Katalog

CMYB C M Y B 26 MART 2009 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13ekonomi@cumhuriyet.com.tr İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Son Dakika... Dün hem gündüz hem de gece boyunca televizyon kanalları “son dakika” anonsu eşliğinde Ergenekon davasının beklenen 2. iddianamesinden alıntılar yap- tılar. Dinleyen, izleyen, anlamaya çalışanların zaten karmakarışık olan kafaları durdu. “Elmalar armut- larla iyice karıştı” deyimi durumu anlatmaya yetmiyor. Aklı olan içeriği üzerinden mantıklı bir değerlendir- me yapmaya kalkışmaz. Televizyon kanalları de- ğerlendirme yapabilecek değişik görüşlerden ko- nuşmacı bulmakta zorlanıyorlar. Birkaç hukukçu ka- nıtlar üzerinden oluşturulması yasal zorunluluk olan iddianamenin bir bütün olarak suçlamalar üze- rinden kurulduğunun altını çizmekle yetindiler... İster istemez metinler üzerinden haberleştirme ya- pıldığında ise ortaya dudak uçurtan senaryolar, suçla- malar çıkıyor. Ancak yine de insan biraz aklını kullan- dığında hukuk diliyle süslenmiş bu ağır kanıtsız suçla- maların birbirleriyle mantık ilişkisinin kurulamazlığı kar- şısında insanın kötülük üzerinden yaratma, senaryo yaz- ma hayal gücü ne kadar işletilirse işletilsin ortaya güç- lü, tehlikeli, Meclis’i-iktidarı devirmeye dönük gizli ör- güt canavarını canlandırmak, kafalarda şekillendirebil- mek çok güç gözüküyor. Bu kadar çok sayıda darbe- ci sanık komutan, suçlu listesi, ağır suç iddiası varken AKP iktidarının nasıl devrileceğinin senaryosunun ya- zılamaması, kafalarda şekillenememesi bence Erge- nekon iddianamesi, davası üzerinden AKP’nin oyları- nı arttırma hesaplarını suya düşürebilir. Ergenekon’un 2. iddianamesinin seçime 4 gün kala yetiştirilmesi, medya gündemini işgal etmesi, seçim gün- deminin ağırlığı olması gereken kriz tartışmalarını gün- dem dışına itmesi, AKP lehine son bomba senaryo bek- lentisi işlevi öngörülenden çok zayıf kalabilir, ters bile tepebilir. Zaten son günlerde üst üste gelen seçim an- ketleri nedeniyle birlikte olduğumuz anket düzenleyicileri, yönelttikleri sorular bağlantılı Ergenekon’un da türba- nın da oylar üzerindeki etkisinin sıfır denecek kadar dü- şük olduğu sonucuna vardıklarını açıklıyorlar. AKP le- hine olan anket şirketleri bile, halkın en duyarlı günde- minin kriz ve işsizlik, işyerleri kapanmaları olduğunun altını çizmekteler. Orada seçmen iki ana gruba ayrılıyor; büyük dünya krizinin Türkiye sonuçlarından AKP’yi sorgulayanlar, so- rumlu tutanlar daha önce AKP’ye oy vermiş olsalar bi- le geri almaya eğilimli gözüküyorlar. Zaten çok farklı so- nuçlara karşın anketlerin ortak ivmesinde, krizin bo- yutlarının algılanması bağlantılı AKP oylarında eksilme var. Yine ortak payda, CHP, MHP oylarında, sadece aday kimliğine bağlı görülmeyen yüksek oranlı olma- sa da artış olduğu... Kameralar karşısında anket sonuçları dışında konuşmamayı yeğleyen araştırma şirketlerinin