Katalog

Cumhuriyet 12 Zana: Bana oy verin 35 YAZARIYLA MEYDANLARDA EDİTÖR: AyŞeGÜL ÖZBeK TASARIM: ÇAĞLA SeViNDiK Pazar 17 mayıs 2015 demem, ayıptır Ağrı’da yarış AKP ve hDP arasında, iddia büyük. hDP’nin ilk sıra adayı ise “efsane” isim Leyla Zana PINAR ÖĞÜNÇ ğrı Havaalanı’nda inenleri, baskıda kırmızı ayarı kaçtığından herkesin tuhaf göründüğü üç dev poster karşılıyordu: Atatürk, Tayyip Erdoğan, Ahmet Davutoğlu. Bu hazırlığın üçdört gün evvelki AK Parti mitinginden mi kalma olduğunu sormak için güvenlik görevlisine yanaştığımda yanında “Tuvalette su akmıyor, her yer leş gibi” diye söylenen biri vardı. Bizzat tetkik ettim, hakikaten 15 seneyi devirmiş kasaba otogarlarının tuvaletlerini andırıyordu. Meğer havaaalanı Davutoğlu mitingi öncesi birtakım eklemelerle “yenilenmiş”, vesileyle adı da değişecekmiş. İçeride bir yerde boya kokusu, yeni yürüyen merdivenler, bir yerde çatlak kolonlar, kokan tuvaletler. Ne güzel bir yeni Türkiye özeti. Ağrı’da hayatın döndüğü küçük merkezde tüm partilerin il binaları birbirine yakın. Lakin kime sorsanız, seçimde asıl müsabaka AKP ve HDP arasında. Eski AKP’li, şimdi bağımsız Cemal Kaya’nın bu işe para akıttığı ama şansının zor olduğu konuşuluyor bir de. Ağrı’nın uzunca bir süre “AKP’nin kalesi” olması, diğer yandan kentin Kürt direniş tarihi içindeki mühim yeri, başka anlamlar yüklemiş iki tarafın da inadına. Bir de son yerel seçimde oyların defalarca sayıldıktan sonra seçimlerin yenilenme mecburiyeti gibi bir badiresi var kentin. Aynı işhanında bir üst kata taşınan taze mobilya kokulu AKP İl Binası’nda görüştüğümüz il başkan yardımcıları, nihayetinde belediyeyi BDP’nin almasını AKP’nin doğru adayı göstermemesine bağlayıp başarısızlığın şahıstan kaynaklandığı söylüyordu. İl Başkanı A Abdurrahman Çetin ise buna rağmen AKP’nin kazanabileceğini, seçimde hâlâ şaibe bulunduğunu iddia etti. Kendisi medyada gösterildiği gibi, Ağrı’da kimse gelmeyince iptal edilen miting olmadığını, genel olarak katılımların azalmadığını bilakis arttığını söyledi. Yerel seçimin arkasından Cumhurbaşkanlığı seçiminde 11 bin fark attıklarını da ekledi ama bu Ağrı merkez rakamı olmalı. Zira ilde toplamda Demirtaş’ın aldığı oy daha fazlaydı. Başbakan’ın Ağrı mitinginde darp görüntüleri yayılan kadın için de “akli dengesi bozuk”, “büyütülmemesi gereken hadise” tamlamalarını tercih ettiler. “AKP’de zafer işareti yasak mı?” diye sordum; belki AKP’nin zaferini işaret ediyor. Güldüler sadece. “Flaş” ve “ithal” bir adayı ilk sıraya koyması HDP’nin korkusunu gösteriyordu Çetin’e göre. Tahmini, HDP barajı geçemeyecek ve 40 AKP kazanacak. Bu arada başkanın bir lakabı var: “Denizi karaya, karayı paraya çeviren adam gibi adam”. AKP üzerine yazılacak koca bir yazının özeti gibi. Ertesi gün HDP’nin ilk sıra adayı Leyla Zana’ya bu “flaş” ve “ithal” yakıştırmasını soruyorum. 