Katalog

Cuma 9 Eylül 2016 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY Akaryakıta ‘sınır ötesi’ faturasıYÜZVUDELERAGŞ6T7İI’YE Akaryakıt sektörü temsilcilerine göre yapılan olağandışı ÖTV zammı, sınır ötesi ortamından kaynaklanırken zam, pompaya bir günde 23 kuruş olarak yansıdı Benzin, motorin ve ev kullanımı hariç LPG’de vergi oranları 20 kuruş yükseltilirken artış, vatandaşa zam ola rak geri döndü. Vergi artışının ardından ben zinin pompa fiyatı dün 4.654.66 liraya çıktı. Benzin fiyatlarında önceki gün beş kuruş in dirim yapılmış, fiyatlar İstanbul’da 4.43 lira ya kadar gerilemişti. Akaryakıt sektörü tem silcileri, normal şartlarda özel tüketim vergi si (ÖTV) artışlarının yıl sonunda yapıldığını belirterek, söz konusu vergi artışının savaş ortamından kaynaklandığını belirtti. Resmi Gazete’nin dünkü sayı sında yer alan kararnameye gö re, ÖTV tutarları litre başına 95 oktan benzin için 2.1765 TL’den 2.3765 TL’ye, kurşunsuz benzin için 2.2985 TL’den 2.4985 TL’ye, PELİN ÜNKER motorin çeşitleri için 1.5945 TL’den 1.7945 TL ile 1.5245 TL’den 1.7245 TL’ye yükseltildi. Karar kapsamında LPG’ye uygulanan ÖTV tu tarı da kilogram başına 1.5780 TL’den 1.7780 TL’ye çıkarıldı. Değişiklik kapsamında benzol, tuluol, ksiol, solvent nafta gibi ürünler ile ma deni yağlama ürünlerinin ÖTV tutarlarında ya pılan düzenlemeler de yer alıyor. Enerji Piya sası Düzenleme Kurumu (EPDK), konuyla ilgili raporunu bugün açıklayacak. Şok etkisi yarattı Bir akaryakıt sektörü temsilcisi, gazetemize yaptığı değerlendirmede, ÖTV zammının kendileri için sürpriz olduğunu ifade ederek “Normal şartlarda 31 Aralık’ta ÖTV düzenlemesi olur. Bu, bildiğimiz döngü dışında olan bir artış. Ayrıca ilginç bir güne denk geldi, çünkü önceki gün benzine 5, motorine 6 kuruşluk indirim yapıldı. Sektör zaten indirim beklediği için stok yapmadı. Güne limitli stokla girdi. Bu yüzden karar şok etkisi yarattı. ÖTV’deki 20 kuruşluk artış benzinde pompaya 23 kuruş olarak yansıdı. LPG’yi 13 kuruş artırdı. Savaş ortamındayız, artışı buna bağlıyoruz. Çünkü çok ciddi para harcanıyor” dedi. EPDK’nin temmuz ayı fiyatlandırma raporuna göre 95 oktan kurşunsuz benzinin litre fiyatının yüzde 65.29’u vergi, yüzde 22.99’u ürün maliyeti ve yüzde 11.72’si şirketlerin brüt kâr marjı ile gelir payından oluşuyordu. Temmuzda benzinin fiyatı 4.35 TL, toplam vergi 2.84 liraydı. Türkiye en yüksek vergide ilk beşe girdi Petrol Sanayi Derneği (PETDER) Genel Sekreteri Niyazi İlter ise bugünkü fiyatlarla benzinde ÖTV+KDV oranının yüzde 6667’ye çıktığını söyledi. Oranların EPDK raporunun yayımlanmasıyla netlik kazanacağını belirten İlter, dizelde vergi oranının ise yüzde 6061’lere yükseldiğini belirtti. İlter’in verdiği bilgiye göre yeni oluşan benzin fiyatında 3.08 kuruşluk vergi payı var. Türkiye, bu oranla benzinden en yüksek vergi alan ülkeler arasında beşinci sıraya çıkıyor. Avrupa’da ise ikinci ya da üçüncü sıraya yerleşiyor. Türkiye EPDK verilerine göre temmuzda ülkeler sıralamasında sekizinci idi. Niyazi İlter, vergi artışıya ilgili “Ülkenin vergiye ihtiyacı var. Akaryakıt sektörü verginin en iyi şekilde toplandığı sektörlerden biri. Di ğer yandan akaryakıtta kaçak ve kayıt dışının önlenmesi için pek çok adım atıldı. Alınan mesafenin etkisiyle geçen