Katalog

Cuma 1 Haziran 2018 4 EDİTÖR: ALPER İZBUL TASARIM: FUNDA YAŞAR ER AGİT’e YSK boykotu Menderes üstünde tepinmek yeter artık! Hafta başında, 58. yıldönümünü idrak ettiğimiz, 27 Mayıs dolayısıyla Menderes’in idamı yine gündeme geldi. AKP’nin lideri bu konuda bir kez daha kendine göre çok ince bir yöntemle İnönü’yü hedef gösterdi ve Menderes’i idam ettirenin “İnönü düşüncesi” olduğunu söyleyerek, zihinlerde bu siyasi cinayetten Atatürk’ün silah arkadaşı, Cumhuriyetin kurucusunun sorumlu olduğu algısını yaratmaya çalıştı. Oysa, İnönü’nün herhangi bir şekilde Menderes’in idamı ile sorumlu tutulmasına imkân yoktur. Tam tersine, Yassıada duruşmalarında karar aşamasına gelinmesinden önce İnönü, Milli Birlik Komitesi üyelerinin bir kısmı ile görüşerek idam hükmü verilmesinin çok sakıncalı olacağını anlatmaya çalışıyordu. İnönü kararların açıklanmasından iki gün önce 13 Eylül 1961 günü Milli Birlik Komitesi Başkanı Gürsel’e de bu düşüncesini bir mektupla bildirmişti. HHH Altan Öymen, yeni çıkan, 196061 yıllarını ve 27 Mayıs olayını bütün ayrıntılarıyla anlatan son kitabı “Umutlar ve İdamlar”da ( s.430 – 433) mektupta şu uyarıların yer aldığını anlatıyor: “Memleketimizin bugünkü halinde ne kadar az sayıda olursa olsun ölüm kararlarının tasdik ve infazı yüksek milli menfaatlere aykırıdır. Kansız bir ihtilal yapıldı. Böyle bir ihtilalden bir buçuk sene sonra geçmiş bir iktidar erkânının siyasi suçlardan dolayı idam edilmesi siyasi idamların bünyesinde zaten mevcut olan hak tereddüdünü azami ölçüde arttırmış olacaktır.” İdamların infazının ordu tarafından istendiği izleniminin yaratılmasının en büyük mahzurlardan birini taşıyacağı ve karar verenlere tarih önünde hesapsız veballer yükleyeceği gibi, Türk ordusunun edebi şerefine karşı saygı duygusuyla bağdaştırılamaz olan böyle bir davranışın millette orduya karşı deva bulmaz bir kırgınlık yaratacağını da belirten ve bu konudaki düşüncelerinin Milli Birlik Komitesi’ne de bildirilmesini niyaz etmesiyle (yalvarması) son bulan mektubun, MGK’nin fırtınalı oturumunda İnönü’nün istediği gibi okunması engellenmişti. Bütün bu hususları kitabında etraflı biçimde yansıtan Altan Öymen, Adnan Menderes ve arkadaşlarının naaşlarının devlet töreniyle yeni kabirlerine nakledilmeleri dolayısıyla Aydın Menderes ile 1990 yılında yaptığı söyleşide, Aydın Bey’in annesi ile birlikte, idamları önlemesi için yaptıkları ziyareti ise şöyle anlatıyor (s.420): “...Bize fikir verenler oldu: ‘İsmet Paşa’ya gidin. Asker üzerinde, Milli Birlik Komitesi üzerinde etkisi vardır’ dediler... ...Önceden muhterem eşi Mevhibe Hanım kapıyı açtı. ‘Berin Hanım gelmişler. Berin Menderes’ diye haber verdiğini hatırlıyorum. İsmet Paşa hemen içeri geldi... Ben annemle İsmet Paşa görüşürken, İsmet Paşa’nın yüzüne bakıyordum. Derin bir teessür gördüm. Göz pınarları doluydu diyebilirim. Sonradan zaman zaman kendi kendime ‘Acaba bana mı öyle geldi’ diye sormuşumudur. Çünkü zihnimizin çok çeşitli düşünceler, endişeler, üzüntülerle dolu olduğu bir zamandı. Ama