Katalog

Perşembe 15 Haziran 2017 EDİTÖR: NECDET ÇALIŞKAN TASARIM: SERPİL ÜNAY ekonomi 9 ‘Büyüme çelişkili, açıklama şart’‘Anlamsız farklılık ortaya çıkarılmalı’ diyen JCR: Enteresan bir durum, analize muhtaç J‘TGTÜyT“ürvTüuüSgsoeükprrpİebeAkrlsmSivkoyyorikeyBdDygeaiiöaaryyraakeeiçübtkrYesneyşdg’ablsdvaarkadödıemıpğeolneeanaeiensiıncnrmynrıyüenunçıpeıdıdayaartlzıaH(eantelseriiCaudmngkdanyoçğncieFıeılymllnlaiieaedaOslyKükğv”rzirahoisuıskanğini)isnndiytbâlrrkdgüıBeui”ınielelrnaâeiikkadlkmsFldusdlaerluemiiiliey’inıniel.şÜsnzndvearaiüOeur,ieyOıyinoyrmrnnr“keareGamslrdaloluıcsiuaktdğnueinmaaıünğrei,yrykuın,umesueşukltazun. apon kredi derecelendirme kuruluşu JCR Eurasia Rating Başkanı Orhan Ökmen, Türkiye ekonomisinin ilk çeyrekte beklentilerin üzerinde yüzde 5 büyüme kaydetmesiyle ilgili büyümenin ölçüm istatistiklerinde ortaya çıkan farklılık ve çelişkilerin teknik açıklamalarının gerektiğini söyledi. Büyüme rakamlarıyla ilgili olarak Ökmen’in imzasıyla JCR’den yapılan yazılı açıklamada şu tespitlere yer verildi: 4 Büyümenin ölçüm is tatistiklerinde ortaya çıkan farklılık ve çelişkilerin teknik açıklamaları gerekmektedir. 4 Sanayi üretim endeksinin GSYH içerisindeki sanayi kolunda görülen katma değer büyümesinden oldukça düşük kalmasının tek sebebi değiştirilen istatistiki ölçüm yöntemleri olamaz. Bu anlamsız farklılığın sebepleri ortaya çıkarılmalıdır. 4 Turizm gelirlerinin göreceli düşük seyrettiği, ülke düzeyinde toptan ve perakende ticari faaliyetlerin ve bunlara ilişkin resmi endekslerin azaldığı bir ekonomik ortama rağmen hizmetler sektörünün katma değeri için hesaplanan hızlı büyümenin nedenleri için ilave açıklamalar gerekir. 4 Ayrıca, hane halkı tüketimindeki artışın, dayanıklı ve yarı dayanıklı mallar yerine, dayanıksız mallar ve hizmetlere yönelmesi ve büyümeye sadece bu alanda katkı sağlamış olması enteresan bir durum olup analize muhtaçtır. l Ekonomi Servisi gdKüa‘vKaeOvdeodevkoirbıçoBmntenahlaüiTddanafyBocrulerüyiuaudşbetümGğkKürdkrığyeyuyrklıOmaueelenauuüietklGn,ci‘llrmBnmuğediaBmareıaauİinitunr’TseTleğlküeiıaaoyğişlavuünmdinrnrrtioruumytzseiiiiknğdnmkaınantrarfagüüiseaouğunnrvkrn,ıeuncnvıneraiad’(mnmalalKkasıTalüneıuadİaköacmÜsşdğlemlnabadıötyyıRüDil.srıoneılonnaolaeKnuıüilğtıpeoçaçşOküdrniçıhlıbrdımğnansikyaai.NitziaülrıınalusşiimeFynlrzsit,EaneiıaetDç,ysi)’ini Tarıma çifte darbetarımÜFE,TÜfe’yi8’ekatladı,ithalatasıfırvergihayatageçti Tarımda fiyat artışları tüketici enflasyonunu sekize katladı. Et, süt, yumurta üretimi azaldı. Hükümet, gümrük duvarını sonuna kadar indirme kararı aldı Tarımda üretici fiyat artışları, bu yılın mayıs ayında tüketici enflasyonunu yak Böylece Tarım ÜFE, mayıs ayında YİÜFE’yi yediye, TÜFE’yi ise sekize katlamış oldu. Shell’den Katar’a yatırım Katar’ın en büyük enerji yatırımcıları arasındaki Avrupalı enerji şirketi Royal Dutch Shell ile Katar Petrol Şirketi (QP), uluslararası deniz taşımacılığında kullanılmak üzere dünya çapında sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) yakıt ikmal tesisleri kurma anlaşması imzaladı. Doha’daki imza töreninde, tesisler için Avrupa, Ortadoğu ve Doğu Asya’daki uygun noktalar değerlendirilecek. Royal Dutch Shell’in Katar’da petrol ve doğalgaz sektöründe yaklaşık 20 milyar dolar yatırımı bulunuyor. Ortadoğu’daki diplomatik krizin aktörü olan Katar, dünyadaki doğalgaz tüketiminin yüzde 30’luk kısmını karşılıyor. l Ekonomi Servisi FED 25 baz puan faiz artırdı Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı ardından ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Janet Yellen beklenen faiz artırım kararını uyguladı. Yellen, 2017’de bir kez daha faiz artırımı olacağını vurguladı. Fed Haziran ayı toplantısında faiz oranlarını 25 baz puan yükselterek yüzde 1 1.25 aralığına çekti. 