Katalog

DUNYA Kurz’un aşırı sağ koalisyon planı Avusturya’da 15 Ekim’de yapılan genel seçimi kazanan Halk Partisi’nin (ÖVP) lideri Sebastian Kurz, sandıktan ikinci çıkan aşırı sağcı Özgürlük Partisi’ni (FPÖ) koalisyon görüşmelerine davet etti. İki parti anlaşırsa, 31 yaşındaki Sebastian Kurz dünyanın en genç başbakanı olacak. Almanya’da ırkçılar mecliste Almanya’da 2. Dünya Savaşı’nın ardından meclise giren ilk aşırı sağ parti olan Almanya İçin Alternatif Parti’li (AfD) federal meclis, 24 Eylül’deki seçimlerin ardından dün ilk kez toplandı. AfD’nin eşbaşkanları Weidel ile Gauland’ın neşeli tavırları dikkat çekti. Hıristiyan Demokrat Birlik partili Schäuble ise meclis başkanlığına seçildi. Çarşamba 25 Ekim 2017 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ ‘Ilımlı İslam’ ilanı 7 Vahabi Suudi Arabistan’ın Veliaht Prensi Muhammed bin PETROL BAĞIMLILIĞINI KIRMA ÇABASINDA... Körfez’in Sünni lideri Suudi Arabistan’ın Şii İran’ın etkisine yönelik Yemen’de savaşa girişmesinin, ABD ile Tahran karşıtı cepheyi güçlendirme çabasının arkasındaki isim olarak görülen Veliaht Prens Selman, aynı zamanda ülkenin ekonomik gücünü petrol bağımlılığından kurtarma yönündeki adımlarıyla dikkat çekiyor. Dünkü ekonomi forumunda da Selman, “Ülkeyi modernleştirme hayalimin köşe taşları gençler ve ılımlı İslam. Gençler doğru yolda var güçleriyle çalışırsa tümüyle farklı bir ülke yaratırlar, yanlış yöne giderlerse ülkeyi yok ederler” dedi. Selman, ‘Tüm dinlere ve dünyaya açık bir ülke olacağız’ dedi IŞİD’in sonunun geldiği bir dönemde radikal İslamcılara hamililik yaptığı iddialarının zamanda aşırılıkçılığı bitireceğiz” dedi. 1975’teki Kral Faysal suikastı sonrası İslamcılığın yükselişine de İhvan, Hamas ve İran’la ilişkileri gerekçesiyle Katar’a yönelik Sünni Körfez ablukasının liderliğini üst merkezindeki, Vahhabi devleti Suu atıfla “1979’u aşacağız” diye ekledi. lenmesi oldu. Bu ablukaya Sisi lider di Arabistan’dan ilginç bir açıklama geldi. Suudi krallığını yakın zaman ‘Bağımsız bölge’ adımı liğindeki Mısır da destek verdi. Dün MBS, 88 ülkeden 3500 kişinin da babasından devralması beklenen MBS’nin 21 Haziran’da taht oyun katıldığı forumda kuzeybatıdaki sa güçlü Veliaht Prens Muhammed bin ları eşliğinde birinci veliaht olmasın hil şeridine bağımsız ekonomik bölge Selman (MBS), “Dünyaya açık ılımlı dan beri Suudi krallığı ilk kez kadın kurulacağını açıkladı. Kamusal Yatı İslam ülkesi” olacaklarını söyledi. ların otomobil kullanma hakkını ka rım Fonu ve özel yatırımcıların finan ‘Aşırıcılığı bitireceğiz’ bul etti, tarihinin en büyük turizm projesini başlatıp çok sayıda eğlen se edeceği 500 milyar dolarlık NEOM adlı proje, Kızıldeniz sahilinde 26 bin Riyad’da bir ekonomik forumda ce ve etkinlik tesisi açmaya soyun 500 kilometreye yayılarak Mısır’ın yaptığı konuşmada