yıl Türkiye yüzde 4 büyürken, akaryakıt sektörü yüzde 14 büyüdü. Vergi artışı kaçak akaryakıtla mücadelenin sonucu da olabilir” dedi. Niyazi İlter Yurttaşın cebinden 10 milyar lira çıkacak Akaryakıtta ÖTV zammının, iğneden ipliğe her şeyin fiyatını artırarak enflasyonu artırması bekleniyor. Artış, bütçeye de 10 milyar lira katkı yapacak. Üst düzey bir ekonomi yetkilisinin Reuters’a verdiği bilgiye göre, ÖTV artışının bütçeye katkı bu yıl için 2 milyar TL, 2017’de ise 8 milyar TL olacak. ÖTV zammının pompaya yansıması da ortalama yüzde 4 artış şeklinde olacak. Ekonomistlerin hesaplamalarına göre ise ÖTV artışının yıllık enflasyona etkisi yaklaşık 0.2 puan olacak. Reuters’ın görüşüne başvurduğu dört ekonomist, etkinin 0.15 ile 0.25 puan aralığında olacağını tahmin ediyor. TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefi yüzde 5, enflasyon tahmini ise yüzde 7.5 düzeyinde bulunuyor. Ancak ÖTV öncesi itibarıyla bile piyasanın yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 8 ile TCMB öngörülerinin üzerinde yer alıyor. Ekonomi yetkilileri, motorinde artırılan ancak madeni yağda artırılmayan ÖTV maktu tutarlarının bazı ticari nakil vasıtalarında yakıt olarak kullanılabilen 10 numara yağ yapımına yol açtığını belirterek, motorin ve madeni yağda maktu vergi artış düzenlemesinin bunun önüne geçilmesi için paralel olarak yapıldığını söylediler. ‘Harcama kısılacak tasarruf artacak’ Kamuda fuzuli harcama yapılmayacağını söyleyen Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, hanehalkı tasarrufunu artırmak için de Bireysel Emeklilik Sistemini (BES) uygulamaya koyduklarını hatırlatarak, “Ben inanıyorum ki otomatik BES’e otomatik katılım reformuyla gelecek 10 yıl içinde en az ilave 100 milyar liralık daha fazla birikim olacak. Tasarruf eden kazanacak” diye konuştu. Harcamaların kısılması yönünde Başbakandan talimat aldıklarını anlatan Şimşek, özellikle cari harcamaların kısılmak istendiğini belirterek, “Bizim modelimiz şu, devlet kendisine çekidüzen vermeye, evini düzene koymaya devam edecek. Başbakanımızın talimatı bu, tasarruf. Vatandaşımız tabi ki tasarruf alışkanlıkları kazanacak, bu inisiyatiflerle, çok güçlü devlet teşviki ile hanehalkı tasarrufları da artacak. Şirketlerimiz de reformlar sayesinde inşallah kârlılığını, tasarruflarını artıracak” dedi. l Ekonomi Servisi Analistlere göre üçüncü çeyreğin ilk ayı olan temmuza ilişkin sanayi üretimi verileri, büyümenin ilk iki çeyrekte olduğu gibi üçüncü çeyrekte de ivme kaybedeceğini gösteriyor. İkinci çeyrek büyüme verisi ise bugün açıklanacak. Sanayide rekor düşüş Lüks konutta KDV yüzde 8’e geriledi Bakanlar Kurulu, 150 metrekarenin üzerindeki konutlar için yüzde 18 olan Katma Değer Vergisi (KDV) oranını yüzde 8’e indirdi. Kararla konut teslimlerinde yüzde 18 olarak uygulanan KDV’nin 31 Mart 2017’ye kadar yüzde 8 olarak uygulanması hüküm altına alındı. Konut teslimlerinde yüzde 1 ve yüzde 8 olarak uygulanan KDV oranlarında ise değişiklik yapılmadı. TEB Yatırım’ın yayımladığı nota göre düzenlemede hükümetin amacı, tamamlanmış olan projeler veya tamamlanmaya yakın projelerde büyük metrekareli konut stokunu azaltmak. l Ekonomi Servisi Sanayi üretimi darbe girişiminin de etkisiyle temmuzda yüzde 8.4 ile kriz dönemi Eylül 