gözlerimin tespit ettiği o fotoğrafta yanılmadığını zannediyorum. İsmet Paşa’nın ‘Çıldırmış vaziyetteler. Söz dinlemiyorlar. Her şeyi yapmaya çalıştım’ dediğini hatırlıyorum. Ayrıca konuşmasının bir yerinde anneme ve bana dönerek, netice ne olursa olsun, Adnan Menderes’in arkasından kimsenin bir şey diyemeyeceğini, geride kalan ailesi için üzüntü verici, gurur kırıcı hiçbir şey kalmayacağını, kalmasının söz konusu olmayacağını ifade etti.” İşte belgeleriyle ve bizzat evladının sözleriyle, Altan Öymen’in kaleminden Menderes’in idamında İnönü’nün tavrı. Bütün bunlardan sonra, olayda İnönü’nün sorumluluğunu ileri sürmek, hem tarihe ihanet, hem vicdana aykırılık, hem de İnönü’nün olduğu kadar Menderes’in anısına sayısızlıktır. Sağın birçok saygısız kesimi gibi AKP’ liler de Menderes’i oy için çok kullandılar. Yeter, Menderes üstünde tepinmeyi bırakın artık! AGİT heyeti, görüşmeler kapsamında YSK’ye gitti. Ancak YSK Başkanı ve 6 üye ‘Boşa çene yoruyoruz’ diyerek heyetle görüşmeye katılmadı. Sadece muhalif 4 üye ile görüşüldü 24Haziran seçimlerini izlemek üzere Türkiye’ye göz gelen AGİT Demokratik Kurumlar ve İn rimizi ifade edelim ve ortada bir sentez oluşsun. Saklımız gizlimiz yok” dedi. Toplantıya tı yapılmıyor. Oy hakları yok. Ancak tüm süreçten haberleri oluyor” dedi. “Sandıklarda o sandık seçim sonuç tutanakları önemlidir. SEÇSİS sadece matematiksel lemci olarak gelen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) heyeti, seçim güvenliğiyle ilgili görüşmek istediği Yüksek Seçim Kurulu’nun ALİCAN ULUDAĞ san Hakları Bürosu’ndan heyet, YSK Başkan Vekili Erhan Çiftçi ile katılan 4 üyenin ortak noktası ise Doğu ve Güvendoğu’daki 19 ilde 144 bin seçmenin güvenlik gerekçesiyle başka yerlere taşınmasına kararına kNaepdaelnı yargı yolu AGİT üyelerinin ikinci gündeme getirdiği konu YSK ka hesap yapmaktadır” değerlendirmesini yaptı. Toplantı boyunca daha çok dinleyen ve notlar alan heyet, SEÇSİS’in teknik ekibiyle de görüşerek (YSK) Başkanı Sadi Güven üyeler Zeynep Nilgün Ha karşı çıkmaları oldu. rarlarına karşı neden yargı sistemi inceledi. ve 6 üyesi tarafından boykot edildi. AGİT gözlemci cımahmutoğlu, Kürşat Hamurcu ve Yunus Aykın ile Şeffaflık vurgusu yoluna gidilemediği oldu. Bunun anasayal düzenleme ol Mühürsüz oy heyeti, sadece sandık taşı görüştü. AGİT gözlemcileri, 4 üye ile duğunu belirten YSK üyeleri, Toplantıda gündeme ge ma kararına muhalefet eden Toplantıya katılmayan YSK yaptıkları toplantıda sandık Avrupa’da bir çok seçim ku len son konu, 16 Nisan refe 4 YSK üyesiyle görüşebildi. Başkanı Güven ve üyelerin taşıma kararını gündeme geti rulunun yüksek hakimlerden randumunda tartışmalara ne Bu görüşmede AGİT üyele “Ne desek AGİT dinlemiyor. rip bu uygulamaya karşı çıktı. oluşmadığını belirterek, “An den olan mühürsüz oy kara ri, 19 ilde 144 bin seçmenin Boşa çene yoruyoruz. Sonun 4 üye, sandık taşıma kararı cak bizde YSK yüksek mahke rı oldu. Üyeler, bu konuda ise taşınması kararı, mühür da yine bildiklerini okuyor” nın yanlışlığını