Katalog

17 TEMMUZ 2008 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DIZI Kaf dağı'nın ardındaki masal ülkesi: Abhazya Direnen Zamanın tanığı saat S oçi'ye yanm saat uzaklıktaki Gagra Abhazya'nın önemli bir kenti. Yol üs- tünde kocaman bir saat, Alice Harikalar Diyarı'ndaki olağandan farklı boyut- lardaki eşyalar gibi dikkat çekiyor. 1902'de Fransa'dan parça parça taşınan ve Abhazya'da birleştirilen bu saat ah- şap bir binanın üzerinde tarihin eski za- manlannın tanığı gibi duruyor. O gör- kemli saatin bulunduğu bina artık Gag- ripş Restarııant olarak kullanıhyor. Bir tek çivi kullanılmadan inşa cdilen bina Çarlık Rusyası'na, Abhazya'nın kuru- luşuna ve kim bilir daha nice önemli an- lara tanıkhk etıniş! Taş ve ahşap işçci- liğinin muhteşem uyumu üzerine inşa edilen binaya iki yanmı palmiyelerin süs- lcdiği geniş ve yüksek taş merdivenler- den çıkılıyor. Büyük avizelerin bulun- duğu geniş salonunda kimler dans etmişti acaba? 1864'teki Abhaz sürgününden 30 yıl sonra inşa edilen binanın yerinde aca- ba daha önce ne vardı? Tarihleri boyunca sürekli mücadele vennek zorunda kalan Abhazlar da bu binada dans etmiş miy- di? Yansa bile küllerinden yeniden doğ- mak için mücadele eden Zümrüd-ü An- kakuşu gibi... T ann dünyayı yarattıktan son- ra ülkelerin dağılımını yap- mak için bütün halkların temsilcilerini huzurunda toplanması- nı buyurmuş! Ama Abhaz, o gün mi- safıri geldiği için Tann'nın huzuruna çıkamamış! Geç saattc toplantıya ye- rine giden Abhaz'a Tann, "Abhaz ne- relerdesin, herkes ülkesini belirledi, bütün topraklar dağıldı. Sana top- rak kalnıadı" demiş! Bunıın üzerine Abhaz, "Misafîrim vardı, onu bıra- kıp gelemezdim" diye konuşmuş! Tann ise "Madem misafire bu kadar önem veriyorsun bcn de seni top- raksız bırakmam. Dünyada ken- dinı için ayırdığım küçük bir toprak parçası vardı. Orası da senin ülken olsun" karşılığını vcrmiş! lşte Ab- hazya, bu efsanedeki gibi Tann'nın kendine saklayacağı kadar güzel ve et- kileyici bir coğrafya... 2008 Ekonomik Forumu için tstan- bul Dostluk Kulübü'nün davetlisi ola- rak Abhazya'ya gidenlerin çoğu bu ef- saneyi düşünürkcn uçak, Karadeniz üzerinden Soçi'ye inmeye başladı. Dağların yeşiliyle denizin mavisinin dans etriği bu coğrafyaya 1.5 saatlik bir yolculukla ulaşılıyor. Rusya'nın Soçi Havaalanı ise za- manda yolculuk yapmış hissi yaratıyor. Bu köhne ve küçük havaalanında iş- leryavaş ilerliyor. Çalışanlann görev aşk ve aşırı disiplin işlemlerin uza- masına yolaçıyor. Rusya'nın resmen tanımadığı Ab- hazya'ya girenlerin pasaportlarma yalnızca çıkış mührü vuruluyor. So- çi'deki smır kapısından çıktıktan son- ra artık nereye gittiğiniz Ruslan pek ilgilendirmiyor! Çünkü Abhaz sını- rından geçenlerin pasaportuna bir gi- riş mührü bile vurulmuyor! Burada birkez daha anlaşılıyor