Katalog

18MAYIS2008P CUMHURİYET Elektronik posta: denizsom@cumhuriyet.com.tr Tel: 0.212.343 72 74 Faks: 0.212.343 72 60 SAYFA 17 Sermaye M. Alpaslan Yeııer: "Iktidar bebelerinin ser/etini Dünya Bankası açıkladı: Ço culuslu şirketlerin rüş /ete ayırdığı pay ışç c u O u §>BIJ a - RTE'nln korumaları işçi dövmüş... "1 Mayıs alışkanhğı!" maliyetinin 7.5 kat na çıktı." Herkes Anayasa Mahkemesi'ni izlemeli dedik. Emniyet yanlış anladı! Kapatma Tür bizi siz Vahdi Bingöl: "AB zurnalarının söylediklerinin cçesi şudur: AKP n kapatmamızdır1 capatamazsınız!" 16 MAYIS'TA Istanbul'dan hareket eden Bandırma vapuru, yarın sabah Samsun'a varacak. Ama biz 89 yıl öncesine, Gürer Yayınları'ndan yeni çıkan "Vall Paşa Kazım Dirik" kitabıyla bugünden dönelim. 1919 Mayıs'ı. Mondros Mütarekesi üzerine Şark Orduları Grubu Baş Menzil Müfettişliği'nden ayrılarak Istanbul'a dönen albay Kazım Bey'in Pangaltı'da bahçe içindeki evinin telefonu çalar: "Ben Mustafa Kemal, sizinle biraz görüşmek istiyorum." "Hemen geleyim Paşa hazretleri." "Hayır, ben geleceğim." Atatürk, biraz sonra eve gelir ve şöyle der: "Kazım Bey, ben 3. Ordu Müfettişi olarak Anadolu'ya geçiyorum. Sizi kurmay başkanı olarak götürmek istiyorum, ne dersiniz?" Vali PaşaKazım Dirik'in yanıtı "Benim için büyük şereftir, emrinizdeyim" olur fakat Atatürk konuşmasını sürdürür: "Hayır, önce düşünün, normal günlerde değiliz. Orada büyük işler yaparak, kolu kanadı kırılmış yurdumuza yeniden can vermek için geçmişimizi ve başımızı vermek gerekebilir." Kazım Dirik, "Canım, başım bu toprak içindir" dese de Atatürk yine kabul etmez: "Hayır Kazım Bey, bu da yetmez, daha iyi düşününüz. Yuvanız ve çoluk çocuğunuz var, eğer istediklerimize erişemezsek, onlara kötü bir anı bırakmak var. Bunları göze alabilecek misiniz?" Bunun üzerine Kazım Dirik şöyle konuşur: "Bugün neyimiz kaldı ki Paşam? Yarının ümidine sarılarak, yurt için çalışmak yolunda sizin emrinizde sizinle beraber bulunmak şerefi her şeyin üstündedir." Atatürk "Peki, öyleyse yarın Harbiye Nezareti'nde müsteşar Ismet Bey'i (Inönü) görünüz, o her şeyi tamamlar" karşılığını verir ve Kazım Dirik Bandırma vapurunun yolcuları arasındaki yerini alır. Kazım Dirik'in Gürer Yayınları'ndan çıkan anılarını torunu Kazım Doğan Dfrik, kaleme almış. Korgenerallikten emekli olan Kazım Dirik'i "Vali Paşa" yapan öykü 1926'da atandığı Izmir Valiliği ile başlıyor ve Trakya Bölge Valiliği ile sürüyor. Türkiye Cumhuriyeti'nde cumhuriyetin valisi olmanın ne anlama geldiği Kazım Dirik'in anılarında kendini gösteriyor. Turizm Işık şgüden: "Bu kadar tecavüz karaısında yetMililer, turist hanımları birer bekpret kemeri hediye| etm |Vaziyet'e kısa bir ara vermek için izninizi istiyorum. Haftaya Pazar günü buluşmak üzere ÇED SESSİZ SEDASIZ (!) M&s \ 4M4C&UJ 3&34L. J&7A İÖZI./&GÂS/' ~72MJ77A// Yeni anahtar sözcük: Formel laiklik BOĞAZİÇİ Üniversitesi'nden Prof. Dr. Binnaz Toprak'la Sivas'ta ayaküstü de olsa sohbet etme fırsatı bulan Cumhuriyet Üniversitesi'nden Prof. Dr. Mehmet Akçay anlatıyor: "Binnaz Toprak'ı, çalışma arkadaşı Alf