Katalog

Pazar 25 Eylül 2016 moody’s not düşürdü EkonomideSMBWyşmoDddlikaigoÜternkmrriioiuapuilrtüsaoinamsnmnl.anitRirnatoddnKıdıdnieyğaeiynydBTKPareaalıısa’,etasearlsındaodeiıthaıRlnyknymeçıbKorktearylialıeıknıİüaüafmmkışimy‘pitZriilsyrlolnykMeaaoielbiüiEldyktymoerseoiMgkıKuraaçiuğlerrdaodösTpnimbiügınlldnAoiudürmıd’iÜ’dble”rıeağa.ryoüeüeslkR,sab’akClysröidyasüçnieyüR’alAuirüiyaıri’nenkrepaıpmRAkrlnielkubstRarneilhsöhımiöeatemğodzkikeuslvçnoçıetilogatşrriec“üyndğbasistilNnerrdeo’iiıeiaiair.kokkeşria alarm EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY 9 Moody’s’in söylemedikleri İşleri, kurumsal bazda makro verilere bakarak küresel yatırımcıya yön çizmek olan derecelendirme kuruluşlarından siyasi tahliller bekleyemeyiz. Ancak bu, onların notlarını siyasi iklime bakarak verdikleri gerçeğini değiştirmez. O nedenledir ki, arka planı ile içine saklananlar Moody’s’in not düşürürken ilan ettiği gerekçelerin kendisi kadar önem taşıyor. Moody’s’in not indirimiyle birlikte Türkiye, iki kredi kuruluşu tarafından da ‘çöp’e atılmış oldu. Yatırımlarda belirleyici olan fonlar artık Türkiye’ye gelmeyecek Açıklanan gerekçeler şöyle: Yüksek boyutlu dış finansman ihtiyacına bağlı risklerdeki artış Daha önce destekleyici nitelikteki borçlanma temellerinde zayıflama. Özellikle bü Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, önceki gece Türkiye’nin kredi notunu Baa3 seviye sinden Ba1’e indirdi. Böylece Türkiye’nin notu, üç kredi de recelendirme kuruluşunun iki si tarafından yatırım yapılabilir seviyenin altına inmiş oldu. Pe ki bu ne anlama geliyor? Yatırım yapı labilir seviye nin altındaki not lar ‘çöp seviyesi (junk)’ olarak ad PELİN ÜNKER landırılıyor. Kredi derecelendirme kuruluşları nın yatırım dü zeyinde not vermesi bir ülkeye gelen yatırımları ve borçlanma yı olumlu yönde etkiliyor. Uzun vadeli uluslararası yatırım fon ları ve finansal fonlar, bir ülke ye yatırım yaparken “en az iki kredi derecelendirme kurulu şundan yatırım yapılabilir no 9.7 milyar dolar kaçabilir ABD’li yatırım bankası JP Morgan, Moody’s’in Türkiye’nin notunu düşürmesi durumunda, 7.2 miyar dolar Hazine tahvili, 1.5 milyar dolar şirket tahvilinin satış riski taşıyacağını belirtmişti. Yani Türkiye’den 9.7 milyar dolar çıkabilir. Yatırım bankası Barclays analistlerine göre ise Türkiye’den çıkan fon miktarı 3.2 milyar doları bulacak. ta sahip olma şartını” kriter olarak belirliyor. Türkiye, bu indirimle birlikte bu şartı artık yerine getiremiyor. Özetle Türkiye ‘süper lig’den düştü. İndirimle birlikte, tasarruf açığı olduğu için zaten dış finansman ihtiyacı yüksek olan Türkiye’nin, bu finansmanı elde etmesi zorlaşacak. Doğrudan yabancı yatırımlar da olumsuz etkilenecek. İstihdam artışı ve büyüme için gerekli olan yabancı yatırımcı girişi, yılın ilk yarısında 2.2 milyar dolara kadar geriledi. Büyüme yılın ikinci yarısında tahminlerin altın da olan yüzde 3.9 olarak açıklanırken, yüzde 4.5 olan yılsonu hedefinin tutmayacağı hükümet tarafından da teyit edildi. Haziran verilerine göre işsizlik yüzde 10.2 ile çift hanede kalmayı sürdürüyor. Cari açık da 28 milyar 931 milyon dolarla 28.6 milyon dolarlık hedefin üzerinde. Not indirimi, bu verilerin daha da kötüleşmesine neden olabilir. Türkiye’de tasarruf oranı ise yüzde 14’ler gibi düşük bir düzeyde bulunuyor. Bu oran ortalama olarak Avrupa’da yüzde 21 iken, dünya