2017’de bir faiz artışı daha, 2018’de 3 faiz artışı öngörülüyor. FOMC üyelerinin 2017 için ortalama faiz oranı beklentisi yüzde 1.4’te kaldı. FOMC’nin faiz kararı 1’e karşı 8 oyla alındı. Neel Kashkari karara muhalefet etti. FOMC’nin açıklamasında ekonomide yakın vadeli risklerin dengeli olduğuna ancak komitenin enflasyondaki gelişmeleri yakından izlediğine vurgu yapıldı. l Haber Merkezi İran doğalgaz ile borcu ödedi Doğalgaz fiyatlarını yüksek tuttuğu gerekçesiyle, Türkiye’ye 1.9 milyar dolar tazminat ödemesi gereken İran, bu miktarın bir kısmını doğalgazla ödediğini duyurdu. İran İslamî Şura Meclisi Enerji Komisyonu üyesi Esedullah Karahani, Petrol Bakanı Bijen Zengene, Türkiye’ye olan borcun 800 milyon dolarının doğalgaz teslimatı ile ödendiğini açıkladı. İran’ın enerji komisyonunda açıklama yapan Karahani ve Zengene, borcun geriye kalan kısmının da yine doğalgaz verilerek kapatılacağını belirtti. l Ekonomi Servisi laşık sekize katladı. Geçen ay Tüketici Fiyat En Gümrük sıfırlanacak deksi (TÜFE) yüzde 0.45 Vatandaşların tüketti artarken, Tarım Ürünleri ği tarım ürünlerinin fiyat Üretici Fiyat Endeksi (Ta larının önümüzdeki aylar rım ÜFE) yüzde 3.79 yük da daha da yükseleceği seldi. Türkiye İstatistik ni ortaya koyan bu geliş Kurumu’nun (TÜİK) mayıs Et, süt, yumurta.. menin ardından, hükümetin çözü ayı için açıkla hepsi kayıpta mü ise yine itha dığı verilere gö lat oldu. Gümrük re TarımÜFE TÜİK’in dün açıkladı ve Ticaret Baka 2017 Mayıs’ta ğı nisan ayı süt ve süt nı Bülent Tü bir önceki aya göre yüzde 3.79, bir önceki yılın ürünleri üretimi istatistiklerine göre Türkiye’de ticari süt işletmelerince toplanan süt miktarı aylık yüzde 3.6, yıllık bazda ise fenkci, enflasyonun düşürülmesi amacıyla buğday aralık ayına yüzde 5.6 azaldı. Kümes hay ve diğer ta göre yüzde 13.28, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde vancılığı istatistiklerine göre de Türkiye’de nisan ayında tavuk yumurtası üretimi bir önceki aya göre yüzde 6.2 azaldı. Nisanda tavuk yumurtası üretimi 1.5 milyar adet oldu. Ay rım ürünlerinin gerektiğinde sıfır gümrükle ithal edi 15.08 ve on nı dönemde tavuk eti üreti lebilmesiy iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 7.37 artış gösterdi. minde de yüzde 4’lük düşüş le ilgili dü kaydedildi. TÜİK’in daha önce açıkladığı verilere göre 2016 yılının son çeyreğinde 271 bin ton olan Türkiye’nin kırmızı et zenlemenin uygulamaya girdiğini söyledi. Aynı ay iti üretimi de bu yılın ilk Ekonomi Ba barıyla TÜFE rakamları sırasıyla yüzde 0.45, çeyreğinde 232 kanı Nihat Zey bin tona düşmüştü. bekci de “Gıdada Türkiye’de üre yüzde 6.18, yüzde timi korumak şar 11.72 ve yüzde 9.09; tıyla spekülasyonu en yurtiçi üretici fiyat endek gelleyecek şekilde ithalat si (YİÜFE) rakamları ise vergilerindeki yüzde 70 yine sırasıyla yüzde 0.52, 130’dan yüzde 2030’a dü yüzde 7.74, yüzde 15.26 şüş bugün yarın gerçekle ve yüzde 9.02 olarak ger şir” dedi. çekleşti. l Ekonomi Servisi Dünyanın serveti yüzde 1’de Küresel Varlık Raporu’na göre 1 milyon dolar ve üzerinde varlığı olan hane sayısı, 18 milyona dayandı. Türkiye’de ise 28 bin milyoner hane var Uluslararası yönetim danışmanlığı kuruluşu The Boston Consulting Group (BCG) tarafından yayımlanan Küresel Varlık Raporu’na göre, 2016 yılında küresel servet yüzde 5.3 büyüyerek 166.5 trilyon dolara ulaştı. Raporda 2016’daki servet büyümesinin temel nedeni olarak hızlanan ekonomik büyüme ve hisse senedi piyasalarının sergilediği güçlü performans gösterildi. 