Katalog

Cuma 19 Mayıs 2017 10 haber EDİTÖR: ÖZGÜR ÖZKÜ TASARIM: İLKNUR FİLİZ 11 Emperyalizme başkaldırı günü19 MAYIS, İSTİKLAL YÜRÜYÜŞÜNÜN İLK ADIMIYDI. SONRASINDA ÇIKACAK ENGELLER VE ZORLUKLARI AŞIP ZAFERE ULAŞANLAR O İLK ADIMI ATMAYA CESARET EDENLER OLACAKTI “1919senesi Mayısı’nın 19 Mayıs’ın önemini, “doğum günümdür diyerek 19. günü Samsun’a çıktım. tasvir eden Gazi Paşa, gü Vazıyet ve manzaraı umumi nün gelecek kuşaklar ta ye: Osmanlı Devletinin dahil rafından hatırlanması için bulunduğu grup, Harbi Umumide mağlup olmuş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelen DENİZ ÜLKÜTEKİN özel çaba harcamıştı. Daha Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren kutlanma miş, şeraiti ağır, bir mütarekename ya başlayan “Atatürk’ün Samsun’a imzalanmış. Büyük Harbin uzun çıktığı gün” Cumhuriyet gazetesin seneleri zarfında, millet yorgun ve de de geniş yer bulmuştu. 1932 yı fakir bir halde. Millet ve memleketi lının 19 Mayıs’ında, 13 yıl öncesi Harbi Umumiye sevk edenler, ken şu sözlerle hatırlanıyordu: di hayatları endişesine düşerek, “19 Mayıs; Türk kurtuluş tarihin memleketten firar etmişler. Salta de benzersiz bir hususiyeti olmak nat ve hilâfet mevkiini işgal eden lazım gelen şerefli bir yaprak işgal Vahdettin, mütereddi, şahsını ve eder. En nikbin kalpleri bile karar yalnız tahtını temin edebileceğini tan korkunç fırtınalı gecelerin uf tahayyül ettiği yeni tedbirler araş kundan sızan bir sabah yıldızı ne tırmakta. Damat Ferit Paşa’nın ri ise 19 Mayıs da bizim için odur. yasetindeki kabine; âciz, haysiyet Çünkü o sabah mütareke sonu zin siz, cebîn, yalnız padişahın iradesi cirlenen Türk’ün kurtarıcısı halas ne tâbi ve onunla beraber şahısla yolunda ilk adımı attı. Büyük Ga rını vikaye edebilecek herhangi bir zi o gün Samsun’a ayak basmış vaziyete razı...” tı! Millî mücadele bu kutsi iman Bu sözlerle başlıyordu Ebedi Ön lı hamlenin mahsulüdür. Halâ ve der Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün zafer yıllarından sonra sulh ve sü ölümsüz eseri Nutuk. Bir tesadüf kun seneleri geçirdik; kurtulu ya da önemsiz bir ayrıntı değildi, şu tebşir eden yeni tarihin ilk gü Gazi’nin milletine seslenişinin baş nü hudutsuz zaferlerin yüksekliği langıcının 19 Mayıs olması. 23 Ni ni daha iyi anladıkça kıymetini da san’daki gibi bölüp parçalanmaya ha çok tebarüz ettirdi. Bugün onun çalışılan bir millet kendi iradesiyle manasını daha içten kavramış ola bir araya mı getirilmişti? 30 Ağus rak fazla alkışlıyoruz.” tos’taki yurdu işgal eden emperyalistler yalın ayak bir ordunun azmi Anadolu görevi ile vatan toprağından mı sökülüp 21 Mayıs’ta ise bu kez Falih Rıf atılmıştı. 