AGİT üyeleri me üyelerinden oluşmaktadır. “Oylar fligramlıdır ve tümünü süz oyların geçerli sayılma gerekçesiyle boykot kararı al ne üstü kapalı olarak anlattı, Denk mahkemelerin birbirini YSK göndermiştir. Hiçbir par sı, SEÇSİS sisteminin güve dığı öğrenildi. Toplantıya ka ancak YSK çoğunluğunun ka denetleyemeyeceği kuralı için ti de dışarıdan oy getirildiği nilirliği ile YSK kararlarına tılan üyeler ise Türkiye’nin rarı olduğu için aleyhinde ko YSK kararlarına karşı yargı ni iddia etmemiştir. Kesinlik yargı yolunun kapalı olması Avrupa Birliği’ne girme iddia nuşmadı. YSK üyeleri, şeffaf yolu kapalıdır” görüşünü kay le seçmenlerin oy hakkı en nı gündeme getirdi ve endi sına dikkat çekerek, “Biz Av lık konusunda ise tüm toplan detti. Heyet, Seçim Bilişim gellenmemekte” açıklaması şelerini ifade etti. rupa ülkesi olduğumuzu id tılarına Meclis’te grubu bulu Sistemi’nin (SEÇSİS) güveni nı yaptı. Söz konusu temas 24 Haziran Cumhurbaşkan dia ediyorsak, onlarla görüş nan 4 partinin temsilcilerinin lirliğine ilişkin de kaygıları ları öngörüşme olarak yapan lığı ve milletvekili genel se meliyiz. Şeffaflığımızı onla katıldıklarını anımsatarak, nı dile getirdi. Bu sistemin ay AGİT heyeti, gelecek hafta çimlerini gözlemci sıfatıyla iz ra göstermeliyiz. Onlar tezle “Kurulun bütün gündemi on nısının siyasi partilerde oldu tekrar YSK ile görüşecek. lemek için önceki gün YSK’ye rini söylemeli, biz karşı tezle lara gidiyor. Onlarsız toplan ğunu ifade eden YSK üyeleri, l ANKARA AKPM’den Venedik kriterleri uyarısı İki gündür Türkiye’de temaslarda bulunan AKPM heyeti, seçim sürecine dair kaygılarını dile getirdi Ortak açıklamada, seçim günü Ankara’da ‘Ortak Basın ve İletişim Merkezi’nin kurulacağı ve seçim sonuçlarının gerçek zamanlı olarak duyurulacağı da belirtildi. ‘Adil Seçim’ imecesi 17 örgüt CHP öncülüğünde birleşerek halka çağrı yaptı 17sivil inisiyatif, emek ve meslek örgütleri ile demokratik kitle örgütleri CHP öncülüğünde ‘Adil Seçim Platformu’nda birleşti. Platform seçmenlere “Bir oydan bir şey olmaz demeyin. Ne olursa olsun sandık başından ayrılmayın” mesajı verdi. CHP, İYİ Parti, SP, HDP, Emek Partisi, DİSK, KESK, ADD, Demokrasi İçin Birlik, Sandık Gücü, Sensiz Olmaz, Seçim Süreci Meclisleri, Memleket Biziz, Birleşik Haziran Hareketi, Oyum Güvende, Hak ve Adalet, Hürriyet Hareketi’nden oluşan Adil Seçim Platformu’nca dün CHP Bülent Ecevit Parti Okulu’nda açıklama yapıldı. Göreve davet Yapılan açıklamada, “Bir oydan bir şey olmaz demeyin, vereceğiniz bir oyun Türkiye’nin kaderini değiştirebileceğini unutmayın. Kendinize yakın hissettiğiniz bir siyasi partiye ya da seçim güvenliği ile ilgili çalışan bir inisiyatife gelin ve görev alın. Resmi görev almamış olsanız da oy kullandığınız sandık başında durmanın hakkınız olduğunu unutmayın. Ne olursa olsun sandık başından kesinlikle ayrılmayın. Seçim öncesinde, sırasında ve sonrasında açıklamalarımızı takip edin. Yaygınlaştırılmasına destek olun” denildi. Ortak merkez Seçim günü Ankara’da ‘Ortak Basın ve İletişim