Katalog

Salı 5 Ocak 2016 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Hedefler yerle bir eni yıla girilmesiyle beraber 2015’e ait makro ekonomik büyüklükler de netlik kazanmaya başladı. Dün açıklanan ihracat ve enflasyon rakamlarına göre hedefler tutturulamazken, önceki yıla göre de başarısız olundu. Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aralık ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubu öncülüğünde düşüş beklentilerine karşılık artış gösterirken, yılsonu enflasyonu hem hükümet hem de Merkez Bankası’nın yılsonu tahmininin üzerinde yüzde 8.81 olarak gerçekleşti. 20152017’yi kapsayan Orta Vadeli Plan’da (OVP) 2015 sonu için yüzde 6.3 olarak beklenen TÜFE tahmini Ekim 2015’te açıklanan 20162018 OVP’de revize edilerek yüzde 7.6’ya indirilmişti. Ancak bu revize de hedeflerin tutmasını sağlayamadı. Geçen yıl için OVP’de önce 173 milyar dolar olarak hedeflenen daha sonra da 143 milyar dolara revize edilen ihracat da 143.7 milyar dolar ile 2014’ün altında geldi. Türkiye’nin ihracatı 2014’te 157 milyar 622 milyon dolardı. Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin 2015 hedefi 160 milyar dolardı. Diğer yandan Merkez Bankası’nın (TCMB) resmi enflasyon hedefi yüzde 5 idi. Ancak banka 2015 içinde yaptığı son değerlendirmede yılsonunda enflasyonun yüzde 8.53 düzeyinde çıkmasını beklediğini açıklamıştı. Yani Merkez ne hedefi, ne de yılın bitmesine 15 gün kalan yaptığı enflasyon tahminini tutturabildi. ekonomi 7 Ne ihracat ne de enflasyonda 2015 hedefi tutturulabildi. Revizeler de ekonomiyi kurtarmaya yetmedi. Enflasyon yıllık yüzde 8.81’e çıkarak tavan yaptı, ihracat 2014’ün gerisinde kaldı Y Revize üstüne revize TCMB, bu yıl da geçen yıllarda olduğu gibi açık mektupta enflasyon hedefinden sapmanın nedenleri ve enflasyonun tekrar hedefe ulaşması için alınan tedbirleri açıklayacak. Merkez Bankası Kanunu’nun 42’nci maddesi uyarınca, enflasyonun hedeften belirgin şekilde sapması durumunda TCM’nin, sapmanın nedenlerini ve alınması gereken önlemleri hükümete yazılı bildirmesi ve kamuoyuna açıklaması gerekiyor. Merkez, yıllardır hedefleri tutturamıyor. 2011’de de yüzde 5.5’lik hedefe karşın yılsonu enflasyonu yüzde 10.4 düzeyinde olmuştu. 2012’de hedef yüzde 5, enflasyon yüzde 6.16 oldu. 2013 ve 2014’te de yüzde 5’lik hedef kondu, ama yılsonu gerçekleşmeleri sırasıyla yüzde 7.4 ve 8.17’ye ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı verilere göre, aralık ayında TÜFE yüzde 0.21 artarken, üretici fiyatları aylık yüzde 0.33 geriledi, yıllık bazda yüzde 5.71 arttı. TÜFE’de yıllık bazda en fazla artış yüzde 13.23 ile lokanta ve oteller grubunda gerçekleşirken, eğlence ve kültür yüzde 11.56, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 11, ev eşyası yüzde 10.95, gıda ve alkolsüz içecekler yüzde 10.87 ile artışın yüksek olduğu diğer ana harcama grupları oldu. Öte yandan başta sigara ve alkollü içecekler ile elektrik olmak üzere çeşitli kalemlerde yapılan zamların 2016’da enflasyona 0.51 puan civarında etki yapacak. l Ekonomi Servisi Başçı’dan mektup YILLIK ENFLASYON YÜZDE 9’A YAKLAŞTI Irkmezhep enerji savaşları Daha da artacak Memurun aylık kaybı 43 lira olacak H ükümet ile MemurSen arasında ağustosta imzalanan toplusözleşme nedeniyle memurlar ve emekliler aylık ortalama 43 lira, yıllık da 500 lira kayba uğradı. Memur ve emeklilerin yılın ikinci