sahipleri, özel sohbetlerde, AKP’nin oylarının artma- yacağı, çarpıcı olmasa bile düşeceği görüşünde bir- leşmiş izlenimi veriyorlar. Çizdikleri en yakın sınır çiz- gisi ise “40’ın üstü, altı” ekseninde... Hiç konuşmak istemediğim, dünyada da gerçeği yan- sıtma ile yönlendirme etkileri çok tartışmalı anketler, so- nuçları yerine, meslekleri araştırma olan bu şirketler uz- manlarının geleceğe, seçim sonrasına dönük, sosyal bi- limsel gerçek olarak reddedilemeyecek öngörülerini ak- tarmakta ise büyük yarar var; AKP’ye ideolojik, pro- fesyonel olarak en yakın araştırmacılar da AKP ve Er- doğan’ın krizin teğet geçtiği genel saptamalarına, se- çim kampanyalarına asla katılmıyorlar. Dünya ve Tür- kiye krizlerinin tarihteki tüm yaşanmışlıkları üzerinden örneklemelerle, reel ekonomiye, işsizliğe asıl yansı- maların, yeniden toparlanmanın yıllar alacağını gör- mezlikten gelmeye kalkışmıyorlar. Türkiye’nin çok ağır bir vurgun yediği, üstelik Erdoğan hükümetinin önlem almada cesur davranmadığı, seçim sonrası çok atak po- litikalar izlese bile geç kaldığında buluşuyorlar. Tabii dün- yada kriz, işsizlik, işyerleri kapatmalarının derinleşme- si karşısında ayakta kalabilmiş iktidar örneği de yok. Krizden AKP’yi henüz sorumlu tutmayan, oy tabanını oluşturan eğitimsiz, yoksul çoğunluğun, seçim rüşvetleri değil sadece AKP’ye sağ ideolojileri nedeniyle olan bağ- lılıklarının seçim sonrası çok büyük bir hızla erozyona uğrayacağından kimsenin kuşkusu yok. Seçime henüz durumların tam kavranamadığı bir ortamda gidiliyor, ar- kasından yaşanacak piyasalarda en pembe tablolar bi- le Türkiye’deki hızlı işsizlik, işyeri kapanması, reel ekonomi çöküş hızını durduramayacağından, Erdoğan hükümetinin sonradan oluşacak büyük tepkiye daya- namayacağı görüşü ortak gibi. Genel kanı, şimdilik or- tada görülmeyen alternatiflerin dipten gelen dalga ile hızla gelişeceği, Türkiye’yi kaçınılmaz hükümet deği- şiklikleri, hatta erken seçime, hiç beklenmedik sürprizlere sürükleyebileceği... Erdoğan hükümetleri, AKP için mucize senaryolar ise ABD, Obama iktidarının beklenmedik roller biçmesi ile ancak yazılabiliyor. O zaman da ülke, halkın çıkarları ile uyum sorunu, tehdit algılaması da katlanmış oluyor... soner@cumhuriyet.com.tr Ekonomi Servisi -Cevizli Sigara Fabrikasõ’nõn da içinde yer aldõğõ İstanbul Kartal’daki 300 dönümlük arazi, mütevelli heyet başkanlõğõnõ eski Adalet Bakanõ Oltan Sungurlu’nun yaptõğõ İstanbul Şehir Üniversitesi’ne tahsis ediliyor. Bilim ve Sanat Vakfõ tarafõndan kurulan ve mütevelli heyetinde Merkez Bankasõ Başkanõ Yardõmcõsõ Mustafa İbrahim Turhan, Merkez Bankasõ Para Politikasõ Kurulu üyesi Abdullah Yavaş, THY Yönetim Kurulu üyesi Cemal Şanlı, eski MÜSİAD Başkanõ Ömer Bolat gibi isimlerin yer aldõğõ üniversite için yetkililer, kampusun 49 yõllõğõna devrine ilişkin irtifak hakkõ sözleşmesinin hazõr olduğunu ve birtakõm sõkõntõlarõn aşõlmasõnõn ardõndan da imzalanmasõnõn