29 Ekim’deki gibi Kur kı Atay’ın Hâkimiyeti Milliye ga tuluş Mücadelesi milletin iradesi zetesinde yayımlanan makalesin nin tecellisi ile mi taçlanmıştı? Ha de 19 Mayıs’la ilgili yer alan gö yır, sadece bir vapur sessiz sedasız rüşler gazetemiz sayfalarına taşı Samsun’da bir limana yanaşmıştı nıyordu. “Türk inkılap tarihinin ve Gazi o limandan Anadolu’ya ilk ilk sayfası: Gazi, Anadolu’ya nasıl adımı atmıştı. Ancak o ilk adım bü geçti” başlığıyla yayımlanan ma yük ve kutlu bir yürüyüşe dönüşe kalede Falih Rıfkı’nın şu sözleri cek, Anadolu’nun en doğusundan öne çıkarılmıştı; “0, kararını ver en batısına kadar İstiklal mücade mişti: ‘Bir iş yapacağım ve muvaf lesi bu adımla başlayacaktı. fak olacağım’ diyordu.” Başta gençler olmak üzere Türkiye bugün yine Ata’sına koşacak. Yazıda ayrıca Mustafa Kemal Samsun’a dönemin Osmanlı Padişahı Sultan Vahdettin tarafından vatanı kurtarması için gönderildi iddiasına yönelik bilgiler de vardı. Şunları diyordu Atay: “1919 senesi ilkbaharı... Vahdettin hükumetinin erkânı, Anafartalar kahramanına itimat edemiyorlar ve onu Anadolu dağlarına atarak çürütmeyi planlıyorlar. Bunun için nazırlar bir şekil de bulmuşlar dır. Harbiye Nazırı Şakir Paşa bir gün Mustafa Kemal Paşa’yı çağırıyor ve bir rapor okutuyor. Ecnebi zabitlerinin bu raporunda Türklerin Samsun köylerindeki Rumlara tecavüz ettiği, fakat Osmanlı hükümetinin bu hali men edecek halde olmadığı yazılmakta, protestoda da ‘eğer devlet bu tecavüzleri hemen önlemezse bu vazifeyi biz yapacağız’ denilmektedir. Nazır bu işin tahkiki için Paşa’nın gönderilme Yasaklara karşıtüm yurtta etkinlikler yapılacak 19 Mayıs coşkusu 19Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı bazı illerde getirilen kutlama yasağına karşı, başta CHP’li belediyeler, çeşitli siyasi parti ve sivil toplum örgütleri tarafından düzenlenecek etkinliklerle kutlanacak. Ankara’da her yıl olduğu gibi başta gençler olmak üzere Türkiye Ata’sını Anıtkabir’de ziyaret edecek. CHP de 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nda Kızılay’dan Anıtkabir’e yürüyecek. Güvenpark’tan saat 14.00’te başlayacak yürüyüş, Gençlik Caddesi üzerinden Anıtkabir’de son bulacak. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da yürüyüşe katılması bekleniyor. İstanbul’da ise Kadıköy Belediyesi’nin şöleni Kalamış Atatürk Parkı’nda saat 10.45’te Harman Folklor Kulübü’nün halkoyunları gösterisiyle başlayacak. Dileyenler DJ eşliğinde müziklerle salto, trambolin, şut becerisi, balon futbolu oynama ve kurulacak olan tırmanma duvarında tırmanma yapabilecek. Saat 11.00’de ise Kalamış Atatürk Parkı’nda Bisiklet Turu düzenlenecek. Derinlere Saygı Dalış Topluluğu, Marmara Üniversitesi Su Altı Topluluğu ile Koç Üniversitesi Su Altı Topluluğu ise saat 11.30’da “Ata’ya Saygı Gençlik Dalışı” gerçekleştirecek. Aikido ve judo gösterileri ile kaykay yarışmasının düzenleneceği etkinlikte saat 19.30’da Özge Fışkın sahne alırken, ardından Manga konser verecek. Etkinlikleri izlemek isteyenler için Kadıköy Belediyesi 17.0019.00 saatleri arasında şölen alanına yarım saat arayla Haldun Taner Tiyatrosu, Söğütlüçeşme Metrobüs durağı, Bostancı Lunapark ve Göztepe SSK Hastanesi önünden ring seferleri düzenleyecek. Ataşehir’de Hayko Cepkin Ataşehir