Katalog

Çarşamba 17 Şubat 2016 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY İşçiye yüzde 1 zam şoku Hükümet asgari ücrete yaptığı zammı gerekçe göstererek taşerona sıfır zam önerdi. Sözleşme hakeme gitti. İşçi, hakemden çıkan yüzde 1 zamla ikinci şoku yaşadı ükümet, asgari ücrete yaptığı 300 liralık zammı gerekçe göstererek sendikalara üye olup toplusözleşme masasına oturan yaklaşık 40 bin taşeron işçiye sıfır zam önerdi. Anlaşmazlık üzerine sözleşmeler hakeme gitti. İşçiler yüksek haMUSTAFA kem kurulunÇAKIR dan çıkan sözleşmelerle ikinci şoku yaşadı. Hakem yüzde 1 zam verdi. Bu ücretlere net 15 lira zam anlamına geliyor. Sendikalı taşeron işçilerin cezalandırıldıklarına dikkat çeken Türkİş, “Hakem kurulundaki 2 üyemizi çekeriz” resti çekti. Taşeron işçilere sendika yolunun açılmasının ardından belediyelerde, özel güvenliklerde çalışan taşeron işçiler ekonomi 9 H sendikalarda örgütlendiler. Birçok sendika da toplusözleşme için yetki alarak, ya Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası (Kamuİş) ya da Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (TÜHİS) ile masaya oturdu. Ancak bu görüşmelerin hiçbirisinde anlaşma sağlanamadı. Hükümet sıfır zam önerdi. Bunun üzerine sözleşmeler yüksek hakem kuruluna taşındı. İşçiler umutla beklerken ikinci şoku yaşadı. Yargıtay’dan bir daire başkanının başkanlığında, hükümetin seçtiği 1 üye, YÖK’ün üniversitelerin iş ve sosyal güvenlik hukuku anabilim dalı öğretim üyeleri arasından seçtiği bir üye, Çalışma Genel Müdürü, Türkİş’ten 2 üye ve işverenleri temsilen 2 üye olmak üzere toplam 8 üyeden oluşan hakem kurulu, işçilere 2016 için sade ce yüzde 1 zam verdi. Hatta TÜHİS temsilcisi yüzde 1 zamma da itiraz ederek, muhalefet şerhi yazdı. Türkİş’ten rest İkramiyelerin miktarı da düştü Güvenlikİş Sendikası Başkanı Ömer Çağırıcı, Türkiye’de 280 bin özel güvenlik bulunduğunu, bunlardan 180 bininin kamuda olduğunu söyledi. Sendikalarını 2011’de kurduklarını ve şu an 24 bin üyeleri olduğunu belirten Çağırıcı, “7 kamu kuruluşuyla toplusözleşme yaptık. Kamuİş de, TÜHİS de hiçbir hak vermiyor. Zam vermiyorlar” dedi. Çağırıcı, “2015’te günlük 45 lira zam (yüzde 23’e denk geliyor), 20 gün üzerinden de ikramiye vardı. Şimdi 2016’nın tamamı için yüzde 1 zam veriyorlar. Bu 1500 lira alan bir işçi için 15 lira zam demek. Ayrıca ikramiyeleri de 10 güne düşürüyorlar” dedi. Yüksek hakem kurulunun Türkİş’e bağlı Güvenlikİş Sendikası ile Kamuİş arasındaki toplusözleşmede verdiği karara muhalefet şerhi yazan TÜHİS temsilcisi, asgari ücretin yüksek oranda artırılmasına karşın ücretlere ayrıca zam yapılmasının, çocuk yardımı, ikramiyenin toplu iş sözleşmesine konulmasının genel ekonomik dengeleri olumsuz etkileyebileceğini ve işverene ciddi bir mali külfet getireceğini savundu. Yüksek hakem kurulundan çıkan kararlara tepki gösteren Türkİş Başkanı Ergün Atalay yüzde 1 zammın ırma i çalışt . ç iş n e o aşer ektöründ e’de t s Türkiy fazla sağlık en kabul edilemeyeceğine dikkat çekti. Atalay, “Eğer anlaşma sağlayamazsak yüksek hakem kurulundaki 2 arkadaşımızı geri çekeceğim” dedi. l ANKARA İran Borsası yılbaşından bu yana yüzde 22 yükseldi. İran’da çifte mutluluk Y Dört petrol devinden üretimi dondurma kararı Suudi Arabistan, Rusya, Katar ve Venezüella petrol üretimini, diğer üreticilerin de kabul etmesi halinde ocak ayı