ki, her ne kadar devlctlerin yöneticileri uluslararası toplantılarda, ekranlarda bağımsızlık konusunda büyük büyük laflar etseler de, tanınmayan sınırlar- da işler şaşırtıcı biçimde farklı yürü- yor. A B H A Z Y A Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve lşbir- liği Teşkilatı, Avrupa Birliği Konseyi gibi uluslararası örgütler Ab- hazya'yı Gürcistan'ın bir parçası olarak tanıyor. Ancak 1993'ta ba- ğımsızhğını ilan eden Abhazya'da nüfusun büyük bölümü ülke- yi egemen bir devlet olarak kabul ediyor. Abhazya sınırları için- de kalan Yukan Kodori Vadısi ise Gürcistan yönetinıinin kontrolü altındadır. Burada Gürcistan hükümctinin dcsteğiyle kurulan "Abhazya Özerk Cumhuriycti Hükümeti" bulıuımaktadır. Abhazya Cumhuriyeti'nin başkenti: Sohum Devlet Başkanı:Sergey Bagapş Baş,bakan:Aleksandr Ankuab Parlamenter Sayısı:35 DU:Abhazca ve Rusça Din: Hristiyan Ortodoks ve Müslüman Para Birimi:Rus Rublesi Nüfusu: 350 bin. Kilometrekareye 29 kişi düşmektedir. Yüzölçümü: 8 bin 600 kilometrekare. 240 kilometre sahil şcridi. Yaşayan halklar: Abhazlar, Ruslar, Ermcnilcr ve Türkler Sınırlar: Batıda Psou Nehri (Rusya Federasyonu Krasnodar eya- leti), doğuda tngur Nehri (Gürcistan), kuzeyde Kafkas Dağladı (Ka- raçay-Çerkesk Cumhuriyeti), güneyde Karadeniz. Karadeniz kıyısında Akdeniz rürk heyeti bir köprüden Ab- hazya tarafına yürüyerek ge- çiyorve 1990'lardaki Gür- cü-Abhaz savaşı döneminde adı sık- ça duyulan Gagra'ya doğru yol alı- yor. Yolun sağındaki mavilik Akde- niz'deki bir sahil beldesini anımsatı- yor. Çevrede palmiyeler, okaliptus- lar, manolyalar, turunç ağaçlan... Yolun solunda yükselen tepeler ise Karadeniz'e özgü gür ormanlar, kı- zılçamlar, meşeler, göknarlarla süs- lü... Çevredeki muhteşem görünrü coğrafya kitaplanndaki bilgilerle çe- lişiyor. Abhazya'da geçirdiğimiz 5 gün boyunca her kentte aynı manza- rayla karşılaşmak, özellikle portakal bahçelerini görmek insanı şaşırtıyor. Bir an için Abhazya'ya "Kaf Da- ğı'nın ardındaki masal ülkesi" de- nildiği akla geliyor. Her yıkımın ardından diriliş 5 bin yıllık kültürel birikimin ardından 8. yüzyılda kurulan Abhaz Krallığı 11. yüzyılda Moğol istilasıyla yı- kılmış. Bölge daha sonra Araplar, Perslcr ve Bizanslılann istilalanna uğramış. 1555'te Os- manlı, 1810'da da Rusya'nın kontrolüne ge- çen Abhazlar 19. yüzyılda en büyük diren- işlerini Ruslar'a karşı başlatmışlar. 1864'te sona eren savaş, Abhazlar için büyük bir yı- kım olmuş. Nüfusun yüzde 70'i sürgün edilmiş. Karadeniz'de binlerce kişinin ölü- müne yol açan sürgünün duraklanndan bi- ri de Osmanlı olmuş. Türkiye'de yaşayan Kafkas kökenlilerin dedeleri de bu tarihlcr- de Türkiye'ye ulaşmış. 