2009’dan bugüne en büyük aylık daralmasını yaşadı, büyüme endişeleri artıyor. Büyümeyle ilgili önemli bir gösterge olan sanayi üretimi, darbe girişiminin de gerçekleştiği temmuz ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmadan yüzde 8.4 geriledi. Sanayi üretimi son olarak küresel krizin ekonomi üzerindeki etkilerinin hissedildiği Eylül 2009’da yüzde 9.6 düşüş göstermişti. Darbe girişimi etkisi Analistler sanayi üretimindeki daralmanın büyük bir şaşkınlık yaratmamakla beraber verilerin hem üçüncü çeyrek hem de yılın tamamındaki büyüme endişelerini ise artır dığına dikkat çektiler. Türkiye İstatistik Kuru mu (TÜİK) verilerine göre mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi temmuzda bir önceki aya göre yüzde 7.0 daraldı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim endeksi ise temmuzda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.9 daraldı. BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ, temmuz ayında çalışılan işgünü sayısındaki azalış ve 15 Temmuz darbe girişiminin etkisiyle sanayi üretiminde bir azalış olduğunu belirterek “15 Temmuz başarısız darbe girişiminin üretim üzerinde ciddi bir et kisi olduğu açık” dedi. Temmuz 2016 bir önce ki yıl aynı döneme göre Şeker Bayramı’nın etkisiyle 2 iş günü daha az çalışma dönemi içeriyordu. Büyümenin en önemli bileşeni olan sanayi üretimi yılın ilk çeyreğinde yüzde 4 artış göstermiş aynı dönemde GSYH büyümesi ise yüzde 4.8 olarak gerçekleşmişti. Büyüme için risk İkinci çeyrekte ise sanayi üretimi önceki çeyreğe göre ivme kaybederek yüzde 2.9 artarken bugün açıklanacak büyüme verilerinin ise yüzde 3’ün biraz üzerinde gerçekleşeceği öngörülüyor. Finansbank Ekonomisti Deniz Çiçek, “Üçüncü çeyrek büyümesi hakkında daha net bir resme sahip olmak için sanayi üretiminin önümüzdeki ay oldukça kuvvetli bir şekilde toparlanıp toparlanmayacağını görmemiz lazım. Buna rağmen yüzde 3 seviyesindeki yıl sonu büyüme tahminlerimiz üzerindeki mevcut riskler aşağı yönlü” dedi. Sanayi Bakanı Faruk Özlü, sanayi üretimindeki gerilemede 15 Temmuz başarısız darbe sürecinin etkili etkili olduğunu, ağustosta üretimin toparlandığını belirtti. l Ekonomi Servisi ekonomi 9 Teşvik paketi... Yine ‘inşaat ya resulullah’ 23ile 4 yılda 140 milyarlık yatırım diye açıklandı yeni teşvik paketi. Tamamen terör ve yoksulluk bataklığına dönüşen Doğu ve Güneydoğu’nun imarı için kasa açıldı, kollar sıvanıyor. İyi güzel de... Bölgede yaşayan 13 milyon insanın, artı Suriye’deki savaştan kaçarak gelenlerin kaderini değiştirebilecek mi bu paket? Yoksa fabrika mezarlıklarına yenileri mi eklenecek, kırpıla kırpıla bir avuç kalan tarım arazileri bir kez daha imara açılıp betonlaşacak mı? İstihdama katkısı olacak mı? Peki, bundan önceki teşvik paketlerinin bölgesel dengesizliği gidermeye ve gelir dağılımındaki eşitsizliği azaltmaya ne katkısı oldu? Bu soruların yanıtı aranmadan geçmiş deneyimlerdeki başarısızlıkların nedenleri sorgulanmadan açılan her yeni pakete kuşku ile yaklaşmak bizim de gazetecilik görevimiz. Bakıyoruz 23 ile yönelik tedbirlerin esası “inşaat ya resulullah” motifli. Yapılan açıklamaları özetleyelim: “Yatırım yapmak isteyenlere fabrikasını devlet yapıp teslim edecek. Sabit yatırım için para harcamayacak yatırımcı. 