seviyesinde dondurma kararı aldı atar’ın başkenti Doha’da toplanan dört büyük petrol ihracatçısı Rusya, Suudi Arabistan, Venezüella ve Katar diğer büyük üreticilerin de karara uyum sağlaması halinde petrol üretimlerini 11 Ocak seviyesinde dondurma kararı aldı. Kararın ardından petrolün varil fiyatı 30 dolardan 33 dolara yükseldi, ardından primlerin bir kısmını geri verdi. Anlaşma haberini duyuran Katar Petrol Bakanı Muhammed bin Saleh Sada, atılan bu adımın petrol piyasasına istikrar getireceğini belirtti. Anlaşmayı Katar Enerji Bakanlığı gözlemleyecek. Suudi Arabistan’ın Petrol Bakanı Ali alNaimi ise ülkenin müşterilerin taleplerini karşılamayı sürdürmek istediğini ve arzı ocak seviyesinde dondurmanın yeterli olacağını söyledi. Suudi Arabistan, Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu (OPEC) dışındaki büyük üreticilerin işbirliği olmadan üretim kısıntısına gitmeye yanaşmıyordu. Rusya, düşen petrol fiyatlarının ülkede tetiklediği krizi bu şekilde hafifletmeyi planlarken Azerbaycan Petrol Bakan Yardımcısı Natiq Abbasov, ülkenin petrol üretimini dondurma planları olmadığını söyledi. İran Petrol Bakanı Zanganeh de Tahran’ın petrolde piyasa payından vazgeçmeyeceğini açıkladı. l Ekonomi Servisi ıllar sonra ilk petrolünü satan ülkenin borsası da yüzde 22 arttı. İran ham petrolü üç yılı aşkın bir zamandır ilk kez Avrupa pazarında. İran Milli Petrol Şirketi Genel Müdürü Rukneddin Cevadi, Fransız Total firmasının İran’dan 2 milyon varil petrol satın aldığını duyurdu. Marketwatc’ta yer alan habere göre, Rukneddin Cevadi, kiralık 3 tankerin İran’dan 4 milyon varil ham petrolü Fransa, Rusya ve İspanya’nın üç şirketi için dolum yapacağını belirtti. Kiralık tankerler Fransız enerji devi Total’e 2 milyon varil, İspanyol Compañía Española de Petróleos (Cepsa) ile Litasco’ya ise 1’er milyon varil ham petrolü taşıyacak. Öte yandan, dünya piyasaları adeta 2008 krizini andıran bir yıl yaşarken İran borsasında yükseliş durmak bilmiyor. İran’a yaptırımların kaldırıldığı ocaktan bu yana Tahran borsası yüzde 22 oranında yükselirken yılbaşından bu yanaki değer kazancı yüzde 25,6 seviyesine ulaştı. Ortadoğu’nun beş büyük borsası arasında yer alan Tahran borsasında 300 şirket bulunuyor, toplam piyasa değeri 100 milyar dolar civarında. l Ekonomi Servisi K ari işlemler açığı konusu Türkiye ekonomisinin gündem maddelerinin belki de en önemlisi. 2015 yılında Türkiye’nin toplam cari işlemler açığı 32.2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu oran milli gelirimizin yüzde 4.5’ine denk geliyor ve 2010’dan bu yana da en düşük düzeyine gerilemiş durumda. Cari açık, uluslararası güvenilirlik açısından finans sermayesi ve derecelendirme kuruluşlarınca bir “kırılganlık göstergesi” olarak yorumlanmakta. Dolayısıyla, cari açığın bu şekilde gerilemesi Türkiye açısından “olumlu” bir edinim olarak değerlendirilmekte. Finans sermayesi, kuşkusuz, Türkiye’nin mali piyasalarında yapılan finansal yatırımların önce güvenilirğine (kırılgan olup olmadığına), sonra da kazanacağı getiriye (kabaca faiz gelirine) bakıyor. Peki, ulusal ekonominin reel gerçekleri açısından durum nasıl? hhh Öncelikle cari işlemler açığının reel ekonomi açısından taşıdığı anlamı anımsayalım. Cari açığın nihai kaynaklarına bakarsak, ulusal ekonomide tüketim harcamalarının yüksek, tasarrufların da düşük