Çarkoğlu ile birlikte ortaya attığı 'laiklik tehdit altında değil ama tehdit algılaması var' saptaması ile anımsayacaksınız. AKP'nin sıkıştığı, laiklik duyarlığının, 'sert laikçi'lerin yakınmalarından çıkıp milyonluk mitinglere dönüştüğü günlerdi. Bilinen medya merceğiyle sunulan bu saptamanın o günlerde iktidara can simidi gibi geldiği de anımsanacaktır. Sivas'ta birkaç gün önce tümüyle rastlantı sonucu ve ayaküstü gerçekleşen sohbette Toprak'a 'Laikliğe yönelik bir tehdit mi yoksa sadece tehdit algılaması mı var ne dersiniz' diye sordum, 'Ooo! Bu, bir milyon dolarlık bir soru' dedi ve ciddileşerek 'Eee formel laikliğe bir tehdit olduğu söylenebilir belki' diye devam etti. Ben de 'formel laiklik' yeni bir ortam bulandırma/sulandırma 'bilim'i ürünü olabilir mi diye düşünmeden edemedim! Rehn, Barrosso, Lagendfjk, Fuller tezlerine yerel alan araştırmalarıyla 'bilim' kılıfı mı geçiriliyor? Hangi odaktan fonlanan, kaç dolarlık bir proje ile Sivas- Anadolu yollarına düşüldüğünü bilmiyoruz elbette ama proje sonucunun anahtar sözcüğünün formel laiklik olması olasıdır. Bekleyelim görelim." KÖŞESİ OKTİ1Y EKtNCt Ikiklal Volu'nun Evleri Tam i 9 yıl önce 'bugün' yi- ne bir "|>azar"dı... Karaceniz'in hırçın sulann- da dalg ılarla boğuşup kl tya- lıklardaı kaçarak Samsıın'a doğru yol alan "Bandırııa" vapurur un pusulası bile fl'kı- rık"tı... Ne var ki kendilerini Hak- kı Bey'in (Durusu) hünerli kaptanlıgına enıanet eden yol- culann pusulalan ise öyleşine doğruydlu ki.. aradan bir yıl bi- le geçm ;den TBMM'yi k ıra- "ulusal sonra da ülkeden ğımsız ti'ni ilaı cak; ayın sürede yoktan >rdu" yaratacak; işgalci cmperyalis leri kovmuş olarak [ürkiye Cumhur ye- edeceklerdi. Bandırma vapuru ertes} bah, yaıji 19 Mayıs 1919 zartesi şafağında, Samsur Dil lskdlesi'ne yanaştı. 1 sa- Pa- •un ol- culanndkn Osmanlı'nın 9. du müfenişi Mustafa Kenıal, yıllar soı ıra o günü "Nutuh "ta şöyle öz îtleyecekti: "Baği m- sızlık ve Devrim kavgasının ilanı..." efsaneviYarın başlang Yine kurucusıı kiyeTa bir yıl ba- işte bu cın bayranıfdı Kastamonu'dalar /arın, ken- dini kültı ir zenginli- ğimize adamış sev- gili Per han Balcı'nın olduğu Tür- ihi Evleri Ko- ruma üıhrııeği (TEKD) üyeleri de aynı efsanevi başlang cın "des- tan"laşan kahraman- lıklanyla buluşacaklar. îşgal îltındaki îstanbul'dantek- nelerle laçmlan yardım r ıalze- mesi, silıh ve cephanelerin yanı sıra, dolu'daki ulusal güçlere lanlarm <la cepheye ulaş: üzere karaya cıktıkları bolu'cian başlayan "Isti Yolu"muzu kucaklayacaklajr... Çünkü derneğin 25 yıliır farklı keıtlerimizde gerç^k- leştirdiği "Türk Evleri H|ıf- tası" bu kez Kastamonu'da düzenlerJiyor. Av. Hüsejin Özbek, sevdalısı olduğu iliiıin ulusal bacımsızlığımıza en j ıl- çakgönüljü armağanı olan "Js- tiklal Yolu destanı"nı bakm nasıl özejliyor: "1919-22 arasında lnebo- lu'dan Ankara'yı hedefle- yen zorlu yolculuk Küre Dağları, Ilgaz, Çankırı ii/.c- rinden kesintisiz devam et- ti.