ülke politikala du. Sırada sinema yasağının kalkma Süveyş Kanalı, Ürdün’ün Akabe rını belirleyecek nüfuza sahip din sı olduğu söy Körfezi’ne erişim sağlayacak. adamlarına kraliyetten ilk sert çı leniyor. Ama Ülkede uygulanan yasa ve yö kışı yapan Selman “Geçmişte oldu yurttaşlık hak netmeliklerden bağımsız ola ğumuz şeye tüm dinlere ve dünya ları savunucula cak, tamamıyla yeni icatla ya açık bir ılımlı İslam ülkesi olma rına baskılar da ra dayalı yüksek teknolojinin, ya geri dönüyoruz. Hayatlarımızın arttı. Diğer yan dönüştürülebilir enerjinin bundan sonraki 30 yılını yıkıcı düşüncelerle uğraşarak geçirmeyeceğiz, bugün onları yok edeceğiz. Tez dan Riyad’ın bölgesel hamlelerinden biri Selman’ın son icraatları arasında kadınlara araba kullanma izni de var. kullanılacağı megakent projesini eski Siemens CEO’su Klaus Kleinfeld yönetecek. Sınır hattında gerilim IKBY, Şii Haşdi Şabi milislerinin petrol boru hattının uzandığı Türkiye sınırına doğru ilerlediği iddiasında bulundu. Erbil’in gerek bu bölgede gerekse Mahmur’da çatışma yaşandığı açıklamasına ise Irak ordu sözcüsünden yalanlama geldi. Irak hükümet güçlerinin 15 Ekim gecesi başlayan yıldırım IKBY, bir yanda Suriye, diğer yanda Türkiye’ye sınır kapılarının olduğu harekâtında Kerkük dahil statüsü tar Fiş Habur’dan petrolünü Türkiye’ye tışmalı bölgeler üzerindeki kontrolü uzanan boru hattıyla piyasaya sü nü kaybeden Irak Kürdistan Bölge rüyor. Dün IKBY Başkanı Mesud sel Yönetimi (IKBY), dün Iraklı Şii mi Barzani’nin medya danışmanı Hemin lis gücü Haşdi Şabi’yi hem Türkiye sı Havrami’nin “Peşmerge (Fiş Habur’un nırı hem Mahmur yakınında saldırıya 40 km güneyindeki) Rabia’da Haş geçmekle suçladı. Bu, Haşdi Şabi’nin di Şabi’yi geri püskürttü, 2 zırhlı ara IKBY’nin Türkiye’ye giden petrol bo cı ve 1 Humvee’yi yok etti” tweeti’ne ru hattı ve Habur Sınır Kapısı’na doğ Irak ordu sözcüsü “Çatışma yok” ya ru ilerleme işareti olarak yorumlan nıtını verdi. Ardından Havrami, Irak dı. IKBY’nin Türkiye ile olanlar da güçlerini peşmergenin çekilmesiyle il hil tüm sınır kapılarının kontrolü gili anlaşmalara uymamak, cephe hat nün devralınması talimatı vermiş olan tına daha fazla güç yığmakla suçlayıp Irak Başbakanı Haydar İbadi, dünkü “Bu kabul edilemez, elimizdeki im basın toplantısında bugün planlanan kanlarla kendimizi koruyacağız” dedi. Ankara ziyaretine dikkat çekti ve sınır kapıları meselesini Başbakan Bi Ceyhan’a uzanıyor nali Yıldırım ile görüşeceğini belirtti. Irak güçlerinin doğrudan Fiş MGK de Habur Kapısı’nın Irak hükü Habur’a saldırmaları halinde hem metince devralınması sürecinin başla IKBY’nin resmi sınırları içine gire tılmasını hükümete tavsiye etmişti. cekleri hem de Rojava’yla bağlantısı nı kesecekleri için gerilimde ye İbadi geri ni dönüm noktası olacağı yorumları yapılıyor. Fiş Habur, Saddam adım