Katalog

CMYB C M Y B 18 HAZİRAN 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER 11dishab@cumhuriyet.com.tr SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU İran’da Kol Gezen Kâbus: ‘Kan Banyosu’ “Güvenlik güçleri ve ordunun bir bölümünü yan- larına almazlarsa, hiçbir şansları olmaz…” diye kes- tirip atıyor, hattın öbür ucundaki İranlı dostum: “Ordu ve polis, halkın yanına geçmiş olduğu için otuz yıl önce Humeyni devrimi gerçekleşebildi. Benzeri bir olgu bugün mümkün değil. Güvenlik güçleri bugünkü rejimle çünkü iç içe…” İslam devriminin sokak hareketlerine, “Şahı bir kez alaşağı ettik mi Humeyni’yi de defederiz!” he- sabına, tamamıyla “sol”un “hayalperestlik kon- tenjanından” katılan İranlı ahbabımla, seçim son- rası yurtdışına çıkabilmiş olduğu için böyle uzun uzadıya telefon sohbeti yapabiliyoruz… Kendisinin de Musavi’ye oy verdiğini, ancak bu kez -heyhat!-; hayale kapılmadığını, olayların ay- nen böyle “karakolda sonlanacağını” önceden kes- tirdiğini; Tahran’da bunu tüm çevresiyle günler ön- cesinden konuşmuş, paylaşmış olduğunu, ken- disine ben daha tek soru yöneltmeden büyük bir heyecanla anlatıyor… İran’ın Gorbaçov’u Musavi! “Başka ne beklenebilirdi? Ne bekleyebilirdik ki?” diyor: “Son sözü söyleyen (dini lider) Hamaney’in ala- vere, dalavere; hileye başvurmaksızın seçim so- nuçlarını kabul etmesi bir mucize olurdu. İran’da dinci rejimin Gorbaçov misali bir ‘perestroykayı’, rejimin ‘içerden değişimini’ kabul etmesi anlamı- na gelirdi başka deyişle bu...” “Peki, ama Hamaney, madem böylesi bir açılı- ma rıza göstermeyecekti; neden baştan ‘reform- cu adaylara’ geçit verdi ki” şeklindeki soruma ar- kadaşım: “Başta Obama olmak üzere yedi düvele İran’da ‘demokratik’ bir seçim yapıldığını göstermekti amaçları. Açık ve de güya ‘demokratik bir kam- panyaya’ geçit vermek suretiyle, Ahmedinejad’ın seçimine ‘ezici demokratik zafer’ havası verilmek is- tendi… Sonrasını nasılsa biz yönlendiririz dediler. Usulsüzlüğü kim ispat edecek ki? Stratejinin mi- marları, olayın belli noktada ellerinden kayıp kaça- bileceğini, denetimi kaybedebileceklerini ve de aslında rejimin sözüm ona demokratik meşruiyeti- ni güçlendirmek isterken, tam tersine kendi meş- ruiyetlerine darbe indirebileceklerini asla hesaba kat- madılar. Kendi kazdıkları kuyuya düştüler!” “O kuyuda boğulma ihtimalleri yok mu?” “Başta söylediğim gibi, isyancılar orduyu yanla- rına almazsa; bana göre kazanma ihtimalleri yoktur!” Mollaların ‘Zamanla Yarışı’ “Şimdi ne olacak?” “Hamaney, oyların kısmi sayımına onay vererek, -on gün civarı bir süre- kazanmaya çalışacak. Bu süre zarfında yabancı basının akreditasyonlarını ye- nilememek suretiyle, ülkeyi terk etmeleri sağla- nacak. Aynı sürede göstericilerin öfkesinin yatış- ması beklenecek ve bu gereken her yolla temin edilecek! Göstericiler yatışmazsa, acayip sert he- saplaşmalar olur İran’da…” “Niye ilk andan itibaren rejim daha yüksek dozlu baskıya başvurmadı?” “Süreci zamana yayarak, isyancıların hakkından gelmeyi tercih edeceklerdir. Dünyanın gözleri önünde bir kan banyosu istemezler. Olaylar yatış- mazsa, rejimin kendi içinde de çok sert hesaplaş- malar açılacaktır. Devrimin hemen ardından İslamcı rejimin kendi içinde başgösteren