(...) Kas tamonu insanı, it netin çul urunda debelen yönelen vatanseverlerin kun- daktaki bebeklerinden daha fazla özen gösterdikleri si- lahları, ıııülıimmatı. Meh- nıetler doyuracak ası, erza- kı, Ankara'ya bir tamam, eksiksiz ulaştırmayı namus borcu bildi..." (KAS-DER dergisi Mayıs 2007) Kastamonu'daki eski cvler ve eski konaklar, sadece sivil mimarlık tarihimizin değil, iş- te bu kahramanlığa ev sahip- liği yapan, omuz veren ve yol gösteren nice Kastamonulunun anılarını da bugünlere taşı- yor... Yurtsever kültür Kanal B'de bu gece 23.00'ten itibaren izleyeceği- niz îmar Dosyası da işte böy- lesi bir yurtsever kültürün si- vil mimari değerlerini ele alı- yor. "Tarihi evlerin tek tek korunmasıyla yetinilmeyip, eski kent dokusuyla birlikte yaşatılmaları"mn önemine dikkat çekiyor. Çünkü tek tek korunan eski evlerin apartmanlar arasında sıkışıp kalmalan, kente "kül- türel katkı"larını da zayıflatıyor. Dahası, es- kiyi yıkıp apartman dik- mek büyük para kazan- K dırdığından, "tarihi î koruyanın mağdur", korumayanın ise "zen- gin" olduğu adaletsiz ve çıkarcı bir imar düzeni yaratıyor... İmar Dosyası, 70'e yakın konağın restore edildiği Kastamonu'da bile yaşanan bu sorunu tartışma- ya açarken, Bele- mütarek ardında t e münevverleri ırakıp Anadolu' Bacı"mız... Turhan Topçu- oğlu ile ilin yeni Valisi Nu- rullah Çakır'a şu çağnyı ya- pıyor: "tstiklal Yolu'nun yerleş- melerini, 'kültürel yabancı- laşma'nm 'kenti tahrip eden rant yapılaşması'na karşı ko- ruyunuz; 'betonlaşmanın imar planlan'nı değiştiriniz!" Peki bu nasıl olacak? Yanıtı bu geceki İmar Dos- yası'nda... Çekimleri TEKD'nin res- tore ettiği, Istanbul-Ahırka- pı'daki "Hammamizade De- de Efendi Evi"nde yapılan programın konuklan; dernek başkanı Prof. Dr. Cengiz Eru- zun ile Kastamonu'yla ilgili mimari çalışmalar yapan Doç. Dr. Kutgün Eyüpgiller ve tarihçimiz Necdet Sakaoğ- lu... ni a ekinci@cumhuriyet.com.tr KİM KİME DUM DUMA BEMÇAK behicak@yahoo.com.tr ÇİZGİLİK KÂMÎL MASARACI kamllmasaracl@mynet.com HARBİ SEMİHPOROY ÇEVREYİ KİRLETMEYE UTANMIYOR MUSUN?! TARlHTE BUGÜN MVMTAZARIKAJS 18 www.mumtaz-arikan.com BALEMN DEV ADLAR/NÛANBİIÛ 1S19'M 8U6ÛM,UULÜ İHGİLİZ BAtSKiHİ MAR60T FOMTEYN DO&DU. NlUETTE DS VALOIS'NIN YÖUET- T/Şİ "SfPLEK'S vı/BLLS BALUTTSCMOOÜ'PA SğKE- HİMİHİ SÜKOÛ'ftÛRtcBN ONUN P/KKATİNİ ÇEKJEgEK 19S*'m İUCKEZ S4HHEYE ÇltS4CAK77K.ÜNUJ SA- L£KİN AUCIA MAKKDVA'NIN AYRILMASIYLA DA, SMJLEK'S tVELLS KUMPAHYASINDA SÜVUK KpUEK IAUUAYA BAŞinMCAKTîR. İ343'C* ÇIKACAĞI RİK* TUEMESİHPEN BAŞARIYtA DÖMECEK, 6O'lt v/i-£AXE* ise, RUDOLF Afineeyev 'LE, MKALiyer SALeSİ'NiN TEMSÎUM&NDe SAŞKoL ALACMOK MAKGOT ^OAfTEysM, ÇA8AS/2 Sf'Bİ GÖKÛNEN TEKMİSi, £fi?'* toÜZİK KUlMSt VE YUMUÇAtÇ STİİÜYt-E, YÜZY/L/M BİKtCAÇ BÜYÜK- BALEgİNİ \ AKAS/MA AP/Nt PANO DEMZ KAVUKÇUOGLU 1968 Baharı, Bireyleşme ve Aydınlar (2) ABD 68'inin başta gelen diğer bir gençlik lideri de 1941 TrinidaddoğumluStokelyCarmichael'dı. 1966'dan 1967 sonuna kadar "Student Nonviolent Coordinating Com- mittee - SA/CC"nin (Barışçı öğrenci Koordinasyon Ko- mitesi) başkanlığını yürüttü. 