genelinde yüzde 25’i buluyor. Daha önce de Türkiye’yi yatırım yapılabilir seviyenin altında notlandıran Standard & Poor’s darbe girişimi sonrası Türkiye’nin notunu indirmişti. S&P, Türkiye’nin BB+ olan notunu BB’ye düşürürken görünümü negatif olarak belirlemişti. Bir tek Fitch kaldı Türkiye’nin notunu halen yatırım yapılabilir seviyede tutan Fitch ise darbe girişiminin ardından 19 Ağustos’ta yaptığı açıklamada Türkiye’nin notunu negatif izlemeye almıştı. Negatif izleme kararının ardından 612 ay içinde not değerlendiriliyor. Özetle ekonomik verilerin iyileşmesi için adım atılmazsa Fitch’ten de indirim gelebilir. Türkiye’nin not görünümünü ‘durağan’ olarak belirleyen Moody’s’in ise Türkiye’ye ilişkin 2016 takvimindeki bir sonraki potansiyel değerlendirme tarihi 2 Aralık. Piyasalar dalgalanacak ‘Siyasi belirsizlik arttı’ Kurumdan yapılan açıklamada, ülkenin dış finansman ihtiyaçlarına ilişkin risklerdeki artış ve özellikle büyüme ve kurumsal güçlülük gibi önceden kredi görünümünü destekleyen temellerde görülen bozulma nedeniyle notun ‘Baa3’ seviyesinden ‘Ba1’e indirildiği belirtildi. ‘Yabancıya bağımlılık’ İki senedir artan dış kırılganlıkların son zamanlarda yaşanan siyasi belirsizlikler ve oynak yatırımcı algısı nedeniyle arttığına dikkat çeken Moody’s, yabancı sermayeye bağımlı olması nedeniyle bu durumun Türkiye’nin kredi görünümünü olumsuz etkilediğini söyledi. yüme ve kurumsal zayıflama. Aslında Türkiye’nin dış finansman ihti yacının genelde yüksek olduğu hatırlanırsa, meselenin “risk” artışında düğümlendiği ortada. “Risk artışı nereden çıktı?” sorusunu, biz değilsek bile en azından ordusunu komşu ülkeye göndermiş bir iktidara mensup bakanların sormaması beklenir. Normal şartlar altında tabii... Gelelim ikinci gerekçedeki “kurumsal sağlamlıktaki zayıflama”ya. Bu yoğunlaştırılmış ifadenin arka planında, küresel fonların yatırım yaparken önemsediği temel ölçütler var. “Hukuki güvenlik” bunların başında geliyor. Yatırımcı ilişkilerindeki karşılığı basitçe şöyle: Başka bir ülkeye, paradan para kazanmaya giderken, başına deyim yerindeyse saksı düşmeyeceğini, beklemediğin kesintilerle, vergilerle, davalarla karşılaşmayacağını önceden biliyor olmak. Eskileri bir kenarda dursun, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın sadece son birkaç gün içinde yaptığı açıklamalara, “hukuki güvenlik” kapsamında bakalım: Merkez Bankası’nı kastederek “faiz indirimleri devam etmeli” sözü. OHAL devam edebilir. OHAL ile normal zamanlarda yapamayacağımız şeyleri yapabilme gücüne sahip olduk. Peki Moody’sin “kurumsal sağlamlıkta zayıflama” gerekçesini yazarken, bu açıklamaları hiç dikkate almadığını düşünebilir miyiz? Not indiriminin en somut etkileri Türk Lirası ‘Kurumsal erozyon’ Moody’s indirim kara Ya da başka türlü soralım: Bağımsızlığı için kanun çıkarılmış Merkez Bankası’nın Cumhurbaşkanı’ndan adeta faiz talimatı al varlıklar üzerinde olacak. rının bir diğer nedeninin dığı izlenimi doğuran bir ekonomi ortamına Kararın ardından 2.95’ten ise “Türkiye’nin kurum yabancı fonlar iç rahatlığıyla gider mi? 2.9670’e çıkan Türk sal gücünde yaşanan eroz Bir de portföy yatırımı değil de asıl üre Lirası’nın, dolar karşısında bir yon” olduğunu söyledi. 