Katalog

EKONOMİ Starbucks fırın işine giriyor Kahve zinciri, bazı lokasyonlarda dükkânlarında fırın açacak ve o şubelerde fırın ürünleri satacak. İtalyan fırın ve lokanta şirketi Princi ile ortaklıktan kaynaklanan proje önümüzdeki yıl hayata geçecek. Business Insider’ın haberine göre, 45 yıllık tarihinde ilk kez dükkânlarında fırına yer verecek olan Starbucks’ın Üst Yöneticisi (CEO) Howard Schultz, “New York ve Şanghay’daki mağazalarımızda önümüzdeki aylarda konuyla ilgili açıklama yapılacak” dedi. 8 ekonomi@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: YENER KARADENİZ Yerli tütüncülük bitti Pazartesi 18 Temmuz 2016 Yerli tütün üretimi bitme noktasına geldi. Üretici sayısı son 14 yılda yüzde 86.2 düştü. Tütün ürünleri imalatının yüzde 89.3’ü yabancıların kontrolüne geçti Geçmiş yıllarda Türkiye’de çiftçilerin önemli ge bedel asgari ücret seviyesinin çok altındadır. l TEKEL’in tütün pi çim kaynaklarından olan yasalarından çekilme tütün ekimi neredeyse si ve sigara fabrikala bitme noktasına geldi. Tütün Eksperleri Derne ŞEHRİBAN KIRAÇ rının satılması neticesinde piyasaya tümüy ği 2016 yılı tütün raporu le hâkim olan çokulus na göre 2015 ithalatta rekor yı lu şirketler kendi ürettikleri si lı olarak kayıtlara geçti. garaların pazar payını artırmak 2002 ürün yılında 405 bin için tamamen yerli tütünden 882 olan tütün üreticisi sayısı imal edilen sigaraları piyasaya 2015 ürün yılı itibarıyla yüzde yeterince sunmamaları sonu 86.2 azalarak 56 bine geriledi. cu; 2000’li yılların başında 36 4733 sayılı yasanın çıktı il 155 ilçede tütün üretimi yapı ğı günden bugüne aradan ge lırken şu an 21 ilimizin 92 ilçe çen 14 yılda Türkiye tütüncü sinde tütün üretimi var. lük sektörü adeta bir tasfiye sü l Trabzon, Giresun, Artvin, reci yaşadı. Tütün üretimi 2002 Sinop, Kocaeli, Sakarya, Düz ürün yılında 159 bin 521 ton ce, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, iken yüzde 61.1 azalarak 2015 Hakkâri, Malatya, Adana, Mar ürün yılında yaklaşık 62 bin to din ve Burdur illerinde tütün na indi. üretimi yapılmıyor. Bununla 21 ilde üretim var birlikte, Güney, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da çoğunlukla Tütün Eksperleri Derneği “sarmalık kıyılmış tütün” ola 2016 yılı ‘Tütün Raporu’nda şu rak tüketilmek üzere kayıt dışı tespitlere yer verildi: ticarete konu olan 1215 bin ton l Genç nesil tütün tarımının tütün üretimi olduğu tahmin zorluğu ve gelirinin azlığı ne ediliyor. Bu üretimin artması deniyle tütüncülükten uzaklaş nın 2010’da sigarada artan ver tı. Ege Bölgesi’nde tütün üreti gi artışlarından dolayı sarmalık cilerinin yaş ortalaması 45 yaş kıyılmış tütüne olan talep artı civarına yükseldi. Tütün üre şından kaynaklanıyor. ticilerinin kişi başına ortalama aylık geliri, 2014 yılı ürünü Destek yetersiz TAPDK kayıtlarına göre 1.042 l “Tütün Üretiminden Vazge TL’dir. Bu rakam, ortalama 4 çip Alternatif Ürün Yetiştiren kişilik bir aile için aylık 260.5 Üreticilerin Desteklenmesine TL’ye karşılık gelmekte olup bu Dair Bakanlar Kurulu Kararı” Hükümet adım atmalı Tütün Eksperleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Turan Gülümser, son yıllarda Yunanistan, İtalya ve Makedonya gibi ülkelerde tütün mamulü üreticisi firmalar ile bu ülkeler arasında alım garantisi içeren anlaşmalar yapıldığını belirterek, “Benzer antlaşmaların ülkemizde ya ve bu kararın uygulanmasına ilişkin tebliğler doğrultusunda 9 ilde (Adıyaman, Batman, Bitlis, Burdur, Diyarbakır, Hatay, Mardin, Muş ve Trabzon) tütün üretiminden vazgeçenlere alternatif ürün yetiştirmek üzere 3 yıl süreli tütüne alternatif ürün desteği için toplam 116 milyon TL kaynak ayrıldı. 