1967 yılında kaleme aldığı 'Ka- ra Iktidar' başlıklı makalesinde kullandığı 'kurumsal ırk- çılık' kavramıyla bu konudaki tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı. 1968 yılında siyahların lideri Martin Luther King'in öldürülmesinden sonra o güne kadar izlediği ba- nşçı çizgiyi terk etti. Aynı yıl Kara Panter Partisi'nden (Black Panther Party) ayrılarak, beyaz Amerika'ya karşı sınıf ayı- rımı gözetmeksizin tüm siyahları birleştirmeyi amaçlayan 'Kara Iktidar' (Black Power) örgütünün kuruculan arasında yer aldı. Sporseverler, Meksika'da düzenlenen Olimpiyat Oyun- ları'nda 200 m. koşuda şeref kürsüsüne çıkan ABD'Iİ si- yah atletler Tommie Charies Smith (altın) ve John Wes- ley Carlos'un (gümüş) ABD ulusal marşı söylenirken si- yah eldivenli yumruklannı havaya kaldırarak 'Kara Iktidar'a dayanışma selamı gönderdiklerini anımsayacaklardır. Stokely Carmichael, 1968 yılında evlendiği ünlü caz şar- kıcısı Miriam Makeba ile daha sonra Afrika'ya, Ahmet Seku Ture'nin yönettiği Gine'ye göç etti. Gana'nın Ingi- lizlere karşı yürüttüğü bağımsızlık savaşının önderi Kwa- me Nkrumah'a ve Gine'nin Fransızlara karşı kazandığı bağımsızlık savaşının önderi Ahmet Seku Ture'ye olan say- gısından adını Kvvame Ture olarak değiştirdi, "All-Afri- can People's Revolutionary Party (Tüm Afrika Halklannın Devrimci Partisi)"ne üye oldu. Stokely Carmichael 1998 yılında prostat kanserinden öldü. Yapıtları: "Üçüncü Dünya, Bizim Dünyamız - Kara Dev- rim Üzerine Tezler)", "Ready forRevolution (Devrime Ha- zırOlmak)". ••• Bir postacının oğlu olan 1940 doğumlu Rudi Dutsch- ke, Almanya'daki 1968 hareketinin en önde gelen genç- lik lideriydi. Berlin Hür Üniversitesi'nde sosyoloji, felse- fe ve tarih okumuş, 1973 yılında doktorasını verene ka- dar üniversite ile ilişkisini kesmemişti. llgi alanı öncele- h Martin Heidegger ve Jean-Paul Sartre'ın varoluşçuluk tezleri iken, ilgisi sonralan Kari Manc'ın ilk yazılannda, Ge- org Lukacs ve Emst Bloch'un yapıtlanyla Theodor Ador- no, Max Horkheimer, Herbert Marcuse gibi 'eleştirel kuramcılar'da yoğunlaşmıştı. Rudi Dutschke, bir Marksist olarak yaşamı boyunca top- lumsal ilişkiler karşısında insanların bireysel karar verme özgürlüğünü savundu. 1965 yılında, daha sonra Alman gençlik hareketinin başını çekecek olan "Sozialistischer Deutscher Studentenbund-SDS"\n (Sosyalist Alman öğrenciler Birliği) danışma kuruluna seçildi. Bu yıldan iti- baren Almanya genelinde düzenlediği bilimsel seminer- ler, toplantılar, gösteri yürüyüşleriyle toplumun geniş ke- simleri tarafından tanındı. Iran Şahı Rıza Pehlevi'nin 2 Ha- ziran 1967 günü Beriin'i ziyareti sırasındaki protesto gös- terilerinde Benno Ohnesorg adlı öğrencinin polis tara- fından vurulmasından sonra büyük kitlesel gösteriler ör- gütledi. 18 Şubat 1968 günü on binden fazla savaş kar- şıtının katıldığı Vietnam yürüyüşünün başını çekti. 