beklendiğini bildirdi. AA’nõn haberine göre, yapõlan ön değerlendirmede, 300 dönümlük arazi için İstanbul Defterdarlõğõ’nca yõllõk 1.6 milyon lira ön izin bedeli tespit edildi. Yetkililer, irtifak hakkõ bedelinin bu rakamõn en az 2 katõ olacağõnõ belirtti. Aylardõr kõvranan sanayi ve patlayan işsizliği görmeyen AKP, 29 Mart’a doğru vergi indirimlerini hatõrladõ Seçim için umut pompalõyor Ekonomi Servisi - Sanayi üre- timinin durmasõ, işsizlik ve ekono- mik krizin etkileri değil ama seçim hazõrlõğõ AKP’ye ‘ekonomiyi’ ha- tõrlattõ. Hükümet, seçime günler ka- la yoksula 100 TL’ye konut kam- panyasõ başlatmasõnõn ardõndan pi- yasalarõn beklediği kapsamlõ ön- lemleri almasa da yeni vergi indi- rimleri açõkladõ. AKP Genel Başkanõ ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, gayri- menkul ve bazõ ürünlere ilişkin KDV indirimi öngören ‘ekonomik önlemler paketini’ partisinin Çan- kõrõ mitinginde duyurdu. Daha önce 53 tedbiri uygulamaya koyduklarõ- nõ belirten Erdoğan, dün şu madde- leri açõkladõ:  İşyerlerinin satõşõndan alõnan KDV 3 ay için yüzde 8 olacak.  Konut, işyeri ve diğer gayri- menkullerin satõşõnda alõcõ ve satõ- cõnõn her birinde ayrõ ayrõ binde 15 olarak alõnan tapu harcõ, 3 ay sürey- le binde 5’e düşürüldü. Mobilyada yüzde 18 KDV, 3 ay süreyle yüzde 8’e indirildi.  Bilgisayar, bilişim ve büro ma- kinelerinden alõnan yüzde 18 KDV, yine 3 ay süreyle yüzde 8 oldu.  KOBİ’lerin kullandõğõ bazõ sa- nayi ve iş makinelerinden alõnan yüzde 18’lik KDV yüzde 8’e düştü. Ekonomi seçime kurban Dün Erdoğan konuşmadan önce Eskişehir’de sorularõ yanõtlarken ‘yeni vergi indirimlerinin sinyal- lerini veren’ Bakan Kemal Unakı- tan’õn konuşmalarõ, leasingde (fi- nansal kiralama) vergi indirimi ko- nusunda beklenti yarattõ. Bu bek- lentiyle, leasing şirketlerinin borsa bi- rinci seansõ yüzde 5-10 primli kapattõ. Ne bekleniyordu? Tacirler Yatõrõm analisti Aydın Sözübir, Reuters’a yaptõğõ açõkla- mada, “Unakıtan’ın KDV’nin dü- şeceği yönündeki açıklaması bek- lentiyi yükseltiyor” dedi. Finansal Kiralama Endeksi, birinci seansõ yüzde 8.47’lik yükselişle 6.858.90 puanda tamamladõ. İş Yatõrõm’õn dün sabah yayõmlanan günlük ra- porunda da “Başbakan’ın yeni bir paketin içeriğine ilişkin açıkla- malar yapması bekleniyor. Lea- sing için KDV’nin indirilmesi, kısa çalışma ödeneğinin süresinin uzatılması, istihdam üzerindeki vergilerin süreli olarak ertelen- mesi ve KOBİ’lere finansmanın paketin içerisinde olması bekle- niyor” denildi. Raporda şu ifade edildi: “Yerel seçimler öncesinde bu tarz açık- lamaların yapılmaya devam et- mesini beklesek de IMF finans- manı olmadan fiili uygulamanın gerçekleşmeyeceğini düşünmeye devam ediyoruz.” Kayra Şarapları Direktörü Bülent Özfırat, sektörde- ki gelişmeleri de- ğerlendirdi. Kriz ucuz şaraba yaradı Ekonomi Servisi - Kriz, tüketicileri ucuz şaraba yöneltti. 