Belediyesi de Türkiye Drone Ligi’nin DroneManya isimli şov yarışları ilk kez Ataşehir Gençlik Festivali’nde gerçekleştirecek. Türkiye Drone Ligi’nin en deneyimli 6 drone pilotu festivalde yarışacak. Hayko Cepkin, DJ Del Castio ve RESMİ tören taksim meydanI’nda 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı kapsamında İstanbul Valiliği tarafından saat 09.30’da Taksim Cumhuriyet Anıtı’na çelenk konulacak. Cumhuriyet Anıtı’na çelenk konulmasının ardından saat 10.30’da Cemal Reşit Rey Konser Salonu’nda etkinlik gerçekleştirilecek. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayacak etkinlikte, Beylikdüzü Aşık Veysel Güzel Sanatlar Lisesi korosunun seslendireceği marşların ardından Gençlik ve Spor İl Müdürü İbrahim İlhami Koç’un konuşmaları, sinevizyon gösterimi, öğrencilerin seslendireceği şiirler, engelli sporcuların gösterisi ve milli sporculardan oluşan tekwando grubunun sportif gösterisi ile devam edecek. Sonrasında resim, şiir ve kompozisyon yarışmalarında dereceye girenlere ödülleri takdim edilecek. amatör grupların konserleri, şovlar, oyunlar ve gösterilerin yer alacağı festivalde Hababam Sınıfı ile birlikte tüm gençlerin sergileyeceği süpriz bir gösteri yapılacak. Kartal Belediyesi de saat 20.00’de Kartallı Kazım Meydanı’ndan başlayacak yürüyüş düzenleyecek. Kutlamalar Kıraç konserleriyle devam edecek. Atiye konser verecek Maltepe Belediyesi’nin düzenlediği etkinlikte saat 17.00’de Maltepe Meydanı’nda bisiklet ve paten gösterisi gerçek leştirilecek. 19.30’da Maltepe Belediyesi’nin önünden başlayacak olan meşaleli yürüyüşün ardından 21.00’de Atiye konser verecek. Dolmabahçe’ye yürüyüş Türkiye Gençlik Birliği (TGB) ve Cumhuriyet Kadınları Derneği İstanbul Şubeleri de saat 18.30’da Akaretler Atatürk Müzesi önünden Beşiktaş’a yürüyecek. ...VE SİLAH ARKADAŞLARINA KARARINI AÇIKLAR: gidiyorum sini doğru bulduklarını söylüyor. Gazi teklifi, kendine bir sıfat verilmek şartıyla hemen kabul ediyor. Verilecek vesika için Erkani Harbive ikinci reisi ile görüşürken: ‘Onların bütün istediklerini yazınız, fakat Şark vilâyetlerindeki kuvvetlerin kumandanı ve mıntıka dahilindeki valilere emir vermek yetkisini haiz olduğunu da kaydediniz’ diyor. İkinci reis soruyor: ‘Bir şey mi yapacaksınız?’ ‘Evet bir şey yapacağım ve bu maddeler yazılsa da yazılmasa da o şeyi yapacağım’ diyor ve gülümseyerek ilâve ediyor: ‘Vazifemizdir, çalışacağız!’ Gazi’nin dokuzuncu ordu müfettişliği kâğıdını Sadrazam Damat Ferit imzalamaktan vazgeçiyor, Harbive Nazırı tereddütle mühürlüyor.” İsmet Paşa’ya gitti Falih Rıfkı yazısının bundan sonraki kısmında Mustafa Kemal’in Samsun yolculuğu öncesi yaptığı planları ve Anadolu’daki örgütlenmeye İstanbul’da destek verecek kişilerle görüşmelerine yer vermektedir. Bu kişilerden birisi de İsmet Paşa’dır: “Mustafa Kemal Paşa, Süleymaniye’de İsmet Bey’in evine gidiyor, genç ve güzide erkânı harp miralayına meseleyi anlatıyor. İsmet Bey hemen soruyor: “Peki ben ne yapacağım?” “Şimdilik burada kalacaksın. Ya Harbiye Müsteşarı olacaksın, yahut Erkânı Harbiye’de esaslı bir vazife alacak, bana yardım edeceksin.” Bu görüşmenin ardından Mustafa Kemal akşam yemeğine Damat Ferit’in evine davetlidir. Falih Rıfkı’nın anektodlarına göre yemek oldukça soğuk bir havada geçer. Elbette bu şartlar göz önüne alındığında beklenen bir şeydir. Yemekte geçen konuşmalardan Damat Ferit’in, Mustafa Kemal’in kendisine verilen görevden başka bir şeyler planladığından kuşkulandığı görülmektedir: “Bir iki kelimeden sonra derin bir durgunluk başlamıştır. Biraz sonra Cevat Paşa da geliyor. Soğukluk içinde yemek yeniliyor. Yemekten sonra Sadrazam: ‘Biraz konuşalım müfettiş paşa bize biraz izahat versin’ diyor. Ortaya Anadolu haritası açılıyor. Damat Ferit: ‘Samsun’da ne yapacaksınız’ diye soruyor. Gazi cevap veriyor: ‘Samsun ve çevresinde bildirilen hadiselerin mübalağalı olduğu basit şeylerdir. Yerinde takyidat yapıldıktan sonra alınacak tedbirler kolaydır. Fakat şimdiden ne yapacağımı söylemek isabetizsiz düşmekten çekiniyorum.’ Cevat Paşa bu cevabı takviye ediyor, fakat Damat Ferit endişelidir; Anafartalar kahramanına Şark’ta kumanda edeceği mıntıkanın sınırlarını soruyor, Gazi ‘ben de bilmiyorum’ cevabını veriyor. Sadrazam vesveseli bir vaziyetle elini harita üzerine koyarak ‘ihtimal şu bölge’ diyor. Cevat Paşa cevap veriyor: ‘Mıntıkanın ehemmiyeti yok. Paşa tabii o mıntıkadaki kuvvetlere kumanda edecek. Hoş zaten nerede kuvvet kaldı ki...” Yemeğin ardından Cevat Pa “Ben Anadolu’ya gidiyorum, aramızda fazla münakaşaya lüzum yok. Bana yardım edeceksiniz, diyor. Muvafakat cevabı alıyor. Cevat Paşa’ya, Ulukula civarında bulunan 20. Kolordu’nun hemen Ankara’ya hareket etmesini ve kendisiyle muhabere edebilmek için gizli bir şifre hazırlattırmasını söylüyor.” Diz dize görüşme Sonrasında ise Vahdettin’in bugüne ka dar çok tartışılan sözleri 21 Mayıs 1932, Cumhuriyet geliyor... Atay şöyle aktarıyor: “Mustafa Kemal şa ile Mustafa Kemal dışarı çı Yıldız’da Vahidettin’in karlar, bu yürüyüş sırasında odasında ve Padişahla adeta diz ki konuşma ise Falih Rıfkı tara dizedir. Ecnebi zırhlılarının top fından şöyle nakledilir: “Musta ları Yıldız’a çevrili.. Vahidettin fa Kemal. Cevat Paşa’nın kolu ‘Paşa, paşa, diyor, memleketimi na girmiş, Teşvikiye’ye doğru ze çok hizmet ettiniz. Bunların yürüyorlar. Cevat Paşa soruyor: hepsi tarihe geçti. Asıl şimdi ya ‘bir şey mi yapacaksınız?’ ‘Evet pacağınız hizmet hepsinden mü bir şey yapacağım.’ ‘Allah mu him olacaktır. Paşa, isterseniz vaffak etsin.’ ‘Muvaffak olaca devleti kurtarabilirsiniz.” ğız!’ Ve ayrılıyorlar.” Doğaldır ki bu sözler kendi ba Şifre hazırlattı şına ele alındığında bazı Mustafa Kemal’in Samsun ları tarafın yolculuğundan birkaç gün ön dan Musta ce 15 Mayıs’ta İzmir işgal edilir. fa Kemal’in Fevzi Çakmak, adalardaki Rum Samsun’a va ların İzmir’e çıkma girişiminde tanı düşman bulunmaları durumunda ateşle dan kurtar karşılık verilmesi emrini verdi mak için gön ği için 1. Ordu’daki görevinden derilmesine azledilmiştir. Yerine ise Cevat delil olarak yorumlanmıştır. An Paşa getirilir. Mustafa Kemal, cak ne Atay’ın anılarında ne de devir töreni sırasında silah ar sonraki yıllarda Atatürk’ün Kur kadaşlarına kararını açıklar. tuluş Mücadelesi ile ilgili sözle rinde padişahın böyle özel bir görevlendirme yaptığına dair bir anektod bulunmamaktadır. Dolayısı ile Padişah’ın devletin kurtarılmasından kastının, Anadolu’da başlayan direniş mücadelesini ve Kuvayi Milliye örgütlerini yok etmek anlamını taşıdığını söylemek mümkün. Arkada bir torpido Mustafa Kemal’in yola çıka cağı gün, kendisine haber gelir, bir düşman torpidosu Bandırma Vapuru’nu izleyecektir. Paşa se bebini merak eder. Tutuklamak içinse, henüz İstanbul’dadır. Ge risini Atay’dan dinleyelim: “Gazi bir anda karar verdi. ‘Düşündük lerimi tatbik edemedikten son ra ölmek daha iyidir.’ Hemen Ga lata rıhtımına iniyor, bir sandal la vapura gidiyor, kaptana hare ket emri veriyor. Kaptan ilk de fa Karadeniz’e çıkacaktır ve pu sula da bozuktur. ‘Kaptan Efendi’ diyor, ‘kıyı kıyı gidersiniz. Mak sat Anadolu’nun herhangi bir ye rine ayak basmaktan ibarettir. Eski Bandırma çalkana çalka na Sinop’a varıyor, daha kısa ka ra yolu olmadığından gene onun la Samsun’a gidili yor. Bel ki bir tor pido taki be çıkmış tır. Fakat Karadeniz’in Bandırma Vapuru azgın dalgalarıyla bo ğuşmaktan kıyı taraflarını araya mamıştır. Mustafa Kemal 19 Ma vıs 1919’da Samsun toprağına iş te böyle ayak bastı.” Samsun’dan Hatay’a istiklal bayrağı 19Mayıs 1919’da Samsun’da Anadolu’daki istiklal yürüyüşünü Atatürk, hayata geçirdiği son 19 Mayıs’ta ise bir başka istiklal yürüyüşünü başlatacaktı. Tarih 19 Mayıs 1938. Gazi doktorların tüm ısrarlarına karşın Ankara’daki stadyumda törenleri saatlerce izliyor. Birkaç gün önce Hatay’ı işgal altında tutan Fransa’daki gazetelerde Paşa’nın sağlığının iyi olmadığı haberleri çıkmıştır. Bu yüzden uluslararası alanda bir mesaj verilmesi gereklidir. Aynı günün akşa mı Mustafa Kemal ani bir kararla, trenle Mersin’e geçiyor. En son sunulan sağlık raporu, günde 12 saatten fazla yatarak dinlenmesini emrediyor. Mümkün değil, Hatay sorunu çözülecek. Mersin’de askeri birliklerin geçit törenini tam 45 dakika izliyor. Bu bir anlamda intihar demek, ama yetmiyor, ertesi gün Atatürk Mersin ve Viranşehir’de incelemelerde bulunuyor. Sonrasında Mersin açıklarında bir deniz gezisine katılıyor. İki gün sonra Adana’ya geçiyor, oradaki askeri birlikleri de 1933 yılı 19 Mayıs kutlamalarından netliyor. Çünkü gerekirse hayat için savaşılacak, tüm dünyaya devletin başındayım, sağlığım iyi diye hay kırıyor. Akşama fenalaşıyor. Sonrasında sağlığı hızla kötüye gidecek. İstanbul’a dönünce sağlık sorunlarının anlaşılmaması için Savarona yatına geçiyor. Doktoru kesin istirahat verse de burada toplantılarını sürdürüyor. Diplomatik girişimler, askeri çabalar sonucunda Hatay, 12 Eylül’de bağımsızlığını ilan ediyor. Ulu önder 10 Kasım’da hayata gözlerini yumuyor. 