bölünmeler, kanlı usullerle bastırılmıştı. Rejim içi çatlaklar za- man içinde sonra bir biçimde süregitse de; bu hep baskı altında tutuldu. Ve bunların dışa yansıması- na izin verilmedi. Şimdi sistemin içinde devrimin ilk yıllarında olduğu gibi tam, güçlü ayrışmalar ol- duğu ay ve gün gibi ortaya çıktı: Bu durum dışarı aksetti. Tahran’ın sorunu yalnız göstericiler değil. Asıl büyük mesele bu; rejimin kendi çatlakları…” Tarihin cilvesi Rejim çatlaklarından kasıt; “açılımcılar” (yani İran usulü “perestroykacılar”) ile “devamlılık” yanlıları arasındaki amansız güç mücadelesi... Rejim bünyesinde tırmanışa geçen böyle bir “güç mücadelesi” olduğu için zaten, İran’ın nor- mal şartlarında “siyasete” tanınmayan bir “alan” açılabiliyor… Yıllarca baskılanan o “siyaset alanına” geçit ve- rildiği andan itibaren de, düdüklü tencere kapa- ğı patlamasını andıran olaylar çıkıyor, insanlar yol- lara dökülüyor. Mollalar, o insanları şimdi “kısmi oy sayımı” fi- lan diye oyalayarak, zaman kazanmak peşinde. “Düdüklü tencerenin” sıkışmış havasını almaya, havanın buharlaşmasını sağlamaya çalışıyorlar. Bu numaralar sökmezse, çok “kanlı yollara” mecbur kalabilirler. Otuz yıl önce tıpkı Şahın kendileri ve de bugünkü rejimin yandaşlarına yaptığı gibi... Tarihin garip cilvesi bu. Yukardaki satırlarda tanıklığını aktardığım ar- kadaşım gibi tıpkı, o günleri yaşayanlar hâlâ ha- yatta… Tarihin tanıkları yaşıyor. Ve Şahın kaderini mü- hürleyen tayin edici dönemecin, meydanlarda gös- tericilere “ateş açın!” emri vermesiyle başgös- terdiğini dün gibi net hatırlıyorlar. nilgun@cumhuriyet.com.tr Devrim Muhafõzlarõ, ‘halkõn can ve mal güvenliğini tehlikeye atacak yayõnlar yapan’ haber sitelerini uyardõ Tahran internete savaş açtõDış Haberler Servisi - İran’da cumhurbaş- kanlõğõ seçimlerinin sonuçlarõnõ kabul etmeyerek sokağa dökülen muhalefetin lideri Mir Hüse- yin Musavi, önceki gün öldürülen 8 gösterici için bugün yas tutulmasõ ve gösteriler düzen- lenmesi çağrõsõ yaptõ. Musavi, olaylarda “şehit düşen” arkadaşlarõ için halkõ barõşçõ gösterilerde bulunmaya ya da camilerde toplanmaya davet etti. Musavi dünkü açõklamasõnda seçim so- nuçlarõnõn iptal edilmesi çağrõsõnõ da yineleyerek “soğukkanlı bir protesto” arayõşõ içinde ol- duklarõnõ, “utanç verici şekilde hile karıştı- rılan” seçimlerin iptalini ve sağlõklõ bir şekil- de yapõlacağõ garanti altõna alõnarak yeniden se- çimlere gidilmesini istedi. Musavi, seçimlerde usulsüzlük yapõldõğõ id- dialarõnõn araştõrõlmasõ için halkõn güvenini ka- zanmõş kişilerden oluşturulacak bir komisyon ku- rulmasõnõ da önerdi. Seçimi kaybettikleri açõk- lanan diğer adaylardan Mehdi Kerrubi ve Muhsin Rızai tarafõndan da desteklenen öne- rinin, Anayasayõ Koruyucular Konseyi’ne ile- tildiği bildirildi. Hukukçu ve din adamlarõndan oluşan 12 üyeli konsey, seçim sonuçlarõnõ iptal etme yetkisine sahip. Muhaliflere yönelik tutuklamalar da sürüyor. İngiliz Reuters ajansõnõn haberine göre, Sermaye adlõ günlük ekonomi gazetesinin editörü Said Leylaz ile sosyolog Muhammed Rıza Cela- yipur adlõ bir muhalif eylemci dün sabah evle- rinde tutuklandõ. İtimad-õ Milli gazetesine gö- re de eski içişleri bakanlõğõ sözcüsü Cahanbakhş Hancani, gazeteci Abdülrıza Tacik, Mahsa