Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr SAYFA CUMHURİYET 2 OCAK 2009 CUMA 10 EKONOMİ CMYB C M Y B YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Ekonomik Beklentiler Alışılagelindiği şekilde her yıl sonunda ya da ba- şında gelecek yıla ilişkin beklentiler, temenniler, dilekler açıklanır. Belleklerde kalır ya da kalmaz... Ancak beklentileri, tahminleri gerçekleşmeyen- ler, konu üzerinde fazla durmaz, geçiştirir veya tahmin hatalarına bahaneler bulurlar. Beklentileri, tahminleri gerçekleşenler eğer belli bir grubun sözcüleri değillerse ya da belli bir grup tarafın- dan tanıtılmak, lanse edilmek istenmiyorlarsa, ge- nellikle kendilerinden pek söz edilmez. Bu tür yaklaşımları gözlemlemekle birlikte yi- ne de kişi, belki de kendini sınamak için yeni yı- la ilişkin tahminlerini, beklentilerini açıklar. Ana- liz yalnız geçmişi değerlendirmek için değil, en azından yakın geleceği görebilmek, doğru öne- riler, önlemler geliştirebilmek için yapılır. İktisadı bir bilim dalı olarak görüyorsak, neden- sonuç ilişkisini kurmak, nedenlere göre öngörüde bulunmamız gerekir. Yeterli, sağlıklı nedenlere da- yanılmadan yapılan öznel tahminlerin, tahmin sa- hibine bir getirisi olsa bile, bilimsel bir değeri ol- madığı gibi, rastlantılar dışında gerçekleşme olasılığı da olmaz. Sağlıklı, gerçekçi nedenlere da- yanmayan beklentiler iyimser olarak dahi nite- lendirilemez. İyimser tahminler dahi, gerçekleş- me olasılığı az da olsa, bazı varsayımlara, ne- denlere, kabullere dayanmalıdır. İster kötümser deyin, ister gerçekçi deyin; eko- nomik açıdan 2009 yılının 2008 yılından daha iyi geçmesi olasılığı yoktur. Gerçi iktisat dahil, la- boratuvarı olmayan, koşulları değişen, koşulla- rı sabit tutularak deneme yapılamayan bir alan- da kesin konuşmak, beklenmeyen olaylar ne- deniyle hatalı görülebilir. Ancak 2009 yılının ekonomik açıdan 2008 yılından daha başarılı ola- bileceği savı, politik ya da kişisel çıkar hesabı yok- sa, bir dilek olmaktan öteye gidemez. Sık sık bu köşede de yinelendiği gibi, mali sek- törle reel sektör arasındaki etkelişim arasında bir zaman aralığı vardır. Mali sektörün tetiklediği bu- nalımın, çöküşün reel sektöre tam yansıması za- man almaktadır. Ayrıca alınan önlemler, hazırla- nan ekonomik paketler, yerinde olsa bile, olum- lu etkilerinin görülmesi kısa sürede olmamakta- dır. Zaman aralıkları dikkate alınmadan, “2009 yı- lında ekonomide yukarıya dönüş başlar” savının ya da öngörüsünün bir dayanağı yoktur. Bu tür tahmin açıklamaları halkı oyalamak ve/veya ekonomiye teğet geçme kuramı sahibi Sayın Baş- bakan’a hoş görünme amacını gütmektedir. Kaldı ki Türkiye ekonomisinin sorunu ekono- mik konjonktür, ekonomik dalgalanma, iniş-çı- kış sorunu değildir. Yapısal sorunları vardır, ya- pısal sorunlar kısırdöngüler doğurmaktadır. Za- man zaman reform, yapısal reformlar adı altın- da, emperyal güçlerin istekleri doğrultusunda ya- sal ya da idari düzenlemeler yapılmaktadır. Bu düzenlemeler, görüldüğü gibi yapısal sorunları çözmemekte, tersine çoğu kez kısırdöngüleri kır- mayı zorlaştırmaktadır. Geliri, gönenci (refahı) arttırmanın yolu üretimi arttırmaktır. Üretimin iki ana girdisi, emek (insan gücü) ve makine, teçhizat, donanım gibi maddi sabit sermayedir; makine, teçhizatı yapan ve kul- lanan