4. sıra adayı Mehmet Emin İlhan “Leyla Zana’ya ithal diyenin bu ülkeden ihraç edilmesi gerekir. Leyla Hanım Kürdistanî bir isimdir” diye araya giriyor. Kararı merkeze bırakmış; “Bana her yer bir” diyor Zana. Daha önceki seçimlerde isminin birçok ille birlikte anılıp sürecin uzamasından da rahatsız olmuş, “Ben il beğenmiyorum diye düşüneceklerdi” diyor. Adına “flaş” denir mi bilemem lakin ilk Kürt kadın milletvekili seçilmiş, 1991’de Meclis kürsüsünden Kürtçe “Bu yemini Türk ve Kürt halklarının kardeşliği adına okuyorum” diyebilmiş, yıllarca tutulduğu cezaevinde uluslararası ilgiye mazhar olmuş efsane bir isim Zana. Bir ay önce bir HDP etkinliğinde PKK’nin zorla oy isteyeceği gibi türlü açıdan absürt nedenle askeri operasyon yapılan Diyadin’e giderken takipteyiz. Zana’nın arabasının kapısı açılsa beş yüz kişi, esnaf ziyareti mini bir miting gibi. Her yaştan kadın “Leyla” diye bağırıyor arkasından, sıkıştırıp yanaklarından öpüyor, gençlerin etrafında fır döndüğü Leyla Ablası. “Sadece seçim gibi düşünmüyorum. Gittiğimiz o köyleri bir görsen” diyor, “100 yıllık yoksulluk, çok büyük bir hüzün var”. Çay molasında sohbette kentte hayvancılığın nasıl bitirildiğini, tek şeker fabrikasının kapatılışı ‘Ateş’ten ‘ağrı’ya AKP’liler adaylığını HDP’nin “korkusuna” bağlıyor. Diyadin’de Zana’ya ilgi hakikaten büyük. (Fotoğraflar: VEDAT ARIK) nı anlatıyor Zana. “Ağrı’nın Kürtçe adı ‘ateş’ten gelir. Volkanik kayaları vardır çünkü. ‘Ateş’ Türkçe’de ‘Ağrı’ olmuş. Sadece bu iki isim üzerine bile uzun uzun düşünür insan”. Arada yağmur bir indiriyor, dükkân önleri yetişmeyince bir tentenin altına sığınılıyor. “En güzel seçim çalışması böyle doğaçlama olan...” diye gülüyor; “Yüzde tahmini yapmam. Gittiğim yerlerde ‘Bana oy verin’ demem, ayıptır. Onları dinlemek için varım. Zorla oy vereceklerse beni assınlar daha iyi”. Kenardaki HDP minibüsünden ta 1990’ların başında yapılan “Biji biji her biji Leyla Zana” şarkı sı çalmakta. Sırada bir taziye çadırı, muhtarlarla görüşme ve devlet hastanesi ziyareti var. normal. Biri “Olmayaydı iyiydi, kaderi böyleymiş” demişti, diğeriyse “Olay göründüğü gibi değil” diyerek durdu. Ne kastettiğini gazeteci‘Geri alıyorum de’ lerin bulması lazımmış. 1991’in o Kasım günü Meclis Diyadin’deki o operasyonda canlı kalkan olarak çatışmayı engelle Başkanı Zana’ya, yemine eklediği mek isterken ölen DBP’nin eski il Kürtçe cümle için “Geri alıyorum çe başkanı Cezmi Budak’ın ve ya de” diye bağırıyordu, “Geri alıyoralı kaldırıldığı hastaneden tabur rum de”. “Alıyorum” dese de alınamayacağını herkes biliyordu ascu olur olmaz tutuklanan Cenap lında. Sene 2015, Zana’nın saçları İlboğa’nın akrabalarıyla tanışıyoo yeşilkırmızısarı