Kore liderleri Donald Trump ve Kim Jongun, önceki gün Singapur’da gerçekleştirdikleri tarihi zirvede Kore Yarımadası’yla ilgili umut verici taahhütlerde bulundular. Muğlak dille kaleme alınmış ortak açıklamada, ABD tarafı Kuzey Kore’ye “güvenlik garantileri sağlama konusunda taahhütte” bulunurken Kuzey Kore “Yarımada’da tam nükleer silahsızlanma konusunda sarsılmaz bağlılığını teyid” etti. Ortak açıklamada yer almamakla birlikte, Trump basın toplantısında Kuzey Kore’nin öteden beri rahatsız olduğu Güney KoreABD düzenli ortak askeri tatbikatlarının tek taraflı bir kararla iptal edildiğini açıkladı. Trump’ın savaş oyunları olarak tanımladığı, binlerce askerin katıldığı, nükleer kabiliyetler de içeren söz konusu tatbikatların Kuzey Kore bakımından haklı olarak provokatif görüldüğünü, ABD bütçesine büyük masraf yüklediğini, esasen amacının bir gün Kore’deki tüm ABD askerlerini geri çekmek olduğunu belirtmesi sertlik yanlıları için soğuk duş etkisi yarattı. Trump’ın Kuzey Kore’ye yönelik yaptırımların bir süre daha yürürlükte kalacağına ilişkin sözleri ise nispeten gölgede kaldı. Sancılı süreç... ABD medyasında zirveden Kim’in kazançlı çıktığı, bağlayıcı herhangi bir taahhütün altına girmezken zirvenin hem kendisine hem ülkesine kolayca meşruiyet kazandırdığı yorumları yoğunlukla. Kuzey Kore bir iyi niyet jesti olarak zirve öncesi nükleer deneme sahasını uluslararası basının önünde imha etmişti. Bu kez zirvede Kim’in Trump’a balistik füze motor tesislerini de kapatmakta olduklarını bildirmesi, taahhütlerinin arkasında durduğunun kanıtı olarak değerlendirildi. Yarımada’da “tam nükleer silahsızlanmadan” ABD’nin ve Kuzey Kore’nin farklı şeyler anladıkları kuşkusuz. Sürecin inişliçıkışlı, hatta sancılı geçeceğini beklemek gerekir. ABD müzakere heyetinin başında Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nın olacağı şimdiden açıklandı. Teknik heyetin başını ise muhtemelen ortak açıklama müzakerelerini başarıyla yürüten Seul’deki görevimden tanıdığım ABD’nin Filipinler Büyükelçisi Sung Kim çekecek. Kuzey Kore heyetinin başında ise kimin olacağı henüz belli değil. Şimdiye kadar süreci yürüten eski nesil temsilcisi Parti Merkez Komite Genel Sekreter Yardımcısı Kim Yong Cheol’ün adının geçmemesi olumlu. Kuzey Kore heyetinin başına reform yanlısı yeni nesilden bir temsilci gelirse başarı ümitleri artar. Ancak Kuzey Kore heyetinin başkanı kim olursa olsun bu ülkenin nükleer silahlardan tümüyle vazgeçmesini beklemek hayal kırıklığı yaratabilir. Kuzey Kore, Kaddafi örneğini vererek, rejimin bekası için nükleer silahları güvence olarak görüyor. Bu sebeple bunlardan Trump’ın sözlerine güvenerek veya ülkesinde gerçekleştirebileceği yatırım (inşaat!) projelerinin karşılığında vazgeçmesini beklemek gerçekçi değil. İran’nın Trump’ın taah KİM’E BEYAZ SARAY DAVETİ TrumpKim zirvesi Kuzey Kore’de büyük dikkatle takip edildi. Öte yandan Trump’ın, Kim’i Beyaz Saray’a davet etmesine Pyongyang’dan olumlu yanıt geldiği belirtiliyor. hütlerine güvenilmemesi gerektiği uyarısı Pyongyang’da herhalde ciddi yankı bulmuştur. Ancak Kuzey Kore’nin artık ekonomik kalkınmaya ağırlık vermek ve uluslararası topluma entegre olmak istediği de açık. Gözler Seul’de Burada Kore sorununun doğrudan öznesi olan Güney Kore’nin oynayacağı rol önem kazanıyor. Şimdiye kadarki süreç başarıyla ilerlediyse bunda Güney Kore lideri Moon Jaein’in önemli bir payı var. Bölünmüş ülkesinin birleşmesi konusunda olduğu kadar ülkesinin bugünkü örnek demokrasi ve insan hakları sicilinde büyük katkı sahibi olan liberal demokrat Moon liderliğindeki Güney Kore, ABD, Çin, Japonya gibi konunun birincil öznesi olan aktörler nezdinde Kuzey Kore’nin dünya milletler ailesine geri dönmesi, yarımadada nükleer silahsızlanma ve Kore halkının bir bütün olarak refah, insan hakları ve demokrasiye ulaşması için gereken çabaları kuşkusuz harcayacaktır. Kuzey Kore’nin Güney’in bu çabalarına kendi insan hakları ve özgürlükler sicilini düzelterek, ülkeyi dışa açarak mukabele etmesi gerekir. (*) 20142017 arasında aynı zamanda Pyongyang’a da akredite Seul Büyükelçisi olarak görev yapmıştır. C MY B