2009’un ilk iki ayõnda kaliteli şarap satõşlarõnda yüz- de 8-10’luk bir düşüş yaşandõğõnõ söy- leyen Kayra Şaraplarõ Direktörü Bü- lent Özfırat “Eğlenceye ve dışarıda yemek yemeye daha az para har- canmasıyla birlikte kaliteli şarap tüketimi azaldı. Bu sene krizin etki- siyle birlikte ucuz şaraba yönelişin artmasını bekliyoruz” diye konuştu. 7.5 TL üzerindeki şaraplarõ kapsayan kaliteli şarap pazarõnõn 2008’de yüzde 10 küçüldüğüne işaret eden Özfõrat, “Toplam pazar küçülüyor ama biz 2008’de pazar payımızı yüzde 15 arttırdık. Krize karşın yatırımları- mıza devam edeceğiz” dedi. 2008’de kayõt dõşõ şarap pazarõnõn küçül- düğüne dikkat çeken Özfõrat, “4-5 TL’lik şarapların kayıt içi olması mümkün değil. Şişenin içine hava doldurup satsanız, 5 TL’ye sata- mazsınız. Bu kadar ucuz şarapları tüketmeyin” dedi. Kayra Şarap Aka- demisi’nin 1. yaş günü kutlamasõnda konuşan Özfõrat, akademinin 1 yõl içinde 1658 kişiye şarap eğitimi verdi- ğini belirterek “Nisanda akademi bünyesinde Türkiye’nin ve dünya- nın bütün şaraplarının bulunabile- ceği Şarap Butiği’ni açacağız” diye konuştu. Yapı sektörüne teşvikte Fransa ve Almanya modeli örnek alınmalı Ekonomi Servisi - Katma değeri yüzde 90 olan seramik sektörünün karşõ karşõya olduğu sorunlarõn çö- zümü halinde cari açõğa katkõ ya- pabileceğini belirten Türkiye Se- ramik Federasyonu Başkanõ Zey- nep Bodur Okyay, yarõm kalan ko- nut sektörünün tamamlanmasõ için Fransa ve Almanya’daki teşvikle- rin Türkiye’ye de uyarlanmasõnõ önerdi. Bodur, “İç pazarda piya- sanın canlandırılması için mad- di teşviklerin dışında da yapıla- bilecek şeyler var. Örneğin Fran- sa’da, Almanya’da dar gelirlile- rin konut alımına özel teşvikler veriliyor, yenileme yatırımların- da vergiler düşüyor, mortgage kredisi alan faizini vergiden dü- şürebiliyor. Bu tarz teşvik ve düzenlemelerin Türkiye’ye de uyarlanması gerekir” dedi. Bodur, seramik dünyasõnda bir iletişim platformu haline gelen 21. UNICERA Seramik ve Banyo Fua- rõ’nõn hazõrlõklarõ ile ilgili basõn top- lantõsõnda, kriz ortamõndaki sektö- rün yeniden canlandõrõlmasõ için di- ğer önlem önerilerini de şöyle sõ- raladõ: “Ayrıca, havacılık, uzay ve enerji gibi sektörlerde kullanılan teknik seramik gereçlerin üreti- mi özel bir teşvik konusu yapıl- malı ve Türkiye’de bu sanayi geliştirilmeli. Belli bir sınırın üzerinde ihracat yapan firmalara uluslararası rekabeti kolaylaştı- racak teşvikler ya- pılabilir. Bir Ku- zey Afrika ülke- sine Arap Birli- ği’ne üye bir ülke sıfır, Avrupa Bir- liği üyesi bir ülke yüzde 14, biz yüzde 40 vergi ile mal ihraç edebiliyoruz. Bunu telafi edecek bir sistem devreye soku- labilir.” Bodur, sektörün durumu, sorun- larõ ve teşviki ile ilgili olarak da şun- larõ söyledi:  2007’de 104 milyon m2 sera- mik kaplama malzemesi ve 9 mil- yon parça seramik sağlõk gereci ih- raç ettik. Dünyanõn en büyük üre- ticileri arasõndayõz. Sektör 220 bin kişi istihdam ediyor.  Şu anda kapasite kullanõmõmõz yüzde 30 ile 70 arasõnda değişiyor. 