11 Nisan 1968 günü Berlin'de kendisine karşı düzen- lenen bir suikastta ağır yaralandı. lyileştikten sonra dü- şünsel ve örgütsel çalışmalarını sürdürdü. Çalışmalanna katıldığı Yeşiller'in kuruluş kongresinden üç gün önce, 24 Aralık 1979 günü evinde banyo yaparken küvette boğu- larak öldü. Hekimler, banyoda geçirdiği sara nöbetine 11 yıl önce uğradığı suikastın neden olduğunu belirttiler. Yapıtlarından bazılan: "Jeder hat sein Leben ganz zu leben-Die Tagebücher 1963-1979" (Herkes Hayatını Tam Yaşamalıdır - Günlükler 1963-1979), "Geschichte Ist Machbar" (Tarih Yapılabilir), "Lieber Genosse Bloch ... - Briefe An Karola und Emst Bloch" (Sevgili Yoldaş Bloch... - Karola ve Emst Bloch'a Mektuplar), "Mein Lan- gerMarsch" (Benim Uzun Yürüyüşüm), "D/e Sowjetuni- on, Solschenizyn und die westliche Linke" (Sovyetler Bir- liği, Solşenitsin ye Batı Solu), "Versuch, Leninaufdie Fü- Be zu stellen. Über den halbasiatischen und den wes- teuropâischen Wegzum Sozialismus" (Bir Deneme - Le- nin'i Ayakları Üzerine Oturtmak. Sosyalizm Yolunda Yan-Asyatik ve Batı Avrupalı Çizgi Üzerine) vd. Ingiltere'nin öğrenci lideri, Pakistan kökenli, 1943 do- ğumlu, New Left Revievv dergisi yayın kurulu üyesi ve The Guardian gazetesi yazarı Tank Ali'nin yapıtları: "Incele- meler - Pakistan: Askeri Yönetim mi Halk Iktidan mı? (1970)", "1968 ve Sonrası: Devrimin Içinde (1978)", "Pa- kistan Ayakta Kalabilir mi? (1982)", "Nehru'lar ve Gand- hl'ler (1985)", "Sokak Savaşı Yıllan: 196O'lı Yıllann Oto- biyografisi (198 7)", "Yukandan Devrim: Sovyetler Birliği Nereye Gidiyor? (1988)", "Fundamentalizmler Çatışma- sı(2002)", "Bush Babil'de (2003)", "Bush Bağdat'ta (2004)"; romanlar- "Kefaret(1990)", Islam Beşlisi: NarAğacının Gölgesi(1992)", "Selahaddin'in Kitabı (1998)", "TaşKa- dın (1999)", "Komünizmin Çöküşü Üçlüsü: Kefaret (1991)", "Ayna Korkusu (1998)", "Karayip Korsanlan", vd. e-posta: dkavukcuoglu@superonline.com Arşiv: www.denizkavukcuoglu.blogspot.com 1 2 3 t6 7 8 9 1 2 3 4+• 4 5 6 1 7 8 1 \ 9 • 1 2 BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA: 1/ Kişinin yüzü- nün kızarmasın- dan duyduğu kor- ku. 2/ Endonez- ya'yı oluşturan adalardan biri... Atıf Yılmaz'ın bir fılmi. 3/ Halk dilinde babanın kız kardeşine ve- rilen ad... Yürür- ken dayanmak için kullanılan ka- lın sopa. 4/ Dağlık bölge- lcrde söylenen türkülerin makamı... llaç, deva. 5/ Niğde, Nevşehir yörele- rinde yetişen ve kaliteli bir şarap veren beyaz üzüm cinsi... Pirinç, buğday, mı- sır gibi bitkilerin tohumu. 61 Bizmut elementinin simgesi... " — kendin bil- mektir" (Yunus Emre). II tspanyollann sevinç ünlemi... Bir pamuk cinsi. 8/ Kirlıli- ği gösteren iz... Yunan mitolojisinde savaş tannsı. 9/ Mü- kemmel olamamaktan duyulan korku. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Güzel kadın... Afrika kökenli öldürücü bir virüs. 2/ Bo- yun eğen, kendini başkasının buyruğuna bırakan... Aydın ilinde ünlü bir antik kent. 3/ Acele, tez... Baş çoban. 4/ Az pişmiş et... Yabancı. 5/ Pamuk, yün gibi şeyleri eğirmekte kullanılan araç... Lantan elementinin simgesi. 6/ Bir nota... Dünya işlerinden vazgeçip bir yere kapanma. II Serbest meslek adamlannı içinde toplayan resmi birlik... Italya'ya özgü, keçiboynuzundan yapılan bir içki. 8/ Omurganın bel ile kalça arasındaki bölünıü... Eski dilde dudak. 9/ Yerine koynıa, yerine kullanma... Hatay ilinde bir ınnak.