2009, 2010 ve 2011 yıllarında sayılan illerde 3 yıl uygulanan proje kapsamında 105 bin 175 tütün üreticisinin faydalanması gerekir pılmaması halinde, sigara sek ken 39 bin 458 üretici istifade törü bu ülkelerde üretilen tü etmiş ve proje için ayrılan 116 tünlerin tamamını alacak ve geri kalan miktarı ülkemizden alma yoluna gidecek. Bunun için hükümetin adım atma milyon TL kaynağın ancak 18 milyon 884 bin TL’siyle destek ödemesi yapılabildi. sı gerekiyor. Aile ziraatinde anahtar ürünlerden olan tü tün üretiminin artmasıyla köyle Fiyat değişmedi l 2012 ürünü tütünlerin ülke genelinde ortalama alım fiya rin boşalması tı 11.58 TL/kg iken 2014 ürünü nın önüne ge tütünlerin ortalama alım fiya çilecek ve kır tı 12.00 TL/kg olarak gerçekleş sal alanlardan büyükşehirlere göç azalacak” diye konuştu. miş, böylece 19232002 yılları arasındaki üreticilerin istediği firmaya tütün satabildiği serbest piyasa ortamı yok edilerek yaprak tütün alanında oligop Gülümser son piyasa şartları oluştu. Ulusal politika şart Tütün Eksperleri Derneği’nin raporuna göre ülke topraklarında yetişen (yerli) tütünlerin sigaralarda kullanımı 2003’te yüzde 43 oranındayken, bu oran 2008’de TEKEL’in sigara biriminin özelleştirilmesinden sonra hızla azalarak 2015 yılı itibarıyla yüzde 13’e düştü. TÜİK 2013 verilerine göre, Türkiye’de tütün ürünleri imalatının yüzde 89.3 yabancıların kontrolüne geçti. Bir başka ifadeyle, ülkemizde yabancı kontrolünün en yüksek olduğu imalat sektörü tütün ürünleri sanayi oldu. Tütün Eksperleri Derneği yerli üretimde kötü gidişatın önüne geçmek için de şu önerilerde bulundu: 4 20022016 yılları arasında sektörümüzde yaşanan bu sıkıntılı sürecin sürdürülebilir olmadığını bu nedenle karar alıcıların Türkiye tütün sektörüne ilişkin yaklaşımlarını bir kez daha gözden geçirmeleri ve ulusal bir tütün politikasının ortaya konularak hayata geçirilmesi gerekiyor. 4 Açık artırma merkezleri hayata geçirilmeli. Piyasayı regüle edebilecek organizas yonun kurulması için yasal düzenleme yapılmalı. 4 4733 sayılı yasanın 6. maddesindeki hükümler esnetilmeli, yerli sanayicinin yerli tütünden sigara üretimine olanak sağlayacak şekilde yeniden düzenlenmeli. 4 Sarmalık kıyılmıştütündeki vergi oranı düşürülmeli. 4 Toplam sigara sektörünün yüzde 15’i civarında olduğu tahmin edilen kaçak sigara ile mücadele, etkin hale getirilmeli. 4 Tütün fonu, Türk tütününü koruyacak şekilde yeniden düzenlenmeli. Ekonomi dünyasında iki büyük kayıp birden Ekonomi dünyası iki büyük kayıpla sarsıldı. mını yitirdiği öğrenildi. Özaltın’ın cenazesi yarın Turizmci 77 yaşındaki Nu İstanbul’da toprağa verilecek. ri Özaltın, tedavi gördüğü İstanbul’da, Türkiye Bilişim Meyve yetiştiriyordu Sanayicileri Derneği (TÜBİ TÜBİSAD Yönetim Kurulu SAD) Yönetim Kurulu Üyesi Üyesi Mustafa Çağan ise Er Mustafa Çağan da Erciyes’te ciyes Dağ Koşusu esnasın yaşamını yitirdi. da geçirdiği rahatsızlık nede Gloria Holding Yöne ni ile hayatını kaybetti. Aynı tim Kurulu Başkanı Glo zamanda atlet de olan Çağan, ria Otelleri’nin de sahibi Özaltın’ın yaklaşık 5 aydır tedavi gördüğü ve bunun uzun bölümünü hastanede geçirdiği belirtildi. 