1917 Ekim Devri- mi'nin ardından Abhazlar, 1921'de yeniden devletlerine kavuşmuşlar. Abhazya Sovyet Sosyalist Cıunhuriyeti o dönemde kurulmuş. Ancak Stalin'in göreve gelmesiyle birlikte Abhazya, özerk cumhuriyet statüsüne dü- şürülerek Gürcistan'a bağlannuş. Bu tarih- ten itibaren yıllarca yanyana yaşayan Gür- cüler ile Abhazlar arasmdaki kavga başlamış. 1990'lara kadar süren kavga, bu tarihten son- ra savaşa dönüşmüş. Bağırnsızlığını ilan eden Abhazya'ya Gürcistan'ın müdahalesi sert ol- muş. 1993 'e kadar süren savaşta 10 binden fazla kişi ölınüş. Savaşın ardından yeniden ayağa kalkmaya çalışan Abhazya'yı bugü- ne kadar hiçbir ülke tanımıyor. Ülkeyi 15 yıllık dönemde en çok ekono- mik ambargo vuruyor. Yani Abhazlar bir kez daha küllerinden doğmaya çalışıyor. Başkent Sohum'da adım başı savaşın izlerini taşıyan binalar göriilüyor. Her biri delik deşik. Abhazlar bir yandaıı kannlannı doyurma- ya çabalarken, diğer yandaıı da bu binala- rı restorc etmeyi hedefliyor. Yeni bir umut Bu yıl Kosova'nın bağımsızlığınm tanın- masının ardından Rusya Devlet Başkanı Pu- tin'in löNisan'dakiaçıklamalan Abhazya için yeniden bir umut olarak değerlendirili- yor. Rus devlet yöneticilerinin açıldamala- ıı Gürcistan'la yeniden gerginlik başlat- mış. Ancak bu kez Avrupa ülkeleri ve Gür- cistan'ın en yakın müttcfiki ABD, Abhaz- ya'ya karşı ilgisiz kalmıyor. AB büyükel- çileri, AB Yüksek Temsilcisi Javier Sola- na, ABD Dışişleri Bakanhğı Müsteşar Yar- dımcısı Matthew Bryza peşpeşe Abhaz- ya'ya ziyarctler düzenliyor. Rus yöneticiler ise öncelikle Abhazya'ya karşı yıllardır uy- guladıklan ambargoyu kaldmyorlar, ardın- da da peşpeşe destek açıklamalan yapıyor- lar. Son olarak başkent Sohum'da temsili- cilik açmaya karar verdiklerini söylüyorlar. SÜRECEK ABHAZYA PARLAMENTO BAŞKANI NUGZAR AŞUBA ABHAZYA'DA SON DÖNEMDE YAŞANAN GELİŞMELERİ ANLATTI 'Bağunsızhk biziııı hakkımız9 Abhazya Parlamcnto Başkanı Aşuba. m u ? Abhazya Parlamento Başkanı Nug- zar Aşuba da Abhazya'da son dö- nemde yaşanan gelişmeleri, bağım- sızlık mücadelelerini, AB vc ABD'li yöneficilerle yaptıklan görüşmeleri ve Türkiye'den dileklerini Cumhuriyet'e anlattı: - Kosova'nın bağımsızhğını ilan etmesi Abhazya'yı da cesaretlen- dirdi. Bu aşamada bir gelişnıc kay- dedildi mi? Kosova'nın bağımsızlığınm Ab- hazya'yı etkıleyeceğini beklemiyor- duk. Ama Kosova, Abhazya için bir örnektir. Abhazya'nın tanınması ko- nıısunu gündeme getirdi. Ancak Ko- sova bağımsız olsa da bağımlı olsa da bağımsızlık bizim hakkınuzdır. - Kosova'nın bağımsızlığınm ar- dından Rusya'nın daha yakın ilgi- si oldu. Rusya dışında diğer ülkc- lerden de böyle bir ilgi gördünüz Rus yetkililer, Kosova'nın tanın- masmın ardmdan Abhazya için bazı iş- lemlerin halledileceğini açıkladılar. Ancak bunu açık açık söylemediler. Avrupa ülkeleri ve ABD'li yetkililer Abhazya'ya yeteri kadar önem ver- miyorlar. - AB ülkeleri büyükelçilerinin