olması durumunu gözlemekteyiz. Tasarrufların düşük düzeyde kalması, yatırım harcamaları için gerekli kaynağın da yeterli olamayacağı anlamına geliyor. Dolayısıyla, yatırım harcamaları ile tasarruflar arasındaki farkın dışarıdan tasarruflarla, yani cari işlemler açığı ile kapatılması gerekiyor. O halde; cari açık eşittir yatırım tasarruf açığı. Bu tanımlar ışığında Türkiye’de cari işlemler açığı ile ilgili ekonomik büyüklüklerin 2003 sonrası seyrine bakalım. Aşağıdaki tabloda 2003 sonrası dönem, küresel krizin patlak verdiği 2009 öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılmış durumda. 20032008 arası, dünya ekonomisinde olağandışı boyutlarda likit döviz bolluğunun söz konusu olduğu ve sıcak para akımlarına dayalı kaynakların cari işlemler açıklarını kolayca finanse ettiği; deyim yerindeyse, bir mirasyedi dönemi olarak biliniyor. 2009 krizinin öncülleri bu dönemde dolar bazında dış borçlanma ve tüketim çılgınlığı ile döşenmiş. Söz konusu dönemde sabit sermaye yatırımlarının artış hızı yüzde 11.2 olurken milli gelirin büyüme hızı da yüzde 5.8 olarak gerçekleşmiş. Konunun tabii bir de dış kaynak boyutu var. Milli gelire oran olarak ortalama yüzde 4.6’ya ulaşan cari işlemler açıklarını finanse edebilmek için Türkiye dış borçlarını toplam 151.4 milyar dolar arttırmış. Konumuz cari açık C Büyümeye darbe vurdu Petrol fiyatlarında son bir yılda görülen yüzde 40’lık düşüş, petrol zengini ülkelerde büyümeyi olumsuz etkiledi. Petrol fiyatları son üç günde ise yüzde 16 arttı. Görüşmelerin arzda kısıntı konusunda bir karar almadan sonlanmasının ardından petrol kazancının bir kısmını geri verdi. Avrupa hisse senetleri düştü. Almanya’da Bankhaus Lampe stratejisti Ralf Zimmermann, “Piyasaların üretimi dondurmadan daha fazlasına ihtiyacı var, üretimin düşürülmesi gerek. İnsanlar, daha fazla güven için merkez bankaları ya da OPEC olsun, politika yapıcılara bakıyor. Zira her şey küresel büyümeyi etkilemeye doğru evriliyor” dedi. İki ülke uymadı TeknoSA yine zarar açıkladı eknoSA dördüncü çeyrekte 3 milyon TL’lik zarar beklentisinin oldukça üzerinde 73 milyon TL zarar açıkladı. TeknoSA’nın 2015 net dönem zararı son çeyrekteki yüksek zarar rakamıyla birlikte 94.6 milyon TL’ye ulaştı. Şirketin net satışları yüzde 13’lük artışla 965 milyon TL seviyesinde gerçekleşti. TeknoSA, 2016 için konsolide gelir hedefini 3.3 milyar TL seviyesinde öngörüyor. Şirketten yapılan açıklamada, “2016’da, mağazacılık satışlarında yüzde 10, teknosa. com satışlarında yüzde 45 artış bekleniyor. KlikSA küçültülerek TeknoSA çatısı altında outlet kanalı olarak sürdürülecek. 2016 için konsolide gelir hedefi 3.3 milyar TL. 2016 yatırım hedefi ise 3540 milyon TL aralığında belirlendi” denildi. l Ekonomi Servisi T Döviz borcuyla 410 milyon TL çakıldı ürk Hava Yolları (THY), 2015’i 410 milyon lira zararla kapattı. Uzmanlara göre şirketin söz konusu zararında dövize endeksli borçları etkili oldu. THY, Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) sunduğu 2015’e ait geçici vergi beyannamesini Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) bildirdi. THY’nin açıkladığı geçici vergi beyannamesinde yer alan 2015 yılına ait bazı gös ürkiye’nin başlıca otoT motiv ihracat pazarı Avrupa’da otomobil satışla Oto satışı arttı, VW pazar kaybetti ğu tüm markaların satışları ise Audi’nin satışları yüzde 