28 kuruluş kaplama, 36 kuruluş sağ- lõk gereci üretiyordu. Kriz nede- niyle 7-8 firma kapandõ, 4 bin kişi işsiz kaldõ. Bu- nun beceriklilikle, beceriksizlikle il- gisi yok; Türki- ye’de sermayeler yetersiz, kredi maliyetleri yük- seliyor, satõş ko- şullarõnda vadeler uzuyor, talep gerili- yor. Parayõ toplayamõ- yorsunuz, sermayeniz da- yanmõyor ama işçilik, enerji ve benzeri giderleri gününde ödemek zorundasõnõz. Buna dayanmak ko- lay değil. TÜYAP İcra Kurulu Başkanõ Serdar Yalçın da, “1 Nisan’da Tüyap Fuar ve Kongre Merke- zi’nde açılacak UNICERA’ya 20’si yurtdışından 160 firma ka- tılıyor, 70 ülkeden 50 binin üze- rinde ziyaretçi bekleniyor” dedi. Fuar kapsamõnda ünlü mimar Ro- do Tisnado, Dante Donegani ve Giovanni Lauda gibi mimar ve tasarõmcõ- lar konferans ve- recek, Çini usta- sõ Sıtkı Olçar’la İznik Çini Vak- fı’nõn eserleri ser- gilenecek. Akõllõ mağazalarda kasiyer yok MURAT GÜLDEREN DUSSELDORF- Reel Hipermarketleri ile- ri teknolojiyle donatõlmõş ve geleceğin mağazasõ (future store) adõnõ verdikleri Almanya Düs- seldorf’taki mağazasõnõ basõna tanõttõ. Real Hi- permarketleri Genel Müdürü Kubilay Özerkan Almanya’daki future store donanõmõnõn birkaç yõl içerisinde Türkiye ve diğer ülkelerde de uy- gulanacağõnõ belirterek bunun için teknik alt- yapõnõn biraz zaman alacağõnõ söyledi. Geleceğin marketinde alõşverişi kolaylaştõran uygulama- lar şunlar: Kasiyersiz kasa: Kasiyere gerek olmadan na- kit ya da kredi kartõyla ödeme yapõlabilen ka- salardan sigara ve alköllü içecekler yaş sõnõrõ ne- deniyle ilgili görevliler tarafõndan okutuluyor. Akıllı etiket: Etiketteki chip sayesinde ürün- le ilgili her türlü bilgi öğreniliyor. Akıllı terazi: Terazi, üzerine konulan mey- ve-sebzenin fotoğrafõnõ çekip hemen tanõyor. Yön bulma robotu: Müşteri istediğini ya- zõnca robot da reyona götürüyor. Akıllı ayna: Fotoğraf çekme özelliğine sahip aynalarla kişi seçtiği makyaj malzemelerini yü- zünde uygulayabiliyor. Metro Group Mali Konulardan Sorumlu Yö- netim Kurulu Üyesi (CFO) Thomas Unger ise şirketin bilanço rakamlarõnõ açõkladõ. Unger, şir- ketin satõş rakamlarõnõn yüzde 5.8 artõşla 68 mil- yar Avro’ya yükseldiğini belirterek, vergi ve fa- iz öncesi kârõn yüzde 7.1 artõşla 2.2 milyar Av- ro’ya yükseldiğini, kur etkisinden arõndõrõlmõş satõş miktarõnõn yüzde 6.1 arttõğõnõ anlattõ. TÜRKİYE BİRİNCİ 50 yılda tiryaki olduk, çay devlerini şaşırttık Ekonomi Servisi - Lipton Dünya Baş- kanõ Didier Dallemagne, Lipton’un bü- yümesine ikinci büyük katkõyõ Türkiye’nin sağladõğõnõ belirtti. Düzenlenen basõn toplantõsõnda sektörü değerlendiren Dallemagne, Lipton’un ci- rosunun 3,5 milyar Avro’yu geçtiğini, dünyada en büyük ikinci içecek markasõ ol- duklarõnõ söyledi. Çay pazarõnõn krizden et- kilenmediğini ve yüz- de 8 büyüdüğünü be- lirten Dallemagne, Türkiye’de de pazarõn yüzde 13,6 büyüdüğü- nü, aynõ performansõn bu yõl da sürdüğünü kaydetti. Musluk su- yundan sonra en ucuz içecek olan çay tüketi- minin krizden etkilen- mesinin beklenmediğini belirten Dallemagne 2009 için yüzde 16 bü- yüme hedeflediklerini kaydetti. 