yarısında alacakları enflasyon farkı da belli oldu. Memur ve emekliler 0.85 ya da 0.91 oranında enflasyon farkı alacak. Türkiye KamuSen’e göre, yüzde 0.91’lik farkı en düşük dereceli memu ra 18, şoföre 20, üniversite mezunu memura 22, hemşire, ebe, sağlık memuruna 23, müezzin, kayyım, imamlara 24, öğretmene 25 ve pratisyen hekime 37 lira artış getirecek. l MUSTAFA ÇAKIR İhracat yüzde 9 düştü Kurtulmuş ‘Merkez bağımsız ama.. aşbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş, Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı’nın başkanlığındaki bir heyetin Bakanlar Kurulu’na sunum yaptığını belirterek Bakanlar Kurulu üyelerinin de hem enflasyon hem de para politikasıyla ilgili görüşlerini dile getirdiklerini söyledi. Merkez Bankası yetkililerinin bunları not ettiğini söyleyen Kurtulmuş, “Bildiğiniz gibi Merkez Bankası, araçsal anlamda bağımsız bir kuruluştur. Ancak Merkez Bankası’nın hükümetin ortaya koymuş olduğu genel perspektiften tamamen bağımsız hareket etmesi düşünülemez. Ortada siyasi perspektif vardır” dedi. Kurtulmuş, “Türkiye, şimdiye kadar daha çok makro istikrarı sağlayacak politikalar üzerine odaklanmış Merkez Bankası politikası uyguluyordu. Şimdi ise nitelikli büyümeyi esas alan bir hükümet programı söz konusudur. Hükümetin ortaya koyduğu reform planı ortadadır. Buna göre, Merkez Bankası da kendi görüşlerini anlatma ve kontrol etme imkânını buldu” diye konuştu. Parite, emtia fiyatları ve jeopolitik riskler nedeniyle 2015’in tamamında ihracat yüzde 8.7 kayıpla 143 milyar dolarda kaldı B hracat hedefi yerle bir oldu. 2015 için önce 173 milyar dolar olarak hedeflenen daha sonra da 160 milyar dolara revize edilen ihracat 143.7 milyar dolara indi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 2015 Aralık ayı ve son 12 aylık ihracat verilerini açıkladı. Verilerine göre aralık ihracatı 2014’ün aynı dönemine göre yüzde 12 düşüşle 11.5 milyar dolara geriledi. Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş, Avro/dolar paritesindeki gerileme, emtia fiyatlarındaki düşüş ve jeopolitik gelişmelerin ihracatı 2015’te 30 milyar dolar civarında negatif etkilediğini belirterek, 2016’da ise 150 milyar dolar ihracat hedefinde ısrar edeceklerini savundu. Çin hisseleri en kötü yılbaşı düşüşünü yaşadı. CSI 300 endeksinin yüzde 7 çökmesi ile işlemler durduruldu. İ Piyasalar yıla Çin gerginliği ile başladı iyasalar yeni yıla Çin’deki ekonomik durgunluğun derinleştiğine yönelik sinyaller ve Ortadoğu’daki siyasi gerginliğin yeni bir boyut kazanması ile oldukça gergin başladı. Çin’de resmi PMI verilerinin 5. ayda da düşüşe işaret etmesi Asya piyasalarında satış dalgası yarattı. Çin hisseleri en kötü yılbaşı düşüşünü yaşadı. Çin’in CSI 300 endeksinin yüzde 7 çökmesi ile işlemler durduruldu. Japon hisseleri de Çin’deki satış dalgasından etkilendi ve yüzde 3 düştü. Altının ons fiyatı güvenli liman alımlarıyla yüzde 1.7 civarı arttı. Suudi Arabistanİran ara P Üzerine düşeni yapacak Kurtulmuş, Merkez Bankası söz konusu olduğunda akıllara faiz meselesinin geldiğine dikkati çekerek, “Hayır değil. Merkez birçok alanda onlarca uygulaması var. Bunları bir bütün olarak görmek lazım. Ekonomi yönetimindeki yeni faz değişikliğine bağlı olarak, yani sadece makro istikrarı esas alan ekonomi yönetiminde, nitelikli büyümeyi esas alan anlayışa dönüşte tabii ki Merkez de üzerine düşeni yapacaktır” ifadelerini