insan olduğu için, kaliteli emek, üretim açı- sından daha belirleyicidir. İnsan gücünü geniş an- lamda aldığımızda, girişimcilik, lider yöneticilik de dahildir. Yaratıcı, yenilikçi, inisiyatif sahibi girişimci, belki de mevcut ekonomik sistemin başaktörü, baş ekonomik ajanıdır. Yaşanan ekonomik kriz, girişimcilerin de etik, ahlaki değerlere sahip ol- ması gereğini de göstermiştir. Günümüzde fir- maların yönetimi hemen hemen CEO’ların, terim yerindeyse lider-yöneticilerin eline geçmiştir. Liderlerde, yöneticilerde bulunması gereken ni- telikler, yetenekler, artamlar, bu köşede sık sık belirtildiğinden yinelenmeyecektir. Dünyada kri- zin derinleşmesinde CEO’ların etkileri, gerekli ye- tenek ve ahlaki değerlerden yoksun oluşları da yadsınamaz. Türkiye’de en bol gibi görünen emek gücü, ge- rekli nitelikler, artamlar açısından bakıldığında kıt faktördür. Türkiye’de emeğin kalitesi, girişimci ve CEO yetersizliği, yatırımların dağılımı düzeltil- medikçe sorunlar çözülemez; iyimser olmak için, temel eksikliklerin giderilmesi gerekir. ALO’ya görüntü de eklenecek, üçüncü nesil mobil iletişim dünyayõ cebe taşõyacak Türkiye, dünyanõn 8 yõl önce tanõştõğõ ve yarõm milyara yakõn insanõn kullandõğõ üçüncü nesil iletişim teknolojileriyle 6 ay içinde tanõşacak. Ticaretten sağlõğa, kamu hizmetlerinden eğlenceye kadar birçok alanda iş yapma biçimlerini zenginleştirmesi beklenen 3N’ye geçmek için eski cepler yenilenecek, operatörlerle yeni sözleşme yapõlõp SIM kartlar değişecek. Lisans alan her üç GSM operatörünün de 2013’e kadar Türkiye nüfusunun en az dörtte birini 3N ile tanõştõrmasõ gerekirken aynõ tarihlerde hem dünyadaki 3N kullanõcõ sayõsõ 3 milyara dayanacak hem de bazõ ülkeler 3N’nin bir adõm ötesi olan dördüncü nesil uygulamalarõna geçecek. NECDET ÇALIŞKAN Dünyada 500 milyona yakõn kişinin kullandõğõ üçüncü nesil (3N) mobil ile- tişim, 8 yõllõk gecikmeyle Türkiye’nin de kapõsõnõ çaldõ. İnternete erişim için bilgisayar zorunluluğunu ortadan kal- dõracak olan 3N ile sağlõktan eğitime, eğlenceden iş dünyasõna kadar yaşamõn tüm alanlarõ etkilenecek. Türk tüketicisi yeni uygulamayla cep telefonu üzerinden görüntülü konuşa- bilecek, internette çok daha hõzlõ ge- zinip televizyon yayõnlarõnõ cepten iz- lenebilecek. SIM kartlar yenilenecek Ancak mobil iletişimde bu dene- yimlerin yaşanabilmesi için hem GSM operatörleri hem de cep telefonu kul- lanõcõlarõ bazõ gereksinimleri yerine ge- tirmesi gerekiyor. 3N deneyimi yaşa- mak isteyenler abonesi olduğu GSM şirketiyle yeni bir sözleşme yapõp, SIM kartõnõ yenileyecek ve 3N’ye uyumlu bir cep telefonu edinmesi ge- rekecek. 28 Kasõm’da yapõlan Üçüncü Nesil Mobil İletişim Sistemleri ihalesiyle li- sans alan Turkcell, Vodafone ve Avea’nõn bu hizmeti 3 yõl içinde Tür- kiye nüfusunun en az yüzde 25’ini, 2014’e kadar da nüfusun en az yüzde 50’sini kapsayacak duruma getirmesi gerekiyor. Bu doğrultuda 3N lisansõ alan Turk- cell, Avea ve Vodafone’un 2013’e kadar Türkiye nüfusunun dörtte biri- ni yeni nesil mobil iletişimle tanõştõr- masõ gerekiyor. Eski cepler çöpe gidecek 70 milyonluk bir nüfusa sahip olan Türkiye’de 65 milyon GSM abonesi ve 90 milyon da cep telefonu bulunuyor. Bu 90 milyonu aşan cep telefonunun yarõsõnõn görüntülü konuşma için ge- rekli olan kamera özelliği var. Ancak 3N’ye uyumlu cihaz sayõsõ 3 milyon ci- varõnda. 