zi- yaretlerinde yaklaşımlar nasıldı? Son zamanlarda çok sık görüşüyo- ruz. Solana da burayı ziyaret etti. O bi- zi anlamaya, tanımaya geldi. Dünya- da bizim hakkımızda konuşuluyor. Zi- yaret ederek bizi kendileri anlamak is- tcdilcr. Avrupa, ABD bizim yeniden Gürcistan'la konuşmamızı istiyor. Solana'nm ilk sorulanndan biri, "Gür- cülerle yeniden irtibata geçecek misiniz" oldu. Kendi şartlarımızı koyduk. Kodori bölgesinin boşaltıl- ması ilk şartımız. Ikinci şart olarak ateşkes anlaşması yapmamız gerek. Gürcistan bu şartlara uyarea biz de gö- mşmeye hazınz. Biz her girişimde, her insanla kendi haklarımız hakkında konuşuyoruz. Bizim hakkımız şudur. Biz kendi devletimizi kuruyoruz. Biz kimseye bağlanmak istemiyoruz. Biz ne Gürcistan'a nc Rusya'ya ne Tür- kiye'ye bağlanmak istiyoruz. Biz her- kesle iyi komşu olmak istiyonız. - Türkiye Kosova'nın bağımsız- hğını tanıdı. Abhazya'ya karşı tav- rını nasıl buluyorsunuz? Türk yetkililerinin yerinde olsam ben de Kosova'nın bağımsızhğını ta- nırdım. Onlan anlayabiliyonun. Kıb- ns Türklerini, Karabağhları da des- tekliyorum. - Peki ya Abhazya'ya karşı ta- vırları? Ben Tüi'k politikacılan hakkında konuşmak istemiyorımı. Bu onların tercihi. - Türkiye devletinden bir bek- lentiniz var mı? BekJentimiz değil dıleklerimiz var. Türk politikacılan bizi komşu olarak bilmeliler. Bizim ülkemizden çok ki- şi Türkiye'de yaşıyor. Büyük bir di- yasporamız var. Türkiye'yle güzel bir komşuluk ilişkimizin olması ge- rekiyor. Sadece şunu anlamıyorum. Türk politikacılan deniz yoluna niye izin vermiyorlar. Türk politikacılar 3 milyonluk Gürcistan'dan izin mi alı- yorlar? Peki Türkiye'de 10 milyon Abhaz, Çerkes, Kafkas kökcnli yaşı- yor. Kendi ülkelerinde yaşayan bu İıalkJann taleplerini niye dikkate al- mıyorlar? Yollar açılsın - Türkiye'deki Abhazlar, Çer- kezler hükümete baskı yapmakta yetersiz kalmıyor mu? Diyasporamız orada çok aktif çalı- şıyor. Onlar Türkiye'de yaşıyorlar ve oranm kurallanna göre hareket edi- yorlartabii ki. Oradaki diyasporadan da dileklerim var. Türk politikacılar sorunlan çözmedikJeri zaman Avnı- pa'yla beraber sorunlann çözülmesi için girişimde bulunabilirler. Mesela Abhazya'ya gelmek için Rusya kon- solosluğu üzerinden gelmenize, önce Soçi'ye gitmenize ne gerek var ki. Oraya para vermenize gerek yok. Samsun, lstanbul, Trabzon'dan ge- miye binerek buraya gclebilmeniz gerek. Eğer bu yola biri karşı çıkıyorsa bu insan haklanna karşı bir durumdur. Kıyımızın olduğu Karadeniz'den biz gcçcmiyoruz. - Türkiye'deki Abhazlara ve Ab- hazlar dışındaki Türk vatandaşla- rına son olarak söylemek istediğiniz var mı? Türkiye komşu bir devletimiz. Biz demokratik bir ülke olan Türkiye'nin herkesle eşit şekildc iletişim kurma- sını bekliyoruz. Eskiden güzel bir ta- rihimiz olduğunu da unutmasınlar.