15 tim, istihdam ve kapasite artışı nedeniyle miktar daha baskı görmesi Temmuz’da yaşanan başarı en çok istenen doğrudan yatırıma bakalım. bekleniyor. Cuma piyasaların kapanması nedeniyle etki kısıtlı kaldı, asıl etki hafta başında piyasaların açılmasıyla görülecek. Dolar/TL’nin 3.00 seviyesinin üzerine, tahvil faizleri ve ülke risk primini gösteren CDS’lerin yükselmesi, hisse senetlerinin de bankalar öncülüğünde düşmesi bekleniyor. ABD’li yatırım şirketi Brown Brothers Harriman, not indiriminin sız darbe girişimi öncesinde de gözlemlendiğini söylediği bu durumun son günlerde arttığını, bunun da önümüzdeki yıllarda hem büyüme performansına, hem de gerekli yapısal reformların hayata geçirilmesine olumsuz yansıyacağını belirtti. Moody’s, görünümün durağan olmasını ise bir tarafta ekonomik dirençte görülen erozyon sebebiyle artan riskler ve artan cari açık risklerine rağmen pozitif bü Amacı darbecilerle mücadele etmek şeklinde açıklansa dahi, koca koca holdinglere kayyım atanması, kurumların kapatılması, mal varlıklarına bir gecede el konulması karşısında, Türkiye’de fabrika kurmayı düşünen x markasına, “Sana hiç dokunulmayacak, yine de gel” dediğinizde hemen ikna olacağını mı sanıyoruz? HHH Aslında bu sorulara neden evet cevabı verilemeyeceği üç gün önce yapılan bir sunumda da saklı. O sunumdaki bakış açısı, “içeride” önemsenmeyenin, dışarıda ne kadar önemli olduğunun ipucu niteliğinde. dolar/TL’yi 3.10 ile rekor yüme ve hükümetin güç Bakan Ağbal Kocaeli Sanayi Odası ey seviyeye çıkaracağını lü mali performansıyla açık lül ayı meclis toplantısına katılarak “Ekono tahmin ediyor. ladı. mik Görünüm ve Reform Gündemi” başlık lı bir sunum yaptı. HÜKÜMETİN YANITI ‘Tarafsız değil’ Binali Yıldırım Türk ekonomisi üç beş tane değerlendirme kuruluşunun raporlarına göre hizaya geçecek bir ekonomi değildir. Bu değerlendirmelerin açıkçası tarafsız olduğunu düşünmüyoruz. Bundan sonra atılacak adımlar önemliYkreaarftoaırrırmımn elkaatrkaçiısgşiıönyıarehpıızdlalaecnğadikşıreabcialirk 46 sayfa boyunca, Türkiye’nin gelişmekte olan ülkelerden pozitif yönde ayrıştığı, istihdamı en çok artıran ülke olduğu belirtiliyor. “Gerçekleştirdiğimiz Reformlar” başlığı altında da yatırımları teşvik, işgücü piyasası reformu, katma değer zincirinde yükselme ve tasarrufları artırma adımları anlatılmıyor. İşlem maliyetlerinin azaltıldığı, vergi istisnaları, süper teşvik sistemi, arge destekleri, tasarım faaliyetlerine desek, alım garantisi, hazine taşınmazının bedelsiz devri diye uzayan bir liste yer alıyor. Son sayfaya geldiğimizde “Gündemdeki ‘Reformlara devam’ Mehmet Şimşek Reyting kuruluşlarına vereceğimiz en iyi cevap yapısal reformları daha da hızlandırmak, mali disiplini korumaktır. Durmak yok, reformlara devam. Nomura analisti Timothy Ash, Türkiye’ye para akışının gerileyeceğini, bu nedenle TL’nin değer kaybedeceğini belirterek, “Bundan sonra önemli olan hükümetin not indirimine karşı nasıl tavır alacağı, ekonomik zayıflığı kabul edip tekrardan iki yatırım yapılabilir not almak 50 baz puanlık bir yükseliş yaşanabileceğini ifade etti. Büyüme tehlikede Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Şişman, küresel sermayenin karardan olumsuz etkileneceğini belirterek “Bu karar sonrası 2016’dan 2019’a ka seçimleri sonrası aralık ayında alacağı kararlara bağlı” diye konuştu. Yatırım kaçacak Ekonomist Mahfi Eğilmez, “Türkiye, Moody’s ve Fitch’in değerlendirmesinde yatırım eşiğinde yer aldığı için büyük emeklilik fonları Türk tahvilleri 64’ten 