2009 yõlõnõn ortasõnda başlamasõ beklenen 3N mobil iletişim uygula- malarõ ile birlikte Türkiye’deki 3N uyumlu cihaz sayõsõnõn da hõz- la artmasõ bek- leniyor. Dünya 4N için gün sayıyor K ablo döşeme sõkõntõsõ yaşayan ülkelerin ara- yõşlarõyla başlayan mobil iletişimde ilk cep telefo- nunun üretilmesinin üzerin- den 25 yõl geçti. İlk cep telefo- nu görüşmesi 1991’de Finlan- diya’da yapõldõ, ilk kõsa mesaj (SMS) 1992’de atõldõ. İlk 3N uygulamasõ ise 1 Ekim 2001’de Japonya’da gerçek- leştirildi. Hõzla gelişen mobil teknolojilerle birlikte dünyada cep telefonu abone sayõsõ 3.9 milyara çõkarken 3N kullanõcõ sayõsõ da 474 milyona ulaştõ. 2013’te ise cepte abone sayõ- sõnõn 5.6 milyara, 3N kullanõ- cõ sayõsõnõn 2.8 milyara ulaş- masõ bekleniyor. Türkiye, ilk ağõ 2001’de Japon NTT Do- CoMo tarafõndan kurulan 3N ile tanõşmaya hazõrlanõrken dünya bu teknolojiyi bir adõm daha geliştirerek Dördüncü Nesil (4N) mobil iletişim sis- temine geçmeye hazõrlanõyor. 4N’ye yönelik olarak İsveçli telekomünikasyon şirketi Ericsson 160 MBps veri akta- rõm hõzõ sunan kablosuz geniş- bant iletişim teknolojisi LTE üzerindeki çalõşmalarõnõ sür- dürüyor. 2013’te tamamlan- masõ beklenen 4N teknolojisi ile bir DVD 30 saniyede, 100 mp3 dosyasõ 2.4 saniyede, bir film CD’si 5.6 saniyede akta- rõlabilecek. 3N iletişimi baştan yaratacak SORULARLA 3. NESİL Nasıl Abone Olunacak? 3N’den yararlanmak için öncelikle 3N uyumlu bir cep telefonu sahibi olmak gerekiyor. Şu anda kullanõlan SIM kartlar değiştirilecek ancak bu işlem ücretsiz yapõlacak. Ayrõca 3N servisleri kullanmak için yeni bir sözleşme yapmak da gerekecek. Mevcut GSM numarasõ ise aynõ kalacak.  Herkes Yararlanabilecek mi? Yeni çõkan cep telefonu modellerinin büyük bir kõsmõ 3N’yi destekliyor. Ancak yeni telefon almadan önce 3N uyumlu olup olmadõğõnõn mutlaka araştõrõlmasõ gerekiyor. Doğrudan 3N uyumlu SIM kartlarõn takõlabildiği dizüstü bilgisayarlar da yakõnda çõkacak.  İnternet Hızını Nasıl Etkileyecek? Standart çevirmeli bağlantõya göre 7 kat, şu anda cep telefonlarõnda kullanõlan bağlantõya göre ise 20 kat artacak. MP3 formatõndaki bir şarkõ ortalama 10 saniyede indirilebilecek. Bugün bir mobil cihazla 700 MB büyüklüğündeki film, yaklaşõk 6 saatte indirilirken; 3N ile yaklaşõk 13 dakikada indirilecek. * Cepten TV Nasıl Seyredilecek? GSM şebekesinin mobil TV servisine abone olduktan sonra, cep telefonuna TV uygulamasõ yüklenecek. Böylece TV programlarõnõn detaylõ bilgisine ulaşõlabilecek. 3N’yi destekleyen kanallarda arka planda görüntü devam ederken, ön planda hisse senedi, son dakika haberleri, hava durumu gibi bilgiler takip edilebilecek.  Faturaya Nasıl Yansıyacak? Operatörler, 3N ile gerçekleştirilen veri transferlerini faturalarõna serbest piyasa koşullarõnda yansõtacağõ için ücretlendirmenin nasõl olacağõ henüz net değil. Ancak veri indirme ücretleri mevcut GPRS tarifelerine göre daha ucuz olacak. 3N aboneliği için ek bir ücret talep edilmeyecek. 3N servislerinin ücretlendirilmesi ayrõ bir tarife üzerinden olacak.  Hangi Operatörler Hizmet Verecek? Türkiye’deki mevcut 3 GSM operatörü de 3N hizmeti verecek. A tipi lisansõ alan Turkcell 45Mhz, B tipi lisans alan Vodafone 35Mhz ve C tipi lisans alan Avea 30Mhz frekansta iletişime olanak tanõyacak. Devlet verdiği lisanslarla Turkcell’den KDV dahil 858 milyon YTL, Vodafone’dan 600 milyon YTL, Avea’dan da 512 milyon YTL olmak üzere toplam 1 milyar 970 milyon YTL gelir elde etti.  A, B veya C lisans tipleri arasında ne fark var? Lisansõn çeşidinden kaynaklanan tüketicilere yansõyacak hem hizmet çeşitliliği hem de hizmet hõzõ anlamõnda farklõlõk yok. Ancak dağõtõlan frekanslar arasõndaki en büyük fark, bir baz istasyonundan eşzamanlõ olarak 3N hizmetlerinden yararlanabilecek abone sayõsõ. Dolayõsõyla operatörler 3N ihalesinde mevcut abone sayõlarõna uygun olan lisans tipini aldõ.  4N’yi Nasıl Etkileyecek? Gelecek 70 yõl içinde çõkacak yeni nesil şebekeler için tekrar ihale yapõlmayacak, lisans sahipleri mevcut sözleşmeler üzerinden 4N hizmetini verebilecek. Uzakdoğu ve Asya ülkelerinde yaygõn kullanõm oranlarõna ulaşõlan 3N’nin genç nüfusu ile Türkiye’de de hõzla yaygõnlaşmasõ beklenirken, dünyada ise şimdiden her 8 cep telefonu abonesinden biri 3N ile tanõşmõş durumda. 2013’te ise dünyada hem her iki aboneden biri 3N kullanõcõsõ olacak hem de hizmete girmesi beklenen 4N, 3N’nin tahtõnõ sarsacak. Ü Ç G S M O P E R A T Ö R Ü D E Ç A L I Ş M A L A R I N I H I Z L A N D I R D I Cenk Serdar (Turkcell Katma Değerli Servisler- den Sorumlu Genel Müdür Yardõmcõsõ):  Turkcell olarak 2009’un ilk yarõsõnda sun- maya başlayacağõmõz 3N ön- celikle hõzõmõzõ arttõracak.  Adõyaman’õn iki kö- yünde, Sağlõk Bakanlõğõ, UNDP ve Turkcell deste- ğiyle 2G üzerinde gerçek- leştirilen tele-tõp uygula- masõnõn kapsamõ ve etkinliği hõzlõ mobil in- ternet altyapõsõ üzerinde artacak.  3N ile tele-tõp uygulamalarõ ücra alan- lara kadar yayõlabilecek. Afrika, Güney Amerika ve Güneydoğu As- ya’da örnekleri olduğu gibi hastalara uzaktan teşhis ve ta- kip imkânõ sağlanacak.  Hastaneye gitmeden rönt- geninizi, tahlilinizi doktora göstereceksiniz. Mobil doktor sistemiyle her cepte bir dok- tor olacak.  Kamu hizmetlerine cep telefonundan erişilebilecek (m-sağlõk, m-eğitim, m-dev- let… gibi). Mobil ofis kavramõ yaygõnla- şacak. İş başvurusu, iş görüşmesi ve mü- lakat gibi insan kaynaklarõ uygulamalarõ cep telefonundan da yapõ- labilecek.  Akõllõ ev uygulamala- rõ yaygõnlaşacak. Cep tele- fonundan eve gelmeden ön- ce fõrõn ve benzeri aletlerin çalõştõrõlabilme- si mümkün olacak. İşteyken ya da yolday- ken anaokulunda oynayan çocuklar, cep te- lefonu aracõlõğõyla izlenebilecek. ‘Altyapõmõz şimdiden hazõr’ Cengiz Anık (Avea Regulasyondan Sorumlu Genel Mü- dür Yardõmcõsõ):  3N teknolojisini abonelerimize sunmak için tüm kay- naklarõmõzla hazõrõz. 2007’de Yeni Nesil Şebeke (NGN) yapõsõna yatõrõm yaparak 3N ve sonrasõ teknolojileri de destekleyen bir altyapõya kavuştuk.  2009’un Haziran veya Temmuz ayõnda ha- yatõmõza girecek olan 3N ile özellikle kullanõcõ- lar tarafõndan üretilen içerikler, facebook, myspa- ce gibi sosyal ağ ortamlarõ ve bunlarla ilgili mo- bil uygulamalar daha fazla önem kazanacak.  Hõzlõ mobil internet, mobil ticareti des- teklemek amacõyla geliştiri- len teknolojiler ve bunlarõn olanak tanõyacağõ sponsorlu hizmetler, reklam, mobil ödeme ve ticaret, mesajlaş- ma ile müzik/video servisleri gelişecek.  