Merkezi’nin kurulacağı ve bu merkezde sandık başlarından doğrudan alınan bilgilerin seçim sonuçlarını gerçek zamanlı olarak tüm Türkiye’ye duyurulacağı da belirtildi. Toplantıda konu şan CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Onursal Adıgüzel, temel hedeflerinin “yaklaşan seçimlerde sandığa gidecek olan ve hangi partiye oy verirse versin her seçmenin oyunun kullandığı gibi çıkması, seçimin adaletli bir şekilde güvenlikle sonuçlanması olduğunu” kaydetti. Yasanın tanıdığı bütün gözetim, denetim yetkileri ile donanmış sandık kurulu üyeleri ve müşahitlerle bütün sandıklarda görev alacaklarını açıklayan Adıgüzel, “Gün içinde yurdun dört bir yanında binlerce avukatımız, sandık görevlimiz, müşahitlerimiz ve okul sorumlularımız omuz omuza çalışacak” dedi. Adıgüzel, “seçim sonuçlarının medya eliyle manipüle edilmesine de izin vermeyeceklerine” dikkat çekti. l ANKARA/Cumhuriyet DUYGU GÜVENÇ Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’nin (AKPM) seçim için görevlendirdiği önseçim heyeti sürece endişeli başladı. İlk temasların ardından yapılan açıklamada, “Seçim sisteminde yapılan değişiklikler ve seçim kararı arasında böylesine kısa bir zamanın olması, Venedik Komisyonu’nun tavsiyeleriyle ve Türkiye’nin bugüne kadar seçimlerde izlediği tutumla bağdaşmıyor” denildi. AKPM gözlemcileri, 24 Haziran seçim hazırlıklarını izlemek üzere yaptıkları 2 günlük temasları sırasında AGİT gözlemcilerinin ve diplomatik misyonunun yanı sıra siyasi parti temsilcileri, gazeteciler, sivil toplum örgütleri, YSK Başkanı, RTÜK Başkan Yardımcısı ve üyeleri ile TBMM Başkanı ile görüştüklerini duyurdu. Yapılan açıklamada “Bu seçim parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçişi sağlayacağı için çok önemli. İlk defa parlamento ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri bir arada yapılacak” denilirken, endişeler paylaşıldı. AKPM gözlemcilerinin ilk seçim öncesinde duyurdukları endişeleri şöyle: n Seçim sisteminde yapılan değişiklikler ve seçim kararı arasında böylesine kısa bir zamanın olması, Venedik Komisyonu’nun tavsiyeleriyle ve Türkiye’nin bugüne kadar seçimlerde izlediği tutumla bağdaşmıyor. n Görüşmelerde, seçim güvenliği ve şeffaflığı konusunda ve yürütmenin seçim sürecine müdahale riskine karşı önlemlerin zayıflatılmış olduğu yönünden endişeler dile getirildi. Özellikle sorunlu olan maddeler, “mühürsüz oyların geçerli olarak tanınması, güvenlik nedeniyle oy sandıklarının yerinin değiştirilmesine valililerin inisiyatifiyle izin verilmesi, sandık bölgesinin kısıtlanması ve polis güçlerinin seçim merkezlerinde bulunma olasığının artırılması. n İfade ve toplanma özgürlüğüne yönelik sınırlamaların yanı sıra, Güneydoğu’da devam eden güvenlik operasyonları, çok sayıda politikacı ve gazetecinin tutuklanması olağanüstü hal ile getirilmesi, seçim atmosferini olumsuz yönde etkilıyor ve seçim kampanyasında kritik önemde olan demokratik bir tartışma ortamını kısıtlıyor. n Heyet, seçim kampanyaları sırasında şiddete yönelik haberleri duymaktan