75. sıraya düşmesi.” Kredi maliyeti artacak Işık FX Başanalisti Gizmen Nalbantlı, yapılan indirimin Türkiye için oldukça zor bir sürecin başlangıcı olabileceğine dikkat çekerek “Türk varlıklarından 810 milyar dolar arası para çıkabilir. Tahvil çıkışının dışında Reformlar” başlığını görüyoruz. İlk sırada ne mi var? Demokrasi ve ada let. Buradaki dürüstlüğün hakkını teslim edelim. Demokrasi ve adaletin son sayfaya konuluşu kötü olsa da gelecek tasavvuru açısından hiç yoktan iyidir. Fakat eğer iş dünyasına yaptığınız bir sunumda, demokrasi ve adaleti, gündem maddesi olarak son sayfaya koyuyorsanız, gelecekteki “ekonomik görünüm”ün parlak olmasını bekleyemezsiniz. ‘Tedbirleri görmedi’ Nurettin Yatırımlar için en büyük Canikli engel olan faiz düşüşü hızlandı. Yatırımcılar için tarihimizin en büyük teşvik sistemi yürürlüğe girdi. Moody’s tedbirleri görmedi ya da görmek istemedi. için reform ajandası belirleyip belirlemeyeceği” dedi. Ash, Türkiye’den fonların çıkacağını ancak 10 milyar dolar gibi yüksek rakamlarda bir çıkış yaşan mayacağını, çünkü 15 Temmuz sonrasında çoğu kurumsal yatırımcının Türkiye’deki varlık dar Moody’s’in belirlediği yüzde 2.7’lik büyüme ortalaması da tehlikeye düşüyor. Nedeni reel kesim finansman ihtiyacı ve dış finansman sorularındaki artış beklentisi. En kötü senaryoya göre ABD’de faizlerin aralık sonrası artışın gerçekleşmesi durumunda Türkiye’den sermaye çıkışı daha da hızlanacak. ni alabilmişlerdi. Moody’s in bu kararından sonra bu fonlar ellerindeki Türk tahvillerini satarak buradan çıkacaklar ve daha kötüsü not artmadan bir daha buraya yatırım yapamayacaklar” dedi. Eğilmez, Türkiye’nin gelecek bir yıllık sürede 168 milyar dolarlık yenilenecek dış fi dış finansman maliyetlerinde de yükseliş göreceğiz. Geçtiğimiz hafta İş Bankası’nın yaptığı sendikasyon anlaşmasında not indirimi durumunda temel maliyetin 60 baz puana çıkarılması yer alıyordu. Kredi maliyetinin Euribor + 35 baz puan olduğu Hackerlar Moody’s’in sitesini çökertti Hackerler, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in in ‘Bozulma yok’ larını azalttığı Borsadan ve devlet tahvilinden nansman, 32 milyar dolarlık ca nu düşündüğümüz nı belirtti. Kredi hızla çekilen dış sermaye, büt ri açık olmak üzere yaklaşık de, not indirimi ternet sitesini hedef aldı. Aslan Nefer Nihat Moody’s’in iddiasının Zeybekci aksine özel sektör ve kamu kesiminin dış finansman koşullarında herhangi bir bozulma yaşanmıyor. Piyasa dostu uygulamalara devam edeceğiz. maliyetlerinde çedeki performansın düşmesiise Ash, ne bağlı olarak endişeye kapılacak. Hızlı sermaye çıkışı devlet tahvillerinden çıkışta da desteklendiğinde tahvil faizleri yüzde 10’lara yaklaşabilir. Kriz olasılığı ABD Merkez Timothy Ash Bankası’nın özellikle ABD 200 milyar dolarlık dış kaynağa ihtiyacı olduğunu vurguladı. Eğilmez’e göre Moody’s’in dikkat çektiği ‘kurumsal yapıdaki zayıflama’nın önemli bir göstergesi ise “Türkiye’nin Küresel Rekabet Endeksi’nde 45’ten 51’inci, kurumsal sağlamlıkta ekstra 25 baz puanlık bir maliyet anlamına geliyor” diye konuştu. Mehmet Şişman ler Tim, Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indiren Moody’s’in internet sitesini çökertti. Aslan Neferler Tim de Moody’s’in resmi web sitesi moodys.com’un servis sağlayıcısını etkisiz hale getirdiklerini duyurdu ve sitenin erişime kapalı görselini paylaştı. C MY B