3N ile video konferans, bankacõlõk hiz- metleri, oyunlar, canlõ radyo ve TV ya- yõnlarõna erişim, VoIP gibi daha pek çok hiz- meti de 3N destekli cep telefonlar üzerinden sunabileceğiz. ‘3N’nin ötesine geçeceğiz’ Dr. Esen Sirel Ongun (Vodafone Tür- kiye Telekomünikasyon Politikalarõ Bö- lüm Başkanõ):  Vodafone olarak 3N(+) olarak ad- landõrdõğõmõz ‘3N ve ötesi’ kavramõnõ esas alõyoruz. 3N (+) teknolojisiyle ve- ri hõzõ 42 megabit/saniyeye erişilebiliyor. Bu, şu anki teknolojiden 100 kat daha fazla hõz sağlõyor.  Bugün 4 saatte indirilen 4 GB’lik DVD formatõnda bir film, 3N(+) saye- sinde 13 dakikada, 700 MB’lik bir film ise 4 saat yerine 2.2 dakikada indirile- bilecek.  Üç boyutlu ve birden fazla kişiyle oynanan oyunlar cep telefonlarõ ile oy- nanabilecek, resim ve video mesajlar da- ha kaliteli bir şekilde görüntülenip, pay- laşõlabilecek.  Üçüncü nesil teknoloji ile güncel ha- berler ve spor haberleri cep telefonla- rõndan izlenebilecek; kişisel içerik ya- ratõlõp, hõzlõ bir şekilde paylaşõlabilecek. 2008 borsaların kayıp yılı oldu Ekonomi Servisi - Küresel çapta borsalarõn büyük bölümünün kaybõ yüzde 40’õ aştõ. Küresel ekonomik krizin iflasa sürüklediği İzlanda’da yõllõk kaybõ yüzde 94.4 olan Reykjavik borsasõ, 2008’in en fazla kaybeden borsasõ oldu. İzlanda’yõ, yüzde 72.4 kayõpla Dubai, yüzde 70.5 ile Bükreş borsalarõ izledi. Avrupa’da İzlanda’yõ yüzde 70.5 ile Bükreş Borsasõ ve yüzde 67.2 ile Moskova Borsasõ takip etti. İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ’nõn yõllõk kaybõ yüzde 51.6 oldu. CengizAnık Dr. Esen Sirel Ongun ‘Tele-tõp’õ en ücra köşelere yayacağõz’ Cenk Serdar BEYKOZ AİLE MAHKEMESİ’NDEN ESAS NO: 2007/861 KARAR NO: 2008/694 Davacõ ASİYE DEMİR tarafõndan VEYSEL DEMİR aley- hine mahkememizde açõlan boşanma davasõnõn yapõlan açõk yargõlamasõ sonunda; Tunceli ili, Nazimiye, ilçesi, Beytaşõ Köyü/Mah. Cilt 16, hane 9 ve BSN: 50 ve 16’da nüfusa ka- yõtlõ, Halil ibrahim ve Gülizar’dan olma, 01/10/1958 do- ğumlu davacõ Asiye Demir ile Musa ve Hani’den olma 02/10/1956 doğumlu davalõ Veysel Demir’in aralarõndaki evlilik birliği temelinden sarsõlmõş olduğundan TMK’nin 166/1 maddesi gereğince boşanmalarõna,Taraflarõn müşte- rek çocuklarõ 05.10.1996 d.lu Deniz Demir’in velayetinin T.M.K’nin 182. maddesi gereğince davacõ anne Asiye De- mir’e verilmesine, davalõ babanõn şu anda nerede olduğu bilinmediğinden bu çocukla davalõ baba arasõnda kişisel ilişki kurulmasõna şu anda gerek olmadõğõna, T.M.K’nin ve- layet, vesayet ve miras hükümlerinin uygulanmasõna iliş- kin tüzüğün 4. maddesi gereğince velayet kendisine tevdii olunan davacõ anne Asiye Demir’in çocuklarõna ait mal var- lõğõ var ise, dökümünü gösteren bir defter vermesi ve bu mal varlõğõnda veya yapõlan yatõrõmlarda gerçekleşecek önemli değişikleri de en geç 1 ay içinde bildirmesine, Peşin alõnan harcõn mahsubu suretiyle karar tarihine göre 1.00 YTL daha karar ve ilam harcõnõn davalõdan alõnmasõna. Da- vacõ tarafça yapõlan toplam: 318 YTL yargõlama giderinin davalõdan alõnõp davacõya verilmesine dair temyizi kabil ka- rar davacõnõn yüzünde davalõnõn yokluğunda verilmiş olup iş bu hükmün Veysel Demir’e ilanen tebliğine, hüküm fõk- rasõnõn neşir tarihinden itibaren 7 gün sonra tebliğ edilmiş saygõlacağõ 15 gün içersinde temyiz edilmemesi durumun- da hükmün kesinleşeceği hususu ilan olunur. 22/12/2008 Basõn: 70485