bantı bağladığı rum. 15 askerin öldürülsün diye özellikle o alana sürüldüğünü tek zamanlar gibi kesilmiş yine. Kürt rar anlatıyorlar. AKP binasında da siyasi hareketi, HDP’yle genişletBudak’ın akrabası olduğunu söyle tiği siyaset ve seçmen damarıyyenlerle tanışmıştım. Buralarda ai la barajsız Meclis’i zorluyor şimdi. leler büyük; partiler arası bölünme Ağrı’da sonucu da bu belirleyecek. Çorum’da ‘Yeşil hat’tın ayırdıkları “2+1+1” beklentisi yaygın olan Çorum’da 1980’de yaşanan olayların bugüne yansıdığını görmek mümkün edeniyetlerin buluşma noktası” diye anılan Çorum’a gelenleri, belediyenin “Gülümseyin, Medeniyetler şehrine hoşgeldiniz” afişleri karşılıyor. Tarihin bilinen ilk yazılı barış antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nın tableti bu topraklarda bulunduğu için “Barış Şehri” vurgusu da öne çıkarılıyor. Gelin görün ki; Çorum tarihinde 1980’de yaşanan resmi rakamlara göre 57 kişinin öldüğü, yüzlerce kişinin yaralandığı “barış” sözcüğüyle yanyana gelemeyecek karanlık sayfalar da var... Kente adım atar atmaz ilk izlenimlerimiz, o sayfaların bugünlere uzanan yansımalarıyla ilgili. Acı olaylardan 35 yıl sonra, kentte AleviSünni yurttaşları ayıran bir “yeşil hat” olduğu anlatılıyor. Kentin ana caddesinin bir yanı Alevilere, öte yanı Sünnilere aitmiş. Tekel bayileri ve kentteki tek içkili yerin Alevi yakasında olduğu söyleniyor. Hattın diğer tarafında kalan Carrefour’da gerili perde arkasında içki satılıyormuş bir zamanlar! Ancak baskılara dayanamamışlar, içki reyonunu kaldırmışlar geçtiğimiz yıllarda. Çorum Alevi Kültür Merkezi ve Hacı Bektaşi Veli Derneği Başkanı Nurettin Aksoy, bu “yeşil hattı” anlattı: “Burada 80 bin Alevi mevcut. Ama yine de bir yeşil hat var. Hattı çizen de olaylarda ‘yandı’ dedikleri, ama asla yanmayan Alaaddin Cami. Tersine o caminin içinden dışarı ateş ettiler.” Aksoy, Alevilerin bugün de tedirgin olduğunu anlatıyor. “Şunun bir garantisi yok: Bir Cuma günü camilerden çıkacak fetvalarla insan “M Fotoğraf: SEYFETTİN METE TÜREY KÖSE Türey Köse’ye konuşan AKP’li aday İlksen Ceritoğlu Kurt kendisine yöneltilen ‘ithal’ eleştirilerini kabul etmiyor. de aldıkları en iyi sonuç bu. Ondan sonraki seçimlerde CHP Ankara’ya bir milletvekili gönderebilmiş. CHP 7 Haziran’da milletvekili sayısını yine 2’ye çıkarmak istiyor. MHP ve HDP’nin gözü ise CHP tabanında. Konuştuğumuz bazı gençler “CHP, 1 milletvekili eksik alsa bir şey olmaz. Ama HDP barajı geçerse AKP çok şey kaybeder” diyordu. MHP de, CHP seçmeninden emanet oy istiyor. Yerel seçimleri MHP’nin kazandığı Sungurlu ilçesi gibi bazı yerlerde “CHP’nin 20 bin fazla oyu var, nasılsa 2. milletvekili çıkaramayacaksınız, boşa gitmesin. 