3 çocuk babası Nuri Özaltın’ın solunum yetmezliği sonucu yaşa 25 kilometrelik koşuda 17 kilometre koştuktan sonra 2 bin 700 rakımlı Aksu Yaylası Sarıgöl civarında fenalaştı. Yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. 56 yaşındaki Çağan, Microsoft Türki ye Genel Müdür Yardımcılı ğı görevini iki yıl önce bıra karak Bursa Karacabey’de iyi tarım uygulamaları kapsamında meyve üreti mine başlamıştı. Kalp krizi sonucu haya tını kaybettiği değerlendi rilen Çağan’ın koşuya ka tılmak için gerekli olan sağ lık raporunun bulun duğu öğrenildi. Özaltın Çağan l Ekonomi Servisi Megan Sedan iç mekân genişliğiyle öne çıkıyor. Megane, Sedan ile dönüyor HAKAN AKARSU Renault, 4. nesil Clio, Clio Sport Tourer ve yeni Megane Sedan modellerinin üretimiyle yoluna devam edecek. Oyak Renault’nun Bursa’daki bantlarına 2009’un eylül ayında veda eden ve yerini Fluence’a bırakan Megane Sedan, Türkiye’de ekim ayından itibaren yollara çıkacak. Orta sınıfta yer alan Megane ailesinin, en yeni üyesi olan Megane Sedan geniş panoramik elektrikli cam tavanı özelliklerine sahip. Megane Sedan, genel ola rak arka tasarımıyla lüks sınıf izlenimi bırakacak niteliklere sahip. İç mekânı geniş tutulan, özellikle arka koltuklarda rahat bir oturma alanı sunan Megane Sedan, yine üst sınıf araçlarda bulunabilecek donanımlarla zenginleştirilmiş. Araçta “Eller Serbest” bagaj kapağı sisteminin yanı sıra 7 inçlik TFT renkli dijital ekran, 8.7 inçlik tablet bilgisayar görünümlü multimedya ekranı, RLINK 2, Multi Sense, Headup Display, “Eller Serbest Park” sistemi, Şerit Takip Sistemi gibi donanımlar bulunabilecek. Hyundai’nin hedefi gençler Hyundai Elantra, 1.6 litrelik Turbo GDI benzinli motoru ve “Sport” versiyonuyla genç kullanıcıları hedefliyor. Hyundai Elantra Spor, 200’den fazla beygir gücü ve 257 Nm maksimum tork üreten 1.6 litrelik benzinli Turbo GDI motora sahip. İsteğe bağlı olarak altı ileri manuel veya yedi ileri çift kavramalı şanzımanla seçilebilecek olan araç, Elantra unvanını da kazanmaya aday. Darbeyi fırsata dönüştürmek 12 Eylül darbesinde lise öğrencisiydim. Hayatı, dünyayı anlama sürecimiz; askeri cuntanın uyguladığı vahşet, toplumsal alanda bıraktığı tahribat ile iç içe geçti. Taşıdığı silaha, binlerce kişiyi yönlendirme gücüne, rütbesi sebebiyle sahip olduğu askeri varlığa yaslanarak; ülkede kimin yaşayıp kimin öleceğine, yaşamayı hak edenlerin ise nasıl yaşayacağına karar verme yetkisini kendinde gören; dahası bu cüretkârlığı ülke severlikle maskeleyen her oluşumu, sadece ürkütücü değil, tiksindirici de buluyorum. Dolayısıyla, AKP rejimiyle kol kola 10 yıl gayri resmi koalisyon ortağı olarak pek çok hukuksuzluğa ortak imza attıktan sonra tasfiyeye uğrayan Cemaat’in, TSK içindeki taraftarlarının kalkıştığı darbe girişimini de öyle. HHH Darbe girişimi, kalkışma, isyan, başkaldırı... 