Katalog

SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Tahran’da Ölmek... “Korkma, korkma; biz hepimiz beraberiz!” (Na- tarsid, natarsid, ma ba hamim natarsid!) Sıcak İran yazında tarih yazan isyancıların en kahredici sloganı bu. İran gibi bir ülkede on gündür, her gün mey- danlara çıkmak, çıkabilmek cesaretini gösteren ka- dınlı erkekli göstericilerin ‘korkuyla’ bir başları- na nasıl derinlemesine bir hesaplaşma ve müca- dele içinde olduklarını; tek tek korku kodlarını ye- nebilmek uğruna nasıl birbirlerinin sıcaklığına dayandıklarını ve yan yana birbirlerinden güç al- dıklarını, birbirleriyle nasıl et tırnak olduklarını; tek cümlede ifade eden, tek cümleye sığdıran; yüre- ğe değen, yürek yakan sözler bunlar… Sokaklarda binlerce insanın ağzından koro ha- linde yükselen dev bir “nida”ya dönüştüklerinde; bu kez halklarını yıllar yılı “korku” üzerinden, “korkuyu” kullanarak esir alan zorba liderlere “kor- ku salan” bomba etkisinde güç halini alıyorlar… İstibdat yöntemlerinin iktidarları açısından kilit değerini çok iyi bilen “zorbalar”; yaralı bir hayvan gibi artık İran’da korkuyor. Bunun için artık hal- ka ateş açıyor. ‘Özgürlük çığlığı’ Nida! Korkusunu henüz tam alt edemese de o “kor- kuyla mücadele etme” noktasına gelen bir halk- tan daha tehlikeli bir şey olabilir mi? İran işte şimdi böylesine can alıcı bir yol ayrı- mında… Geçen akşam; “Al Jazeera” ekranlarında ko- nuşan bir İranlı gazeteci olanları 30 yıl önce şahı alaşağı eden gösterilerle karşılaştırırken aradaki farkı -özetle- şöyle değerlendirdi: “Arada çok büyük fark var!” dedi: “O zaman zin- cirlerimizi kırmak adına bir ‘özgürlük’ talebimiz yok- tu. Tek arzumuz şahtan kurtulmaktı. Bugün fark- lı bir şey istiyor, özgürlük talep ediyoruz…” Şah karşıtı gösterilere katılan bir kuşağın tem- silcisi babacığının yanı başında, içindeki “korku ca- navarıyla” mücadele ede ede işte sokağa çıkan Ni- da bu “özgürlük talebi” adına şehit oldu. İranlıla- rın “özgürlük talebinin şehidi” ve “simgesi” hali- ne geldi. Nida’nın elindeki pankartın üzerinde yazan sözcük de şuydu: “Özgürlük!” İran isyanının bundan böyle diğer adı o; “Nida” olacak. “Nida” adını her anışlarında İranlılar bir “özgürlük çığlığı” duyacak, “Nida” sesinden bunu anlaya- cak… Üzerinde o sıradan blucin, ayağında tüm ya- şıtlarının giydiği jimnastik pabuçlarıyla; sıcak bir Tahran asfaltında “alçak bir besic kurşununun” he- defi olan “Nida” ile yerkürenin dört bir yanındaki hemcinsleri “özdeşlik” kuracak... İster Müslüman dünyadan gelsin, ister gelme- sin; ister İran’ın girift rejiminin, girift mücadelesi- nin ayrıntılarına vâkıf olsun, ister olmasın; global köyün en uzak köşelerinde “YouTube” dan Ni- da’nın son anlarını izleyen hemcinsleri, o asfalt- ta kendilerinden bir parçanın hedef alındığını düşünecekler ki geçtiğimiz cumartesi itibarıyla Tah- ran’da adı “Nida sokağı” olarak bilinen “özgürlük yolunda” ceryan eden tam da bu… İslamcı rejimin “halkı sindirmek, pusturmak, kor- kutmak, yıldırmak” amacıyla örgütlediği “milis güç- leri “besic”ler; göstericilerle yüz yüze, karşı kar- şıya yapılan bir çatışma sonucunda Nida’yı kazara ve hedefini şaşan bir serseri kurşunla öldürmedi. Ya nasıl öldürdü? Kalabalık arasından bilinçli biçimde -İran’da “öz- gürlük arayışının” simgesine dönüşen- “bir kadı- nı hedefleyerek”; çatıların üzerinden özel olarak denkledi…. ‘Hepimiz Nida’yız!’ Aynı burada, bizdeki “Cumhuriyet mitinglerin- de” olduğu gibi… İran gösterilerinde de yediden yetmişe kadın- lar faal çünkü. Bariz biçimde ön saftalar. Ve “öz- gürlük” talebinin bir numaralı temsilciliğine so- yunmuş durumdalar. İsyanı söndürmek için bundan böyle zamanla yarışa çıkan “Ahmedinejad milisleri”; Nida örne- ğinde gördüğümüz gibi belli ki öncelikli olarak ar- tık “kadını”/” kadınları” hedefliyor... Bunu; Nida’nın son anlarında yardımına koşan bir doktorun internet sitelerinde gene yazdıkla- rından anlıyoruz: “Babasının yanındaki genç kıza, bir besic civar çatılardan özel olarak ateş etti!” diyen doktor söz- lerine şöyle devam ediyor: “Kızın doğrudan doğruya ‘kalbine’ ateş açan mi- lis; belli ki onu net görüyor; seçiyordu. Doktor ol- duğum için hemen müdahale ettim. Ne var ki kur- şun kızın kalbinde patladığı için, tüm göğsüne da- ğılmıştı. İki dakikada kurban öldü. (YouTube’da gör- düğünüz) bu görüntüleri, yanı başımdaki arkada- şım çekti. Lütfen bunları dünyaya yayınız…” Ahmedinejad, ne yaptığının ne kadar farkında bilemiyorum ama “besic”leri aracılığıyla Nida’nın kalbine sıktığı kurşun; hepimizin göğsünde, tüm kadınların yüreğinde patladı. nilgun@cumhuriyet.com.tr 23 HAZİRAN 2009 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr CMYB C M Y B İran’õn seçkin askeri gücü, muhalefetin protesto gösterilerinin ‘devrimci müdahaleyle’ bastõrõlacağõnõ açõkladõ DevrimMuhafõzlarõsahnede Dış Haberler Servisi - İran’da Anayasayõ Koruyucular Konseyi, hile yapõldõğõ iddialarõyla muhale- fetin şiddetli protestolarõna neden olan cumhurbaşkanlõğõ seçimi so- nuçlarõnda usulsüzlükler olduğunu kabul etti ancak bunun Mahmud Ahmedinejad’õn zaferini etkileme- yeceğini belirtti. İran Devrim Mu- hafõzlarõ, protesto gösterilerinin bas- tõrõlacağõnõ açõklarken İran’da Mec- lis Adalet Komisyonu Başkanõ Ali Şahruki, Musavi’nin, “sokak pro- testoları çağrısında bulunarak ulusal güvenliğe karşı hareket ettiği için yasal olarak yargılan- ması yönünde zeminin hazır ol- duğunu” savundu. Muhalefet tüm gözdağlarõna kar- şõn dün de meydanlara çõktõ. AFP bir görgü tanõğõnõn Tahran’õn merke- zinde yaklaşõk 1000 kişinin toplan- dõğõnõ, aynõ bölgede 400’e yakõn po- lisin yanõ sõra Besic militanõnõn göstericilere müdahalede bulundu- ğunu söylediğini duyurdu. Polisin göz yaşartõcõ gaz kullandõğõ ve ha- vaya ateş açtõğõ belirtildi. Anayasayı Koruyucular Konseyi’nden itiraf İran’da 12 Haziran’da yapõlan se- çimlerde, başta reformcu aday Mir Hüseyin Musavi olmak üzere se- çimlere katõlan diğer 2 adayõn da hi- le yapõldõğõ yönündeki itirazlarõnõ de- ğerlendiren Anayasayõ Koruyucu- lar Konseyi, seçimlerin yapõldõğõ toplam 366 bölgeden 50’sinde kayõtlõ seçmen sayõsõndan daha fazla kul- lanõlan oy olduğunu açõklayarak ba- zõ “tutarsızlıklar” belirlendiğini duyurdu. Ancak Konsey, bunun so- nuçlarõ etkileyecek düzeyde olma- dõğõnõ savundu. Polis, geçen cumartesi günü baş- kent Tahran’da çõkan olaylarda 10 kişinin öldüğünü, protestolara katõ- lan 457 kişinin gözaltõna alõndõğõnõ bildirdi. Protestolarõn arkasõndaki isimlerden