kullandı. sındaki Şii bir din adamının idam edilmesinden kaynaklanan gerilim altın ve petrol fiyatları üzerinde etki yaratırken, jeopolitik risk algısını artırdı. ABD petrolü yüzde 2, Brent petrol yüzde 3 civarında yükseldi. Piyasalardaki bu gerilim Türk Lirası’nı da etkiledi. Yılın son işlem gününde 2.91 seviyesinin altına gerileyen dolar kuru yılın ilk işlem gününde enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından 2.96’nın üzerini gördü. BIST 100 endeksi ise yılın ilk işlem gününe yüzde 1.46 düşüşle 70 bin 677 puandan başladı. Endekste bu başlangıcın ardından günlük kayıplar hızlı bir şekilde yüz de 2’yi aştı. Borsa günü yüzde 1.69 düşüşle tamamladı. Çin piyasalarında endişelerin yeniden görülmesiyle Avrupa hisseleri de satış yedi. Yılın ilk işlem gününde gösterge endeks Stoxx Europe 600 yüzde 2 gerileme gösterdi. Endeksteki gerilemeye otomotiv ve madencilik şirketleri öncülük etti. Almanya borsası yüzde 4, İngiltere ve Fransa yüzde 2 civarında geriledi. Satış dalgası Avrupa’daki hisselerin dördüncü yılı da yükselişle kapatmasının ardından geldi. Stoxx Europe 600, yüzde 6.8 yükselerek küresel hisse senetleri ve S&P 500 endeksini geride bırakmıştı. l Ekonomi Servisi Rus savaş uçağının 24 Kasım’da Türk F16’ları tarafından düşürülmesinin ardından iki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler de zayıflıyor. 2015’te ihracatın en çok düştüğü ülkeler de Rusya ve Irak oldu. Türkiye’nin Rusya’ya yaptığı ihracat son bir yılda yüzde 39 düşerek 3.6 milyar dolara düştü. Irak’a ihracat ise yüzde 22 azalışla 8.3 milyar dolara geriledi. Aralıkta en fazla ihracata imza atan sektörler sırasıyla 1.85 milyar dolarla otomotiv, 1.393 milyar dolarla hazırgiyim ve konfeksiyon ile 1.27 milyar dolarla kimyevi maddeler oldu. Ülke gruplarına göre ihracatta ilk sırayı yüzde 46 pay ve 5 milyar 349 milyon dolar ile Avrupa Birliği, ikinci sırayı da yüzde 19 pay ve 2 milyar 132 milyon dolar ile Yakın ve Ortadoğu ülkeleri aldı. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, yapısal sorunlarını çözemeyen milletlerin düşüşe geçtiğini söyledi. l Ekonomi Servisi Rusya’da çöküş iyorlar ki İran’ın Rusya ile işbirliği yaparak Ortadoğu’da güç alanlarını genişletmesi Suudi Araistan yönetimini zora soktu. Sünni mezhebi üzerinden bölgede kurulmuş egemenlik alanlarındaki kayıplarını kapatmaya yönelik ABD onaylı ya da destekli, baştan Sünni ittifakı algısı yaratan ortak ordu kurma girişiminin işe yarayıp yaramayacağı sorgulanırken, 2 Ocak günü Şii lider Nemr Bakır el Nemr’ın idam infazı ile bölgede çok şiddetli sonuçları olabilecek yeni bir SünniŞii çatışmasının ateşini yaktı. Öfkeli Şiileri sokaklara döken sert protestolarının ardından Suudi Arabistan, İran’la ilişkileri kesme kararı aldı. Ortadoğu enerji pastasının paylaşımında emperyal ülkeler ağırlığında kurulmaya çalışılan zorlu denge hesaplarının sil baştan kırıldığı bir noktaya mı geldik? IrakSuriye iç savaşlar bataklıklarında ateşi bir türlü söndürülemeyen çatışmalarda artık umursanmayan bölge insanlarından can kayıpları, insanlık dramları üzerine kurulan IŞİD terör örgütü radikal Sünni İslam devletinin dünyaya saldığı terör, dehşet karşısında çaresizlikten, “zoraki nikâh” kıvamında kurulmaya çalışılan bir denge söz konusuydu ya... ABDRusyaAB ağırlıklı ülkeler, BMNATO havadan bombardıman ve karadan savaşacak güçlere silah ve lojistik