14 artırmasının desteğiyle yüzde 1 yükseldi. Sadece AB pazarına bakıldığında, satışlar Ocak’ta yüzde 6.2 artışla 1.06 milyon adede yükseldi. İtalya ve İspanya otomobil pazarı sırasıyla yüzde 17.4 ve yüzde 12.1 büyürken, en büyük pazarlar olan Fransa ve Almanya’da büyüme yüzde 10’un altında kaldı. Ocakta, geçen yıla göre toplam 1 milyon 93 bin 565 adet seviyesinde pazara ulaşılırken Türkiye, yüzde 4.7 azalış ile Avrupa otomobil satışları sıralamasında 11. oldu. l Ekonomi Servisi T KlikSa küçülecek tergeleri şöyle: Brüt satışlar 27.5 milyar TL. Yurtdışı satışlar 23.8 milyar TL. Faaliyet giderleri 3.7 milyar TL. Diğer faaliyetlerden olan gelir 1.63 milyar TL. Diğer faaliyetlerden olan gider 16.8 milyar TL. Finansman gideri 0.8 milyar TL (yaklaşık 800 milyon TL). Olağan zarar 0.6 milyar TL (yaklaşık 600 milyon TL). Dönem zararı 0.4 milyar TL (yaklaşık 400 milyon TL). l Ekonomi Servisi rı yılın ilk ayında geçen yıla göre yüzde 6.3 artarak 1.09 milyon adede yükselirken pazardaki büyüme 29’uncu ayına girdi. Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği’nin (ACEA) AB ve EFTA üyesi 30 ülkeden derlediği verilere göre dizel skandalının ardından Volkswagen marka araçların satışları ise yüzde 5 düştü. Volkswagen’in rakipleri Ford ve Opel/Vauxhall satışlarını sırasıyla yüzde 11.4 ve yüzde 12.4 artırdı. Volkswagen’in sahip oldu 2009 sonrasının küresel kriz ve izleyen büyük durgunluk koşullarında Türkiye milli gelirine oran olarak cari işlemler açıklarını ortalama yüzde 6.2 oranına yükseltmiş durumda. Altı yıllık bu ikinci alt dönemde dış borç stoku 133.5 milyar dolar daha yükselmiş. Ancak bu dönemde yatırım harcamalarının temposunun kırıldığı ve yılda sadece yüzde 3.8’lik bir artış elde edilebildiği gözüküyor. Milli gelirin büyüme hızı ortalaması da yüzde 3.6’ya gerilemiş konumda. Dolayısıyla, 20032008 arasında toplam 150 milyar dolar cari işlemler açığı sergileyen Türkiye (tablonun ilk sütunu), 2009 sonrasında birikimli olarak neredeyse iki misli cari işlemler açığı verir iken gerek yatırımların, gerekse de milli gelirin büyüme hızında ciddi kayıplar yaşamış. Aradaki fark nerede dersiniz? (AVM’ler, “outletler”, “burada mutluyum. opimium”lar, “residence”ler...). Son olarak 2015’in görünümüne bakalım. 2015’te cari işlemler açığı toplam 32.2 milyar dolar, yani milli gelirin yüzde 4.5’i. Bu rakamlara denk düşen sabit sermaye yatırım harcamaları performansı yüzde negatif 0.5! Milli gelirin büyüme hızı, tüketim talebinin uyarılmasıyla yüzde 4’te korunabilmiş. Dış borçlar ilk dokuz ayda 3.5 milyar dolar daha yüksek. Yurtdışından sıcak para akımları ve dış borçlanmayla finanse edilen cari işlemler açığı sayesinde, tüketim ve inşaat çılgınlığı ile yürütülen bu hormonlu büyüme modelinin çarpıklığı, finans sermayesinin stratejik hesaplarının bir unsuru değil, kuşkusuz. Ama ulusal ekonominin reel gerçeklerini önemseyen bizleri son derece kaygılandırıyor... Benzine 8 kuruş zam Benzine 8 kuruş zam yapıldı. Zamlı tarife dün gece yarısından itibaren devreye girdi. Zam sonrası benzinin litresi İstanbul’da 4.03 liradan 4.11 liraya, Ankara’da 4.07 liradan 4.15 liraya, İzmir’de ise 4.05 liradan 4.13 liraya yükseldi. Dağıtım firmalarının belirlediği fiyatlar, rekabet ve serbesti nedeniyle şirketler ve kentlere göre küçük çaplı değişiklik gösterebiliyor. l Ekonomi Servisi C M Y B