olduğu iddiasõyla tutuk- lanan, eski Cumhurbaşkanõ Haşimi Rafsancani’nin kõzõ Faize Haşimi ile birlikte 5 yakõnõ iki günlük göz- altõnõn ardõndan dün serbest bõrakõldõ. İran Devrim Muhafõzlarõ, muha- lefetin protesto gösterilerinin bastõ- rõlacağõnõ açõkladõ. Ülkenin en etki- li askeri gücü olan ve ülenin dini li- deriyle yakõn bağlarõ olan Devrim Muhafõzlarõ’nõn internet sitesinden yayõmlanan açõklamada, caddelere taşacak her tür protestonun, “dev- rimci müdahaleyle” bastõrõlacağõ belirtildi ve “direnenlerin İran’a karşı komplo içinde olmakla suç- lanacakları” kaydedildi. 1979’daki rejim değişikliğinin hemen ardõndan oluşturulan 125 bin üyeli Devrim Muhafõzlarõ, ülkenin askeri, politik ve ekono- mik güçlerinin belkemiği olarak görülüyor. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney’le yakõn olan bu gücün eski üyeleri arasõnda Ah- medinejad da bulunuyor. Musavi ‘devam’ dedi Musavi önceki gün internet si- tesinde gösterilere sükûnet içinde devam edilmesi çağrõsõ yaparken “Yalanları ve seçim hilelerini protesto etmek hakkınızdır. Ül- kemiz protestolarda ölenlerin yasını tutuyor. Sakin olmanızı istiyorum” ifadesini kullandõ. “Şiddete başvurmayın” diyen Musavi, polisin gözaltõna alma- larõnõ da kõnadõ ve bu tür kitlesel tutuklamalarõn toplumla ülkenin silahlõ kuvvetleri arasõndaki bağõ koparacağõnõ kaydetti. İran’da seçimlerin ardõndan bu- güne kadar 33 gazeteci ve blog- cunun gözaltõna alõndõğõnõ açõk- layan Sõnõr Tanõmayan Gazete- ciler Örgütü, İran’õn dünyanõn en büyük gazeteci hapishanesi sõ- ralamasõnda Çin’in yanõnda yer aldõğõnõ belirtti. Başkent Tahran’da önceki gün düzenlenen en az 10 kişinin yaşamını yitirdiği protestolarda polisin 457 göstericiyi gözaltına aldığı bildirildi. (Fotoğraf: AA) Kızılay’dan Kerkük’e 12 tonluk yardım ANKARA (Cumhuriyet) - Türk Kõzõlay’õ Kerkük’te meydana gelen ve 73 kişinin yaşamõnõ yitirmesine yol açan patlama nedeniyle bölgeye 12 tonluk insani yardõm malzemesi gönderdi. Çadõr, battaniye, gõda kolisi ve mutfak setinden oluşan malzemeler dün Genelkurmay Başkanlõğõ tarafõndan tahsis edilen bir uçakla sabah saatlerinde Kerkük’e gönderildi. Bölgedeki gelişmelerin Türk Kõzõlay’õ tarafõndan yakõndan takip edildiği bildirildi. Irak’a su ve elektrik ANKARA (Cumhuriyet) - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanõ Taner Yõldõz, Irak ile bu ülkeye verilecek asgari su konusunda mutabakata vardõklarõnõ, elektrik ihracatõnõn da devam ettiğini söyledi. Irak Elektrik Bakanõ Kerim Vahid Hasan ile bir araya gelen Yõldõz, dünyada ciddi bir kuraklõk yaşandõğõna işaret ederek iyi ilişkiler için suyun önemli bir araç olduğunu vurguladõ. Tahran’da geçen cumartesi günü yapılan, 10 kişinin öldürüldüğü, 100 kişinin yaralandığı saldırılarda, tek kurşunla “susturulan” Nida, tüm dünyada muhalefetin sembolü haline geldi. (Fotoğraflar: AFP) İranlılar Nida’nın yasını tutuyor Dış Haberler Servisi - İran’daki muhalif gösteriler sõrasõnda geçen cu- martesi günü öldürülen 27 yaşõndaki Ni- da’nõn kanlar içindeki görüntüleri tüm dünyada sembolleşti. Adõ Arapça ba- ğõrma, haykõrõş anlamõna gelen Nida, “İran’ın sesi”, “İran’ın meleği” diye adlandõrõlõyor. Genç kadõnõn son anlarõnõ gösteren vi- deo, internette yüz binlerce kişi