Amrabadi ve Şiva Nazarahari de son birkaç gün içinde tutuklananlar arasõnda. Olaylar pat- lak verdiğinden bu yana yüzlerce kişi gözaltõ- na alõndõ. İsfahan savcõsõ seçim sonrasõ meydana gelen olaylarõn “arkasındaki birkaç unsurun” şeriata göre idamla cezalandõrõlabileceğini söy- ledi. Savcõ Muhammed Rıza Habibi, suçladõğõ kişilerin İran dõşõndan yönetildiğini iddia etti. İran İçişleri Bakanõ Sadık Mahsuli ise ge- çen pazar günü gece yarõsõ Tahran Üniversite- si yurdunu basarak öğrencilere karşõ şiddet uy- gulayan ve yurtta maddi zarara yol açan “şüp- heli kişi ya da grupların” kim olduklarõnõn be- lirlenmesi ve haklarõnda soruşturma açõlmasõ için Tahran Valisi Murteza Temeddün’e mektup yazarak talimat verdi. Sarkozy: Hile var İran, seçim sonuçlarõna ilişkin “müdahale- ci” değerlendirmelerinden dolayõ AB üyesi al- tõ ülke, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda ve Çek Cumhuriyeti büyükelçilerini Dõşişleri Bakanlõğõ’na çağõrdõ. Dõşişleri Ba- kanlõğõ, “seçim sonrası süreçte müdahaleci açıklamalarda bulunan ülkelerin büyükel- çileriyle yapılan görüşmede İran’ın rahat- sızlığının iletildiğini” bildirdi. Fransa Cumhurbaşkanõ Nicolas Sarkozy, seçim sonuçlarõnõn “hileli” olduğunu öne sü- rerek olaylarõn “Ahmedinejad’ın başarısız- lıklarının doğrudan sonucu” olduğunu söy- ledi. Sarkozy, “Ahmedinejad, geçen seçim- den beri ilerleme kaydettiyse ve gerçekten seçmenlerin üçte ikisini temsil ediyorsa bu şiddet neden patlak verdi?” diye konuştu. Almanya hükümetinden yapõlan açõklamada da İran’daki seçimlere hile karõştõrõldõğõna ilişkin işaretler bulunduğu belirtildi. Venezü- ella ise İran’daki muhalif gösterileri, “dış destekli iftira kampanyası” olarak niteledi. Medyaya sınırlamalar İran’da iç ve dõş basõna kõsõtlamalar artõyor. İran Devrim Muhafõzlarõ, “halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye atacak yayınlar ya- pan” bazõ haber siteleri ile web günlüklerini uyardõ. Yapõlan açõklamada, “Yalan, iftira, tahrik edici, kargaşa yaratıcı haberlerle hal- kı sokağa dökmek isteyen, ABD ve Kana- da’dan mali ve teknik olarak desteklenen, ABD ve İngiltere istihbaratının deneti- minde faaliyet gösteren iletişim araçlarını, yasal girişimimizin ağır sonuçları konu- sunda uyarıyoruz. Tahrip içerikli haber ve bilgileri silmelerini istiyoruz” denildi. İran Dõşişleri Bakanlõğõ da bazõ yabancõ medya kuruluşlarõnõ “göstericilerin bora- zanı” olmakla suçladõ. Bakanlõktan yapõlan açõklamada “bazı yabancı ülkeler”in re- formcularõn gösterilerini destekleyen yayõn- larõn arkasõnda olduğu öne sürüldü. ‘Ahmedinejad ile Musavi çok farklı değil’ Dış Haberler Servisi - ABD Başkanõ Barack Obama, İran Cumhurbaşkanõ Mahmud Ahmedinejad ile 12 Haziran’da yapõlan seçimleri kaybettiği açõklanan en yakõn rakibi Mir Hüseyin Musavi arasõnda “siyasal açıdan çok az fark” olduğunu söyledi. Obama, Amerikan CNBC televizyonuna yaptõğõ açõklamada, “Gerçek politikaları açısından değerlendirildiğinde, Ahmedinejad ile Musavi arasındaki fark, dile getirdikleri kadar büyük değil” diye konuştu. İran ile tartõşmalõ nükleer programõyla ilgili olarak yakõn gelecekte yapõlmasõ öngörülen müzakerelerde, Tahran’da kimin yönetimde olduğunun kendisi için çok fazla önem taşõmayacağõnõ belirten Obama, “Yönetimde hangisi olursa olsun, ABD’ye karşı tarihsel açıdan düşmanca tavrı olan bir İran rejimiyle çalışacağız” dedi. İsrail Savunma Bakanõ Ehud Barak da Ahmedinejad ile Musavi arasõnda “pek az bir fark” gördüğünü söyledi. Barak, “Musavi’ye aldanmamak gerek. Zira İran ayetullahlar tarafından yönetiliyor. Sokaklarda gördüklerimizse genç İranlıların gerçek enerjisini yansıtmaktadır. Ama onlar zorla bastırılacaktır” diye konuştu. Başkan Obama sinek avında Dış Haberler Servisi - ABD Başkanõ Barack Obama, katõldõğõ bir televizyon programõnda etrafõnda uçan sineği tek bir hamlede öldürdü. CNBC’deki program sõrasõnda ortaya çõkan görüntülerde, röportaj sõrasõnda Obama, önce uçan sineğe aldõrmõyor ancak etrafõnda uçmayõ sürdürmesi üzerine gazeteciden özür dileyip bir süre takip ettiği sineği eliyle öldürüyor. Sunucunun “iyi hareketti” demesinin ardõndan ise Obama yere düşen sineği ayağõyla iterek kameralara gösteriyor. El Fetih yetkilisi öldürüldü TEL AVİV (AA) - El Fetih’in üst düzey bir yetkilisinin Lübnan’da suikasta uğradõğõ bildirildi. Filistin basõnõnda yer alan haberlere göre, El Fetih liderlerinden Ahmed Ebul Kul adõyla da bilinen Ahmed Halil, Lübnan’da Ayn el Hilve mülteci kampõnda önceki gün uğradõğõ silahlõ saldõrõda yaşamõnõ yitirdi. Halil’in, kamptaki El Fetih lideri Nidal el Esmer’in yardõmcõsõ olduğu belirtiliyor. Sağlık Bakanı’ndan ‘kesinti’ istifası RİGA (AA) - Letonya Sağlõk Bakanõ İvars Eglitis istifa etti. Siyasi gözlemciler, Eglitis’in, ekonomik krizin yaşandõğõ Letonya’da, sağlõk hizmetlerinde kesinti yapõlmasõnõ reddetmesinin ardõndan istifa ettiğine dikkat çekiyor. Ekonomisi yüzde 20 oranõnda küçülen Letonya’da, alõnan düşük faizli uluslararasõ kredinin şartlarõnõ yerine getirmek amacõyla harcamalarda kesintiye gidiliyor. Temsilciler Meclisi’den ek bütçeye onay WASHINGTON (AA) - ABD Temsilciler Meclisi, Afganistan ve Irak’taki savaşlarõn yanõ sõra domuz gribiyle mücadele ve ABD’nin IMF’ye katkõ payõnõn finansmanõ için 106 milyar dolarlõk ek bütçeyi onayladõ. Ek bütçenin, ABD Başkanõ Barack Obama’nõn nisan ayõnda talep ettiğinden 15 milyar dolar daha fazla bir harcamayõ öngördüğü belirtiliyor. ABD Başkanõ Obama iki lider arasõnda siyasal açõdan büyük fark görmediğini söylerken bu görüşe katõlan İsrail Savunma Bakanõ Barak, ‘Zira İran’õ ayetullahlar yönetiyor’ dedi Gazzelilere Batı Şeria yasağı İsrail’in uygulamaya koyduğu yeni düzenlemelere göre, Gazze Şeridi’nde yaşayan Filistinlilerin Batı Şeria’ya geçişinin yasaklanacağı bildirildi. İsrail merkezli iki insan hakları örgütü, İsrail devleti tarafından Yüksek Mahkeme’ye sunulan karar uyarınca, Gazzelilerin bazı istisnalar dışında Batı Şeria’da oturma başvurusunda bulunamayacağını duyurdu. Gazze Şeridi’ni ziyaret eden eski ABD başkanlarından Jimmy Carter da Gazze halkının “hayvan muamelesi gördüğünü” belirterek uluslararası kamuoyunun Filistinlilerin yaşadığı acılara karşı sessiz kaldığını söyledi. Sağcõ bakandan Arap polise hakaret Dış Haberler Servisi - İsrail’de İç Güvenlik Bakanõ İzhak Aharonoviç, bir Arap polisine küfrederken kameralara yakalanõnca özür dilemek zorunda kaldõ. Aharonoviç, önceki gün Kudüs’te teftişte bulunduğu sõrada üniformasõnõn düzgün olmamasõ nedeniyle kendisinden özür dileyen bir polise “Önemli değil, tıpkı bir Arabuş’a benziyorsun” diye yanõt verdi. “Arap” kelimesi yerine İbranicede Araplarõ küçümseme amacõyla kullanõlan hakaret içerikli “Arabuş” kelimesini kullanan İsrailli bakan, bu diyaloğun kameralarca kaydedildiğini fark etmedi. ‘Espri yaptım’ Irkçõ Dõşişleri Bakanõ Avigdor Lieberman’õn lideri olduğu aşõrõ sağcõ İsrail Evimiz partisinin üyesi olan Aharonoviç, görüntülerin dün televizyonda yayõmlanmasõnõn ardõndan yaptõğõ açõklamada “sadece espri yapmak istediğini ve kimseye hakaret etmeyi amaçlamadığını” söyledi. Knesset’teki Arap milletvekillerinden Ahmet Tibi, sağcõ bakanõn hareketinin koalisyon ortağõ İsrail Evimiz partisinin “faşist doğasını” gösterdiğini kaydetti. Bir diğer Arap milletvekili Afu Agbarya da “Bu hitap çok ırkçı ve şu anki diplomatik koşullarda istenmeyen ve yanlış bir davranış” diye konuştu. Avrupa’da İran’ın diplomatik temsilciliklerinin önündeki protesto gösterileri sürüyor. Almanya’nın Hamburg kentinde konsolosluğa girmek isteyen göstericiler göz altına alınırken, Londra’daki bü- yükelçilik binası önünde toplanan çok sayıda İranlı seçim sonuçlarını protesto etti. (Fotoğraf: AFP) (Fotoğraf: AFP) İran’da cumhurbaşkanlõğõ seçimlerinin sonuçlarõnõ kabul etmeyen reformcularõn lideri Mir Hüseyin Musavi, öldürülen 8 kişiyi anmak amacõyla yas tutulmasõ ve barõşçõ gösteriler yapõlmasõnõ istedi. Yerlilerinzaferi Dış Haberler Servisi - Peru’da Amazon ormanlarõnõ ticari kullanõma açmak isteyerek 30’u aşkõn kişinin yaşamõnõ yitirdiği şiddet olaylarõnõ tetikleyen Başbakan Yehude Simon istifa edeceğini açõkladõ. Amazon yerlileri ve polis arasõnda çõkan çatõşmalar nedeniyle görevinden ayrõlacağõnõ belirten Simon, “Çatışmalar sona erer ermez, gelecek haftalarda istifa edeceğim” dedi. Simon ayrõca kongreden, ormanlarõn ticari kullanõma açõlmasõnõ içeren yasanõn iptalini de istedi. Simon istifa ediyor. Dış Haberler Servisi - ABD yönetiminin, İranlõ muhaliflerin haberleşmek için Twitter site- sini kullanmasõ nedeniyle, Twit- ter’õn yöneticilerinden sitenin daha önceden planlanan teknik bakõmõnõ ertelemelerini istedi- ği öğrenildi. Haberi yalanlayan Beyaz Sa- ray, talebin alt kademe yetkili- lerden geldiğini bildirdi. Bir üst düzey Amerikalõ yetkiliden alõ- nan bilgiye göre Twitter yöne- ticileriyle sürekli görüşen alt seviyedeki bir hükümet görev- lisi Twitter’õn yöneticileriyle bir araya gelerek sitenin açõk tu- tulmasõ isteğini iletti. Twitter yö- neticileri ise erteleme talebinin hükümetten gelmediğini, kendi servis sağlayõcõlarõyla aldõklarõ ortak bir karar sonucunda teknik bakõmõn ertelenmesine karar verdiklerini duyurdu. İran’daki Twitter kullanõcõlarõ internet ayarlarõnõ İran dõşõna ayarlaya- rak sansürden kaçarken Twitter üzerinden haberleşiyor ve ey- lemlerini organize ediyor. YouTube da kullanılıyor İran’da yasaklõ olmasõna rağ- men Youtube sitesi de Ahme- dinejad muhalifleri tarafõndan sõkça kullanõlõyor. YouTube’a gönderilen vi- deolarda polis tarafõndan dö- vülen ve öldürülen protestocu- larõn görüntüleri yer alõyor. Vi- deolarõn altõndaki yorumlarda da dünyanõn dört bir yanõndan, protestoculara destek mesajlarõ gönderildiği görülüyor. TWITTER, BAKIMI ERTELEDİ