98 ülkeyi kapsayan rapora göre dünya üzerindeki toplam varlığın yüzde 45’i, top lam hane sayısının yüzde 1’lik kesiminde bulunuyor. Dünyada 2015’te 16.6 milyon olan milyoner hane sayısı 2016’da 17.9 milyona yükseldi. Finan sal varlığı 1 milyon doları aşan toplam hane sayısı listesinde ABD ilk sırada. Türkiye’de ise 2016’da milyoner hane sayısı yüzde 0.2 artışla 28 bine yükseldi. 2021’de Türkiye’de ki milyoner hane sayı sının 61 bine ulaşması bekleniyor. Küresel servetin yıllık yüzde 6 artışla 2021 yılında 223 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. ‘Yeni balona hazır olun’ Bank of America Merrill Lynch tarafından yapılan fon yöneticisi anketine göre ise rekor sayıda yatırımcı hisse senetlerinin aşırı değerlendiğini belirtirken, dörtte üçü internet şirketlerinde balon oluştuğunu veya hisselerin çok pahalı olduğunu belirtti. l Ekonomi Servisi Çekte adet düştü, tutar arttı Yılın ilk beş ayında, bankalara ibraz edilen toplam çek tutarı artarken, çek adedi azaldı. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre yılın ilk 5 aylık döneminde, bankalara ibraz edilen toplam çek tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 artarak 314 milyar TL, toplam çek adedi ise yüzde 4 aza larak 8.6 milyon adet seviyesinde gerçekleşti. Ocak mayıs döneminde parasal tutarı 8 milyar TL olan 220 bin adet çeke karşılıksız işlemi yapıldı. Karşılıksız işlemi yapılan çeklerin tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 28, karşılıksız işlemi yapılan çek adedi ise yüzde 31 azaldı. l Ekonomi Servisi Özel borç 205 milyar dolara çıktı Özel sektörün nisan ayında yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu 15.6 milyar dolara, uzun vadeli kredi borcu ise 205 milyar dolara çıktı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan Nisan 2017 dönemine ait verilere göre özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu nisanda geçen yılın sonuna göre 2.2 milyar dolar, kısa vadeli kredi borcu ise (ticari krediler hariç) 1.3 milyar dolar arttı. Nisan sonunda uzun vadeli toplam kredi borcunun yüzde 52’si finansal kuruluşlar, yüzde 48’i ise finansal olmayan kuruluşlardan kaynaklandı. l Ekonomi Servisi Thatcher – Corbyn (II) Corbyn ve İşçi Partisi’nin seçim başarısına çok sevindik. Bir dönem bitti, yenisi başlayabilir dedik. Şimdi bu duruma eleştirel mesafemizi koruyarak yeniden bakalım. Yakında hükümette Muhafazakâr Parti ve hükümet son derecede istikrarsız. İşçi Partisi’nin hükümete gelme olasılığı hızla artıyor. Kamuoyu yoklamaları, yeni bir genel seçimlerde İşçi Partisi’nin hükümet kuracak çoğunluğa ulaşabileceğini gösteriyor. Doğru, henüz kimse yeniden sandığa gitmekten yana değil. Ancak Theresa May’in istikrarlı bir hükümet kurma olasılığı çok zayıf. May’in, ayakta kalabilmek için Kuzey İrlanda’nın Demokratik Birlikçi Partisi’nin (DUP) temsilcileriyle dışardan destekli bir hükümet kurma çabaları muhafazakâr parti çevrelerinde tepki çekiyor. DUP’nin, homofobik, köktendinci görüşleri seçmeni partiden daha da uzaklaştırabilir. Bu ittifak İngiltere yönetiminin, Katolik Shinn Fein ile Protestan DUP karşısında tarafsızlığı varsayımını yıkarak barış sürecini tehlikeye atabilir. Diğer taraftan, kimi yorumcular haklı olarak, Muhafazakâr Parti’nin, 1974’te kendi çağırdığı erken seçimlerde meclis çoğunluğunu kaybettikten sonra başına gelenleri anımsatıyorlar. O zaman önce, Ted Heath’in iktidarda kalma ihtirasından dolayı istikrarsız bir Muhafazakâr Parti azınlık hükümeti kurulmuş, bu hükümet çökünce, İşçi Partisi lideri Harold Wilson’ın liderliğinde kurulan azınlık hükümeti seçimlere gitmiş ve kazanarak bir çoğunluk hükümeti kurmuştu. İşçi Partisi liderliği bu kez de benzer bir sürecin yaşanacağını umarak sıranın kendisine gelmesini bekliyor. ... ama nasıl? İşçi Partisi, Podemos ve SYRİZA’dan farklı olarak, 170 yıllık bir düzen partisidir. Corbyn eğer hükümet kurabilirse, meclis çoğunluğu ne olursa olsun şu üç belirleyicilik altında çalışacak. Birincisi, İngiltere’de mali sermayenin egemenliğinde şekillenmiş bir iktidar bloku, askerisınaikültür endüstrisi komleksi var. İkincisi, Corbyn, hem kriz yönetim modeli (neoliberalizm) iflas etmiş bir kapitalist ekonomiyi yönetmeyi üstlenecek hem de, belli sınıfsal ve uluslararası ittifakların damgasını taşıyan bir dış politikayı... Üçüncü belirleyici etken de, son 35 yılda neoliberalizmin altında yeniden şekillenmiş devlet aygıtıdır. Bu yüzden, Corbyn’in, parti manifestosundaki programı uygulayabilmesi için, bu programın, halk sınıflarının desteğini almış olması yetmez. Bu programın, egemen sınıflara, kapitalizme yeni bir kriz yönetim modeli sunuyor olması gerekecektir. Ancak o zaman, halk sınıflarının yaşam koşullarını biraz olsun iyileştirebilecek kimi siyasi, kültürel, ekonomik önlemleri, egemen sınıfların iktidar blokunu uzun dönemli bir kriz yönetme modelinin gereği olarak kabul etmesi söz konusu olabilir. 197479 döneminin, Heath, Wilson, Calaghan hükümetleri deneyimi, kapitalizmin yapısal krizi içinde, Keynesçi modelin çökmesinin ardından, yeni bir kriz yönetim modeli aranırken yaşandı. Bu hükümetler yeni kriz yönetim modeli arayışına cevap veremedikleri için istikrara kavuşamadılar, kalıcı olamadılar. Bunları izleyen Thatcher hükümetleri, beraberlerinde yeni bir kriz yönetim modeli getirebildiklerinden, hem 1997’ye kadar kalıcı oldular, hem de yükselttikleri ekonomik siyasi değerleri, İP hükümetlerine devredebildiler. O kriz yönetimi modeli 2007’de bir mali krizle tükendi. Yeni bir model arayışına cevap veremeyen İşçi Partisi, Muhafazakâr Parti krizlerle sarsılmaya başladı, istikrarlı hükümetler kuramadılar. Corbyn ve İşçi Partisi eğer Thatcher gibi yeni ama, bu kez emekçi sınıfların çıkarlarını da göz önüne alabilen, bir kriz yönetim model sunabilirse, yeni bir dönemi, yeni olasılıkları başlatabilir. Yoksa, o da kısa sürede istikrarını kaybederek yerini başka, belki de Muhafazakâr Parti’den çok daha kötü bir şeye bırakır. Teorik olarak bir olasılık daha var ama, onun henüz bir belirtisi yok! Yemek kartı şirketlerine soruşturma açıldı Rekabet Kurumu, yemek kartı şirketleri Sodexo, Multinet, Edenred, Winwin ve Setcard’a soruşturma açtı. Kurum, yemek kuponu/kartı sektöründe faaliyet gösteren teşebbüslerin ortak hareket ederek restoranlardan yüzde 7 ile yüzde 10 arasında değişen yüksek oranlarda komisyon aldıkları, yaptıkları anlaşmalarla lokanta, restoran ve büfeler gibi işyerlerini zor duruma düşüren piyasa koşulları oluşturdukları, bu kuponların para gibi tedavülünün işçi ücretlerine olumsuz etkilerinin bulunduğu iddialarını içeren başvuruyu yeniden değerlendirdi. Kurumun kararına göre şirketler 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesi (teşebbüsler arasındaki rekabeti sınırlayıcı anlaşmalar) ve 6. maddesi (hâkim durumun kötüye kullanılma) kapsamında soruşturulacak. l Ekonomi Servisi C MY B