tara- fõndan izlenirken, dünya medyasõ da bu görüntüleri yayõmladõ. Görüntüler, baş- kent Tahran’da babasõ, üniversiteden ar- kadaşlarõ ve bir hocasõyla birlikte barõşçõ bir gösteriye katõlan Nida vurulduktan kõsa bir süre sonra başlõyor. Genç kõzõn, bir çatõdan ateş eden, gö- nüllü milis örgütü Besic üyesi bir kes- kin nişancõ tarafõndan tek kurşunla vu- rulduğu bildiriliyor. Tam adõ Nida Sul- tani olan felsefe öğrencisi genç kadõnõn, cenaze töreni düzenlenmesini önlemek amacõyla hõzla defnenildiği de belirti- liyor. İran’da yabancõ medya kuruluş- larõnõn gösterileri izlemesi yasak. Ancak amatör kameralar ve cep telefonlarõyla çekilen görüntüler internette yayõmla- nõyor. İranlõlar, sosyal paylaşõm sitele- rinde Nida için yas tutulmasõ çağrõsõn- da da bulunuyor. Babasõnõn kollarõnda can veren Nida’nõn görüntüleri için sosyal paylaşõm sitelerine yağan me- sajlarda, “Dünya senin için ağlıyor”, “Nida’yı unutmayacağız”, “Nida he- pimizin kız kardeşi, hepimizin kızı, herkesin özgürlük sesi” deniliyor. Nida’nõn görüntüleri ilk olarak Fa- cebook’a Hollanda’da yaşayan bir İran- lõ tarafõndan gönderilmiş. Görüntülerin İran’dan bu kişiye arkadaşõ olan ve Ni- da’yõ kurtarmaya çalõşan bir doktor ta- rafõndan gönderildiği öğrenildi. Nida’nõn resimleri ölümünden birkaç saat sonra, tüm dünyada İranlõ muha- liflere destek amacõyla yapõlan gösteri- lerde de protestocularõn elindeydi. İPLER GERİLİYOR ‘Bazı elçiler ihraç edilebilir’ Dış Haberler Servisi - İran Meclisi Milli Güvenlik ve Dõş Politika Komisyonu, seçim sonrasõ patlak veren olaylarda yabancõ ülkelerin tutumlarõnõ ele almak üzere dün olağanüstü toplandõ. Komisyon, Dõşişleri Bakanlõğõ’na ABD, Fransa, İngiltere ve Almanya ile ilişkilerini gözden geçirmesi tavsiyesinde bulundu. İran Dõşişleri Bakanlõğõ sözcüsü Hasan Kaşkavi, “ABD ve Avrupa ülkelerinin seçim öncesinde, sırasında ve sonrasındaki müdahaleci tutum ve açıklamalarının masaya yatırıldığını” belirtti. “Batı’nın, kontrolündeki kitle iletişim araçlarıyla İran’da anarşi ve yağmacılık peşinde olduğunu” söyleyen Kaşkavi, toplantõda alõnacak karar doğrultusunda bazõ Batõlõ büyükelçilerin ihracõnõn da gündeme gelebileceğini ifade etti. İran’õn önceki gün AB ülkelerinin Tahran Büyükelçileri’ni Dõşişleri Bakanlõğõ’na çağõrarak, “içişlerine müdahalesini” protesto ettiği bildirildi. AB dönem başkanõ İran’daki Avrupa ülkelerinin büyükelçiliklerine göstericilere siyasi sõğõnma hakkõ verilmesi çağrõsõ yapan mesajlarõn yollandõğõ bildirildi. İtalya Dõşişleri Bakanõ Franco Frattini, Tahran’daki İtalyan büyükelçiliğine sõğõnacak göstericilere ve protestolardan yaralananlara yardõm eli uzatõlmasõ için talimat verdiğini bildirdi. İngiltere Dõşişleri Bakanlõğõ, Tanran büyükelçiliğinde çalõşan İngilizlerin ailelerini geri çağõrma kararõ aldõ. AB dönem başkanõ Çekoslovakya ise AB ülkelerindeki İran büyükelçilerinin bakanlõklara çağrõlarak İran’õn AB ülkelerine “İç işlerimize karışıyorsunuz” mesajõnõn protesto edilmesini tavsiye etti. Ülkenin en etkili askeri gücü olarak görülen Devrim Muhafõzlarõ “direnenlerin İran’a karşõ komplo içinde olmakla suçlanacaklarõnõ” duyururken Meclis Adalet Komisyonu da, protesto çağrõsõ yapan Musavi’nin yargõlanabileceğini bildirdi.