202 milyon lira bütçe ayırdık, 6 bin aileye verdiğimiz yardım miktarını yükseltiyoruz. 23 ilde toplam 67 bin yeni konut yapacağız. 15 tane yeni hastane yapılacak. 51 karakol yapılacak, Batman, Diyarbakır ve Malatya’ya 3 yeni stadyum geliyor. Evlerinden olmuş vatandaşlarımızın yeni evleri teslim edilene kadarı kiralarını biz vereceğiz. Toplam 10 katrilyon lira para harcayacağız. 62 milyar TL’lik devlet yatırımlarının yaklaşık üçte birini Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı üstlenecek....” 80 fabrikadan bahsediliyor yeni teşvik paketinde. Bunlar hangi sektörlerde kurulacak, ne üretecekler, birbirleri ile ilerigeri bağlantıları nelerdir? Esas olarak ortada hesabı kitabı yapılmış bir projeler seti olmalı. Ama Yok... Bölgesel bir iktisadi entegrasyon mantığı da yok. 2001 yılından beri bölgeye yönelik açıklanan 6. paket bu. Kalkınma Bankası’ndan kıdemli bir uzmana “teşvik paketlerinin ölçümlemesi hiç yapıldı mı? Bölgeye ne kazandırdığına bakıldı mı sorusunu” yönelttim. Gelen yanıtı olduğu gibi aktarayım: Bugüne kadar bırakın paketlerin etkinliğinin ölçümünü, başlangıç ve bitiş arasında neler yapıldı diye bir tablo bile yok. Çünkü, merkezi bir koordinasyon fikri de, birimi de yok. Mantık şu: Harcanacak 100 TL’nin 25 lirası memlekete çivi olarak çakılsa 75’i nereye giderse gitsin? Sonuç: Paketin önemli bir kısmı inşaat odaklı. Dolayısıyla TOKİ esaslı yandaş müteahhitler yeniden ihya olacak belli ki. Peki, zaten cehaletin ve eğitimsizliğin yoğun olduğu bu bölgelerde yeni teşvik paketi açıklanırken eğitimin ağza bile alınmamış olmasına ne demeli? Yoksulluğun ve terörün en ağır bedelini ödeyenler çocuklar. Bölgede geçen öğretim döneminde, yaşanan çatışmalardan 405 bin öğrenci ile 14 bin 415 öğretmen etkilendi. 2 haftalık telafi eğitiminden ise sadece 10 bin kadar öğrenci faydalanabildi. Eğitimin kalitesinin hiç bahsi bile geçmiyor. Çarpım tablosunu bile bilmeden ortaokuldan mezun oluyor on binlerce çocuk. Vasıfsız işçi olarak. 140 milyar TL’lik yatırımın 10’da biri bile istihdam politikalarına ve buna yönelik eğitime harcansa önemli bir adım atılmış olur. Yoksa bu teşvik paketi de diğerleri gibi, birkaç sene üzerinde boyalı laflar sarf edildikten sonra tozlu raflardaki yerini alır... Avrupa’da ek parasal gevşeme yok Avrupa Merkez Bankası (ECB) eylül toplantısında beklendiği gibi faizlere dokunmadı. Politika faizini yüzde 0 seviyesinde, mevduat faizini yüzde 0.4 seviyesinde tuttu. Bankadan yapılan açıklamada, varlık alım programının 80 milyar Avro seviyesinde tutulduğu belirtildi. ECB Başkanı Mario Draghi “Enflasyonun gidişatı hedeflerle uyumlu hale gelinceye dek parasal gevşeme programı devam edecek. Şimdilik ek genişlemeyi gerekli görmüyoruz” dedi. Draghi, 2016 büyüme tahminini yüzde 1.7’den 1.6’ya indirdiklerini belirtti. l Ekonomi Servisi ABD’de seçimler özel sektörü etkileyecek ABD Merkez Bankası (Fed), ABD özel sektörünün nabzını tutan araştırma raporu Bej Kitap’ın Eylül 2016 sayısını yayımladı. Bankanın 12 bölgesel şubesinden gelen verilerle hazırlanan rapora göre, ülke genelindeki ekonomik faaliyetler temmuz ağustos döneminde sınırlı ölçüde arttı. Raporda, başkanlık seçimlerinin yarattığı belirsizliğin özel sektörü olumsuz etkileyebileceğine işaret edildi. l Ekonomi Servisi C MY B