endişelidir. n HDP, cezaevinde olan başkan adaylarının tutuklu yargılanmasının, kampanya yapmalarını ve birçok HDP’linin adaylıklarının önlendiğini belirtti. n Heyet bir kez daha farklı siyasi güçler ve adaylara eşit medya erişimi imkânı sağlanmasının ve kampanyanın tarafsızca sunulmasının, seçmenlerin bilinçli tercih yapması için temel şart olduğunu anımsatır. n Heyet, içeriğindeki son yasal düzenlemelerle tarafsız sandık kurullarının seçim günü için yeterli olamayacağı endişelerinden haberdardır. n Heyet, seçimin şeffaf olması ve seçmenin seçime güvenmesi için, siyasi partilere, ‘seçimin yürütülmesindeki tüm aşamalarda kendi temsilcilerinin gözlemci olarak bulunması için bütün güçlerini kullanmaları çağrısında bulunur. l ANKARA AYM’den mühürsüz oya vize ‘İttifak yasası’ içerisindeki seçim güvenliğiyle ilgili maddelerin iptali istemi reddedildi ALİCAN ULUDAĞ Anayasa Mahkemesi, CHP’nin, seçimlerde partilerin ittifak yapabilmesine imkân veren yasa içerisindeki seçim güvenliğiyle ilgili maddelerin iptali istemini reddetti. 2 üyenin muhalefet etmesine karşın 15 üyenin verdiği kararla birlikte 24 Haziran seçimlerinde “mühürsüz oyların” geçerli sayılacağı hükmü uygulanacak. “Seçmenin ihbarı” üzerine kolluk güçleri sandık başına gelerek düzeni bozanlara müdahale edebilecek. Anayasa Mahkemesi, “ittifak yasası” olarak bilinen 13/3/2018 tarihli ve 7102 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı maddelerinin iptal ve yürürlüğünün durdurulmasını talebini dün esastan görüştü. Yüksek Mahkeme, 9 maddenin iptali istemini oyçokluğuyla reddetti. AYM Başkanı Zühtü Arslan’ın arasında bulunduğu 15 üye ret oyu verirken, üyeler Engin Yıldırım ve Osman Paksüt, bazı maddelerin anayasaya aykırı olduğunu belirterek iptal görüşünü bildirdi. Karara göre, böylece aynı binada oturan seçmenlerin farklı sandık bölgelerine kaydırılması, hasta veya yatağa bağımlı seçmenler için seyyar sandık kurulması, seçmenlerin ihbarı üzerine kolluk güçlerinin sandık başına gelerek “düzeni bozmaya” kalkışanlara müdahale etmesi, arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan oyların geçerli sayılması hükümleri yürürlükte kaldı. KHK’lere de ret AYM, Meclis’te yasalaşan 26 KHK’nin yok hükmünde sayılması talebini de görüştü. Bu KHK’ler arasında sivillere yargı muafiyeti getiren düzenleme de yer aldı. Anayasa Mahkemesi, CHP’nin KHK’lerin yok hükmünde sayılması ve şekil yönünden iptal edilmesi taleplerini de reddetti. l ANKARA Tezcan: Ya bilmiyorlar ya da cesaretleri yok CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Bülent Tezcan karara tepki gösterdi. Tezcan, “Bir kere daha AYM’nin anayasaya, evrensel hukuk ilkelerine göre değil, tek adam rejiminin dayatma ve telkinlerine göre hareket ettiğini görüyoruz. Mühürsüz oy pusulalarının geçerli sayılabileceği, sandık taşımalarının yapılacağı, sandıkların bölüneceği gibi düzenlemelerin anayasaya aykırı olmadığını söylemek, ya anayasayı bilmemek ya da siyasete karşı hukuku savunma cesaretine sahip olamamaktır” dedi. C MY B