810 binini MHP’ye aktarın” diye oy istendiği anlatılıyor. CHP adaylarını önseçimle belirledi, liste başında mevcut milletvekili Tufan Köse var. Köse “Burada oy geçişleri sağdan sağa oluyor. HDP’ye abartılı oy gitmez” gö ların nasıl tahrik olacağını kimse kestiremiyor” diyor. Sözü 7 Haziran seçimlerine getirdiğimizde; “Aleviler de HDP’nin barajı aşmasını istiyor” diyor. Çorum’dan 1987 seçimlerinde SHP 2 milletvekili çıkarmış. Sosyaldemokratların yakın dönem CHP’den ‘emanet oy’ ra geldiğinde, bu konuların artık “kapatılmasını” istiyor: “Aramızda ayrım yok, annem de Alevi. O olayrüşünde. Köse’ye göre “en makul” larda Çorumlu kimse yoktu, dışarıseçim tahmini “2 AKP+1 CHP+1 dan provokasyon oldu. Olaylar sıMHP”. Meydanlarda Çorum için rasında bir akşam babam eve geldi “Türkiye’de en büyük ayrımcılık ‘dışarıda tipsiz insanlar dolaşıyor’ burada, Alevi köylere hiç yatırım dedi. Arkasından onlar yaşandı.” yok. Hizmetteki ayrım ortadan kalÇorum ekonomisinde tarım dırılmalı” karşılığını veriyor. önemli bir yer tutuyor. Üreticinin 2011 seçimlerinde yüzde 61 oy sıkıntıları var, ama sandığa nasıl alan AKP 3 milletvekili, yüzde 24 yansır kestirmek kolay değil. Eski oy alan CHP de 1 milletvekili çıziraat odası başkanı Selahattin Bikardı. AKP listesinin başında sen çer “Çiftçi perişan, hayvancılık öldikacı Salim Uslu var. 3. sırada ec müş. Ama burada birçok kişi yarzacı İlksen Ceritoğlu Kurt yer alıdım alıyor, paketçiler var” sözleyor. Partili kadınlarla birlikte ziya riyle bunun altını çiziyor. Seçim retler yapan Kurt’la bir çay ocağın tahminini sorunca da “CHP’nin pada sohbet ettik. Kendisine yönelti keti ilgi gördü. AKP düşer, eski hılen “ithal” eleştirilerini kabul etmi zı yok. MHP bir milletvekili çıkayor; yörede tanınan bir ailenin ço rır. 2+1+1 olabilir ” diyor. Çorum’a cuğu olduğunu anlatıyor. Çok iddi gidip de leblebiciye uğramadan olalı, “Geçen seçimde 3.5’ta bıraktık. maz. Bir leblebici dükkânında sohBu seçimlerde 40 olacak” diyor. bet ettiğimiz esnaf “Ak Parti kazaSöz Çorum’da 1980’de yaşananla nır buralarda yine” diyor. Kentin ünlü bir başka leblebici dükkânına girdiğimizde ise farklı sesler duyuyoruz. “Geçen seçimde Ak Parti’ye verdik, bu sefer kafamız karışık” diyor yaşlı bir adam. Yanındaki genç de “Başkanlık istemiyoruz, Erdoğan padişah olmak istiyor” sözleriyle sohbete katılıyor. . HDP 1. sıra adayı Muharrem Özünel’le sokaklarda dolaşırken karşılaştık. “Hava değişiyor. Geçmişte bize hiç oy vermemiş bazı kişiler bile ‘ancak HDP barajı aşarsa, bu adamı engelleriz’ demeye başladı. Sadece CHP’den almayız. Onların dışında da birçok kişi var bize oy verecek” diyor. Çorum’da 7 Haziran’da “kimin güleceği” konuşulurken, iki olasılık öne çıkıyor: Ya “2 AKP+1 CHP+1 MHP”, ya da 2011 seçimlerindeki gibi “3 AKP+1 CHP”. YARIN: MUĞLA/ HİKMET ÇETİNKAYA ZONGULDAK / AYKUT KÜÇÜKKAYA C M Y B