15 Temmuz gecesini tanımlarken gerçekleşme biçimi ve sonuçlarına bakarak değişik kavramlar kullanılıyor. İsimlendirme önemsiz değilse bile, derdi, gerçekten demokrasi kültürü, hukuk devleti olanların kaygısını derinleştiren konu başka. Küresel sermayenin savaş ve işgal zamanlarında utanmazca kullandığı “krizi fırsata çevirme”ye benzer bir durumla karşı karşıyayız. AKP rejimi, darbe girişimini siyasi zeminde, gücü tahkim edecek fırsatlar penceresine dönüştürmeye kararlı. Yüzlerce kişinin öldüğü 15 Temmuz’u bayram ilan ederek, bir yandan acıklı yüz ifadeleriyle cenaze törenlerine koşarken diğer yandan “kutlamaları” bir haftaya uzatacak pespayelikte bir tutum sergileyerek üstelik. Fırsatın bir diğer boyutu, camilerdeki senkronize salaezan yayını eşliğindeki sokak hareketinde. Erdoğan’ın çağrısıyla sokağa dökülen “millet” içinde eli silahlı, kayışlı, hilafet bayraklı, her an lince kalkışacak potansiyeldeki kişilerin çokluğu, demokrasiyi savunma filan değil, bilakis tersini söylüyor bize: İktidar uygulamalarını demokratik yollarla eleştirip protesto edecek her kesime karşı bir “bastırma” aracı olarak kullanılacağı. Bu yanıyla o grupların yaydığı korku verici hava, darbe girişimcilerinden daha az tiksindirici değil. HHH 15 Temmuz gecesi bombalanan TBMM, darbe karşıtı ortak bir bildiri üzerinde uzlaşarak, beklentilere uygun bir tutum sergiledi. Şimdi sıra, bu bildirinin içini doldurmakta. “Şiddet unsurlarına izin verilmemesi” konusunda da uzlaşan partiler, işlediği suçu boynuna astığı Türk bayrağıyla örten linççilerin takip edilip edilmediğini, darbe girişiminde yer alan komutanların ifadesini alırken, çocukları üzerinden tecavüz tehdidinde bulunan polisleri, o sorgu sırasındaki duvarda görünen büyük kan izlerini, tekbir getirerek işlenen cinayetleri, herhalde savundukları Meclis’in çatısı altında sorgularlar. Keza soruşturma ve yargılamaları özel usullere tabi olan hâkim ve savcıların, nasıl olup da derdest edildiklerini, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın, “temizliği süreceğini” haber verip, eğer yargımız bağımsızsa, daha şu kadar kişinin gözaltına alınacağını nasıl biliyor olduğunu da merak edecektir Yüce Yasama’nın üyeleri. Ortak metnin TBMM’ye yüklediği sorumluluklar, asıl şimdi başlıyor. Sorumlulukların başında da darbeyi fırsata dönüştürme pragmatizmini sorgulamak geliyor. Darbe girişimi iptalleri Darbe girişiminin ardından yaşanan gelişmeler ekonomide yapılması planlanan birçok toplantı ve etkinliğin ertelenmesine ya da iptal edilmesine yol açtı. O taplantılardan bazıları şöyle: 4 İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından her yıl gerçekleştirilen “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2015” araştırmasının yazılı olarak açıklanması, daha önce duyurulan 18 Temmuz 2016 Pazartesi günü yerine ileri bir tarihe ertelendi. 4 EuroSoil İstanbul Organizasyon Komitesi, bugün başlaması planlanan Avrupa Toprak Bilimleri Kongresi’nin (EuroSoil), yaşanan son olaylar nedeniyle ertelendiğini açıkladı. 4 Le Cordon Bleu tarafından bugün Esma Sultan Yalısı’nda düzenlenmesi planlanan Çay Saati Sohbetleri’nin ikincisi, ülkemizde yaşanan olaylar nedeniyle ileri bir tarihe ertelendi. 4 Türkiye’de akıllı telefon üretimi için işbirliği imzası atılacak olan Çinli ZTE ve Atmaca Elektronik toplantısı da iptal edildi. C MY B