atmadı Hüseyin’den Kürtleri korumak için ABD’nin uçuşa yasak bölge oluş turduğu 1991’den beri Kürtlerin elinde. Sınırın Suriye tarafı da ABD destekli Kürt güçlerinin kontrolün de. IKBY boyunca uzanan petrol boru hattı Fiş Habur’da önce ölçüm istasyonuna, ardından Ceyhan bo ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson’ın Bağdat’a yaptığı sürpriz ziyarete Irak Başbakanı Haydar İbadi’nin İran destek ru hattına bağlanıyor. ‘Tuzhurmatu’da saldırı’ li Haşdi Şabi’yi savunması damga vurdu. Suudi Arabistan’daki bir toplantıda Tillerson’ın Iraklı Haşdi Şabi’den İranlı milisler diye söz edip ülkelerine geri dönmelerini talep etmesine “Irak’ın içişlerine karışmak anlamına gelir” tepkisini gösteren İbadi, ABD’li bakanı ağırlarken de Haş Uluslararası Af Örgütü ise Tuzhurmatu’daki Haşdi Şabi operasyonlarında “Kürtlerin hedef alındığı, 11 sivilin öldürüldüğü, binlercesinin sürüldüğü, evlerin yağmalandığı” iddialarını rapor etti. Erbil ile di Şabi’nin İran’ın vekili olduğu suçlamasını Bağdat’ın birbirine düşmesini fır reddetti. “Onlar Iraklı ve Irak kurumlarının parçası. Terörle savaşıp ülkelerini savunan ve IŞİD’i yenmek için kendilerini feda eden Haşdi Şabi savaşçıları cesaretlendirilmeli, çünkü ülkenin ve bölgenin umudu olacaklar” vurgusu yaptı. Görüşme sat bilen IŞİD, temmuzda yenildiği Musul’un çevresinde hareketlendi, Hatra Çölü’nde canlı bomba saldırıları yapıp Haşdi Şabi’yle çatışmaya girdi. IKBY’de 1 Kasım’da de Kerkük’ün Irak hükümetinin, kontrolü yapılması ertelenen seçimlerle il ne girmesi ele alındı. Tillerson “Hem Bağdat hem Erbil’de dostlarımız var ve tarafları görüşmeye teşvik ediyoruz” dedi. gili dün meclis genel seçim için 8 ay sonrasına tarih verdi. Başkanlık seçimleri için henüz açıklama yok. Haşdi Şabi’li Irak ordusu Kerkük’te kontrolü sağladı. Bağdat’ın sahadaki kozu Haşdi Şabi... Irak’ta merkezi ordunun IŞİD ve ardından peşmergeye karşı sahada ilerlemesiyle birlikte gözler bu kazanımda etkin payı olan İran destekli Şii milis gücü Haşdi Şabi’ye çevrilmiş durumda. İsmi “Halk Seferberlik Güçleri” anlamına gelen Haşdi Şabi’nin kuruluşu, IŞİD’in 10 Haziran 2014’te Musul’u alması üzerine Iraklı Şiilerin dini lideri Ayetullah Ali Sistani’nin 13 Haziran’da verdiği IŞİD’e karşı cihat fetvasında ulusal seferberlik ilan edilmesi, başta Bağdat olmak üzere Irak kentlerinin savunulmasına uzanıyor. Bunun üzerine zaten var olan Şii milis grupların birleştirilmesi, bunlara binlerce Iraklı gönüllü gencin katılması ve bazı Sünni aşiretlerin de destek vermesiyle 15 Haziran 2014’te Haşdi Şabi kuruldu. İran Devrim Muhafızları’nın desteğiyle eğitilip donatılan milisler yeniden organize edildi. İran’ın Afganistan, Yemen’in de aralarında olduğu kimi ülkeden Şiileri “paralı asker” olarak oluşuma kattığı haberleri de sık sık gündeme yansıyor. İddialara