destekte işbirliği yapma noktasına gelmişlerdi. Tıpkı ABD’nin Irak’ı işgal hesaplarında, sonra Suriye’de Esad’ı devirme projelerinde yola çıkılırken yapılmış hesaplar, planlar çok kısa süreçlerde kırılıp işlemediği gibi, yeni bir hesap hatası ile yepyeni bir savaş gündemi mi doğdu? Yoksa ara taktiklerle kimin eli kimin cebinde, hangi oyunun içinde çok da anlaşılamadan, ufaktan ufaktan yeni dengeler sağlama manevraları mı söz konusu? HHH Gerçek şu ki emperyal çıkarlar, Ortadoğu’nun çok kıymetli enerji yataklarını paylaşım savaşlarında, tarih boyunca oynanan oyunlarla amaçlanan dengelere ulaşmak giderek zorlaşmış bulunuyor. Sömürmenin çok geçerli “böl, parçala, yönet” taktiklerinde, yoksul güney dünyasının milyarlarca insanı öylesine geriye, çaresizlikler bataklıklarına, yoksulluk, yoksunluğa çekildiler ki... Enerji yataklarının paylaşımında zengin kuzey dünyasının çokuluslu tekelleri ile, gücü ellerinde tutan ülkeleri zorla da olsa en sağlam, kendileri için geçerli uzlaşmalar noktalarına varmaya çalışsalar da... Irklar, dinler, mezhepler, aşiretler ayrımcılığında, çaresizlikte dibe vurmuş bölge halklarının kaos, bataklıktaki çırpınışlarından, paramparça bölünmüşlüklerinden uzun soluklu ayakta kalabilecek formüller üretilemiyor. Uzlaşma planlarına göre oluşturulmak istenen ırklar, mezhepler, aşiretler haritaları, devletçiklerinin kurulabilmesi ile enerji yataklarının işletilebilirliğinin dengeleri sağlanamıyor... Açık açık somut sonuçlara bakarken sonradan rahatlıkla görebildiğimiz üzere ABD’nin Bush yönetimi Irak işgalinin yalan gerekçeleri bir yana, paylaşım formülleri öngörülerinin çoğunluğu en başından iflas ediverdi. Rafineri ihaleleri ile dünya tekellerinin çıkarlarına hizmet çok kolay olsa da, işgal günlerinden hemen sonra Irak’ta yaşanan iç savaş boyutundaki SünniŞii aşiretler çatışmalarında umursanmayan can ve mal kayıplarından öte kanlı petrolün yükselişi, dünya ekonomik krizini getirdi. Rusya ve İran’ı da öngörülmeyen boyutlarda güçlendirdi. Sonrası yaşananlar çok daha yakın belleklerde... Libya’da aşiretler bataklığındaki emperyal çıkarlar kayıplarına hâlâ göz yumulması noktasındalar. Öncelikli sorun devrilemeyen Esad yönetimi ile Rusyaİran desteğinde geçici de olsa uzlaşma... Dünyayı ABDABRusya.. merkez ülkeler boyutlarında tehdit etme noktasına gelmiş, Sünni İslam üzerinden radikal terör örgütü kimliğinde kurulmuş IŞİD ile ortak savaşım zorunluluğunda uzlaşma... Ortadoğu ile birlikte bizim canımızı çok yakan, çok denklemli bu çıkar savaşlarında.. Kaygımız, laik Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politika savunma kalkanının değerini kavramaktan uzak, Osmanlıcılık, mezhepçilik, siyasal İslamcılık üzerinden siyaset oyunlarına sevdalanmış İktidarlarının atabilecekleri yeni sorumsuz adımlardan... D Otomotiv birinci Yunan Astir Palace’ı Türk ortaklı fon aldı Yunanistan özelleştirme ajansı, başkent Atina yakınlarındaki deniz kenarı Astir Palace Oteli’nin 400 milyon Avro’ya satışı için gayrimenkul yatırım fonu Jermyn Street Real Estate Fund ile anlaşma imzaladı. Gayrimenkul yatırım fonu, Türkiye, Abu Dhabi, Dubai, Kuveyt ve Arap emirliklerinden yatırımcıları temsil ediyor. Satış bedelinin 100 milyon Avro’luk bölümünün özelleştirme ajansına kalması bekleniyor. Geri kalanı ise otelin yüzde 85’ine sahip National Bank of Greece’e ait olacak. l Ekonomi Servisi C M Y B