15 bin üretici, 800 çalışan Ünilever Türkiye Gõda Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardõmcõsõ Mustafa Seç- kin de Türkiye’deki geçmişi 1946’da ilk fab- rikanõn kurulmasõyla ortalama 50 yõla da- yanan çay tüketiminde kişi başõna 3,8 bar- dakla rekor kõrdõğõmõzõ belirtti. Seçkin, Ka- radeniz’de 15 bin üreticiden ürün aldõklarõnõ, aileleriyle hesaplandõğõnda 65 bin kişiye do- laylõ destekleri olduğunu ifade etti. Seçkin, ikisi Rize, biri Artvin ve poşetlemenin ya- põldõğõ İstanbul fabrikalarõnda da 800 kişi- ye istihdam sağladõklarõnõ ifade etti. Türkiye Seramik Federasyonu Başkanõ Zeynep Bodur Okyay, dar gelirlilerin konut alõmõnda özel vergi indirimleri yapõlmasõ gerektiğini söyledi. Başbakan, krize karşõ önlemleri seçim şovuna dönüştürdü. Ekonomiyi bütünlüklü ele alan paket yerine, mitinglerde parça parça açõklanan “vergi indirimleri” geldi. Tekel arsası ‘Bilim Vakfı’na SEÇMENE GÖZ KIRPTI ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Zira- at Bankasõ, Halk Bankasõ ve Exim- bank’õn, seçimlere 5 gün kala açõkladõk- larõ paketler, yerel seçim öncesi AKP’ye katkõ sağlayacak. Sadece Ziraat Banka- sõ’nõn sağladõğõ ödeme ve faiz kolaylõk- larõndan 2.3 milyon çiftçi ile 3.7 milyon bireysel kredi kullanõcõsõ olmak üzere top- lam 6 milyon seçmen faydalanabilecek. Kamu bankalarõnõn zamanlamasõnõ “ta- mamen tesadüf” olarak nitelendirdiği ba- zõ kolaylõklarõ şöyle: Ziraat Bankası: Tarõmsal, bireysel ve ti- cari kredilerin vadesi uzatõlõyor. Toplam 4.2 milyar TL’lik tarõmsal kredinin borç yapõlandõrmasõndan yararlanõyor, kredi kartõ borçlularõna kolaylõk sağlanõyor. Sağlanan kolaylõklardan 2.3 milyon çift- çi ile 3.7 milyon bireysel kredi kullanõcõsõ yararlanabilecek. Türk Eximbank: TL faiz oranõnõ iki pu- an indirdi. Halk Bankası: Tüketici kredisi faiz oran- larõnõ 1-36 ay vadede yüzde 1.99’dan yüz- de 1.68’e çekti. Konut kredisinde ise fa- iz oranõnõ 1-36 ay vadede yüzde 1.38’e, 37-60 ay vadede yüzde 1.43’e, 61-120 ay vadede 1.48’e düşürdü. İSO: Üretime dönük önlem yok İstanbul Sanayi Odasõ (İSO) Başkanõ Ta- nıl Küçük beklentilerinin sanayi ve üre- tim ağõrlõklõ önlemler alõnmasõ yönünde ol- masõna karşõn hükümetin, ticaret ağõrlõklõ yeni bir ekonomik önlem paketi açõkladõ- ğõnõ söyledi. İSO’nun meclis toplantõsõndaki konuşmasõnda Küçük şunlarõ söyledi: “Ver- gi, prim ödemeleri mutlaka ertelenmeli, hammadde yatõrõm malõ ithalatõndan alõnan KKDF için bir açõlõm yapõlmalõ... Kredi Ga- ranti Fonu’nun önemini özellikle vurgu- luyoruz.” Oyak Yatõrõm’õn değerlendir- mesinde ise GSYH’de yüzde 7 daralma ön- görüsü hatõrlatõlarak, “Bu önlemlerin bü- yüme dinamikleri üzerinde ciddi bir et- kisinin olmasını beklemiyoruz” denildi. KAYRA AKADEMİ 1 YAŞINDA Didier Dallemagne Zeynep Bodur Okyay