göre, İran bu kişileri Haşdi Şabi’ye katılma karşılığında aylığa bağlıyor, hatta İran’da on yıla varan yasal yerleşim hakkı tanıyor. Kimlerden oluşuyor? Haşdi Şabi’nin çatısı altında yaklaşık 40 farklı milis gücü var. Büyük kısmı Şiilerden oluşsa da binlerce Sünni Müslüman, Hıristiyan, Türkmen ve Ezidi de ka tıldı, bazısı kendi birliklerini oluşturdu. Şii gruplar aralarında İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Sistani ve radikal Şii lider Mukteda Sadr’a bağlılık yemini edenler olmak üzere üçe ayrılıyor. Üye sayısına ilişkin resmi veri yok, 200 bin500 bin arasında değişen tahminler var. Irak’ın resmi gücü Pek çok kentin IŞİD’den kurtarılmasında anahtar rol oynayan Haşdi Şabi, artık Irak güvenlik güçlerinin resmi bir unsuru. Irak meclisinin Haşdi Şabi’ye yasal statü verilmesi yönünde hazırladığı yasa, Sünnilerle Kürtlerin itirazlarına rağmen kabul edildi. Haşdi Şabi bugüne dek IŞİD’den geri alınan birçok noktada özellikle Sünni sivillere yönelik mezhep temelli, intikam alma amaçlı, işkence ve öldürmeye varan ağır hak ihlalleriyle suçlandı. İnsan hakları örgütlerinin de raporlarına rağmen Irak hükümeti suçlamaları reddedip ihlallerin münferit olduğunu savundu. İran’ın rolü ABD ile S. Arabistan gibi müttefiklerine göre Haşdi Şabi, İran’ın Irak’taki nüfuzunun cisimleşmiş hali. IŞİD’e karşı Irak operasyonlarının planlayıcısı. İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Süleymani’nin, Kerkük operasyonu öncesi IKBY’deki bazı gruplarla anlaşma yaptığı haberleri de ayyuka çıkmış halde. DUNFORD: IŞİD KÜRESELLEŞEBİLİR Irak ve Suriye’de etkisini büyük oranda yitiren IŞİD’le ilgili tartışmalar giderek hayatta kalan cihatçı militanlara yoğunlaşıyor. Çoğu Avrupa Birliği ülkelerinden binlerce “yabancı savaşçı”nın ülkelerine döndüğüne dair raporlarla birlikte Batı’da kaygılar artarken ABD Genelkurmay Başkanı General Joseph Dunford’dan IŞİD’in Irak ve Suriye sınırları dışında da yapılanmayı deneyeceği, küreselleşebileceği uyarısı geldi. Kimi cihatçı militanın rotasını Yemen, Sina Yarımadası, Kuzey Kafkasya ve Doğu Asya’ya çevirdiği iddiaları da dikkat çekiyor. Öte yandan Suriye’de Deyr ez Zor’da ordu kontrolündeki Kusur Mahallesi’nde düzenlenen hava saldırısında en az 14 sivilin yaşamını yitirdiği duyuruldu. Şam ve ABD liderliğindeki koalisyon güçleri saldırıya ilişkin birbirlerini suçladı. Mao’dan sonra Şi damgası Çin Komünist Partisi’nin başkent Pekin’deki 19. Ulusal Kongresi’ne Devlet Başkanı Şi Cinping’in adının parti tüzüğüne eklenmesi kararı damgasını vurdu. Böylece Şi, komünist Çin’in kurucusu Mao Zedong’un ardından yaşarken adı belgeye giren ilk lider oldu. 18 Ekim’de başlayan kongrede, Çin Komünist Partisi’ni önümüzdeki beş yıl boyunca yönetecek kadro seçildi ve partinin yeni tüzüğü belirlendi. 