19 Mayıs’ta başlattığı yürüyüş ölümünden sonra 30 Haziran 1939’da nihayete erecek, Hatay vatan toprağına katılacaktı. LİDERLERDEN mesaj ‘Kendi rejimlerini kurmak isteyenler amaçlarına ulaşamayacak’ 19Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı kapsamında siyasi liderler kutlama mesajları yayımladı. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışına ilişkin “19 Mayıs 1919’da atılan bu tarihi adım, vatanı işgal edilmiş, savaşlarda yorgun düşmüş yoksul halkımızın kendi kaderini eline aldığı, ayağını bağlayan zincirleri kırdığı bir milattır. Ulu Önder Atatürk’ün yolumuzu aydınlatan bu tarihi başlangıcıyla özgürlüğe ve bağımsızlığa âşık olan halkımız, boyunduruk altında yaşamayacağını bütün dünyaya göstermiştir. Bu bağlamda 19 Mayıs halkımızın özgür ve bağımsız yaşama iradesinin simgesidir” dedi. Yasaklamaya tepki 19 Mayıs’a ilişkin yasaklamaları da sert bir dille tepki gösteren Kılıçdaroğlu, şu ifadeleri kullandı: “19 Mayıs bayramını türlü yöntemlerle önemsizleştirmeye çalışanlar, bayram kutlamalarını yasaklayanlar ise özgürlük ve bağımsızlık iradesini kabullenemeyen odaklardır. Bu odakların amaçlarına ulaşamayacağı açıktır. Tek adam rejimi kurarak, halkımızın özgürlüğünü gasp ederek, baskı ve zorbalıkla kendi rejimlerini kuracağını düşünenler amaçlarına ulaşamayacaktır. Büyük Atatürk’ün “Bütün ümidim sizlerdedir” dediği; özgür ve demokratik geleceğimizin mimarı gençlerimizin 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nı kutluyorum.” 14 yıldır çabalıyoruz Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 19 Mayıs mesajında, “Geleceğimizin teminatı olarak gördüğümüz gençlerimizin 19 Mayıs ruhunu anlamalarına, özümsemelerine ve bu ruha sahip çıkmalarına büyük önem veriyoruz. Özgüveni yüksek, milli şuur ve karakter sahibi, nitelikli genç nesiller yetiştirmek için son 14 yıldır yoğun çaba sarf ediyoruz” dedi. Erdoğan, “Gençlerimizin, 19 Mayıs’ın içerdiği derin mananın idraki içinde, ecdadımızın emaneti olan bu vatanı daima koruyacaklarına, bizi biz yapan değer, ilke ve hasletlere sonuna kadar sahip çıkacaklarına inanıyorum. Teröre, şiddete ve kör ideolojilere asla prim vermeyen gençlerimizin, sözün ve düşüncenin gücüne inanarak, okumaya, araştırmaya, sorgulamaya devam edeceklerini de biliyorum” ifadelerini kullandı. Milli kimlik mücadelesi TBMM Başkanı İsmail Kahraman da mesajında, “19 Mayıs, sadece tarihten bir gün olarak görülmemelidir. Hürriyet ve bağımsızlığı şiar edinmiş bir milletin, emperyalizme boyun eğmeden, kendi manevi ve milli kimliğini yaşatma mücadelesinin bir tezahürü olarak değerlendirilmelidir” dedi. Kahraman mesajında, “Unutmayalım ki yaşadıkları toprakların kıymetini bilmeyenler, sen ben kavgasına tutuşup ülkelerini ateşe verenler, başkalarının maşası olmaya mahkumdurlar” ifadelerine yer verdi. l ANKARA/Cumhuriyet C MY B