2 bin 300 delegenin katıldığı kongrenin son gününde “Yeni Dönem İçin Çin Tipi Sosyalizm Üzerine Şi Cinping’in Düşüncesi’ başlığını taşıyan metnin tüzüğe dahil edilmesi oylanarak kabul edildi. BBC’nin haberine göre Şi’in doktrini 14 temel prensipten oluşu Partideki tüzük değişikliğinin Şi’yi “sağlıklı olduğu sürece Mao gibi yaşam boyu lider” yapacağı yorumları yapılıyor. yor. Bunlar arasında parti liderliğinin ülkedeki tüm işleyişte söz sahibi olması, silahlı kuvvetlerde parti liderliğinin mutlak yönetimiyle “Tek Devlet İki Sistem” prensibinin korunması ve ulusal birliğin yayılması yer alıyor. Kongreye katılan gazeteciler Şi’nin görüşlerinin tüzüğe konması dahil kimsenin itirazı olup olmadığının sorulması karşısında salondan “Hayır” sesleri yükseldiğini aktardı. Tüzükte komünist Çin’in kurucusu Mao Zedong’un ve ölümünün ardından ülkenin hızlı büyümesinin ve piyasa reformlarının mimarı Deng Siaoping’in adları yer alıyordu. Gençleşme vurgusu 2012’de devlet başkanlığı koltuğuna gelen Şi, kongrenin kapanış konuşmasında, “Yorulmaksızın çalışmaya, ulusun gençleşmesi yolunda adım atmaya devam etmeliyiz” dedi. Şi’nin selefleri Jiang Zemin ve Hu Cintao’nun da ideolojileri anayasada yer alıyor ancak isimleri emekliliklerinde belgeye girdi. ABD’nin Suriye hamleleriBD yönetiminin Donald Trump’ın nükleer anlaşmayla Ailgili son çıkışı eşliğinde İran’ı yeniden ‘şer eksenine’ oturtması nelere kadir! Malum, Bağdat’ta ihtiyaç duydukları ‘Şii aktör’ icabı Amerikalıların Iraklı Kürtleri ‘zamansız buldukları’ referandumda şimdilik ‘terk etmeleri’ boş yere değil. Irak’ta gerilim kolay dinmeyecek. Resmi anlamlandırmak içinse ABD’nin sınırın Suriye ayağındaki Kürtlere yönelik tutumuna bakmak gerek. Bölgede ‘ılımlı İslamcı’ yatırımı fos çıkmış Washington’ın Suriye denkleminde elindeki en büyük kart Kürtler. Kürtler üzerinden yapılan hamleler, ABD’nin Suriye üzerinde ‘arzuladığı düzeni tesis etme, edemezse kaosu sürdürmek’ diye özetlenebilecek tutumunu sergiliyor. İlkinin başarı şansı çok tartışmalıyken ikincisi tabiri caizse ‘uzmanlık alanı’. HHH İroniktir, eylül sonunda ABD’nin öncülük ettiği koalisyonun sözcüsü Albay Ryan Dillon, Suriye’nin kuzeydoğusundaki IŞİD halifeliğinin başkenti Rakka ve petrol zengini Deyr ez Zor bölgesine dair yarışla ilgili şöyle demişti: “Bu bizim için yarış değil, toprak gaspı işinde değiliz. Hedefimiz düzinelerce kez söylediğimiz gibi IŞİD ile savaşmak. Suriye rejimiyle savaşımız yok. Rusya ile savaşımız yok. Burada IŞİD’le savaş için varız ve yaptığımız da bu.” Suriye ordusu eylül başında Deyr ez Zor’daki üç yıllık IŞİD kuşatmasını kırdı, ekim ortasında şehri kurtardı. Geçen hafta büyük kısmını Kürtlerin YPG’si ile Arap aşiretlerin oluşturduğu ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri (SDG) Rakka’daki IŞİD halifeliğine son verdi. HHH Dillon’ın sözleri yerinde duruyor. ABD’nin IŞİD’le yaptığı anlaşmayla Rakka’dan arta kalan militanları, sınır hattını kurtaramamasını temin için Suriye ordusunun üzerine saldığını; diğer yandan SDG’nin Mayadin’deki petrol bölgelerini ele geçirerek güneye Albu Kamal hattına inmeye çalıştığını görüyoruz. Suriye’nin en geniş petrol yataklarının bulunduğu El Omar sahası rivayet o ki IŞİD yanlısı aşiretler tarafından SDG’ye sunuldu. Bu sahayla SDG, Suriye petrol kaynaklarının yüzde 8095’ini ele geçirmiş durumda. Suriye’nin kuzeyinde perde arkasını kimsenin kestiremediği pazarlıkların döndüğünü, Conoco doğalgaz sahasının Kamışlı’da Rusya ile Suriye istihbaratının müdahil olduğu pazarlıklarla Şam’a verildiği iddialarından anlayabiliyoruz. HHH Bu koşullarda Trump, ‘IŞİD’in yenilgisini’ ilan etmeye hazırlanırken cumartesi Rakka vesilesiyle Suriye’ye bakışlarının işaretlerini verdi. Trump, gelişmeyi ‘dönüm noktası’ diye niteledi. Malum ‘müzakereli çözüm’e atıfla yetinip Şam yönetimini anmadı. Bunun yerine “Suriye çapında şiddetin azalması ve kalıcı barışın koşullarını oluşturacak şekilde yerel güvenlik güçlerini destekleyecekleri yeni aşamaya başlayacaklarını” ilan etti. SDG’nin Rakka’nın kontrolünü ‘sivil konseye’ devredeceğini duyurmuşken, Trump’ın açıklamasındaki kilit de ‘yerel güçler’ ve ‘yeni aşama’ oldu. Suriye savaşında dünyayı ayağa kaldıranlar, SDG’nin Rakka’da yarattığı devasa yıkımı fazla umursamıyor. Bunun yerine ABD’nin IŞİD’le mücadele temsilcisi Brett McGurk’ü Suudilerin en koyu mezhepçi bakanı (eski Irak büyükelçisi) El Sabhan ile Rakka’nın yeniden inşası için sahada boy gösterirken gördük. Tabii IŞİD ideolojisinden ‘ılımlı İslam’a çark etmeye karar veren Suudiler insanlık için çalışmakta! HHH Öyle görünüyor ki, Şam’da rejimi değiştiremeyen Washington, SuriyeIrak hattında tampon bölge yaratmaya soyunuyor. Vekil gücü YPG. Kimileri ABD’nin Irak’taki gibi Suriye Kürtlerini de ‘terk edeceğini’ dile getiriyor. Elbette gelişmeler nereye varır, kim kiminle nasıl uzlaşır kestirmek zor. Şunları öngörmek ise gayet mümkün. ABD Suriye topraklarından çıkmaz, üslerini kolay kolay bırakmaz. Binlerce ton silahla yaratılmış SDG ordusundan vazgeçmez. Irak’taki duruma paralel olarak mütemadiyen ‘ayrı devlet istemiyoruz’ diyen Kürtlerin Şam ile anlaşmasına da kolay kolay geçit vermez. Aksi olursa, bu şaşılası bir durum demektir. Mugabe de şaşırmış! Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Zimbabve Devlet Başkanı Robert Mugabe’yi İyi Niyet Elçisi atama kararından uluslararası tepkiler üzerine vazgeçerken Mugabe (93) sözcüsü “Bizim zaten haberimiz yoktu, olsaydı da kabul etmezdik” dedi. DSÖ’nün kendilerine bildirimde bulunmadığını, bulunsaydı bile Mugabe’nin davete icabet etmeyeceğini söyleyen sözcü, “Mugabe İyi Niyet Elçisi atandığı haberlerini duyunca oldukça şaşırdı” dedi. C MY B